IACOBI BALDE e SOCIETATE IESU POEMATUM TOMUS III, complectens SATYRICA. COLONIAE UBIORUM, Apud IOANNEM BUSAEUM. M. DC. LX. Cum Privilegio Caesareo.

VULTUOSAE TORVITATIS ENCOMIUM, in gratiam Philosophorum, ac Poetarum explicatum.

Ad Nobilissimum Iuvenem PONTICUM CRESCENTIUM Marconam, Philosoph. et LL. AA. Candidatum PARAENESIS, Philosophis, ac Poetis, cultum, nitoremque formae, vestium, et calamistri, ceteraque corporis commoda non magnopere curanda esse. Praemittitur Dissertatio praevia, DE STUDIO POETICO, vi Professionis suae, Torvos alumnos requirente.

DISSERTATIO PRAEVIA. De Studio Poetico.

Iam dudum adverteram, Optime Crescenti, te laude, atque amore Artis Poeticae capi. Quia

indoles, ardensque cupiditas huc ducunt; idemtidem sollicitas, ut experientia rerum, et usu instructus, non sinam perire, quae Iuventuti utilia fore confidas. Sed substringenda esse tua vota tantisper existimo, donec Curriculum Peripateticum confeceris. Si intenderes elicere Iuveniles meas Musas; possem fortassis hactenus indulgere. Nihil enim adhuc earum nugarum edidimus in lucem, quibus nugari didicimus. Sin ad Grammaticorum Leges, vel potius lites respicis, hortator, ut illorum more praecepta conscribam, numerosa, onerosa, plurima, diversa, distincta; nihil impetras. Non vacat mihi, post tot emissa Poemata, hac aetate declivi, non vacat, inquam, numerare, vel multiplicare Appendices Tertii generis etc. Despauterii pulverem elementarium lambant, qui volent; et cum Palaemone, ipsoque Prisciano, vulpinentur, quantum volent. per me licet. Praecepta petis? Nova, an vetera? Veteribus abundamus: adiungere Nova, non est necesse. Copiosa iam olim, non sine insigni delectu, vel ex sola Societate nostra tradidere Doctissimi Viri; Iacobus Pontanus, Alexander Donatus; novissime Iacobus Masenius, perquam nitide. Quid Academicis Prolusionibus Famiani Stradae illustrius? quid Allocutionibus Vincentii Guinisii prudentius? Uterque ingenium tuum, Poetarum mysteriis initiandum excolent. Si subvereris sublimiores pro captu: priores adi. admove sugentibus labris illorum Promptuaria. facilius, atque uberius lactant. Nocet tamen et horum nimius haustus. imbribus nimiis videmus sterni segetes.

Haut aliter immensa praeceptionum [(transcriber); sic: praeceptionem] copia, velut inundatione quadam, obruuntur adolescentes discentium plantae. Multi Grammatici magna tempestas: lis sine fine: finis sine iudicio: iudicium sine ingenio. Ubi roduntur syllabae, nulla unquam malacia Maris animi. Multi Medici perdiderunt Caesarem. Multi Grammatici Iuventutem.

Nescio etiam, quomodo praeceptis tradendis supra modum dediti, in se ipsos peccent. Sibimet obstetricantur, et tamen abortiunt; aut nimis praefidentes, aut nimis anxii. Fiducia sui plus iusto elati, nonnunquam proprios Canones abrogant, tamquam Auctores potestate praediti, quidus ius, fas sit, habenas Pegaso laxare, vel restringere. Atqui saepe in procursu erramus: et decipiunt nos opiniones nostrae. Non continuo tetigeris scopum sagitta Phoebi, quem tangi posse monstrabis. nimirum [(transcriber); sic: nimitum] aliud est, arma fabricare; aliud, iisdem strenue uti posse. quasi etiam hic valeat illud Senecae: Longum iter est per praecepta, breve per exempla. In anxiis autem haeret regularum, et mille observationum conferta, si non et supervacanea farrago, suffocans sementem laetioris naturae, Musarumque liberalium indolem. Superstitiose serviunt idolis suae mentis, trepidant ad omnes umbras, etiam fictorum corporum. rixantur cum certis syllabis, atque nominibus; perinde ac si in iis rerum cardo verteretur. Stilla, an gutta in versum assumenda sit, dubitant, consulunt, expendunt. quippe cum sallustio, Deliberandum est diu, quod statuendum est semel. prius stillae, guttaeque omnes

per clepsydram fluent, quam statuerint. Hi ipsi tamen ceteris in rebus maioris momenti quandoque incurii, an etiam ignari! Quo statu, pereunt vires, et tristi marcore flaccescunt. Perit ille floridae hilaritatis succus, ac quaedam genialis ubertas. turbatur vena phanaticis commentis, et exhauritur ante, quam fluat: vigore, qui ad afflatum numinis debebat effundi, per ignobiles Didascalorum derivationes, iam consumpto: immo non sine animi moerentis supplicio adhibitis siphonibus, carptim verius extracto. Ut adeo, neque hoc titulo, verbosior praeceptionum structura sit optabilis. Ego alia te via ducam, ausculta.

Plurima in omni Scientiarum, Artiumque genere, praesertim autem in addiscenda, tantoque magis in exercenda Poesi, qualis Veterum fuit, sacra, solidaque, requiruntur ad Potentiam, quam vocant, Expeditam, ut prono nisu in actum emicet. quorum unum si desit, ut cetera suppetant, quemcumque parturias ingenii foetum, elumbem protruseris. hic error inobservatus, vel per incuriam neglectus, multos fefellit; multos fallit: quosdam maiora viribus suis molientes, in ipsis aggressionibus strangulat. Dictum, scriptumque sine invidia hoc, atque ambitione esto. examina veritatem lanci impositam; et fidem habebis. Quot se iam Delphos penetrasse existimant, intraque cortinam Apollinis latitare: et vix in atrii septis stant, toti adhuc profani! Eminus aspicere montem bicipitem, invocare Lebetrides Deas: Proserpinae currum sequi, furiarum nomina, et mores nosse, turbare Avernum, vincire capita Cerberi: ab Elysiis hortis ad superos remigrare; librare primi,

et secundi Iovis tricuspides: Orientem Solem adorare, Occidentem commendare Gadibus, Aurorae lacrymas detergere, Hesperum substituere fratri fundere nimbos rosarum, addere nives liliorum: tum vero amplius luxuriare in descriptionibus montium, nemorum, fluminum, locorumque, quae fabulosus Hydaspes lambit; incipientium Poetarum primam tincturam voces. Primordia haec, sicut requiruntur, ita supponuntur. usurpata placent, sed dignitatem non obtinent, nec punctum ferunt. phaleras ab iusta armatura distinxeris. cristata cassis ornat virum; gladius defendit. Quo tendo? Supra memorata, comere, non consummare Carmen, instar aromatis adhibenda, pone, abundanter istud inspergi: nondum sapiet omnibus. ubi curiosa, felixque inventio? ubi solers, prudensque dispositio? ubi mascula, casteque florens, sed et continua, nullisque paroxysmis interrupta elocutio?

Poetam te, Crescenti, volo, non versificatorem, nam isto hominum genere nihil est vilius. omnes parietes, ipsum pavimentum, quod calcant, extemporalibus, et inficetis versiculis gaudent incrustare: (an conspurcare?) Tales vestiunt muros, suspendunt emblemata: ad ravim usque laudant vivos, functosque. imminent tumulis, ac cunis. Rhythmicos dicas pollinctores; circulatorios paranymphos, nuptiales agyrtas, genethliacos chiromantas. ubique declamant recitatores molestissimi. felices se putant, quia veloces: cum velocitatis caussa potius inscitia sit, quam gratia. Considera situs. Versificator sedet, cupiditas volat, animus pendet, ingenium iacet, inscitia stat, versus

currunt, et praecipitantur per saxa, tesqua, confraga; infantibus, puerperis, natalibus, thalamis, piis, impiisque manibus venales pretio, quo praesagia sua vendunt Cingari. Interim nulla dubitandi ratio, mutandive quidquam occurrit; nulla subducendi lineam, delendive caussa. odere lituras: quia melius nihil incideret. ergo placentes sibi, sua, et quidem omnia, amant sine competitore, probant sine teste, absolvunt sine iudice. Quamquam et nimiis suarum rerum, scrupulosisque osoribus, alterum extremum instat, naufragantis diligentiae non minus periculum: Iuvenibus tamen rarius timendum. Aliqui pueriliter solliciti, et ab ecte pavidi, ad morosissimum examen conceptuum suorum haerent, tamquam ad scopulum allisi, nec progredi possunt, nec regredi audent, tardat mora: displicet celeritas. nulla trutina satisfacit, semper incubant ovis: pullorum nihil excludunt. Sunt, qui in se ipsos proprias vertunt manus, et censoria crudelitate transversum acti, quidquid excluserint, iugulant, perduntque. Alii, cupiditate maioris famae consequendae, nullum finem inveniunt exornandi simiolum suum: quoque magis excolunt, turpius dedecorant. Nec temere, nec timide, cuiusdam Domini peculiaris gnoma est, trahens ortum ex illo vetustiore oraculo: Virtus est medium vitiorum, et utrinque reductum. Vide, si placet, XII. Articulos Agonalibus Heliconiis praefixos, in certamine nostro Poetico de Vanitate Mundi.

Quae commemorantur idcirco, non ut propositis difficultatibus deterrere quemquam velimus

ab ascensu montis; sed praecipitio, salebrisque ostensis, qua praemonendo, qua praecurrendo, securius attolere. Ac vide, quam nihil dissimulem. Aio, non omnes disciplinas eodem modo se habere, ad capessendum propitias. simul atque nonnullas liquida cognitione hauseris; erunt ex integro tuae. Philosophicas intra triennium adipisci potes. nitide, copiose, clareque adeptus, thesauro frueris non alieno, sed tuo. Disserens, disputans, aciem praeliaris ingenii in omnem partem rotans: dicerisque Philosophus, ab Aristotele Aristotelicus, a Platone Platonicus; non quod ipse tales dialogos, atque problemata, velut tui ingenii monumenta posteritati tradideris; seu tradita, probeque intellecta, in tui usum adlegeris quorum scita defendis, horum et nomen, famamque sortiris.

Longe in alios anfractus porrigitur iustae magnitudinis Poesis. ideone sublimioribus scientiis anteferenda? minime vero: sed declaranda, ne tortuosa eius indoles ignorata, inhiantum vota destituat. Lustrum, et amplius fortassis insumes, lustrabisque canorae Rupis fundamenta, omnium Vett. Poetarum arcana: Ilias, Aeneis, Thebais, Metamorphoses, Pharsalia in te condita sint. supponam, te etiam universa Mythologia, immo encyclopaedia Poetica, seu tunica Martis adamantina, circumdatum: quamdiu intra metas, sive sphaeram intelligentiae stas, nihil profeceris optimus Poetarum interpres, non Poeta vocaberis. Quo nomine Commentatores eruditissimi censebuntur, ante quos mystica Vatum caligo, quasi in meridie posita iacet. callent

versus, illorumque vim, et nervum, ut digitos, oculosque suos. explanant figmenta tam vivaciter, ac si ipsi finxissent. iube, ut aemulentur; subducent humeros: abnutabunt. De lauro scribunt, sed laurum non gestant. praecipiunt aliis, quae ipsi exsequi non valent. Ut Flaccus ait:

----- Funguntur vice cotis, acutum
Reddere quae ferrum valet, exsors ipsa secandi.

Supra monui, in Philosophum evasuro, Philosophiae ab aliis acceptae cognitionem sufficere, ad dignitatem nominis tuendam, sine auctario domestico: quod a Poeta docti exigunt. Ulterius ingenii exporrigenda vis est; dandumque specimen, an ad illos, quorum decus tibi vindicas, imitatione legitima accedas. Aristotelem legis, intelligis, explanas: Aristotelicus es. Virgilium legis, intelligis, probas: non es propterea Virgilianus, non es felix Aeneidos auctor. eius gloria penes Maronem manet; Thebais, etiam penitissime intellecta, penes Statium. Vis in similes statuas adoptari? vis et tu digito monstrari dignus imagine macra? Eia: cane et tu pascua, rura, duces, parili avena, aequali fistula, respondente tuba. Exquire tecum, an Fraternas acies, alternaque regna profanis Decertata odiis, sontesque evolvere Thebas, Pierius menti calor incidat. Conatum omnes laudabunt: successui, tot saeculorum decursus, fataliter oppositus reclamabit. Unde in diversis artibus, atque scientiis hic ancipitis aleae iactus? in Philosophia, et Poesi tam enorme discrimen? Nimirum Philosopho, veritatem amanti, novitas interdicitur: a Poeta, figmentis delectante, exposcitur, fidibus, et fidiculis.

Et prodesse volunt, et delectare Poetae,
Aut simul et iucunda, et ideonea dicere vitae.

Neque simplex novitas poscitur, sed illecebrosa; neque haec tantum, sed scita dictione, facilique imitandi felicitate, fragrantia Veterum vina redolens, contrariis quodammodo se intendentibus. Antiquitatis venerandae ratio semper habenda est, musteaque dictio cratere, ex quo Augustus Caes. bibit, temperanda. castam Latinitatem nisi Pegasides propinent: nullum venustum Carmen exsurget.

At enim difficultas crescit ex eo: quod, sicut intra maiorum vestigia iuberis indulgere tibi; ita, nisi exerres, tamquam ruptis repagulis, nullus habearis. quid enim? tua petuntur, non antiqua, nova, inquam: non Virgilii, non Ovidii, non Lucani, non Horatii monumenta. iam olim perlustravi, dicet aliquis semper simulare Cupressum! iam cupiam de cedro dici qua vena tuum stillet ingenium; aperi. Vetustatem indagavi exactissime. nostrum aevum quid agit? inventa invenire, cantata canere, rapto vivere; sit tantae molis negotium! Talibus argutans, ante portam crucem statuet, tamquam furtorum reo, et plagiario plagis digno. Ergo non licebit, inquies, Claudianum imitaturo, ex raptae Proserpinae quasillo decidentes colligere flores! phrases, vis dicere. Sane licebit. poteris etiam tibi circumdare opes, et angues Ruffini, Gildonis aristas, Alarici spolia, laciniam ex purpura Honorii, cristas, quae in galea Stiliconis steterant. Quin etiam fasciculum ex fascibus irrisi Spadonis conficis? iubar quoque serenissimum splendescet ex

Serenae laudibus. Si tamen praeter febriculosos versus a te compositos, quibus similia insperguntur, novi nihil, atque egregii attuleris; frustra te Claudiani pullum vocabis: nulla donandus statua, manebis inglorius. unde originem trahas, cuias, cuiusque fortunae sis; nec Alexandria Aegypti, nec Italiae Florentia curabit inquirere. Praeterquam, quod cornicula furtivis nudata coloribus, risum creat; nihil audere, nihil excogitare posse, nulla dictione uti, nisi empta; extremae vilitatis est: servilis immo sortis, egentis ingenii, pravi iudicii.

Memento, Graios eodem vocabulo Phoebi Sacerdotem cohonestare, quo Deum: quem Poetam a faciendo, fingendoque vocant. uterque statuit opus foras productum, quod paullo ante in rerum natura non erat: Deus ex nihilo; Poeta ex cerebro. Unde et Carmen condere dicitur, quomodo Deus Mundum condidisse. quem loquendi modum Oratores usurpare verentur. Orationes suas componunt, non condunt. Vides igitur, ex hoc quoque capite, aliquid novi a Poeta exspectari. Quòd si defectu naturae, artis, gratiae non affert; culpabitur aliena vineta cecidisse: non fecisse versus, sed transplantasse germina peregrina, ex suo horto sumptum sevisse nihil, praeter carduum, et fungos. Atqui, obicere potes, ad imitandum provocamur. Recte, non nisi lectione Vett. in nostros usus conversa. Nec hoc negabitur. sed interest [(transcriber); sic: intetest] , cibum emendicatum continuo evomas, adhuc crudum; an, eo in sanguinem verso firmeris, adolescas, vires augeas, haut aliter, lectorum Carminum frusta cum Poliphemo semesa eructes, an, ut

alimenta concoquas; impleasque, ex bene digestis, subactisque, Poeticam venam: qua secta generosus sanguis, tuus utique, ebulliat; et Castalius liquor despumet in pateram Apollini offerendam. Haec assequi ut velimus, ac possimus, facilè suggeruntur; non itidem impetrantur. multorum votum, paucorum est domum, ab Veterum auctoritate non recedere; ab iisdem tamen, propriis inventis, novis loquendi modis, tropis, atque figuris ex vitali cordis fonte manantibus, recedere. At fieri id ipsum posse, docuit Cl. Claudianus, auctor clarissimus, quadringentis annis post Aureum seculum, novo Consulari auro, nitidissime, venustissimeque effulgens. Thebas, Troiam, Pharsaliam peragraverat; Maronem, Ovidium, Lucanum, Statium evolverat; haut dubie in florem sanguinis, et animae suae verterat: non tamen apparet, quid Virgilio, quid caeteris debeat. gazam suo labore acquisitam, facundissime dispensavit, ut propriam. Nec facilè reperias segmenta, ex quibus deprendas, accuses, aut velut Veterum pedissequum despicere possis. Divitiis animosus suis, prisco non indiget aevo. Cecinit Catullus Epithalamium: cecinit invidendum Statius: cecinit et Claudianus in nuptiis Honorii, et Mariae confer molles numeros, confer ingenium, inventionem, maiestatem, lepôres, Decorum: inter hos tres Paris iudex dubitet, cui nuptiale Pomum debeatur. ego ultimo assignarem: Statio post Virgilium in omnibus primas.

Ex his, opinor, intelliges, Poema novum, rarum, elegans, eruditum sine fastu, expolitum sine fuco, derasum sine fastidio: quodque inter ingenii, iudiciique libramentum, ex amoena caligine

profundorum sensuum enitescens cum voluptate consurgat; rerum unam esse difficillimam. quale est, quod invitat ad imitandum, anhelantis coepta frustratur; plusque significat communibus verbis, quam aliud quodvis ampullantibus promittat. Huc conducet adhibendi styli necessaria cognitio, quamvis enim omnium Poetarum notitia praeditus, abundes insuper copia verborum exquisita; si tamen stylorum vim, ordinem, genium, varietatem, mixturamque nescias aptare materiae, rerum naturis, tempori, personis, tibi ipsi. tuique, et alterius animi affectibus; inconditum chaos excitabis: similis Citharoedo, qui se Orpheum professus, ignorat temperare fides.

Adice iam animum, si placet, ad Venusinam Pyram. Odae Q Horatii Flacci, usu iam, et veneratione antiquitatis, ab omnibus doctis receptae, commendantur a nitore Latini sermonis, a salibus, et iocis: obtinuere venustatis non simplicis decus, influuntque auribus, non operosa suavitate felices. etiam, cum alliduntur, et cespitant, decorem trahunt a quaesito neglectu. Sic credere cogimur. Quotidie, etiam testudinis peritissimi, perfunctoria manu in chordas ruunt, carptimque, quasi somnolenti, percutiunt. An Horatius prae mera otii dulcedine, dedignatus se totum semper exerere, contentus fuit, petulanti digitorum incursu, verberare barbitum? an homo ventri, vino, Venerique deditus, non potuit, aut voluit sufficere solertibus citharae curis? certe nonnunquam tepidissimos versus, more pandiculantis sub arbore, aut ad splendidiorem vitro Blandusiae

fontem, fudit. seu tunc Lalagen suam sobrius, sive lagenam ebrius aspexerit: certum est, multas Odas privilegio insignitae Vetustatis honorari. quaedam membratim divisa, si inspiciantur, nullam admirabilitatem excitant, reicienda fortassis, si Neotericus scripsisset. nunc stant suo nomine firmata, contra ire non licet. Quid igitur ages scripturus Odas? Horatiani Carminis Idea Divinitatis titulo consecrata est. placuit etiam Nasoni, nasutissimo Vati. clamat ex Ponto:

Detinuit nostras numerosus Horatius aures:
Dum ferit Ausonia carmina culta lyra.

Non est amplius liberi arbitrii, seligere, vel aspernari. ius nobis ademit fama nominis, quaque ab exequiis intenditur, veneratio. Hunc sequi huic cedere, hunc adorare debebis: huic etiam meliora submittere. imitaberis? nempe eiusdem cimmelia proferes. demptis hellenismis, exhauries illius supellectilem brevi tempore, etiam parce vivendo. Vitreum Proteus pecus egit altos visere montes: Poscat agna: Urget odoribus: Simplex munditiis: Intentata nites: Benignius deprome quadrimum: Animaeque magnae prodigum Paullum: Brachia cerea: Macerer ignibus: Quinta parte sui nectaris imbuit. Malus celeri saucius Africo: Pinus silvae filia nobilis: Imbelli cithara carmina divides: Quem - criminosis - cumque voles modum, etc. Insani leonis vim stomacho apposuisse nostro: Igneam defendit aestatem capellis: Deviae olentis uxores mariti: Hîc in reducta valle caniculae: Arcanique fides prodiga, perlucidior vitro: Urit grata protervitas: Et vultus nimium lubricus aspici: Frangere persequor: Iecur ulcerosum: Natis in usum laetitiae scyphis:

Solutis Gratiae Zonis: Mordet aqua taciturnus amnis: Quo bruta tellus et vaga flumina: Lascivis hederis ambitiosior: Penna metuente solvi: Umbram hospitalem: Lympha fugax trepidare rivo: Fuge suspicari: Iam tibi lividos distinguet Autumnus racemos: Iuvenumque prodis publica cura: Desine mollium tandem querelarum: Facili saevitia negat: Platanusque caelebs: Myrtus, et omnis copia narium: Dulcem elaborabunt saporem: Nec tinctus viola pallor amantium: Nec Mauris animum mitior anguibus: Protervo cruda marito: Splendide mendax: Loquaces Lymphae desiliunt: Et cadum Marsi memorem duelli. Late Tyrannus: Perfidum ridens Venus: Munitaeque adhibe vim sapientiae: Plurima naribus duces thura: Niveus videri, cetera fulvus: Eurus per Siculas equitavit undas: Et vitem viduas ducit ad arbores: Ridet argento domus: Impellunt animae lintea Thraciae. Ut ne plura referam: haec sunt non tantum aliqua, sed multò pars maxima earum rerum, quas in Flacco Lyrico admiramur. certe in similibus elegantiis infinitus non est. Imitator in eadem si semper impingat, non Horatianus, sed Horatius erit, frustra rescribendus. Si relinquat insulam Cypri [(transcriber); sic: Crypri] , ubi habitavit, et elegantias suxit, maximam partem vetitas: id est, si non eadem chorda oberret, eamdem, quod aiunt, serram reciprocet, nullus habebitur. Quid igitur facias? Recedendo, tamquam ab igne, frigebis: accedendo propius, ambures florem castimoniae; (quod Heterodoxi non curant: putantque, se iam tenerrime, cultissimeque loqui, si sint lascivi:) perdes oleum, et operam. a Latinitate, iisdemque dictionibus, modisque loquendi Horatianis abstinens, de tuo necessum

erit, ut sufficias natura, et arte mixtum. Legimus Auctores iuratos in verba Magistri, qui tantum non perpetuas Parodias recitarunt, sine [(transcriber); sic: fine] plausu exceptos.

Sic tecum reputa: Nisi stylum erigas, reptans calcaberis; petiturus ardua, vel cum Icaro decides, vel super volantem pauci aspicient. quo altius iveris, minor propter distantiam sub visum cades; ac nisi per nubila continuis alludentibus radiis intermices, ignoratus, voluisse latere censeberis. vitio obscuritatis damnabunt, quamvis ipsi vitio caecitatis laborent: oculosque Lethaeo humore suffusos, Arcadicae pecudis glaucoma corruperit, in quocumque tandem error sit; Docti, indoctique, quem mente apprehendere desperant, nec manu multùm prehendent. Superest media via: Medio tutissimus ibis. Quomodo tutissimus? medio iturum, euntemque, quivis Aristarchus de ponte deiciet; rediget in ordinem; coget in trivium; despiciet infra subsellia vulgi depressum: Nam, quid novi lemmatis attulit propter quod legi dignus fatigaverat praelum? nil molle, nil facetum, nihil supra vulgus! hic se Vatem Lyricum venditet, hymnidicus esuritor, forensis Tuccius! nam quando assurgit? quando feliciter est audax, prudenter timidus, fortiter cautus? quoties festive ludit inopinato subsultu? quod Flacco tamen familiare fuisse constat. Vix hunc Poetastrum agnosco. nunquam mulcet, nunquam terret; nunquam fricat, nunquam delectat, ne titillat quidem. At sermone nitet, verba nisi ex Horatii sacrario desumpta promere religio est. Respondebit, repete: iam audivi millies; iam legi centies. exspectabam nescio quid! ad repetitam

cramben mittor. Hae tunc voces erunt. Ibis tu tamen excusso missus in astra sago,

Terremus nempe larvis, et fingimus vanos metus! Non habeas fidem meis obtestationibus, nisi, quae hactenus asserui, ipsius Horatii verbis, quem tu iuxta mecum aestimas, luculenter confirmavero. Attende, quae Pisonibus suis, quos Arte Poetica imbuendos susceperat, quaeque alibi in Satyris, et Epistolis suis sparsim, instillet. Ad huius exemplum, et stimulos provocasti; fruere.

Cuperes, non alto clivo, aut praecipiti via, sed humiliore semita, tutioreque Parnassum scandere? accipe monitum.

O maior Iuvenum, quamvis et voce paterna
Fingeris ad rectum, et per te sapis: hoc tibi dictum
Tolle memor. Certis medium, et tolerabile rebus
Recte concedi. Consultus Iuris, et Actor,
Caussidicus mediocris, abest virtute diserti
Messallae; nec scit, quantum Cascellius Aulus:
Sed tamen in pretio est. MEDIOCRIBUS ESSE POETIS.
NON HOMINES, NON DII, NON CONCESSERE COLUMNAE.

Promisi monitum, habes oraculum, ore rotundissimo pronuntiatum. Mediocritas tibi, Marcona, secundum hunc quidem superanda est: minimum vitanda. vitare autem cupienti, multoque magis egressuro cum laude successus, pluribus annis opus erit, quam Musarum numerus includat. Neque enim semper labori respondet proventus;

Poeta exspectationi, exspectatio votis, vota ingenio. hortabuntur amici: fodicabunt gratissimis stimulis, omnia in coelum efferre parati. pulsabit unus pede, eriget manum, torquebit oculos. tam cito, tam belle! iurabit parasitus per nonaginta novem patinas: praeferet antiquis. Haec enimvero est, dicet, fabula plausibilis. Sed de te fabula agetur. Poeta, Ianus bifrons sit, oportet. ante, retroque perspiciat, falsum a vero discernens; futura cum praeteritis conferens: interdum deliberans; num vera dixit! num sic vena fluit! num Rupem ascendimus ipsam!

Non cuivis homini contingit adire Corinthum.

Tametsi contigeris Parnassum, quid tum postea? hic mons, instar Fodinae metalliferae Suazensis, infra, supraque confossus, et perfossus est: vix ullam venam reperies intactam. hoc est; quod cruciat Parnassios fossores. novis inventionibus destituuntur. multa tibi polliceberis, non aureum, sed aeruginosum ingenium ostensurus. Pergamus.

----- Neque enim concludere versum
Dixeris esse satis neque si quis scribat, uti nos,
Sermoni propiora, putes hunc esse Poetam.
Ingenium cui sit, cui mens divinior, osque
Magna sonaturum; des nominis huius honorem.

Unde colligas; inscriptionibus, Chronostichis, Anagrammatismis, Epicyclis, Rhombis, cuneis, in quorum figuram, et ordinem, nonnulli principia, finemque metrorum, velut arbores in

quincuncem directas, disponunt; Poetae decus nequidquam obtineri. Mechanicum, et Circulatorium inventum dixeris. Genialia Lucinae, funebria Libitinae in medio relinquuntur. Excande fieri possunt ab ingeniis, et magnum nomen mereri; sed quando?

Difficile est proprie communia dicere: tuque
Rectius Iliacum carmen deducis in actus;
Quam si proferres ignota, indictaque primus.

Quae proprie dicuntur, nunquam displicent; quia sine ambitione. hanc minus vitabis dicturus communia, vel nitidius, vel altius. quod tamen fieri necesse est; ne sermone pedestri eques laureatus videatur incedere. tunc scilicet omnes equitant, cum Solis equi describendi sunt. his cum Phaethonte prolapsis, magna Pars Vatum pedibus conficit viam. humilia loquuntur, neque Solis currum decentia. Miser Phaethon in Eridano fumans absque funebri cultu relinquitur; nisi si Sorores eius, tuto stantes in littore silvae, in subsidium electra conferant. At enim summa Veterum laus fuit, etiam humilia non vulgariter efferre. Apud Virgilium: Ita farier infit. Tunc sic orsa refert. etc.

----- Carmen reprendite, quod non
Multa dies, et multa litura coercuit, atque
Perfectum decies non castigavit ad unguem.

Non tam mollia fila sunt croci, non tam subtilia Arachnae, quam ea, quibus delicatum Poema conficitur. Sic Minerva docuit, poscitque similem telam, qualem multi se arbitrantur texere,

quasi de Serum stamine: cum reversa saepe tantummodo ex scissis in partes rudentibus horribilis lodix appareat: Poema nullius gratiae, aut illecebrae. verborum quidem ampullantium vorticosa conglobatio; sed inanis, sine pondere, sine [(transcriber); sic: sie] sensu. possumus etiam inter astra sublimes repere: contra, in terra coelum tangere. proinde ad limam accedendum est. figendus unguis in tuberibus metrorum: extinguendae verrucae; nisi si quaedam relicta, decere placitura credatur. quemadmodum in facie humana, eaque emendatissima, nonnunquam relinqui unam, et gratiose nitere videmus.

----- Pollio Regum
Facta canit, pede ter percusso. forte epos acer,
Ut nemo Varius ducit. molle, atque facetum
Virgilio annuerunt gaudentes rure Camoenae.

Genium, vimque diversorum Vatum exprimit. Amentata metra, ceu missilia ad iactum confecta, tanti non videtur facere. Est quidem Epigrammatum venustas, et elegantia magna; si in tempore spargantur. Mirum tamen! Augusti temporibus non aestimabantur. Sub Domitiano Martialis Coquus ollarem Poesin intendit. laudamus omnia: sed tu, Marcona, dabis operam; ut pharetra Apollinis instructus, cum Virgiliano Aenea tres littore cervos Cornibus arboreis sternas: non contentus spiculis Bilbilitano aceto tinctis, cornicum oculos configere.

Hoc erat, experto frustra Varrone Atacino,
Atque quibusdam aliis, melius quod scribere possem.

Cur Atacinus displicuerit, non explicat. An maiora viribus suis aggressus, destinata consequi

non potuit? Vetus illud: possunt, quia posse videntur. An sufficere putavit, summa mente complecti; deses deinde supersedit urgere conatum? id hodieque obtinet.

Maxima pars Vatum, pater, et iuvenes patre digni,
Decipimur specie recti. brevis esse laboro,
Obscurus fio. sectantem laevia, nervi
Deficiunt, animique. professus grandia turget:
Serpit humi, tutus nimium, timidusque procellae.
In vitium ducit culpae fuga, si caret arte

Misera sors Scriptorum, omni aevo; sed maxime Poetarum communem loquendi modum egredi iubentur; a Communitate tamen nisi etiam intelligantur, censuris cruciandi despicatui ducentur. Quis has tenebras dispellet? obscurisissimus mortalium habitat in caligine. ut Hesperugo nebulas, ut sepia nigrorem diffundit. Neque vero haec involucra, ab recondita, spissaque eruditione intenduntur. Animi nox est oculis meis inimica. Auctorem deprehendo obnubilum. vacuitas cerebri, scriptionem tenebris replevit. Et verò Poema sine claritate; Mundus sine Sole, Sol sine luce est. Crescenti, clarescere debes. pauci ex Commentario volunt sapere.

----- Pictoribus atque Poetis,
Quidlibet audendi semper fuit aequa potestas.

Poetas, et Pictores, multa similitudine necti, nemo negaverit. Ut dissimilia praeteream, etiam extra quidlibet audendi potestatem, in quibus conveniunt, haec sunt. Utrique circa simulacra mentis exprimenda occupantur. In Larario Phantasiae idola fabricant; (et hercle nescio, an non aliquando iis sacrificent, tura ferant, placendi studio.) figmentis indulgent, Hypotiposes

exhibent: hi coloratas, isti sonoras. hi penicillo ludunt, isti plectro. hi oculos pascunt, isti aures. Utraque Natio topographica, utraque sicci fugiens, amans umbrae, et cortinae, intra quam pingunt velamine reducto, tum verò ostentare gaudent opera perfecta. Ante ultimam manum impositam, spectator est fastidio: censor etiam odio, rudis ludibrio. Sed propiora instituto nostro persequar. Nonne advertimus, iam pueros in ludo, proclivitate nescio qua, sine arte, et modo, conari tamen adumbrare leporem, muscam, cervum, canem, asinum? Naturalis propensio manum otiose ducit. Admoveantur adulti serio penicillo. Ut longo tempore discant, ut omnes vires exserant, ut toto ingenio utantur; quot ex magno numero evadent Titiani, Dureri, Rubenii? Semina Poesios plerisque ingeniis inspersa sunt. produnt argutius dicta, sententia vibrans, et subita, cum lepôre non quaesito: Versiculus extemporalis, epigramma suavitate philautiae conditum: Amor huius studii, metri sonantis; et vel in vernacula voluptas Rhythmi. Quidam tantum non effusis habenis illuc aguntur, ubi Enthusiasmi habitant. Pulcra spes magnarum Rerum. Post aliquot Olympiades studio Poetico impensas, ipsimet multi fatebuntur, didicisse se scandere Olympum, sed non Parnassum. Non omnia maturantur, non omnis vena fons est. tota spes plurimorum Adolescentum dehiscit. Destitere: Aio, vires animi assequi non potuisse, Alterum est. Aliquorum Pictorum vis ad parva duntaxat se extendit, magnis ostentis impar. in annuli gemma ducit aliquis

effigiem, pusillas imagines in charta, ebore, argento, marmore. Ad Rubenianam Statuam, torosam, vivacem, analogice metricam, quasi extantem, ad clamantem colossum trepidat, haeret, stupet. Nec similem pedem efformaverit. Inter argutos versiculos, iustumque Poema, et lauro dignum, magnum discrimen est. Horatio

Scribendi recte, sapere est, et principium, et fons.

Ac si diceret: Virtus est, vitium fugere: et sapientia prima, Stultitia caruisse.

Nam sine mente ruere in commenta Poetica, aut iam credere, intra quinquennium, omnia ad fastigium necessaria, possideri; fugientis iudicii nota certissima est. quippe qui nec intellexerit comprehendenda: nedum in cumulum collecta comprehenderit. ergo et ingenio opus est, ut ingenium exerceas; et iudicio altero, ut illo utaris.

Non satis est puris versum praescribere verbis:
Quem si dissolvas, quivis stomachetur, eodem
Quo personatus pacto pater.

Versus in sua membra fracti, nihilominus Poeticam laurum redoleant: quomodo flores in coronam illigati, quamvis stemmate dissoluto, adhuc fragrant. Sunt varii loquendi modi: qui cuique Carminis genio conveniant, nasuti statim odorantur. Aliter rem Historicus, vel Orator effert; aliter Poeta. In ipsa Poesi aliter Elegiacus, aliter Satyricus: a se remoti invicem, plerumque non tam sono distantium verborum; quam structura totius artificii, et fluitantis spiritus, qui molem agitans, sensa, vitamque insinuat. sed iam

passim, instar Andabatarum, promiscuis saevitur instinctibus caeco furore, tenera, fortia, mollia, dura, Heroica, Lyrica, Elegiaca, Satyrica in eumdem alveum rapiuntur.

Interdum speciosa iocis, morataque recte
Fabula, nullius Veneris, sine pondere et arte,
Valdius oblectat populum, meliusque moratur,
Quam versus inopes rerum, nugaeque canorae.

Ita est. Quot videmus fabulas quotidie dari ab iis, qui Poesin ne quidem intelligunt! nec absque plausu; vitio vulgi; cuius tota voluptas stat in sensibus: maxime natat in oculis: in auribus iam vix praeter modulatam haeret. Recita Carmen pulcherrimum. praeferetur illi gannitus Cauponis ebrii. stulti clava, clavam Herculis in populari Dramatio superabit. Parasitus, Rusticus titubans, Nuntius mendax primariae personae, ceteros Actores obscurant. plauditur comice. Sapienter dicta Tragoedi praetervolant. Totius Tragoediae ad affectum concitandum ingeniosa Inventio, dispositaque scenae, sine monstris subsidunt. si Medea exhibenda est; sanguine theatrum cruentet, necesse est; vivis infantibus ante ora Spectatorum laceratis. quidquid reclamet Horatius, cum Euripide [(transcriber); sic: Euripe] , Empedocle, et Sophocle. Vidimus busta: surrexit incendium. tonuerunt fabrefactae nubes. audivimus fragorem, et sonitus irati Iovis. volarunt ignei alipedes. Neptunus inter septem Phocas tridentem septies movit. Tum enim vero Pluto quatuor equis, flammas vomentibus, invectus, totam litem diremit. ingens Choragi ingenium! iste Musis operatur; olim haut dubie miranda

quaedam edet in lucem. ita pyrausta et Poeta, unum, idemque nomen, et decus obtinent Quod stupeas, saepe magni Viri, et, qui docti videri volunt, his sumptuosis, et illustribus nugis (quae valdius oblectant populum) capti, domum revertuntur. Spectavimus, inquiunt, mirabilia, et Docta: ignari, Agyrtam, an Poetam spectaverint.

Ficta voluptatis caussa, sint proxima veris.
Nec quodcumque volet, poscat sibi fabula credi.

Alibi dixerat: Ridentem dicere vera, quid vetat? Recte. lepôres, et Apologos commendaverat. Quisquis a Musis delectamenta sequestrat; aceto submersus intereat. Videbis tu tamen multos, familiare colloquium obviis hilarare facetiis, atque fabellis; quippe comes, urbani, eutrapelici audire gestientes. eosdem, cum festivum Poema pangendum foret, esse frigidissimos mortalium. imperiti, et insulsi, ad voluptatem nihil apte fingere queunt. adeo et solertia iocandi, iocique quotidiani dissentiunt.

Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci,
Lectorem delectando, pariterque monendo.
Hic meret aera liber Sosiis: hic et mare transit,
Et longum noto scriptori prorogat aevum.

Amoenitatem ingenii a Poeta omnes petunt, et amant. secus: labascit et cupiditas lectoris, et Auctoris auctoritas. cui bona Poema hirtum, hispidum, asperum, insulsum, morosum, strigosum, re, verbisque, ac sententiis inamabile? Ex decoro grave, festivum, ac molle, haec praesertim tempora amant. quod lectum delectet, delectando moneat, monendo moveat, movendo cupiditatem lectoris magis accendat. Poeta cantor est.

nihil autem inficetius Phonasco, qui artificiose (ut ipse quidem putat; ut alii, fastidiose) corvina magis, quam cygnea vocum intemperie, per immaniter longos gutturis tractus, contrarium iudicium pugnat. nempe profitetur artem! nempe ego illam curem; quae tympano sensus horrorem, dentibus stridorem, animo toedium inducit.

Ridetur, chorda qui semper oberrat eadem.

Sed quid, si non nisi unam didicerit ferire! Non cuiusvis est Symphoniam facere pleno choro: omnes barbiti partes explere. Quidquid in praecordiis haeret, congestumque est optimi sanguinis, quidam in unicam Declamationem, vel Oden prodigunt: addant decem; exsucci erunt. laurus illorum radice caret. primoribus labris attigere peregrinae scatebrae venam: quae in proprii nominis fontem, iusta possessione nondum transiit. etsi in mortario contundas, nihil extundes aliud, quam quod audisti. semper eadem redibunt.

Sic mihi, qui multum cessat, fit Chaerilus ille.
Quem bis, terque bonum cum risu miror, et idem
Indignor.

Ut vides, non omni laudanti nostra, superbe credendum est. quaedam approbatio commendantis in speciem speciosa, nonnunquam velut unguentum, Aegro Recitatori, pro medicina adhibetur; vel ut stimulus, et calcar ad pergendum, et meliora tentanda: vel denique, ut Auditor rabie Cantantis fatigatus, congiarium laudis exspectantem, citissime expediat. Ecce, Horatius aliquem cum risu miratur, idem tamen tacite indignans.

Quis iam a rigido cachinno securus erit? Ut non metuat Aristarchi virgulam, censorum ludibria? quando iam etiam praeconia fallaci palpo subsannant. Saepe ergo illud eiusdem Horatii, ante ora, oculosque versetur, penitus immo auribus, et memoriae impressum. Ludere qui nescit, campestribus abstinet armis: Ne spissae risum tollant impune coronae. Expende, obsecro: Spissae, risum, impune. Secundum haec cavebis ciconiarum crepitantium rostra. infames digitorum micabunt figurae. Ante, retroque pinsent. nec bifrons Ianus evadat.

Idcircone vager, scribamque licenter? an omnes
Visuros peccata putem mea? tutus, et intra
Spem veniae cautus.

Quid iuvat sibi theatrum struxisse? intus suis Musis cecinisse? cum illis domesticum foedus sancire? velis, nolis, foras prodeundum est in foro, placeas, an displiceas, exaudies. cogêris dicere:

----- Vitavi denique culpam;
Non laudem merui.

Consonat cum illo, quod in principio posui, non licere Poetis esse mediocribus. credo, quod Auditor semper ab ipsis Responsa Deorum exspectet. non creduntur habere commercia cum Superis, nisi mortalem egressi modum, etiam tenuissimam rem nobilitent; et infra plebem sita, supra vulgus ferant. Vitasse culpam, laudi non est. aliquid laudabiliter conatum esse; nondum est admirationi. addidisse nonnihil miri, nondum nomen explevit. si invidiosum non esset, commonstrare exemplis operosum non foret.

Sic Animis natum, inventumque Poema iuvandis,
Si paullum summo discessit, vergit ad imum.

Terribile pronuntiatum! nam quis arcus non rumpitur, si nulla intermissione intendatur? Atqui etiam in summis Poetis advertitur quaedam inconstantia mentis. inaequales sunt temporum, affectuum, animorumque vices; et inde promanans eloquentiae iam acclivis, iam declivis, varietas. equidem ab egregie coeptis nunquam remittere, sed eiusdem Epici, Lyricive Carminis, multoque magis aliquot librorum continuare tenorem; hic labor, hoc opus est.

----- Si quid tamen olim
Scripseris in Mecii descendat Iudicis aures,
Et patris, et nostras: nonumque prematur in annum.
Membranis intus positis, delere licebit,
Quod non edideris. nescit vox missa reverti.

Aetatem latura, nonum in annum premenda monet, more tunc recepto; si grande opus, dignumque posteritate susciperet Auctor. Ut male parta, male; ita cito parta, cito dilabuntur. sed iam dialia petuntur ab iis, qui Musas servire cogunt turpissimam servitutem. ad nutum cuiusque succinctae stare coguntur: arridere infanti recens effuso: eius vagitum sistere; quatere cymbala. Aliàs obnubere sponsam, formae maculas eluere, subligare flammeum, distinguere attollendas faces. Aliàs Hortum principem in areolas dividere; viventia tondere septa; statuere iuxta floridas pyramides Faunos, Vertumnum, Cererem, Liberum, virides Napaeas. Aliàs curare cadavera, iusta exequialia prosequi, in cenotaphia inanes prodigere ingenii sumptus; splendide, pieque mentiri. talia exiguntur praepropere. Felicem Statii furorem, ut haec

posset, et vellet; propria voluptas, amicorumque inunctae preces adegerunt. Quid facias? canendum est. raptim petita, raptim da, securus famae. quis talia curat? si non potes figere cupressum; fige taxum. inopiam palmarum pensabit quaevis salix. De lauro nil cogites, nil speres.

Et quodcumque semel chartis illeverit, omnes
Gestiet a furno redeuntes scire, lacuque,
Et pueros, et anus.

Quidquid effuderint, proiecerintve, aeterna memoria dignum putant. obsistas? credet aliquis horum, te laudis aemulum, praeripere decus velle: nunc timere, ne alter in aequalitatem nominis succrescat. Ad ultimum, convictus argumentis, ingesto quoque in oculos probro, vocem illius Avari emittet: Populus me sibilat. ast mihi plaudo ipse domi. Haec dicens sua basiabit encomia: quasque chartas cruciare debuerat, murice tinctas Orchestrae praefiget. Quod si pium aliquid composuerit, a profano cultu abhorrens; tanto magis intumescet: quippe se, suaque pietatis titulo solabitur: specie Religionis exornari, praeferrique volet. quasi vero non et in Coelitibus colendis possimus esse socordes, ac barbari.

Navem agere ignarus navis timet: abrotonum aegro,
Non audet, nisi qui didicit, dare. quod Medicorum est.
Promittunt Medici: tractant fabrilia fabri.
Scribimus indocti, doctique Poemata passim.

Habes in compendio sparsim dicta. Quot Caesarei, quot laureati Poetae monstrantur, rectius carduis, et lappa coronandi! titulos sine re crepant.

Multi Thyrsigeri: quotus est ex agmine Bacchus?
Multi Laurigeri: quotus est nisi nomine Phoebus!

Febriculosis gratulationibus, et proluvie miseranda

versuum scatent libri: sub finem inficetae adulationis, Auctoris nomen: H. I. K. pastor ad S. Annam, Poeta Caes. Laureatus. melius poneretur; Larvatus. Itaque tu, Crescenti, non patieris hoc fermento te corrumpi. Fescennina, praesertim a Veneris flamma fumantia, gnomas vulgi morem, vel stabulum olentes, talibus relinque proferendas. Tu cum principe Poetarum dicas: Maius opus moveo. Cum Caes. Augusti, et Mecaenatis Amico: Exegi monumentum aere perennius: cum Sulmonensi Vate:

Iamque opus exegi, quod nec Iovis ira, nec ignes, nec ferrum [(transcriber); sic: ferrnm] poterit, nec edax abolere Vetustas.

Ridentur, mala qui componunt carmina: verum
Gaudent scribentes; et se venerantur, et ultro,
Si taceas, laudant; quidquid scripsere, beati.

Si deinde primum voces acclamantium, saepe plus iusto extollentium accedant, qua vera, qua falsa narrando; magnifice intumescunt: ac vi dulcissimi huius morbi pene linquuntur animo. Morbi, inquam; nam venenatior bolus non est, quam fraudulentum praeconium: illo hausto, penitusque in praecordia recepto, immodici aestimatores sui, ita sibi satisfaciunt, ut semper faciant satis. intractabilem animum etiam amicis monitoribus praebebunt. ut, si saxa spuant, loquantur silices; gemmarum loco ducant. Summa intemperies, sed suavis. si revoces: deliriis, sentiantque errorem, dicent, quod ille ingesto helleboro curatus, quum ad se rediret: Pol me occidistis amici. Cur excitastis a veterno? mente captus nesciebam aerumnas meas.

At, qui legitimum cupiet fecisse Poema,

Cum tabulis animum Censoris sumet honesti.
Audebit, quaecumque parum splendoris habebunt,
Et sine pondere erunt, et honore indigna feruntur,
Verba movere loco, quamvis invita recedant.

Sapientius utique, verax, et artis callens: Criticus, honori nostro prospecturus, etiam Attico talento emetur. rogabitur, ut serius esse velit, ac quam minimum parcere. Si rogatus dixerit: Saepe stylum vertas, iterum, quae digna legi sint, Scripturus; neque, te ut miretur turba, labores, Contentus paucis Lectoribus: an tua demens Vilibus in ludis dictari carmina malis. Tali crede vel non iuranti, Tuam famam, gloriamque cordi habet: invitato eo ad convivium, adlecto inter primae admissionis amicos, decore feceris. Nullo simili reperto, eia tute Critici personam indue. Succensere tibi, et reconciliari potes.

Nunc satis est dixisse: Ego mira Poemata pango.
Occupet extremum scabies; mihi turpe relinqui est,
Et quod non didici, sane nescire fateri.

Talis, non exspectato Flamine, sibi Aram struit, sibi sacrificat, sibi tus adolet. simul idolum et popa. Ac si quis sibi dicat: tibi aras, tibi occas, tibi seris, tibi eidem et metis. Omnino, quisquis es, philautia capte; aras fundum arenosum; occas glebam infrugiferam; seris stultitiam: metes ignominiam. ubi sunt mira Poemata, quae pangis? Simioli affabilis affaniae Apuleianae. ludo in affaniis.

----- Paupertas impulit audax,
Ut versus facerem sed, quod non desit, habentem;
Quae poterunt unquam satis expurgare cicutae,
Ni melius dormire putem, quam scribere versus?

Subscribo. Si, qui sui iuris est, et opulentus, versusque factitet, non cogente natura, non suadente

penuria; sed opinione sui deceptus, et praepostera cupiditate mordendi qualemcumque laurum, veluti feminae pica laborantes: eaque propter laborioso stylo iam lenonibus serviat, iam vespillonibus: mox segmentatis ubi dormit parvula cunis, somnum conciliet: aut si quod generosum pus, inciso brachio exit; phlebotomiam faciat mendaciis splendescere. Hunc enim vero cum vivo Marsya laniato, iubeam postibus Cyrrhae suffigi. quae enim necessitas coegit sponte insanire? Cur famelicis ingeniis pabulum praeripit.

Fecundi calices quem non fecere disertum;
Contracta quem non in paupertate solutum!

Quid dissimulamus? Fabula est Pegasus, et fons ictu pedis excitatus. Divinus humor ex vite, non ex ungue, fluit. excitat vinum spiritus, tunc liberius meantes, cum in venis geminavit calorem. Sed an Vates, non nisi potus? Nempe sicut Bessus miles, qui Alexandrum M. non nisi super mensa debellavit. nimis sicca ingenii vena est, quae irriguo Bacchi semper indiget.

Nulla placere diu, nec vivere carmina possunt,
Quae scribuntur aquae potoribus.

Stat Oraculum immobile. Contra hoc euntem, vel disputantem, Academicis fustibus Aristotelice agendum est. Tamen et Cygni, inquies, Poetarum famosissimae aves in aqua degunt. ideo non nisi morientes cantant. Si post fata venit gloria, non propero.

Vina fere dulces oluerunt manè Camoenae.

Cur manè? Horatio quaecumque sitis diem, et cadum aperuit idem illi fons lucis, et laticis e coelo. Siccis omnia dura Deus proposuit, inquit alibi. Confirmavit Iuvenalis: Satur est, cum clamat Horatius,

ohe! Itaque, qui necessitatem scribendi carminis alteri infert, addita sitientis abstinentiae lege: hunc ipsum ego dignum censeam, qui vitibus lupulisque proxime admotus, poenas Tantali renovet: immo in culeum insutus super stagnum Caballinum proiciatur: ut inter aquas degat, nec tamen etiam has bibat.

Ennius ipse pater, nunquam nisi potus ad arma
Prosiluit dicenda. forum, putealque Libonis
Mandabo siccis; adimam cantare severis.

Decisa lis est, Flacco Iudice. Nunc est bibendum: nunc pede libero pulsanda tellus. Ennius ipse bibit. quid igitur? Ut bella fama constant, sic carmina vino! Neutiquam. Quidam ex Hippocrene bibunt, sicut canes e Nilo: ex Bacchi dolio, sicut Afri serpentes ex fluvio. Ceterum multi, licet musto, temeto, zytho obruas, manebunt pumices. Cor non saliet, Vena non fluet. nihil ex ebriosa premes spongia praeter vappam inconditorum versuum. tales erunt Pegasi ad pabulum, asini ad lyram.

Qui studet optatam cursu contingere metam,
Multa tulit, fecitque puer; sudavit, et alsit.
Abstinuit Venere, et vino, qui Pythia cantat
Tibicen: didicit prius, extimuitque magistrum.

Labor commendatur, et sub perito Magistro constantia. iam se sudasse putant, si desultorio gradu Heliconis proscenia ludibundi percurrerint. unum, alterumve Poetam salutarunt a limine. bis, terve ex pulpito declamatum est. Aliquot acute dictis distrinxere aures; Dramatiis generis Epicoeni, oculos: omnia promiscue adhibentes. quippe in Comicis Tragice, in Tragicis Comice versari soliti, Tragelaphos, seu Hircocervos, ne monstra

spectaculo desint, venantur. illorum hinc tota Poesis pendet. Vah!

----- Vitanda est improba Syren
Desidia: aut quidquid vita meliore parasti,
Ponendum aequo animo.

Audis iterato: Desidiam vitandam esse; diu, noctuque operi insistendum. Hinc manavit illud Ciceronianum Elucubrare: aliquid ad nocturnum lumen conficere. Non es ferventioris, aut felicioris ingenii Papinio Statio, exclamante tamen palam: O mihi bissenos multum vigilata per annos Thebai! Tibi dormienti, sive oscitanti excident oracula in pelvim! somniare in bicipiti Parnasso, est cum Persio vigilare. qui Poeta, non immerito creditur, omnia sua noctu composuisse: quippe fumosa, et luce carenia.

Garrulus, atque piger scribendi ferre laborem,
Scribendi recte: nam ut multum, nil moror.

Advertis, Crescenti, Recte scribendi studium, laborem dici. Atqui Iuvenes nostri, voluptatis gratia captandae calamum scindunt tum desides inflant eumdem, quo scribunt. Non audent fortiter imperare sibi, ut sint [(transcriber); sic: sinr] strenui; magnis promissis, magnaque exspectatione modice contenti, laudem ex pigritia quaerunt: nonnunquam et commodum experiuntur. Atqui, Carmina secessum scribentis, et otia quaerunt. Sane. Retine vocabula, et accipe sensum. Secessus Poetarum, vocatur tranquilla libertas animi; Otium, studium nulla ingrati laboris acerbitate corruptum. Eius somnia sunt doctae excubiae; impetus, vehemens industria; furor, agilitas mentis.

Quinctilio si quid recitares, corrige, sodes,
Hoc, aiebat, et hoc; melius te posse negares,

Bis, terque expertum frustra; delere iubebat,
Et male tornatos incudi reddere versus.
Si defendere delictum, quam vertere malles;
Nullum ultra verbum, aut operam sumebat inanem:
Qui sine rivali, teque, et tua solus amares.

Quinctilius iste, omni honore dignissimus erat, simplex veritatis assertor. Hoc, aiebat, et hoc. plena quidem calamis theca. Sed, Estne aliquid, quo tendis, et in quo dirigis arcum? Poeta figuli officium quodammodo occupat, vasorum aeque, et imaginum artifex; monendus quandoque, ne a proposito aberret, massamque corrumpat; alioqui inclamabitur: Amphora coepit Institui: currente rota, cur urceus exit? promiserat Vates Cothurnum: inducit Soccos. Expectamus Odas: missi sunt hymni, minime Pindarici. interrogavimus de caepis: respondit allia.

Vir bonus, et prudens versus reprehendit inertes:
Culpabit duros: incomtis allinet atrum
Transverso calamo signum: ambitiosa recîdet
Ornamenta: parum claris lucem dare coget.
Arguet ambigue dictum; mutanda notabit:
Fiet Aristarchus: nec dicet; cur ego amicum
Offendam in nugis? hae nugae seria ducent
In mala, derisum semel, exceptumque sinistre.

Quippe ni? praecoces fructus non durant. Nactus Iuvenis delicatus Adulatorem, sive Sycophantam, nihil audiet eorum, quae Horatius audiri vult, Critice, et Stoice. Sed: certe egregie. pulcra Declamatio. Iste puer non illepidos finxit vultus. Alter quoque pusio, flore verecundiae commendabilis, quam gratiose oculis nostris illuxit! Haec ille, tam callidus censor, quam crepida penicilli. Interea alterius surgunt animi: fluctuat fastus: procellae verberant pectus. Simul detumuit tempestas assentatoria;

naufraga Poesis illisa in scopulos, vellit herbas, esurit: haec sunt seria mala.

Ut mala quem scabies, aut morbus regius urget,
Aut fanaticus error, et iracunda Diana:
Vesanum tetigisse timent, fugiuntque Poetam.

Quis talem non vitet? iracunda Diana Actaeonem in canes misit, cervo mutatum. quasi vero irata Pallas aliquem odiosum non possit commutare in asinum: ut aeque det spatium collo, summasque cacuminet aures Importunus Recitator, plagâ Gentis Cadmaeae tenetur, vel tenet. Obsecro: num sapit iam aureus sibi visus Mida, mox acutus. Atqui talis exporrigit inscius aures pyramidales. Nam Indoctum, doctumque fugat Recitator acerbus. Quem verò arripuit, tenet, occiditque legendo.

Tu nihil invitâ dices faciesve Minervâ.

Sed illa te invito minus. Cum hiscente hiscet: cessante te, et ipsa cessabit. manum exserenti commodabit adiutrices manus: imitaturo Demosthenem, subministrabit oleum Accuso ignaviam implorantium praecepta; querentium sibi deesse subsidia, cum circumfluant. Quid statis otiosi? incumbite in libros non proni, sed recti; non cubito, sed capite; sic quidem, ut supinum instantes excubias continuet. defraudentur somni; relegantur oracula, mandentur memoriae: quotidianae exercitationes se trudant. tunc intelligam primum, quid talibus auspiciis Posteritati promittere possitis. Nunc videas, inertes stare ad marginem Castalii fontis; exspectare motum aquae, nescio, in cuius paralytici gratiam, ab incognitae lucis Angelo commovendae. Cur non etiam supplices, sed manibus post terga revinctis, (quandoquidem operari nolunt) exspectant

sonum spiritus vehementis, ab aethere Heliconio, ruituri in animos patientes alieni laboris! Notum illud: Est Deus in nobis. et: Spiritus aetheriis. et Horat.

Quod si, Frigida curarum fomenta relinquere posses,
Quo te coelestis sapientia duceret, ires.

Hinc illae lacrymae! Multi omnia alia agunt, quam agenda. permiscentur tempora, et studia, sine ordine, et modo. referuntur pleraque ad voluptatis gustum, qua modice delibata, deseritur totus apparatus. succedunt inutiles curae, quibus incuriose vagae Animulae distrahuntur. flagrant cupiditate videndarum rerum extra conspectum iacentium: Novarum urit sitis. anguntur desideriis, quae ignari alunt. ita fluctuantibus obrepit languor: terror quoque, quoties ostensi Montis apices, semitasque petrosas intuentur!

Interdum vulgus rectum videt: est, ubi peccat;
Si Veteres ita miratur, laudatque Poetas,
Ut nihil anteferat, nihil illis comparet; errat.

Hic tandem se aperiunt Horatiani soles. Praerogativa non solum Veterum, et Romanorum, et Augustaeorum fuit, bene scribere vorsa, prosaque: et novis Ingeniis patet campus. quod manifestissimum, nostro aevo, fecit Ioannes Barclaius, Romam Romano qui docet ore loqui. Quid illi deest, nisi aetas comparata? immo quid illi non adest, nisi comparanda? Eius Argenis [(reading uncertain: ?)] , etiam provocare potest. Si nihil ex aequo dissimulare volumus, multos vicit. quo stimulo Iuventus usa, quid obstat, quo minus ad eadem se extendat?

Si foret hoc nostrum fato dilatus in aevum;
Detereret sibi multa: recideret omne, quod ultra

Perfectum traheretur; et in versu faciendo
Saepe caput scaberet, vivos et roderet ungues.

Altius memini annotatum, nos multa Veterum monumenta mirari, qui in haec regressi tempora fortasse mirarentur et nostra. Nunquam tam male cum rebus humanis agitur, ut omnium felicitatum cumulus, in unum, alterumve seculum stipetur, cunctis sequentibus praeteritis. vocetur a Priscis aureum, Argenteumve Eloquentiae Seculum: nostrum ferreum. Nomina non mutant rerum naturas. potest hodieque, ex vena, stricturisque ingeniorum, nobilius metallum protrudi. proinde nepotibus non desperandum est, sed ex Choro Laconico iterandum: Quod sumus, fuistis. Quod estis, erimus. Horatius antecedentes se correcturus erat: num statim et subsequentes omnino omnes? semper quaedam, temporum decursu, dignius maturantur. Et honos erit huic quoque pomo, inquiebat ille Mantuanus Pastor. Qui labori non parcit, idem repetat. Sint antiquitatis mala punica, Cydonia, aurea: et honos erit huic quoque pomo; quo tamen nullam Cydippen, Ovidiani Acontii more, deludam.

Nemo adeo ferus est, ut non mitescere possit,
Si modo culturae patientem commodet aurem.

Praemoneo: nec culturam, nec exercitationem ad aetatis extrema differat. Poesis calore fovetur. Hyeme nil crescit. quid sterilis senectus, praeter pauca fortassis Epitaphia proferret? Canis capitibus cum nix alta iacet; glaciem cum flumina trudunt (permitte huc illud Maronianum applicari) intra venarum ripas, pigri cruoris coagulum; marcent, vel iam diffugerunt negotiosi spiritus. quid igitur dignum

fatidico pectore, frigidus Chremes eluctabitur! Ut merito in Lyricis nostris libro primo, Ode quarta, Seni cantum dissuaserimus. frustra Hellenismos citabit, quos olim usurpaverat: frustra elegantias Athenarum: quando iam madentis infantia nasi rediit, reliquias Graeciae decedentis signans. Omega cum Iota subscripto, hoc est, stilla pendens ex naribus, admonet totam priorem sagacitatem esse emunctam.

Format enim natura prius nos intus ad omnem
Fortunarum habitum. iuvat, aut impellit ad iram,
Aut ad humum moerore gravi deducit, et angit:
Post effert animi motus interprete lingua.

Naturae, propter eiusdem conditorem, plurimum tribuimus. Ceterum nascantur Poetae, an fiant, quanquam et Horatius sententiam suam dixit, nos quoque Quaestionem in hac ipsa Paraenesi decidimus, paullo prolixius, num. 24.

Illud fortasse tibi restat inquirendum, cupienti scire, quae habitudo Corporis, ex quatuor Humorum genitali permistione, Praedominantis sortita nomen, ac vires, Philosophicae, atque Poeticae facultati sit magis idonea? Nulla non ad sanctimoniam coelestis vitae pertingere potest. a Phoebi Aris aliquam arcebimus! Sed quid communiter fiat, rogas? Dicam, quod sentio.

Phlegmaticos toto absistere luco iubeo. rarissime vittas, laurumque contingunt. Non innatat pituitae aetherius calor, opifex magnarum rerum, ut proinde desperata habeatur in excellentibus literis horum gloria.

Sed enim Sanguinei, quorum in venis copia sanguinis iuveniliter, et exsultim vibrat; grata, amoenaque temperie fruuntur. percurrit faciem ingenuus

rubor, specioso illectu; malae florentes; oculorum fulgor iam pudibundus, mox volubilis. ipsi verò toti fociabiles, iucundi, alacres, faceti in laetitiam, et carmina se diffundunt. sed non diu durant, nihil arduum, perenne, laboriosum moliuntur. Quaedam ingenia semper scintillant: nunquam micant constanti luce. Quod delectat, carptim diripiunt, Poemati operoso minime suffecturi. unum, alterumve epithalamium, molles aliquot elegias; Monosticha partim arguta, partim obtusa; aliaque erotica amicis divident: quomodo in nuptiis Thalassius nuces spargit.

Cholericorum alius genius, diversus habitus. Animosi sunt, ac celeres; quippe praefer vidi nativo calore: qui tamen, nisi benigna irrigatione mitigetur, torrentior urit viscera, inducit exsuccam gracilitatem: faciem reddit gilvam: lumina magna, ac sub fronte plerumque recondita, errantibus flammis exasperat. capiti minatur procellas, et turbines. Horum aliquis maxima audebit, praesumetque. quae tamen velocissime assequi, et subigere non valebit: omittet etiam in medio cursu: quia oestrum repente desierit. fatiscunt ardentium lassae vires, sicut modicum aquae videmus incensae tegulae affusum momento in fumum dissipari.

Optimum fuerit, si utrumque humorem, rubrum, et flavum, sanguineum, et biliosum, sinu suo Melancholia recipiat. Non illam intelligas velim, quae Divis, hominibusque odiosa, speciem morbi praebet, et quandoque mortem operatur: ultima Naturae deficientis sedes, et faex. hominem omnium amoenitatum vitali gustu privat, bonaeque

mentis exsortem, in teterrimam sui solitudinem relegat: non raro, ut dixi, illaetabilis, et lethi caussa; maniae periculum secum trahens. ab atra bile accenditur, ferali busto in sontem fumum desinente: quo deinde, velut spissis nubibus, obductum caput, nullo unquam serenatur tempore. Signa sunt, continua tempestas animi, semper decumanos fluctus metuentis: frons in moerorem crudissimum contumax: color a plaga coeli, in qua degit, nimium quantum divertens: puta, in frigida nigrior, et Memnonio suppar; contra sub zona torrida ruffus. praeterea vultus magnam partem sideratus;

Vixque tenens lacrymas, quod nil lacrymabile cernat.

Aut nullus, aut Sardonicus risus, ipsa oris diductione praesentes affligens. Cum gaudere volunt; lucent instar Cometae: cum florere: florent, sicut foliis oleaster amarus; intus autem Caci spelunca. omnis generis fuliginosae suspiciones, velut semesa frusta in cerebro, et vero etiam de cerebro iacent. vivitur in tali hospitio ex coenomya; muscis praegrandibus: volant, revolantque caesim, ac punctim ferientes Pectus fit denique Pelopeia Culina, Ahenum Atrei: in quo sanguis etiam fraternus coqui possit. Quis non exclamet? Dii talem terris avertite pestem!

Est et altera Melancholiae species, haut paullo melior; depressi tamen et ipsa, limosique humoris, infra ceteros, restagnatio. Absque lue, naturali situ, et modo, citra noxiam intemperiem substernitur. neque circa horrendorum phantasmatum examen occupata est; sed moerore pascitur subridente. non audax, non dissolute hilaris, non lasciva, non adulatorie blanda, non desperate

silens, non cum insano fremitu erumpens, suo succo vivit; nullius indiga, nullius contemptrix. Ad aulam non nata, nec Aulae fugiens, nec appetens, diem die trudit. casam, et palatium iuxta habet. haec sibi scenam facere novit: interque nimbos, lucida caligine radiat. Hanc Melancholiam aiunt, celebris Eutrapeliae Matrem esse. quis crederet? nisi, quia a Filia, laetisque Sororibus Gratiis non abludit, servire tamen nescia suam voluntatem, suae libertatis decretum pro imperio iocandi exspectat. Quo more, facetiarum, leporumque, ac gravissimorum Poematum, nec non omnium scientiarum parens, et altrix dici meruit. Ne vigor exsultans sanguinis, in eoque latentium spirituum in auras, per mera gaudia, diffletur, cavet; choleramque suasmet vires depascentem temperat. negotiosas autem mentis imagines, magnorum operum effectrices, suscipit tenaci humore, viscosoque complexu fovet, macerat, excoquit; demum pulcerrime elaboratas auctori, qui transmiserat, in tempore remittit: unde Poema conficitur; quale nec solo sanguine luxurians, nec acerrima inflammatus ira, unquam in medium dabit. Haut absimili Melancholia praeditum fuisse accepimus Angelinum Gazaeum, ipsissimum Auctorem Piorum Hilarium: ut publicae professionis titulum statim intelligas. idem morosus, ac laetus; dulcis, et acidus; facundus, et taciturnus; comis, et acer; iucundus, et torvus fuit. ita perhibent viri fide dignissimi. Gustatis eius salibus, dicendum est aliquid Samsonicum: De torvo exiit Hilaritas, et de amaro egressa est dulcedo.

Tales, Orbe toto, plures maximi Nominis viros, plerosque Philosophos, ac Poetas, cum temperamento Melancholico torvos fuisse contendo: hodieque vix alios reperiri. In hunc finem integra Paraenesis proponitur, Vultuosae Torvitatis Encomium, Iuventuti ad ardua tendenti, festive insinuans.

Ad militiam ne respexi quidem. Quis enim dubitet inter praecipua bellatoris ornamenta, si quidem ab externa specie corporis sumuntur, esse masculam Torvitatem, naresque pilosas, Et formidandum laxata in casside vultum? Quisquis molliorem in illo venustatem requirit; dignus est Narcissi forma, et fato plecti.

Torva viri facies, torvus in ore decor.

Innumeris Ducibus, quos nominare possem, praetermissis; Ovidianus Aiax

----- Sigeïa torvo
Littora respexit, classemque in littore, vultu.

Si Thracia torvitas Militibus non est dedecori, nec Stoica, opinor, Philosophis; nec Delphica Poetis probro erit. Modo tamen non omnia ad vultum aspectabilem referas; sed multo magis ad internam faciem, rigoremque animi abhorrentis a luxu voluptatum, muliebribus munditiis, effeminatis moribus, enervi mollitudine. Ista praesens Paraenesis culpat. cuius Oeconomiam, membratim distinctam, quo sensum melius, atque commodius assequaris, in fine positam reperies.

Quod si nihilominus, his perceptis, Argumentum Scriptionis nostrae, prorsus heteroclitum videbitur, paradoxum, a communi sensu alienum:

laudari torvam faciem! cur non apertam deformitatem! cur non vitia? cur non monstra?

Talia iactanti stridens Aquilone procellae
Velum adversa ferit.

Sed omisso Marone, sic respondeo. Supra commendavi Novitatem, velut alteram Animam Poetae. Disce ergo, Crescenti, circa insolens, novumque Thema facunde versari posse. disce ad paradoxa tamquam ad palum exerceri. disce ludicra velitatione proludere maioribus Fastis. disce per umbratica bellorum simulacra, scribendo, ad seria arma, ad Iliacas acies, et Pharsaliam Lucani te praeparare.

Requiris stylum? vergit in Satyricum. Novum crimen! nova accusatio! semper in Satyras ruere! criminari, conviciorum torrentes infundere! Aut loquitur, aut scribit, aut somniat Satyrica! Ehodum, bone vir, quid ais? inquit apud Terentium nonnemo. etiam Satyras somnio! ut hoc, atque utinam ex vero possim! concedam; siquidem Poetis somniare, in vigiliarum decus computatur: nulla me tibi propterea sentio verecundia obstrictum. Sed non conqueruntur. quid curo gemitus turturum? Cum torvis alitibus mihi negotium est. albulos columbulos Catulli haut moror. Murmurant alii. sine, obsecro: murmurent. Clamor Momorum, classicum est Poetarum. non moventur istis sonoribus, nisi ad arma, et novas Satyras. Has, ut intelligo, aliqui rudes, et famosos libellos, eadem aestimatione expendunt. digni censura sua ridiculi censores. est enim sive inscitia, sive calumnia vulgi, haut vulgaris. Tu, Marcona, si sapis, vitabis hosce manifestos, Declaratosque Ignorantes;

quo supplicii genere nullum acerbius, atrociusve, a Francisci Petrarchae temporibus, in Parnasso statuerunt Docti. Scilicet, Religiosi, iique doctissimi Viri, ut Clarissimos taceam, praecepta tradidissent scribendi Satyras; si existimassent, hoc scribendi genus, detrimento esse bonis moribus, aut iniuriose flagitia proterere. Procul Pasquini, procul Marfori; et quidquid ex indigno famam innocentium laedit.

Non nescio, multos simplices, indoctosque, vel afflatu Satyrici Nominis offendi. cum auditur, contremiscunt; ac si boa serpens, cognatum capiti cymbalum quassaret, perterriti ad reptantis Satyrae sibila. Anguem putas; Anguilla est: lubrica elabenti, optima epulanti. Apage diras, et male feriatas Columnarum Inscriptiones, in maximis Urbibus frequentes; et vel Sartoribus, ac Cerdonibus usitatas. Nihil cum his commune habet, animosi, robustique Carminis genus, Satyra; ac, quale quidem Iun. Iuvenalis consectatur, si quid experto credis, propius summo. hinc est, quòd post Lyrica nostra, quando et Flaccus Lyricen, per intervalla, stylo Lucilii, circum praecordia lusit, tanto libentius, ut ne dicam, honestius amplexi simus. Quae enim voluptas in vili humilium metrorum tritura! qualis quotidianis postulantium usibus, et declamatoriis crepundiis impenditur.

An malles, et nostros Elegos absolvi? dabitur opera, simul destinata expedivero, ea quoque de gratia: Ne solos se Ovidianos putent, qui neque Lyrici, neque Satyrici sunt. A proposito non deterret ullus, aevo nostro, mollium amorum,

vel numerorum Scriptor. Contraria videbor possidere velle; et ima summis, summa imis commiscere. quod in Helicone rarum est.

Quis prohibet raris nomen inesse meum?

An unicus Dan. Heinsius, inter ignitos lapides novit ambulare? ego, citra iactantiam, castiores, illi gemmas opponam: quae nihilominus in nova prorsus, quod sciam, teneraque, et ad delectandum in primis apta materia coruscabunt.

Ad Satyram revertor: bonarum mentium tutelam, malarum frenum; amicam Veritatis, scelerum inimicam; assentationis extirpatricem, insontium patronam; Iustitiae ministram. Haec amplissimum aperit Eloquentiae campum, virtutibus aream, ingeniis forum, Religioni templum, Prudentiae Curiam, probis coelum, impiis Avernum. Gestientis facundiae nervis, et arcu freta, blanditur, et tonat; terret, ac mulcet; ferit, et sanat; delectat, et urit. Sed enim sua verba ex macello quoque fertur emere. Qui hoc obiciunt, ansatam phrasin circumagunt, ex Iul. Caes. Scaligeri, Viri Clariss. libris mutuati. Ita est: etiam ex macello; sed opinor, Romano, in Latino foro. quasi vero Horatius nesciverit, ubi optima obsonia Rhetorum, Vatumque compararentur. Et tamen fateri cogimur; multa verba in Satyris usurpare, quae in Lyricis nunquam positurus erat. Ceterum nulla Musa in Parnasso opulentius coenat, Satyrica, sint quaedam, licet, fercula ex macello deprompta inferuntur patinae plenae cibis aliquid significantibus. spumant pocula ex meliori Aganippide, Delectatur acidulis, lactucis agrestibus, carne bubula, et sarcasmis dulci rore suffusis. boletis

item piperatis, et conditis dicteriis. vescitur sententiis in cerebro Iovis, et Minervae natis. praeter analecta omnium fabularum, suae condimenta mensae in promptu habet: concham puri salis, acetum, sinapi, aromata; argutias, festiva dicta, alludentes tropos in nebulis lacteis. Quid multis? alia pleraque Poemata imputes Iuventae, aetatis humanae Veri, velut flores: aut aestati, ut segetes; SATYRA, virilis animi, maturique Iudicii fructus est, ac vitae debetur Autumno. quem iuvenes optare quidem possunt, non item carpere. Absistant igitur ignavi adversus Satyrographos mutire, nedum loqui. saepe meremur id pati, propter quod rei facti sumus,

Unum non dissimulabo. Molestissimum accidit, Carminis huius dignitatem, legesque intelligentibus, non licere prosequi: vel religione prohibitis, vel iniuriam temporis metuentibus. hinc sanctae Honestatis oculi, inde peccantium delicatae aures obstant. Potuit Iuvenalis aevi sui vitia, quantumvis immania, immanitate dicendi aequare: quia potuit per Urbem stridentia flagitiis plaustra, stridentibus verbis insequi. Gulam, luxum, avaritiam, periuria, lasciviam, Circensia exagitans, ea libertate scripsit, qua liber populus peccavit: vel sic quoque histrionis exsul factus. semper enim Veritas odium parit: formosa mater, deformem filiam. Nostrum seculum eadem scelera, quae Calvi Neronis, inquinant; si non etiam maiora. quis audeat Iuvenalis esse? in apricum proferre occulta? Incassum verò scribere, stulto labore consumi, alterius lateritio favori incumbere, replere archivia, forulos, loculamenta, cistas, saccos; non vacat.

nam cui bono tam male effusus sudor! possis laudabilius quiescere. Rursus, in Satyram ruere, Panicis terroribus refertam, culpare nugas, phocis relictis piscari gobios. est enimvero hoc nugari: luctari cum larvis; plostello adiungere mures; Ludere par, impar; equitare in arundine longa: quandoquidem verus Pegasus ephippium cum tergo negat. Si fas esset, nunc quoque, Scapham Scapham nominare, et ficum ficum, oculis portenta, auribus tonitrua ingereremus: nec inaequale pondus orationi Vett. fortasse consurgeret. A nequitiis facunde expositis, Versus aeque resonans concuteret auditum; fulgurans perstringeret visum. Iam Satyrae nomen usurpamus, non potestatem; umbratici pugiles. nec erubescimus confiteri. Et tamen naturale vinum, tanta arte non infunditur vitro; quanta fictum penicillo, allinitur tabulae. Hactenus cum Medicis festive iocati sumus; cum Tabacophilis fumose nugati sumus. Hac scriptione Vultuosam Torvitatem laudamus; hoc est, Philautiam, et Philocaliam plectimus. dignam scilicet Satyra materiam! monstra ridendorum facinorum. Quis Hercules haec mactet? mitiga verborum sonum, et pene virtutes erunt.

Sed praestat severiores colentem Musas, esse pudice inglorium, quam illicite disertum. tibi, Crescenti, in exemplum: cui si praeceptiones Poeticas petenti fecimus satis; bene est, sin minus: iam nunc edico; Orbilium vulpes foetentem aversor. urgere porro cessa, certus repulsae. ab elephanto stipem petis, et inexorabilem ianuam pulsas. aliam Laurum, aliam quercum excute. Hoc saltem, ista quali quali scriptiuncula; compendii me lucratum

esse censebo, quod Lectoribus abiectius supplicare non cogar; fiducia caussae, quam ago; beneficio praerogativae. qua fruor. passim, sollicitis praefationibus, implorati Lectores optantur Candidi, mites, benevoli, propitii, amabiles, pii, iucundi: ego peto TORVOS.

VULTUOSAE TORVITATIS Encomium.

PARAENESIS, Ad eumdem Pont. Crescentium Marconam.

Delicias iuvenum! studiosos, Pontice, formae, et
Smegmatis Adriaci, Speculique, ac dentis eburni,
Parnassi sacrum conscendere velle cacumen!
Mox in Aristippi cryptam, ac praecepta relabi,
Zenonisque Scholam magna, et praeclara monentis.
Sint procul a nobis culti muliebriter ora.
Forma Sophos neglecta decet, neglecta Poetas.

I.

Vultus speluncis similes, latebrisque ferarum;
Certe diversos communi a plebe requiro.
Evolve Annales, Romanos consule Fastos
Consulibus scriptos, et Achaica Secula: paucos
Invenies extra, simul intus et in cute pulcros.
Non habitare solent magna Ingenia in formosis
Aedibus, atque hederam picto figentibus ori.
Merx, quae vendibilis, signo non indiget herbae.
Exemplo tibi sit naturae factus ad unguem
Diogenes Cynicus. quidnam sapientius illo

Terra Pelasga tulit, bimarisque incincta Corinthus?
Atqui paedorem canis, illuviemque professus,
Nullis imperiis, nullique obnoxius Aulae,
Terruit ipsosmet terrenteis; armaque inermis
Stravit, et evertit, vili male tectus abolla.
Per plateas gradiens, veluti latrator Anubis,
Publica mordaci laceravit crimina rictu.
Aspice proiecto recubantem in stramine, Sodes,
Magnum habitatorem testae brevis, et gyrandae,
Quo sors cumque velit. Solio non sedit in alto
Celsius Arsacides Cyrus, nec purpura Croesi:
Nec post devictum Macedo Babylonius Orbem.
Eius palliolum, pertusamque undique laenam;
Et peram, et baculum; medioque die laternam
Inquirentem homines, cultrumque, Scyphumque, manumque
Cochlear, oblatae Persarum praefero gazae.
Eius doliolum non aequent omnia Bacchi
Dolia, quae quondam domitis avexerat Indis.
Quo tamen in Latia nullus fuit Urbe triumphus
Nobilior. Sexcenta rubro spumantia vino
Plaustra trahebantur: tigridesque ex ordine iunctae
Ducebant praedam ingentem: tum Maenades ante
Silenum. Et Satyri pulsantes tympana circum.
Ipse Evan silvas frenatis lyncibus intrans
Inflavit buccas, et Thyrsum sustulit alte.

II.

Iamne vides igitur, quid Stoicus horror in ore
Possit, et extantes vivo de subere rugae.
Spectandae facies, sicut simulacra Deorum,
Quas in adoranda rubigine secula passas
Obsita pulveribus, secretae noctis in antro
Suspicit, informeis statuas, impensius hospes
Cernuus: atque ipso tremit a squallore columnae
iam fractae, ceraque colit referente iuvencum,
Aut speciem vaccae, aut Pelusiaci crocodili:
Donaque suspendit tacitum testantia numen.
Est, ubi relligio spelaeis nixa sub atris,
Ad temere structam, vilemque intenditur aram.

Saepe minus colitur conflatus Iuppiter auro,
Quam rudis, et simplex, et ligneus, et male cultro
Formatus Lycidae, quem vult donare Menalcae.
Nunc adeo tetricum caperata fronte, putremque,
Pone senem; cuius facies videatur aratro
Proscissa, inque cavas iam velle dehiscere valles;
In laceris oculi tunicis, stellaeque cruenta
In sanie lugubre natens: sint torrida labra,
Quanta nec Aethiopis nigri matertera tendit.
His et monstrificum, [strumam] sensum adice sextum,
Quod membrum reliquis praefert celeberrima vallis:
A pota quae crescit aqua, turgetque crumena
Gutturis adnata: qualis dependet avari
Mentoris ex pingui zona: iustissimus unus
Qui fuit in terris, et servantissimus aequi.
Euclio vix maior Dresdae reperitur, et Ulmae.
Adice et haerentis dorso fastigia gibbi.
Talem Diva Themis, talem Sapientia multis
Praetulerit Sponsum, propiora in iura receptum.
Aesopo clivus surrexerat, atque Bianti;
Quanta mole parem, vastoque umbone tumentem
Vix Arabum strigosus habet de stirpe camelus.
Numne ideo non magnanimi, summique fuerunt
Clamosos inter proceres, barbasque Lycaei?
Commoditas etiam ista fuit; quod ad omnia semper
Praelia, si nervo torta argumenta volarent,
Esset ut in promptu paribus succursus ab armis;
Quisque suam tergo portarit bibliothecam;
Ut Parthi celeres armamentaria secum,
Coryton, refugumque arcum, celeresque Sagittas.
Stet licet incurvus, et sidera fulciat Atlas
[Axem qui torquet stellis ardentibus aptum]
Aesopi tergum portaret dignius astra.

III.

Nil igitur foedum, nisi, quod virtutibus obstat,
Nil pulcrum, nisi quod vitio adversatur, Honestum.
Prodigio par est Sophiae armillatus amator,
Et tener, et bellus, cincinnatusque, Spadonis
Ingressus formam: quid enim nisi peior imago

Restat et enervi sit inertior Hermaphrodito.
Malis Thersites posse intorquere dilemma,
Et vix solvendum Oedipodi proponere nodum;
Quam speciosus Hylas, vel Protesilaus haberi
Mollis et indoctus, neque bella ad seria natus.
Hic erat Hectorea dignus fataliter hasta
Scilicet occidi! quanto meliore lacerto
Hyppolyte strinxit. Tanain egressa, securim!
Chrysippi argutum passim laudatur acumen:
Quod tamen a naso, si vera est fama, pependit,
Et stillante quidem. Stylus hic proiecerat umbram
Ingentem, dicto festivo caussa futurus.
Usque adeo et naevi prosunt Sapientibus ipsi.

IV.

Progredere, et vigilem iam nunc expende Cleanthem:
Ex puteo noctu deduxit aquaticus urnas:
Pro minimo fontis naulo servire paratus.
Tu in pluma stertes, et versicoloribus alis!
Carneadem luscum, claustroque expende sepulcri
Pittacon egressum: namque illic fata solebat
Discutere, et vivus media cum morte pacisci.
Democritus quamvis totus fuit ore cachinnus;
Parte tamen summa speciem ringentis habebat.
Quem Pandionii latet inclyta fama Solonis?
Thebani quem Scita senis, Tabulaeque Cebetis?
Traditur ad visum deformis uterque fuisse.
Alter dextrum oculum, laevum destruxerat alter.
Contemplator item squallentia Socratis ossa:
Nectare qui potuit diram mutare cicutam;
Exilium et sordeis, et probrum detrahere ipsis
Carceribus. templum fuerat, quo lictor abegit.
Atqui hic se croceo perfundi rore putabat;
Cum scaphii nimbos bene loto vertice sensit:
Xantippheque super portas, illa inclyta Iuno,
Tempestate potens rapida de nube tonaret
Valvarum. fractas quondam deiecit et istas
In caput, et querno lustravit fulmine calvum.
Hoc firmat vireis: hoc dignum numine pectus
Praebet, et arcanis animum coelestibus infert.

V.

Da nunc Pythagoram frugali ventre beatum;
Nullum animal primis contingere dentibus ausum.
At, quia lente, faba, pisis tantummodo pastus,
Dignum, qui Piso, qui Lentulus, unus et idem
Cum Fabio dicatur homo, triplexque Senator
Urbis, Roma, tuae. Sed dic; ex pultibus istis
Aut voluisse putas, Samium aut potuisse Magistrum
Formosum fieri? sese statuebat eremum
Efficere; et cuneis horrentem scindere vultum.
Inque genas, scrobibus factis, inducere fossas.
Vix scires: facies, an abyssus decolor esset.
Tantis distabat spaciis a corpore crasso.
Addita perlucens macies, et cornea fibra:
Attritaeque diu radians truculentia formae.
Ne tamen ignores: hic est ex omnibus ille,
Qui stans in terra, coelum, convexaque Mundi
Mente, Deosque adiit: vomuitque ad sidera caepas.
Ergo age, si perdix, gallinaque nigra feratur,
Aut alba, in patina: (nigram prius ordine vita)
Cum volucres alius, pernasque invaserit, et quae
Proxima: contemptor potiorem in lance polentam
Aggrediare manu. Sacer est cibus iste Sophorum;
Pythagorasque facit, vel saltem Pythagoraeos.
Foetent, et ducunt faetorem talia, dices,
Fercula. pone metus, indignas mitte querelas.
Hic odor est proprius doctorum, altasque cathedras
Pressantum, ac tripodes, famosorumque virorum.
Sic fragrat nutrita suo Sapientia succo.
Hic foetor casiam, mihi crede, et cinnama vincit.
Diogenes certe nullum spiravit amomum.
Quid potius? cerebrum, an nasus? sapere, an bene olere?
Liberum, olere bene, est: sapere, ac sapuisse, necesse est.
Abrotonum nunquid condita melle placenta
Sanius Hippocrates sancit? tamen illud amarum est.
Quondam nec glandes veriti ructare palato,
Aurea fecerunt tam vili secula victu.
Tu quod alit famam, stulto aspernabere fastu?
Aut dubitabis adhuc instratis messe Sabaea

Funeribus Regum Cynicum praeferre cadaver?

VI.

Ecquid Anaxagoram memorem primordia rerum
Aere miscentem confuso, et magnum Anacharson [(reading uncertain: ?)] ,
Captum utroque genu. Ter centum vendita nummis
Lampas Epicteti, quanquam in lodice matellam
Purgantis, servatur adhuc; oleumque ministrat
Lucenti famae; quae sic ardebit in aevum,
Ut nisi cum lapsis non exstinguenda sit astris.
Stilponem spernes lippum, similemque molosso?
An Speusippus erit propter sua sputa pudori,
Opprobriove tibi? tamen alta in Cecropis urbe
Eius honorata est docta, et celeberrima tussis.
Publica (quis credat?) merces admensa catarrho est.
Non Heracliti flentis deterreat imber
Continuus: si me doceat plorare, paratum
Virtutis momenta sequi: vel lictor. Et infra
Sordidior lixam. Si rectum monstret; adoro.
Tales producit sessores porticus alta
Tres cubitos, sex lata pedes, oblonga trecentos.
Quanquam autem obstipos angusto limite sepsit
Parva domus: tamen et gelidum Praeneste Neronis,
Et Tybur, Memphinque ipsam transcendit honore
Hic homines fiunt, hinc sacra oracula manant.
Appellent alii mandram, stabulumque caninum:
At tu Delubrum venerabile dixeris esse.
Quale nec in Libya possedit corniger Hammon;
Huic mandrae Senecam debes, pro, quanta sonantem
Ausculta: excusso si forte rubore salubri
Stoica perfrictam pingant conchylia frontem.
Vera quidem loquitur, sed non et grata prementi
Vellus Amyclaeum, spondae vel in otia merso.

VII.

Lucili, vivamus, ait; vivamus, amice.
Esse scias multos, non vivere. Fata, fuisse,
Non, vixisse, docent functos, an dixero fungos;
Queis per socerdem, trepidantia gaudia, luxum
Effluxere dies. Cur vivat Apicius, inter

Ebria continuus lurco convivia, nescit:
Saepe, quod esuriat, servo veniente, monendus.
Hora quidem Coenae: sed nondum viscera totum
Digessere bovem; atque hesterna tomacula restant.
Inquinat horum aliquis sacrum Solis iubar. ut quid
Editus in lucem est! immensa negotia venter
Unicus indicit, spoliatque elementa colonis,
Civibus, indigenis; vastamque immittit in alvum.
Cum modicum Natura petat, quam multa paramus
Obicere invitae! mihi pransuro neque turdus,
Nec pygargus adest: Senecam tamen expleo totum.
Proposui placare famem, stomachique tumultum.
Non mulcere gulam. Lucili; coena vocetur
Et tibi lauta, Satis. ponantur oluscula pauca:
Cum Diis, lance pari, vives. non discute quadram,
Quid ferat; Odrysii iecur anseris, anne legumen;
Gobius, an rhombus nigra portetur in olla.
Sufficiant quaevis obsonia. villicus Afer,
An, quae poma dedit, parvo Geta legerit horto,
Hesperides donasse putes. Non vult sitis ungi,
Exstingui cupit. hoc praestant non caecuba tantum,
Setinaeque uvae: sed quilibet irriguus fons
Egelidi nemoris; scatebraeque mamilla benignae;
De convalle fluens: cuius Mons esse maritus
Possit, et uberibus rivis nutrire iacentem.
O quoties clamo: malesanis parcite votis;
Saepe exauditi Divis, plectentibus illa.
Hostis non maior noster, quam nostra cupido est.
Sanguis, opes, aetas, tituli, facundia, vires,
Munera Naturae, sortisque, aequalia non sunt.
Quod beat, aequale est, et prorsus in omnibus unum,
Virtus, ac Ratio. Quibus haec concessa, parum sunt;
Plus quam avidos totus nunquam satiaverit Hermus.
Influet in fauces Ganges, siccasque relinquet.
Summa voluptatem, reor, est sprevisse voluptas,
Et curare bonum, quod non terit ulla vetustas.
Convolet ad mappas, festa et Circensia vulgus:
Monstrentur ludi, gladiatorumque catervae:
Quadrupedesque ferae bipedum certamina pascant.
Prodeat in scenam Pentheus: cantetur Agave.

Ipse mihi solus magnum satis Amphitheatrum,
Pompeianus ero: vel, si volo, Caesarianus:
Optio in arbitrio est. Caesar, Pompeius egebant:
Nunquam ego. proieci pridem miserabile votum.
Nimirum sibi quisque suus, Comoedia vitae
Cum datur, esse potest certus Spectator, et Actor.
Quam vis personam? Rex, vel dictator in agro,
Praetorque, et Consul, sine fascibus, atque securi;
Plus aliquid dicam: Romanis moenibus absens,
Et Deus esse potes: (Deus est, ubicumque vagaris:)
Aut miser esse potes. sunt mitia numina Divum.
Admittunt socios nullo livore notandos.
Non vicos, non praedia habes, non horrea, non rus;
Nec superum Rector. cupias Iove ditior esse!
Sed nectar potat. dicatur fabula dulcis.
Ipse sua ambrosia est. Sapiens sibi quisque potest, quod
Iuppiter esse sibi. viles vilissima fingunt.
Vitam, Lucili, aelago ducamus ab alto
In portum; moresque tenax in littore fundet
Anchora compositos: animum pax alta tenebit:
Si placidus nullo curarum fluctuet aestu.
Cùm pectus fastu ventosa superbia pulsat;
Irati surgunt Austri; furit ardor habendi,
Tempestas metuenda subit. Sed collige vela.
Notitiaque tui praeter vada caeca vehendus,
Vitatis Brevibus, tibi prima, et proxima rade.
Nemo fere non est suus idololatra. quis non
Assentatorem, mimumque agit, et parasitum
Nocte, dieque suum? quotus audet dicere verum
Ipse sibi, et speculo convitia reddere viso,
Ante reum, et testem? cum sese absolvere Iudex
Nec velit, aut possit. contra nebulonis imago
Stat, starique iubet. non est operosior ullus,
Quam peccare, labor. virtutis castra secutus,
Otia agit. iucunda quies, delinquere nolle.
Quid tali Fortuna potest irata minari?
Ignem, et aquam? vindex contempsit Mutius ignem:
Tranavit Tybrim superato gurgite Cocles.
Fumantis barathri tenebras, calidumque profundum,
Curtius hoc equitans, tellure hiscente, subivit.

Carnifices clavos? dabitur non Regulus unus.
Exsilium? patriam mecum, fidosque Penates
Portabo. Mundi sum civis. Mundus ubique est.
Stem quocumque loco; supra me sidera volvi,
Imparibus gyris, eadem aut maiora videbo.
Invidiam? dulce est, hoc exspectare superbi
Tormenti genus. infelix, cui nullus in aula
Invidet. ille caret poena formidine grata.
Est aliquid, quod et ipse tibi, mea Caecula, donem.
Hanc habe, et ostensam digitalem corripe ficum,
Sic se Democritus fuit olim fortiter ultus,
Fortunae monstrans insertum pollicis unguem,
Compressa serpente manu; fecitque volumen:
Quale facit serpens in se, et sua membra plicatus.
Adicio laqueum, quo fias altera Arachne [(transcriber); sic: Atachne] .
Huic monstro nunquam, Lucili, cedere oportet.
Nec blandum admitto; blandusque irrideo saevum.
Nulla bonum laedunt contagia: Nec miseret me
Magnanimi, fortisque viri tolerantis iniqua.
Esse nequit, quamvis possit miser esse videri.
Femina mutatur, vulgusque ignobile: plebis
Scita tamen Sapiens et iure instructus, et usu
Abrogat, et sancit toto contraria coelo.
Divitiae in censum veniunt stipis, et paupertas
Regni nomen habet. fallax honor, umbra vocatur.
Mollior affrictus, laudes: et fama sinistra,
Durior ad laevam percussae sibilus aurae.
Sed neque supremum formides mortis agonem.
Qui doleat fatum, quo fatum spiritus efflat!
Sentirine putas, quod sensum funditus aufert!
Excruciare necem, per quam cruciatus in aegro
Finitur! Mors est tamen ultima linea rerum:
Linea, qua ducta, quivis censetur Apelles
Absolvisse diem. nil vitae debet, et arti
Amplius umbrarum votis respondet imago,
Umbrarum similis. quid restat? nunquam ego flevi,
Quod non semper eram. plorem pueriliter ergo,
Quod non semper ero! semper iactabor in alto!
Ad me si trepidet Mors invitata venire,
Improvisus ego veniam. Menelaus, an Aiax?

Brutus, an Augustus? possunt praevertere fortes
Tardipedem. ne se credat fera Larva timeri.
Usque adeone mors miserum est? sola Ardea dicat,
Quique in ea natus ferrum phrygis ore momordit.
Ne Cato serviret, rapuit mortem sibi liber.
Non est turpe, mori rapto; sed, vivere rapto.
Utere, vita data est: cum restituenda, vocanti
Redde; nec exspecta restim a lictore citandus.
Excubiis fessus pacata cubilia quaerit;
Ut carpat placida compostus nocte quietem.
Nil aliud posco. vitae satur huius, et aevi
Membra fatigatus sub cespite gestio dudum
Sternere. laxatos dormitans ponit amictus
Ante torum. laceros ego corporis insuper artus
Exuere opto mei terrestri crassa grabato
Tardant fatalem membrorum pondera somnum.
Miles humi iaceat; mediis cataphractus in armis:
Quippe ligatus adhuc castrensi iure, suique
Vi sacramenti. bellorum lege soluto
(Bella voco vitae curas, discrimina, pastum)
Discingi liceat; nudusque intrare paratum
Manibus exemptis lectum, ac libare Soporem.
Haec mihi debetur [(transcriber); sic: .] merces statione peracta.
Si vixi: quis me fraudabit iure sepulcri?
Otia pugnator posito vetus ense meretur.

VIII.

Hactenus ex latrante Stoa: quam plurimus olim
Impulit Annaeus, vir prisci moris, ut aevi.
Talia Vincesilas capiet! cui barbula mollis
Inserpit, timido, ne gratia defluat, ori:
Si dulceis malas maior corrumperet umbra.
Talia Mesiphaon notus sybarita loquetur
Mollior Aurora rorante, vel Iridis ore.
Suetus ad argentum formam componere vivum:
Cunctaque demirans, quibus est mirabilis ipse.
Oblitus unguentis, calamistro fictus ad ignem:
Crinibus in nodum tortis, in cornua flexis:
Maecenas vigilans, sopitus Sardanapalus.
Non bene conveniunt sententia fortis, et aures

Gemmiferae, nimiumque levi pugnantia vitae
Magni verba Senis. contemnit molle Tarentum
Vitibus in mediis, quod sobria Corduba dicit.
At tu, Crescenti si vis assurgere digno
Conatu, fierique capax; fuge pectinis usum
Getuli, ac dentes, quos proiciunt elephanti.
Turbatis assuesce pilis horrescere, Marsi
Instar apri. neque te pudeat rostro esse timendum.
Hic terror decet in sella maiore sedentem.
Non mihi displiceant vultus, quos mente feraci
Callotus genitos vivacia fudit in aera;
Omnigeni, varii, referentes mille figuras.
Ex quo, mireris, puteo tot, et aequore formas
Hic Lotharingorum coelo delapsus, et alter
Phantasus, ac mirus Morpheus, alterque Phobetor
Hauserit; aut quali piscatus traxerit urna.

IX.

Sit quasi de coelo tibi lapsa haec regula: quanto
Nativa a gleba mentem, limoque tenaci
Altius extuleris, contemptor corporis huius;
Tanto maior eris, Mundique capacior hospes.
Alliciunt Musas frontes in nubila ductae,
Et camurae, dignaeque viris quaerentibus hostem.
Dum caveas illud, ne circulus aureus insit
Naribus: has poterit, per me licet, Olpa sagaces
Tendere vel sursum, vel versus labra deorsum.
Posse dari doctos non credam rhinocerotes!
Ipse Plato latos humeros compactus habebat.
Divino cupias tu pulcrior esse Platone!
Quadratum caput esse potest: tamen ore rotundo
Dicere, quod Graiae, et Latiae mirentur Athenae.
Turpe Sophus, stupor ipse suus, mentumque remulcens,
Effictum veluti Pario de marmore signum:
Oscula Pygmalion prono cui debeat ore;
Ipse sui stultus simulacra Sponsus, et auctor.
Turpe Sophus stringens modulato compita passu,
Ceu Phrygia mores Corybantum imitatus in Ida.

Vile, pati cultros Phrygios, mediamque per urbem
Molliter eunuchi niveis incedere plantis:
Nec sine odoriferis visendus dactylothecis.

X.

Credis? Aristotelem, quoties animalia docte
Partitus, solerte manu exploravit amussim
Naturae; membrorum habileis motusque, situsque,
Inter equos, cervos, pantheras, atque leones,
In medio tanquam lanium spectare macello
Praecinctum licuit, serra, atque securibus usum.
Sordidus effusi rorabat sanguinis imbri.
Quas non ille feras saeptis inclusit, ut exta
Monstraret, sciretque tomos, artusque resectos!
Magno operae pretio. quotus illum aequabit aruspex?
Argumentum ingens, magni miracula Mundi
Sector hic ostendit, constantia mille talentis.

XI.

Observa et Medicos. certum est praestare decoro
Distortum, vitiumque immanius oris habentem.
Tu ne contemnas Bitiam, quod stillet ocellus,
Ridentem ad lectum, sicut Proserpina rapta.
Optimus ex Medicis aegro convitia iactat.
Neu spernas Marulum, quod nata cucurbita partem
Extendat capitis: neu lippum Bassarotrompam.
Hic Gallis, Belgisque satus movet omnia fundo.
Crine ruber niger ore, brevis pede, lumine laesus:
Quisquis hic est, meus est. huic me, meaque omnia credo.
Hos ego praetulerim, quos experientia clarat
Fortibus exemplis, quamvis per singula torvos.
Dummodo felices Parcarum fila retardent:
Ac, si quae invitae detrectant iussa medentis:
Ex manibus raptare colum quoque fortiter ausint,
Prostratasque solo validis pulsare lacertis.
Donec promittant resecandae parcere vitae.
Hos ego praetulerim. vivat Marosandola [(transcriber); sic: Maerosandolae] , vivat.
Lanificas regit ille Deas, verbisque, minisque,
Quondam et verberibus: si iussa capessere segnes
Nequitia [dolus, an virtus!] mandata morentur.

Ille trucem Lachesin nuper plorare coëgit
Multiplicans impune manus: quum stamina vitae
Nostra minaretur violentâ abrumpere dextrâ.
Cessa, ait: et colapho Medicinae iura peregit.
Convalui extemplo. vivat Marosandola, vivat:
Utcumque horribili vincat squallore Charontem.

XII.

Quem dabis Astrologum, cuius non vultus abundet,
Si non deficiat? placet immanissimus horum,
Et rigide absurdus cui nempe occurrere nolis
Per mediam noctem sphaerae instrumenta ferenti.
Clarior est tristem diffundens ore Cometen:
Qualis erat coelo sub stante Copernicus olim:
(Terra movebatur. torvo hoc innotuit uni.)
Stabat et ipse tuens Solis non mobile corpus.
Vultus erat; qualem timuissent Sidera visa,
Si spectare trucem potuissent. Solus Orion
Dicitur armatus non hunc timuisse Polonum.
Ergo degenerat, cui nulla eclipsis in ore est.
Pulcra Mathematici facies, est nobile monstrum.

XIII.

Scilicet antiquis maiori ex parte relictis,
Ad superis charos homines, et sanctius aevum,
Vel propiora voles me tempora flectere cursum.
Nulla mora est. paucos tamen omni ex agmine sistam.
Praetereo vivos, et adhuc communibus auris
Vescenteis. Tumbam Bedae Venerabilis intro.
Ut iacet, ante stetit, coelesti horrore verendus.
Petri Lombardi tumulum Sorbona coronet:
Namque alia haut facies tumuli fuit, ac tumulati.
Ad Scotum propero. color olli, vel cineri par,
Vel tunicae agresti, crassaque ex cannabe textae.
Entheus, exesus tamen, et scaber, et macilentus
Prae cunctis retulit Tituli Subtilis honorem;
Nullius invidiae stimulis penetrabile nomen,
Cuncta licet penetrans, et mentis acumine figens.
O si Durandos nunc, Capreolosque videres,
Et veterem Occamum, spirans putria navis

Frusta; quasi ex arca cani direpta Noachi!
Hi sunt, post quos non alias sapientia quaerat
Naufragii tabulas, firmissima fulcra sophorum.
Nonne recordaris Lucae Melitonis, et Hispae?
In cinerem quorum facies subsidere visa est;
Hostili busto, captaeque simillima Troiae.
Rudera dixisses restare novissima vultûs
Humani. atqui hi sunt, qui complent laudibus Orbem.
Quotquot Complutum, quotquot Salamantica claros
Extulit alma viros, magnaeque Conimbrica famae;
Turbavere comas, et despexere figuram.
Ex vultu nosses Animas sua membra perosas,
Atque aspernantes, crudae virtutis amore.
Haut aliud Mendoza, aliud Soaresia dicet
Gloria, et adversis pugnans Vasquezius armis:
Introrsumque genas ostendens Lessius actas.
Ultimus in morbis etiam, cumuloque dolorum
Ferreus extiterit, dubites, an aheneus, anne
Marmoreus! gemitum stridenti in vulnere pressit.
Quin hilaris potuit vitiati corporis ulcus,
Atque venenatas prurigine radere crustas!
Insuper ardenti renum oppugnatus arena
Ferre cruentanteis lapidum intra viscera morsus!
Tam cupide haec inter Musis operatus amicis;
Quam noster Dorylus pernas venatur, Iaccho
Dona Mosellano tua, Westphale, iungere doctus:
Quamque Taradarus salpas in lacte natanteis,
Ovaque cum pullis, et fraga recentia sorbet.

XIV.

Summa: Sophum callosa iuvant, asperrima durant,
Efficiuntque virum, dignum Lacedaemone civem,
Poscitur in primis patientia rebus in arctis,
Frigoris, atque aestûs. positus quocumque sub axe
Thulenque, et Meroën ferat, et contemnere discat.
Parcior, et duro porrectus in assere somnus,
(Ni malit stipulis, aut pelle Libystidis ursae:)
Quando fames urget; pultes, coliphia, crambe:
Quando sitis: pallens Cerealis spuma Falerni,
Nodoso cohibenda vitro, tractimque bibenda.

Aut ex relliquiis Poenorum posca, nivosas
Perruptura alpes, barrisque obstantia saxa.
Mens extra Mundi Zonas, Cancrumque, Caprumque,
In proprios collecta sinus, in seque reducta,
Tanquam in Maeandrum, vel Cretensem Labyrinthum:
Theseus unde Theses miras cum Minotauro
Prodeat ostentans, septemplicibusque chymaeris
Orbem insignitum, caelatumque anguibus aureis.

XV.

Talibus expensis, Marcona, ferociter insta,
Ut meritam possis Lauro decerpere baccam:
Donec in hirsutum, formidandumque Magistrum
Transeat haec species: toto iam bardocucullo,
Atque supercilio maiore, et epomide dignum.
Cui liceat tonitru quamvis implere proseucham:
Perque Stagiraeos, Academica lustra recessus
Naturae secreta loqui: docteque boare.

XVI.

Transeo in Aoniam, et sancti penetralia montis,
Maior ubi viridis, ramosaque copia Lauri,
Crinibus effusis, mutata ex virgine crescit.
Fonsque sacer volvit bullas, et inaestuat unda.
Laeta loci facies; sed non adeunda paventi
Ardua, et innexos spinis, curisque labores.
Sic primùm statuas: si te fore, Pontice, Vatem
Maiorem credis, quia sis formosior, erras.
Exterior nil forma iuvat, si turpis es intus,
Aut brutis, stupidusque, atque oblimatus, et exspes.
Sicut nec pravum corpus circumdata vestis
Attalica emendat; nec curvum fascia collum.
Ede: quis Elei genium, vireisque caballi
Aestimat ex cristis, phalerisque sonantibus auro?
Quis pictam navim, vel carbasa serica mali?
Aut gladium propter vaginam adamante rigentem.
Corpus iners, Animi recte vagina vocatur,
Ensis hic iste potest Pallanti dicere solus:
Aspice, quam mage sit nostrum penetrabile telum.
Theca suum gemmata nequit lucente smaragdo

Tutari dominum. sita vis in acinace tota.
Quin nec Amurathes, aciem, ferrumque timebat,
Scanderberge, tuum; si non manus afforet, imos
In Thracum iugulos plagam ductura profundam.
Num melius testudo sonat cupressina buxo?
Aut ductis ebeno clavis, et Iaspide fulgens?
Parcerae, Tyrio quam Lydia tinxerit ostro,
Pulcrior audierit, non doctior ille Poeta.
Lacteus, idcirco non est Lactantius ore,
Eloquioque fluens: sed lacteus; et nihil ultra.
Lumina ego mirer, tenuis quae palpebra velat!
Glorier a visu, fuerit cum caecus Homerus!
Cuius vel tenebrae plus conspexere sagaces,
Quam Phaethon totus patrios coniectus in igneis.
Intus mente mica, formosamque instrue flammam:
Illic omnigenos Animae dispone colores:
E quibus Ingenii vernans splendescat imago.
Interior largo saliat tibi vena meatu.
Sis animo pulcer. nihil uncta siligine prodest,
Malobathroque cutis: nil gemmea sidera frontis,
Puniceae aut malae, ceu punica mala, rubentes.

XVII.

Paucis multa loquar, torvum volo, Pontice, Vatem,
Torvum concipio, torvus fuit Ennius olim:
Unus cunctanti Fabio qui restituit rem.
Torva Attellani Labeonis; torva Lucreti
Effigies, herbas vultu, referentis amaras:
Quasque Paraetoniis radices repperit arvis.
Torvus Caecilius: torvus Maro; ruris habens plus,
Quam nitidae Romae: gnarusque satos colere agros,
Non fuco vultum; pigmentaque condere falsa.
Torvus erat, cuius ductu Iocasta marito
Obvia, et in medios fratrum ventura furores,
Egreditur portis. velut antiquissima mater
Eumenidum, magna cum maiestate malorum.
Torvus, qui Soceri, Generique infanda canebat
Bella per Aemathios plus quam Civilia campos.
Torvus et ille fuit Peligni solis alumnus:
Qui tamen infelix torvas vetat esse puellas.
Atque utinam semper tristis, torvusque fuisset

Et sapiens Naso, potius, quam blandus Amator.
Torvus erat, cecinit qui: frontis torva voluptas
De Stilicone suo: quoque indignante, dolosus
Semivir, Eutropius Consul, trabeata per Urbem
Ostentatur anus, titulumque effeminat anni.
Quid Iuvenalis? io novies ter torvus, et asper.
Horridus Eurystheus, ut nubifer Apenninus,
Et vigil enormes rhonchos proflare solebat.
Lurida spirabant per totum absynthia vultum.

XVIII.

Pierides Musas facie florere venusta,
Purpureisque genis, inter figmenta repone.
Pictorum hic olim mos est, et iniqua potestas,
Ut, quas indocti nunquam videre puellas,
Exornent minio, faciantque nitescere cultu,
Imbelles veluti pupas, et eburnea monstra;
Quorum omnis sit vita chelys, choreaeque, chorique:
Et crinalis acus, stacteque, et pyxis, et uber,
Dulce quidem cantant: sed non ut lena Canopi.
Non, ut Sirenes [(transcriber); sic: Sineres] : quas vix effugit Ulysses.
An non et Sappho cecinit? cecinisse fatendum est.
Illa tamen multum fuerat diversa Lacaenae;
Quae bis digna rapi, Ledaeo prodiit ovo.
Non minus in numerum Musarum Lesbias ista
Posterior nona, prior undecima, licet atra,
Valga, pusilla, myops, meruit facunda referri.

XIX.

Quotquot Mnemnosyne perperit Iove coniuge Natas:
Spectatum admissi quondam lustravimus omneis,
Sortiti fortunam oculis. in colle sedebant
Herboso, numeroque Novem, totidemque Camoenis
Instructae, liceat mihi visa, et vera referre,
Nulla micat timidùm, fractumque, aut molle renidet.
Crudus in ore decor, neglectu gratior ipso.
In speciem Dryadum vergens, silvescere visus.
Armatur terrore pudor; sexuque severo
Ambiguas miscet facies. flagrantia vibrant
Lumina. stant temere crinalia vertice serta.
Nec stola, nec manicae, nec inundans fascia limbi

Arguerint simileis [(transcriber); sic: fimileis] Nymphis, quas anxia centum
Torquet imaginibus quaerendi cura decoris.
Ne longo sermone morer: do Nomina Divûm.
Mascula Calliope bellatur Amazonis instar;
Laeta audire tubas, fuscari et pulvere campi.
Nobilis ingreditur Clio, nec honoribus impar,
Alterno signat glomerata volumina passu.
Claudicat Euterpe; tantoque frequentius apta
Exhilarare iocis, risum movet omnibus: unde
Delectantis habet nomen. Polyhymnia prona
Ad rixam, vocale melos miscere tumultu
Gaudet, et aërios lituis confundere fluctus.
Dat belli signum nonnunquam; quale dat, altae [(reading uncertain: ?)]
Cum Norimbergae Laurenti [(transcriber); sic: Laurentl] Turnus ab arce
Extulit, et rauco strepuerunt cantica cornu.
Melpomene. Tragicis it formidanda cothurnis:
Haut illi thymus, et panace, cerussaque cordi:
Penthesilea furens nativo vivere succo
Assuevit, propriisque bonis; non mercibus emptis.
Terpsichoren praeter saltus, vocemque canoram
Vix aliae dotes commendant. Quarta Thaleia
Indolis est mirae. grato squallore superbit
Virgo ferox, animosque mares sub pectore gestat.
Haec fovet incomptos: macris arridet, et ambit
Frontones. contra, pingue aversatur omasum:
Praepingueis fungos, et obesa abdomina damnat:
Semivirosque Phryges, comptosque, viriliter odit.
Me quoque adhuc mallet gracilem mage, splendidiusque
Extritum, ac tenuem protendere longius umbram.
Cùm tamen excelsa capitis procul aegide visi
Sic quoque terga fugae cogam dare pumiliones.
Aurorae flentis crocea de nube caducos:
Atque sui cubiti nimis, et nimis assis amanteis.
Nil roseum, nil lacteolum ferrugine tincta
Ore refert Erato, violisque nigerrima pallet.
Ignescit quandoque, et tanquam lampade flagrat.
Namque adamante suo castos explorat amores.
Haec igni, ferroque probat terraque, marique
Seston, et o patriam Leandri audacis Abydon.

Uranie monstrat coelum, et coelestia signa:
Haec inter tamen et serpentem, et Scorpion arcu
Brachia curvantem, stellamque Lycaone nixam:
Parrhasiasque Ursas, insopitumque Draconem:
Atque oculum Tauri, sidusque immane iubatum:
Quaeque referre mora est, iustum incussura timorem,
Magnae mentis opus rapidum super aethera ferri.
Hoc vetus, et sanctum: non est via mollis ad astra.
Non recipit molleis Divum Rex non catamitos:
Non ad vibrati crispos cauteria ferri:
Horrendo rari visu, dignique videri
Virtutis studio. torvi luctantur in axem.

XX.

Palladis armisonae qualis praesentia! grandeis
Caesia per glaucosque oculorum prospicit orbeis.
Caesariem ferratus apex, cristaeque comantes
Terribili fulgore premunt. sublimis in hastam
Surgit, ut et scutum commotis sibilet hydris.
Quis tutò aspexit clypeo Phorcinida fixam,
Saxificos angueis! Atqui formosus Apollo est:
Blandus, et auricomus. sed non, cum Pythia cantat,
Aereaque horrendo mugit cortina recessu,
Aut quoties late Euboico bacchatus in antro,
Ex adytis responsa tonat. tonat insuper Echo.
Erigitur, meminitque sui: crinesque relicta
Fronte rigent. simul ara tremit, simul ardua laurus:
Culminaque, et quassae titubant fundamina rupis.
Tunc nemo hunc iuvenem simas pavisse capellas
Admeti Regis, iumentaque bucera credat.

XXI.

Cumanae: viden, ut distorqueat ora Sibyllae!
Vix affata Phryges communi more; repente
Concutitur. Deus, ecce, Deus! cui talia fanti
Ante fores, subito non vultus, non color unus,
Non comptae mansere comae. miseranda, minaxque
Virgo reluctatur. tanto magis ille fatigat
Os rabidum, fera corda domans, fingitque premendo.
Insidet, et stimulos sub pectore vertit anhelo,
Confunditque genas. iures occidere velle.
Sic rapit attonitam, nulloque, omnique colore

Diversam, lassique mora pulmonis hiantem.
Chrysogoni nequeunt tantam perferre Dei vim.

XXII.

Non est lanificum sudor, sublime Poema,
Plebeiusve labor: neque Vatum vitta, caprina
Texitur e lana [(transcriber); sic: Iana] . Saturis bombycibus illam
Non nisi divinae manus admiranda Minervae
Conficit, et totam filis subtilibus explet.
Quis metuet Satyram culti, atque nitentis Ofelli?
Utitur astragalis, teneroque est mollior hoedo.
Quam dabit in medium Schockus, cui polypus ingens
Auctus vi Lunae, nasum facit esse trabalem;
Lectorem doctum poscens, armatur echino:
Inicietque metum, serraque secabit acuta.
Est aliud, valido Satyram distringere nisu,
Quam Caio, et Cosso scabiosum epigramma dicare:
In quo nil praeter tria Cur, totidem Quia cernas:
Sex ideo, septem Quocirca, quatuor I nunc.
I nunc, et pomis imple, nucibusque quasillum.
I nunc, et caligas scrutare Herodis edaces.
I nunc, et cocco vestitum confer asellum.
I nunc, et teneram Citheraeae occide columbam,
Ut delectat eum pygmaei argutia versûs!
Inque fimo male scintillans scarabaeus equino!
Sed pueri tales gemmas mirantur, et aurum.
Ut perstringit eum stillae glacialis acumen,
Et Tropus in febris quartanae frigora versus!
Quanquam omni in folio fugitivi frater Iuli
Ambulat, et gremio Phoenissae illudit amantis,
Vulcanum, matremque ferens. rotat arma Cupido
Pictus acu rallam fluitantem, et textile velum:
Alipedesque alii suspensi terga pharetris.
Multa Venus. nullae veneres, et gratia nulla.
Sed nondum tempus Thymelen damnare Britannam.
Adveniet tandem laesi vindicta Pudoris:
Hastaque Iudicii Cambro figetur Oveno.
Quid? culpo ingenium? minime! detestor abusum.
Mitior incedat positis nunc Musa sagittis.

XXIII.

Tecum sermo mihi, non cum petulantibus Anglis,

Pontice: Teutonico cui ductus ab ubere sanguis;
Nomina per Thuscos Italùm fluxere canales.
Vatem, non vatis lege vultum, oculosque micanteis.
His excellit Halys longe pulcerrimus: omnis
Naevus abest, naevique metus. tum sanguine largo
Luxuriant artus, manifestaque corpore toto
Laetitia arridet. facies spectacula praebet:
Tam bona, tam saturo fulget tumefacta rubore.
Ogygias talem speres exscindere Thebas
Posse solo totas, ductosque Amphione muros.
Surrexisse novus videatur Statius, Argis
Par et Echioniis tubicen cantandus in armis.
Cantandus! votis nequidquam fabula vanis
Respondet. retro refer in caput Isara lymphas.
Deceptos promissa tenent. Nihil iste nec ausus,
Nec potuit. quid enim prosit Baeotius aër?
Sed multos perflat tractus Baeotius aer.
At Capys exesus, qui iam vix ossibus haeret,
Et pulmonis opem non plenis follibus haurit,
Difficilesque auras tractu lucratur ab imo;
Intonat, et geminae quatiens fastigia rupis,
Parnassum fumare facit. caligine nubes
Volvitur, et toto resonant certamina monte.
Unda fremit: stagnum spumis exsultat equinum.
Tunc Capys exesus, qui iam vix ossibus haeret,
Ignipotens, offert vena non paupere fusum;
Sed prae divitiis animi saliente, suisque
Instructum valide nervis, alteque torosum
Carmen, et Herculea dignum cervice reponi.

XXIV.

Quaesitum est; Vates natura crearet, an usu
Exculti fierent. coniungas rectius, Artis
Expers Ingenium stolide bacchabitur. Artem
Ingenii expertem, pertusam dixeris urnam.
Ut derivarunt in cribrum Belides undas.
Illi deest stimulus sacer, ac vis ignea mentis:
Qua sine conantem frustra labor improbus urget,
Sisyphiusque lapis. nimia ambitione coacta,
Aut expressa, velut pressatur oliva trapetis;
Oderunt omnes. Dii detestantur, et horrent,

Si parcis limae; damnabere nare supina.
Usque adeo, ut vena, et solers chirurgus amice
Coniurant; ita sedulitas, ac vena Poetae.
Nil possit Bavio Tigurino vilius esse.
Nitenti similis cervae, sua viscera torquet,
Et variat vultu Ianos, dum carmina pangit.
Cum Phoebi cursu non versum absolverit unum.
Putidior Maracon. duo millia stans pede in uno
Porricit: a vomitu velut intestina laborent.
Nec modus, aut finis. quasi ningat in aere floccis,
Sic volitant: ut iure queas facere hos quoque flocci.
Ergo et in hoc puncto Medium tenuere beati.
Qui laurum mordere cupit, praemordeat ungueis:
Qui caput incingi serto, scabat. Ut niteat frons
Emaculata; genas candenteis diluat ostrum:
Ordine stent crines: ut credas legibus actum;
Qualibus usa fuit Respublica Spartanorum:
Quis curet? melior, quem vestit succida lana;
Cuius inornatae ventis afflata flagellans
Tempora capronae, setaeve ex verre marino.

XXV.

Cum clypeum Aeneae, fulgentiaque insuper arma
Duceret electro liquido, solidoque orichalco
Virgilius, cerebrique sui fabricaret in antro:
Rere comas violis vinctum, Tyriove rubentem
Murice; ceu Matris, noster Vitus, unica proles;
Ante relucentis crystalli panda stetisse
Ostia, et erranteis castigavisse capillos?
Ille, velut Cyclops opera ad fabrilia surgens,
Corpore quam nequiit, vel noluit, (ad quid enim mons
Sulphuris igne tonans!) animo penetravit in Aetnam.
Tunc Vatis caput, Aetna fuit, Liparaea taberna.
Ingenio duxit folles: stridentia tinxit
Aera lacu. fluit as rivis, aurique metallum.
Ictibus ingenii gemuit resonabilis incus.
Ingenio tandem vireis augente poleibat
Terribilem cristis galeam, flammasque vomentem,
hastamque, et Clypei non enarrabile textum.
Idem opere exacto fessus consedit in Urbe,
Ex Sicula fornace redux: ac si ipse fuisset

Brontesque, Steropesque, et nudus membra Pyracmon,
Exercens ferrum, et multa vi brachia tollens
In numerum, versansque tenaci forcipe ferrum.
Tunc primum ad fratres, Aetnaeaque pocula ventum est,
Gallumque, Variumque, et de grege Curepi porcum:
(Mirandum est Flacco tantum indulsisse Thaleiam:
Unus tres poterat ventres aequare Cyclopum.)
Olli inter sese libabant munera Bacchi.
Et merito. quis enim siccus pro carmine sudet?
Malleus interea cum forcipe, (cera, stylusque)
Emeriti [(reading uncertain: ?)] fabri tota illa nocte quierunt.
Mox aurora tamen miseris mortalibus almam
Extulerat lucem [(transcriber); sic: luccm] , referens opera, atque labores.
Euandrum atque unà lux suscitat alma Maronem;
Et matutini volucrum sub culmine cantus.

XXVI.

Aspice Frigattum contra. nam Mantua et istum,
Sed pulcrum genuisse datur: nimiisque superbum
Naturae, formaeque bonis, ad Teutona casus
Detulit. ostentans se Vatem. sardonychara
Scribere metra manu, et scriptis dare basia fertur:
Iamque opus immenso dignum meditarier aevo.
Aspice consurgens. praegnantem credere possis;
Et iam picâ hominem variari, et poscere cretam,
Ilias inclusa est, an Thebais? an generosam
Ventre saburrato Vates Aeneida portat?
Pythonemne novum de semine sacro Epidauri?
Solve uterum. profer tandem, quodcumque minaris.
Alma fave Lucina: fave pia Ilithyia.
Horrendum visu! geminas Heliconia rupes
Scinditur in partes, scopuloque laborat utroque.
Parturiunt montes. partim exspectemus Amici,
Dignum Atlante suo. Quid denique nascitur? exit
De rima cerebri, vertex ubi summus anhelat,
Post timidos nixus exit passerculus unus,
(Et sunt, qui iurent unâ vidisse palumbes
Egressas: tanto caput hoc discessit hiatu.
Ex avibus totum liceat dignoscere nidum.)
Dilectus Cypridi, iucundi pluma Catulli:
Et tibi, si qua super, lacrymis deflenda caducis

Lesbia: iam Bavarae potius deflenda Teresae.
Nil aliud? nil hercle aliud. Verona, triumpha,
Si potes. ecce novus passer te vincere gestit.
Ultra Thessaliam fugere hinc libet, atque bimembres
Thessaliae: Daphne meretrix si facta, pudendo
Nupsit Frigatto, crinemque amplexa coronat.
Ille tamen fruitur Lauro gavisus, et optat
Lucinam similem, laudatque in Coniuge Dotem.
Atqui ego te, dulcis Corydon, post orgia malim
Rustica, inauditum stipula disperdere carmen.

XXVII.

Audi aliud. neque enim procul hinc semotus abibo,
Haut multum ascalapho Volucri distabat Ilerdas,
Helvetia in media, summisque in rupibus ortus.
Castricus ut pavo distendens sidera caudae
Lactavit speciem, crines deductus amomo.
Tempore Gustavi Sueci Afra Lycatibus arvis
Patriciae Matrona stolae, felicibus astris
Augustae ediderat. nec erat formosior ullus
Hoc puero pavone. oculos dignissimus Argi
Centum ferre unus poterant duo vincere centum.
Dignior idem inter stellas pincerna locari,
Ac, pulso Ganymede, Iovi diffundere nectar.
Creverat in Clarii submissus Praesidis arcem:
Iussus uterque sibi, patriae Musisque vacare,
Exitus acta probat. Specie bubonis, Ilerdas,
Aspectuque suos visus terrere sodales
Doctior evasit: cantuque haut simplice pictam
Iunonis superavit avem: cessitque poeta
Syrmate depresso longe post terga relictus.
Marsya certando fieret: cum noctua Delli,
In libertatem qui publica traxerat arma,
Provocet aedilem Thebanum, atque Orphea Thracem.

XXVIII.

Audi aliud. redolens octo Cilices, minimùm sex,
Spirat Sosa crocrum, pretiosoque ulcere rupto
Expressam saniem, et peregrinae felis odorem.
Sed mures opicos foetentia carmina produnt.
Hirtacus axillis subter graveolentibus hircum
(Eminus advertas etiam) gestare videtur.

Cum soccos purgat, tunc non tolerabilis ulli.
Non pigra Maeoris, Camarinaque, et ima profundi
Tetrius exhalant eiectamenta Pelori.
Non ideo ipsius non fragrat odora poesis.
Vernat enim, spiratque rosas, sudataque tura.
Haut aliter, quam si variorum ex agmine florum,
Laxent Elysii pubentia germina campi.
Naribus hanc Erato saepe admovet; ictaque Clio
Versibus Hussardi. Nam quae patientia duret?
Aut Recitatorem possit tolerare molestum?
Felices procul absentes, sordique beati.
Saevior est picis clamantibus, atque cicadis:
Intolerabilior ranis aestate Suevis.
Quid nocet Ambrosio Mucconi absentia formae?
Turbidus incedit ringentis more molossi.
Quamquam os, et mores ululant; tamen Ecloga balat
Deducens pastoris oves. illa Ecloga balat:
Quae placuit cantata Duci; retulitque disertas
Coniugis Austriacae laudeis, inscripta Amaryllis.
Altera nec primae cedet, cui nomen Alexis,
Quin et ubique placet; serieque illustris in omni
Obscurat fuscus nitidos, torvusque venustos.
Tympana pulsa sonant Heroica: dulcè queruntur
Insomnes Elegi: iucunda Phaleusia rident.
Ausus idem Basilus, frustra sudavit et alsit
Ausus idem possis misereri, et dicere, cessa,
Alterius tantum novitas, et lucidus ordo,
Et mens inventrix rerum, iuncturaque pollet.
Nuper in Aonia, Phoebo praesente, palaestra
Eminus alternis certatum, et cominus armis;
Spectati pugiles aderant, et tempora vincti.
Primas Mucco tulit: Socii meruere secundas.
Olli caesariem subiit circumflua laurus.
Si verum excutio, facile est componere versus:
Difficile est libros aequali volvere rhombo,
Qualeis Pansa dedit. dum Pansam nomino, nolim
Subicias animo Narcissum, vel Cyparissum;
Quorum alter seipsum, cervum nimis alter amavit.
Pansa vir est, ac pene sui quoque nobilis osor.
Centauro similis, metuas, ne saxa loquatur

Ex Aetni [(transcriber); sic: Aemi] decisa iugis. nil durius illo.
O quantum a vultu divertit Musa canentis?
Fundere mella putes: florentem spargere thymbram.
Candor inaequaleis numeros, et Gratia triplex
Halantes animant. Liquido volvuntur in auro,
Heliadumque madent guttis lucentibus igni.
Formosus Tryphon ut semet in omnia vertat
Praesidia, et formas, faciemque ungatque, lavetque?
Atque relambentis sua vellera more Sciuri,
Qua licet assiduus, novies, deciesve repectat:
Nescit, et hoc solum scit, se nescire fatentem.

XXX.

Fingimus haec? Pharael etiamnum vivit, et extat
Qui quamquam nullo perimet se fonte videndum;
(Quem neque pastores, neque pastae in monte capellae
Contigerant, aliudve pecus: quem nulla volucris,
Nec fera turbarit, nec lapsus ab arbore ramus)
Est tamen et lato sua vis, et honor suus ori.
Omnibus in silvis, quas explicat, agmine facto
Nidificat Philomela canens, secumque Sorores
Adducit, Getici iam dudum oblita tyranni.
Taedet unim semper raptum deflere pudorem;
Tereaque aeternis dirum incusare querelis.
Narrat Caeciliae pugnas. Ut Barbara foedum
Aversata Patrem, cervice exceperit ensem!
Ut gladios, igneisque proci contempserit Agnes!
Thecla feras: animosa boves et Lucia flammas.
Ursula ferratos telorum evicerit imbres.
Tum Glaphyras, Agathasque refert. Ante omnia coelum.
Ingeminat, partusque tuos Nasareia Virgo.
Te quoque Alexandri, Costo sata, regis in urbe
Eximium, Catharina, decus; super ardua montis
Culmina, qua coelum tangit Sinaitica rupes,
Aligerûm Martyr portata curulibus ulnis.
Huc properare rotis stridentibus, Orcale, cessa,
Belle puer: nullis illuc hinnitibus itur.
Frustra urges oleo, vino, sale psaustra gravata:
Automedon non si vel Achillis lora teneres,
Orcale, parce manu: veniet robustior aetas;
Et tunc Ortygiam, portusque intrare licebit.

Interea crudis te fingendum, atque domandum
Trade rudimentis scuticaque assuesce ferire
Iumentum proprius; meliorque auriga futurus
In tua membra ferox contortis irrue nodis.
Nec cessa, donec sanguis generosus adhaesit.
Haec via te ducet, quo frustra tendere vanus
Clamor adegisset: tunc illam denique Rupem
Vertice (Plus ultra) tanges. Sic itur ad astra.
Huc ducit tranquilla quies, missisque quadrigis
Sella tripes: quam si retines, portabere pennis.

XXXI.

Molliter ingreditur Glycus, et crepidatus, et ornas
Usque suos vultus; seque urit, et uritur idem;
Formosasque sitit laudeis, atque annuit illis:
Et faciem, et crispos speculo vibrante reflexos
Exhibet ipse sibi, magnusque videtur Apollo.
Sella tori speciem praebet, totoque cubili
Plus quam mundicies simplex apparet. ubique
Concentus, cultri, calamorum, forficis, horam
Signantis stillae: nec acus, nec acicula aberrat.
Praeterea non est atomorum atrocior hostis.
Pulvere mensa vacat. si quis deprenditur, exsul
Continuo in Pontum, ad libros de Tristibus ire
Mittitur, Euxinam Boreas ut diffilet in auram:
Accedunt nitidae vestes: tum grata loquentis
Simplicitas, permista favo ridentis Amoeni:
Et concinnorum suavis symphonia morum.
Et facies dulci pietatis ab iride rorans.
Non haec idcirco videas urgere Poesin:
Non meliorem Animum, maioraque [(transcriber); sic: maioraaque] Numina praestant
Tamquam extra sphaeram longe semota rotandam.
Diversi sunt iura fori Ruit, ecce, ruendo
Entheus in calamum, ductusque ferocibus urget
Articulis. Paean furit intus, et incubat olli.
Magnum opus explendum! clausis meditatur ocellis.
Incipit, et dubitat, scribit mutatque probatque:
Ancipitem versat pennam; stringitque premitque:
Submovet, et reddit. Pax, an fera bella (minaeque
Murorum ingentes, aequataque machina coelo?)
Quid velit, ignorat. plus ignorare videtur,

Quam velit, aut possit, quia parva scientia, velle.
Nosse aveo finem. iam sextus ab aequore Titan
Evolvit currus, iterumque per aethera duxit
Quid Glycus interea? descripsit: nempe! quadrigam
Myrmecidis tectam muscae memorabilis ala
Disticha quina putat posse expugnare Tibullum.
Haeret amans, operisque sui vestigia lambit,
Basiaque affigit. tanta est dulcedo placendi.
Fitque procus muscae. quid si foret illa columba
Architae, aut qualem deflevit Stella togatus!
At mihi non tanti haec, sublato ut pollice clamem:
Eia, euge, belle, melius nil vidimus unquam,
Quid magni exspectem crispos ab habente perunctos?
Quique meras tenero lacrymatur lumine gemmas!

XXXII.

Malo ego crudeleis socios, visuque tremendos:
Quales Hupfiades Gluckersius, et Didymaon
Westphalus, et Clivensis Hegar, lippusque Rabastus,
Et luscus Gauron, capitoque Telesphorus Haza:
Sic equidem capito, pars ut sit maxima, collum
Quae premit, atque humeros: Nec differat a bove multum.
Hirti, ac praeduri fratres, capita alta ferentes,
Fratres Aetnaei: qui vix se in littore spectent;
Ne dum convexos vitri comantur ad orbeis:
Non nisi multifido Polyphaemi pectere rastro
Crinales sueti laqueos. speculi vice, pronos
Pegaseo se in fonte vident, moresque videntum
Discutiunt. sit fas Narcissum imitarier isthic.
Horum introgressus tecta, haut innixa columnis
Maurorum, aut Nomadum (nugas humilis domus istas
Non capit) indigetum eximias mirabere sordes.
Splendida paupertas: modici tinctura liquoris;
Sepia in alveolo nans, et Ioliginis atrae
Qualiscumque humor, cum capsa non sine. charta
Privigna, atque rudes phylirae: duo, vel calami tres,
Eiusdem crenae; sunt curta, et tota suppellex.
Ex tribus his unus plumae plus retinet albae,
Absque ullo fastu; signumque refertur ad usum.
Associatur hebes, minimumque novacula scindens.

Aude hospes contemnere opes, et te quoque dignum
Finge Deos animis patientibus. oro, Poetis
Ignovisse velis. luxum, et confinia temnunt.
Secum habitant, ubicumque habitant: gurgustia, Fana;
Aulas, an caulas; in summa Tyburis arce,
Valle vel Egeriae, Cumana an rupe, perinde est.
Da veniam, si quid tibi displicet aedibus illis.
Non aliter vivunt subducti pectora mundo:
Ut quorum solis commercia cum superis sint.
Ne culpes, nihil esse loco, nihil ordine postum,
Compostumque suo crepidae, mantilia, socci;
Agmina librorum sparsa, ac velut hoste recepta
Iam primum ex Sueco: Cicero, Maro; sacra, prophana
Dismas, et Gesmas; Th et Sco. eodem
Scamno iuncta iacent: hinc pileus, urceus illinc:
Quandoque et fornax. si sella, aut mensa vacillat;
Supponunt testam; clivusque aufertur acernus.
Ima pavimenti, tabulati summa videbis
Posse Syracosii griphis senis, atque figuris
Inscribi: qualeis monstravit Apella Monarchae
Chaldaeo. serpens reptaret pulvere in isto,
Spirasque occuleret, nova colligeretque venena.
Quam dispar Glycus et Nasamon! occasus, et ortus
Pollubrum frustra quaeris, mala somnia passus
Flumine purgatur vivo: Rhenoque, vel Istro
Abluitur: si caussa tamen patet ulla lavandi.
Nam raro, aut nunquam sibi sordidus esse videtur.
Nec, si sit, penset, Cynici memor usque Decori.
Pexus, an impexus, mediam procedat in urbem,
Tantumdem est. neque si Nisi coma detur, honoret
Talia non curant. quorum omnis cura Deorum est.

XXXIII.

Sckepsius Hirniades, prorsus mirabile sumen,
Si fragilis casu confringitur hydria, torto
Fune ligat frusta, et figulum deludit hiantem.
Spectando formam; magna cum mole ruenti,
Ac bene contuso saltanti concolor urso est.
Spectando doteis, ipsis, sine Apolline, Delphis
Praesideat, vastoque oracula fundat hiatu.
Omnes hi, quotquot merita cum laude citavi.

Non raptum ex trivio, praetextatumque Poema,
De Veneris concha, fractoque Cupidinis arcu;
Sed castum, succique boni, dignumque sonante
Praelia Papinio, magnisque Maronibus edunt.

XXXIV.

Marcus Abantiades strumosus et Ascrio, vena [(transcriber); sic: .]
Gutturis incisa generosi palmitis ictu,
Purpureos fundunt versus, mustoque madenteis.
Quis Deus ostendit potiorem Aganippide fontem,
Vatibus hanc strumam, atque artis compendia tantae?
Ergo Poetarum subiecta faucibus unctis
Humor, io dulcis fluit ex Permesside bulga!
Felix, o nimium felix, qui se ebrius ipso,
Eructare potest vere spumantia dici
Carmina. nil usquam est, quod non queat utile reddi,
Felices ambo. Vatum, nisi fallimur, horum,
Iam iam nulla mora est, plures quoque castra sequentur
Ecquis enim totus cupiat non musteus esse?
Et talem venam cum foenore habere secundam?

XXXV.

Quos tamen inter erit [(transcriber); sic: etit] nunquam Brandisius Azor:
Delicias iuvenis! sibi Virginis aequora chartae
Deesse gemens queritur. membranis vilibus horret
Conceptus mandare suos. cupit edere foetus
In nido, qualem pullis vix construit ipsa
Halcyone dilecta suis: vel clarior ales,
Quo moritur busto Phoenix rediturus eodem.
Membranam Nymphae! quasi non sit idonea quaevis
Desumpta ex nili ripa stagnante papyrus!
Arboreis veteres sua commisere tabellis.
Inde liber cortex, durans per secula nomen.
Azor erit melior priscis! stirpisne pudebit,
Ex qua scinduntur tenues scriptoris in usum
Bracteolae. quid vis? oritur de caudice Codex,
Quem Domini Iuris volvunt utriusque periti,
Evolvunt nunquam. Brandisius aspiciat vix.
Ex omni ligno non quivis Mercurius sit.
Ex isto possit fieri dulcissimus Hermes
Ac, bene si truncum novi, ficulneus Hermes.

Alloquor hunc, quicumque latet sub nomine tali.
Hem! fruere, ut nactus virgo tibi charta petenti
Carminibus vitianda tuis nitidissima detur:
Quali forte usa est Pulcheria Byzantina;
Cum fratrem admonuit, ne crederet omnia servis.
Aut quali utuntur, quibus est in amore libido.
Duc apices: imple spatium certantibus album
Literulis: auri radios asperge liquentis;
Alline rubricam; variis distingue corymbis.
Undanteis oras Catanensi pumice rade: [(reading uncertain: ?)]
Haut tamen effugies scombras, piperisque cucullum:
Ad flavescenteis portaberis emptus Apellas.
Quare, o Brandisi noster, dulcissime rerum,
Si quid habes cedro dignum, hoc in pelle asinina,
Inque tua, flagris prius a cerdone subactâ,
(Sis cerdo tuus ipse, et fortibus utere loris)
Scribere ne dubites. nobis auctoribus aude.
Tunc, et iure suo talis super astra volabit
Codex, seu Caudex. audis? iam Pegasus hinnit,
Et fratri Arcadico iusta plus parte recedet.

XXXVI.

Ecce novum crimen, non simplex, Caesar Iuli:
Dignum, quod Romam ferat ad sublime tribunal
Tullius, et verbis caussam ampullantibus aequet.
Nempe? Galas Sthenelus Cygnorum non nisi pennis
Scribere vult. Mediam Medici pertundite, tanti
Hoc instrumentum est, quo famam extendere possis?
Si desit calamus, scribatur arundine longa.
Ille meus tribulis etiam Iuvenalis, et hastis
Fertur pampineis, furcisque nigrantibus usus.
Unius excusso cornu, aut titione culinae,
Liventi cerae multos impressit Iambos,
Desine mirari, cur tot carbone notarit.
Nos non respuimus corvos, ubi cessat olorum
Obsequium; neque iam superest nisi Baucidis anser.
Illi parcatur, nam Iupiter ipse pepercit.
Ut nihil exerret curvum, sua pingere velle;
Cura supervacua est: pravus, rectusne character;
Ordine, an obliquum sulcis ducatur ineptis.
Fusilis idcirco plumbi novitate reperta

Quam dixere Typum (tibi se, Germania, debet)
Scriptio corrigitur, praeloque admota nitescit.
Additur et pondus pretiosum, visque morandi,
Ne permissa volent rapidis ludibria ventis.
Plantinus retinet, retinet Moretus: apud quos
Perpetuum haec durant celebris retinacula famae.
Amstela, Lugdunum, Batavo, Galloque sub axe
Adiuvat: et Romanus apex, atque Adria Marci:
Liligerumque frequens completa Lutetia campum
Et nullis unquam succincta Colonia mendis.
Plus ultra non ire datur. stat terminus aevi.
Vatibus, ut Nautis, has Gades Gloria fixit.
O curvas animas, et vel terrestrium inanes!
Si magno sumptu tristes angamur, ut Alpha,
Et Beta, et Gamma, et Delta expingatur in albo.
Si possit bene Kappa legi; frons iam, puto, salva est.

XXXVII.

Festino ad metam; circoque educo iugales
Defessi cum solis equis. procedit olympo
Vesper, et in noctem venturos instruit igneis.
Ad te sermo redit, Crescenti, cuius et orsa
Auspiciis progressa foras. sententia nostrae
Mentis, credo, patet. sic est. Caput imperat Orbi
Non pes. aiebat, podagra luctante Severus;
Quo minus exiret, lecti detentus in umbra.
Sic Animus, pariter dicam, Sophus atque Poeta est,
Non vultus, litem quovis sub iudice solvas
Iam facilem dubitare nefas: impensior utri
Cura, modus, sumptus sint debita. si puer intus
Appares, extraque senex; mordebere dictis:
Ordine converso mire laudandus. Adultae
Scilicet aetati, centum ningentibus annis,
Praefertur longe placidus vigor, ac iuvenilis
Canicies Animi. modo sit sapientia cana;
Quali caesaries sit subterfusa colore,
Romae Popilius Numa non referre putavit.
Non quia crinitus, cithara crinitus Iopas.
Sed quia facundus, Didonis personat aures.
Non melior vates, qui mollior: aut quia pulcer,
Cultior eloquio. Distant haec aera lupatis.

Pontice, suadentem sequere, audacterque venustae
Detrunca partem formae, tenerasque sorores,
Ac matrem toto radicitus erue vultu.
Auruncum mento suffigi fortiter opta.
Opta verrucas plures succrescere quinis.
Quas gemmas natura dedit, monstremus inemptas,
Nam naevus quandoque decet; vitiumque superbit
Militis in facie: laudi est numerosa cicatrix.
O de Palladiis si stent tibi fronte cerastis,
Saltem aliquot summo nutantes vertice cristae:
Quantus habeberis! si dens quoque longior unus
Promineat. signum est genuinum agitare potentis;
Quem si non metuit derisor Zoilus, actum, est.
I licet. invidiam nescis, odiumque mereri.
Collige sarcinulas: ingratam desere Cyrrham.
Versibus auditis nullus disrumpitur Idmon.
Dimidios fructus studiorum, ac gaudia perdis.
Heu miser! urge aliquid, doleat quo saucius, ictu.
Tamquam tormentis et flavae bilis, et atrae:
Tamque atrae, quam trux fuit Atreus ipse Mycenis.
Non potes hoc? actum est proscindis vomere littus:
Fluctibus aequoreis Cerealia semina mandas.
Iudice me, satius fuerit conducere furnos;
Venari vespas, culices mactare palustres:
Et vel Teutonicos pretio purgare caminos.
Sed genii concepta tui me maior alit spes.
Esto: sint mores non tota cote [(reading uncertain: ?)] politi;
Declinas tamen in torvum. lanugo ferocis
Pullulat indicii; fruticatque emblema pilosum.
Pectinis ignoras radios; nisi pectine tantum
Quo nosti pulsare chelyn: nos ludimus ipsi,
Censoris vitrei ad valvas consistere taedet;
Intuitumque tuae subsultu pascere larvae.
Aversaris acus [(reading uncertain: ?)] Phrygias, et cinnama, et ungues
Impletos costo. quoties conviva vocaris,
In primis esum leporis sapienter abhorres.
Formam augens eadem pulpa ingenii minuit vim.
Quin et docta placent vigilatae somnia noctis.
Talis in Empusae cavea, aut praesepibus altis;
Martis ubi Thrax nutrit equos, antroque Trophoni,

Divinos ducet versus, scopulosque sequaces,
Auritasque trahet silvas. quocumque profectus
Fixerit exiguam sedem; comitabitur illum,
Trans Thulen, citharis resonans, Heliconius aer.

XXXVIII.

Accipe dictorum summam; memorique reconde
Ultima verba sinu. Si stent sine lege capilli,
Utque iubae volitent; multumque leonis in ore
Rugiat: et facies meditantis praelia tauri
Misceat humanam; totaque ferocia fronte
Fulguret exsultans: ea demum est vera venustas,
Optandusque decor, consummatusque Poetae.
ILLE MIHI ANTE ALIOS, QUI VIX A GORGONE MAURA
DISTAT, UT IN SAXUM POSSIT CONVERTERE MOMUM.

XXXIX.

Haec ad Danubium; quo tempore Pockius annos
Absolvit vitae; Frater notissimus Arci.
Quam iuga sustentant. veteri Nova more vocatur.
Illa PALATINO paret frenata PHILIPPO:
Carmen ut exactum fuit; ad patefacta fenestrae
Forte tuens steteram, Fluvium speculatus euntem.
Ecce tibi; fundo canum caput extulit ISTER,
Non procul aggeribus, quos intra currere iussus
Cum Nymphis solitos lusus exercet aquarum.
Tunc forte innanteis volvebat gurgite cervos.
Venabatur enim. quassaverat ergo Tridentem,
Tritones contos: torvaeque armenta Dianae
(Visa irata parum) navi imposuere subacta.
Observare Deum placuit: quo lumine, et ore!
Torvus erat: torvae Nymphae, torvique ministri.
Olli grande caput signant rorantia tauri
Cornua. caeruleos oculos infecerat imber.
Luxuriant herbae per colla tumentia nodis.
Vertice stant Cannae: verbenaque consita iuncis
Tempora complexa est, rivus de naribus exit.
Barba madet, ripasque impexo flumine verrit.

Protinus exclamo: quid enim iam denique restat?
Ut video, torvi terris dominantur, et astris,
Et pelago. talem si patrius exhibet Ister;
Qua facie Neptunus erit! qua Iuppiter altus!
Namque Imum curare, nefas, qui praeter atroces.
Ac ferrugineos orbeis, quibus utitur, Orcum,
Seque videns, nimium nostris abludit ab oris.
Flammea per patulos stagnant incendia rictus.
Danubii natura trucis discrimine magno
Distat. in hirsuto nant quaedam gaudia vultu,
Quae plebs nulla capit: nec nauta domesticus unquam
Advertisse potest: solis noscenda Poetis.
Digna Deo facies, lentisque imitata colorem
Muscoso squalore viret. delectat et horror.
Ecce, iterum pleno totum se condidit alveo.
At non nos Istro totum similesque, paresque?
Ille manet semper torvus. nostrum decus omne
Absorbet Letum: nulla remanente figura.
Ille, licet nequeat cursum cohibere, fluatque
Aequor in Euxinum, et ponto moriatur eodem:
Nempe reviviscit; simul ac cunabula pulsat
Thethyos; atque novos large reparatur in ortus,
Nostrae Sandapilae quando vertuntur in usus
Cunarum! ille redit: nos autem quando redimus!
Cum semel extincti Lethaeum intravimus amnem:
Haut aliis rursus scatebris exire licebit.
Currite Mortales fluidi. Dilabimur omnes.
In mare sicut aquae. Belli, torvique Sodales,
Incompti, comptique; aliquidque, nihilque nitentes:
Deformes, pulcrique, et quovis nomine noti;
Insontesque Ioci: Satyri, Satyraeque valete.

HIS ASSERTIONIBUS PARAENETICIS. Subscribit primo L. Annaeus Seneca, Philosophus.

Honestum ei vile est, cui corpus nimis carum est. Ep. 14. ad Lucil. Quantum [(transcriber); sic: .] potes, circumscribe corpus tuum. Animo locum laxa. id bonum cura, quod vetustate fit melius. Epist. 15. Mirum est fortiter [(transcriber); sic: .] aliquid dici ab homine mollitiem professo. ita enim plerique iudicant. Senec. ad Lucil. Ep 33. De te ipso gaude, et de optima tui parte. Corpusculum magis necessariam rem crede, quam magnam. Seneca ad Lucil. Epist. 23. An tu existimas, quemquam delicato vultu mortem contemnere? paupertati domum aperire? etc. ib. Propositum nostrum est, secundum naturam vivere. Hoc contra naturam est, torquere corpus suum, et faciles odisse munditias. frugalitatem exigit philosophia, non poenam. Epist. 5. Stoici non habemus ista odorifera, nec emptorem decipimus. depone istam spem, posse te summatim degustare ingenia maximorum virorum. per lineamenta ingenii opus nectitur. Epist. 33. Corpus quoque, etiamsi magnas habet vires, non aliter, quam furiosi, aut phrenetici validum est. Stulta est, mi Lucili, et minime conveniens literato viro, occupatio exercendi lacertos. et dilatandi cervicem, ac latera firmandi. Cum tibi feliciter sagina cesserit, et tori creverint: nec vires unquam opimi bovis, nec pondus aequabis. Epist. 15. Animus suo bono nitatur. non faciunt meliorem equum aurei freni. Leo speciosus ex horrido: cuius hic decor est, non sine timore aspici. praefertur languido, et

bracteato. nemo gloriari, nisi suo debet. formosa familia etc. non sunt in homine. Epist. 41. Torvitatem quamdam et in silvis et specubus veneratur Seneca. ib. Si tibi occurrit, inquit, vetustis arboribus, et solitam altitudinem egressis frequens lucus, et conspectum coeli, densitate ramorum aliorum alios protegentium submovens: illa proceritas silvae, et secretum loci, et admiratio umbrae, in aperto tam densae, atque continuae; fidem tibi Numinis facit. Et si quis specus, saxis penitus exesis, montem suspenderit, non manu factus, sed naturalibus caussis, in tantam laxitatem excavatus: animum tuum quadam religionis specie percutiet. Non multum ad tranquillitatem locus confert: (vel corpus) Animus est, qui commendat omnia. Vidi ego in villa hilari, et amoena moestos; in solitudine occupatos. Epist. 55. Non est summa felicitatis nostrae in carne ponenda. Bona illa sunt vera, quae ratio dat. Cetera opinione bona sunt. Utamur illis, non gloriemur. Ep. 74. Quid excolis formam; cum omnia feceris; a multis animalibus decore vinceris. Quid capillum ingenti diligentia comis? cum illum vel effuderis more Parthorum, vel Germanorum nodo vinxeris: vel ut Scythae solent [(transcriber); sic: .] sparseris, in quolibet equo densior iactabitur iuba: horrebit in leonum cervice formosior. Ep. 124.

Subscribit secundo. Franciscus Pertarcha, Poeta. Ex lib. 1. de Remediis utriusque fortunae, cap, 2. Gaudium Forma corporis eximia est. Ratio. Nihilo firmior est illa, quam tempus. Quamvis etiam durabile, perpetuumque Naturae donum esset: non intelligo, quid tantopere expetendum habeat iste non solidus, nec in ipso homine, nisi superficie tenus fulgens decor, multaque foeda contegens, et horrenda; levissimoque cutis obtentu sensibus blandiens, et illudens. Veris igitur, et mansuris bonis delectari convenit, non falsis, atque labentibus. G. Forma corporis elegantissima

est. R. Habes velum oculis, laqueum pedibus, alis viscum. Haut facile, seu vera discernere, seu virtutem sequi poteris: seu in altum evolare animo. Multos enim ad honesta pergentes forma detinuit, detorsitque in contrariam partem. G. Forma corporis mira est. R. Bene ais, mira est. quid enim hac vanitate mirabilius? Quanta sibi inferunt iuvenes supplicia, ut formosiores non sint quidem, sed appareant. quot honesta interim, quot utilia, quot postremo necessaria negliguntur! Tuum igitur breve, caducumque bonum, et inane gaudium, sine invidia tibi habeto. G. Forma corporis magna est. R. Solet haec stultos adolescentes, quo non expedit, urgere. G. Forma clara est. R. Exspecta paulisper, et non erit. G. Forma corporis hactenus excellens est. R. Quam mallem formam Animae excellentem. est enim et sua animae pulchritudo multo suavior, certiorque, quam corpori. Illam optare, illi operam impendere, dignum erat. G. Praeclara facies honestat animum. R. Immo quidem exprobrat: et saepius in periculum trahit. Quid enim attinet gloriari eo, quod neque tuum sit, neque diutius servare possis. quod habuisse, nulli; proiecisse, multis gloriosum fuit. G. Gratior est pulcro veniens e corpore virtus. R. Gratior, sed non maior, aut perfectior Idem Auctor in secundo libro, Deformitatem corporis etiam facundo patrocinio solatur, quanto rectius Vultuosam Torvitatem exornasset. Dolor. Formam corporis natura negavit. R. Si formam animi largita est: maximi debitor, exigui repulsam maxima mente despicito: et offensam speculi conscientiâ solare. D. Forma mihi corporis negata est. R. Raro admodum forma insignis honestasque sub uno lare habitant. Bene tibi accidit, si peiori exclusâ, melior tecum est. D. Nullum formae decus obtigit. R. Quid hinc doles in quo tibi necessariam, aut omnino usui, et non potius impedimento esse corporis formam putes? D. Cur me deformem genuit Natura? R. Ut ipse te ornares, ac formosum faceres, ea forma, quae tecum esset in senio, in grabato, in feretro, in sepulcro: essetque tua non Naturae laus, aut parentum. pulcrius est, pulcrum fieri, quam nasci. Illud enim casûs, hoc studii est.

Subscribit tertio Rever. P. Ieremias Drexelius S, I. Asceta. Ex Trismegist. lib. 3. Cui pulcrum est corpus, et Anima mala; bonam habet navim, sed malum Gubernatorem. Cap. 11. Dic quaeso: quo spectant flexae pectine comae? melius flectitur pervicacia. Quo facies medicamine attrita? Animus magis indiget. Quo crines in fronte refugi, et in altum erecti? Mens erigitur rectius. Quid facit gemma in articulo? si nescis, in scriptis pulcriores sunt gemmae, quam in digitis. eod. Socrates quidem Philosophus suis suasisse fertur, ut semet in speculo contemplarentur: sed in morum, et disciplinae, non in formae gratiam id suasit. hoc enim volebat vir sapiens, ut si quis suorum a pulcritudine commendaretur, impendio procuraret, ne dignitatem corporis malis moribus dedecoraret. Qui vero minus se commendabilem forma putaret, sedulo operam daret, ut virtutis laude turpitudinem tegeret. Non iussit Socrates ad speculum curiosius comam struere, non capillamentum in statione disponere: non crines, velut suggestum aedificare, etc. cap. 5. Quam Iuvenes oculos in omnem partem flectunt, ne quid naevuli industriam oculorum effugiat! Vah! Vanitatem Vanissimam. Quid speculum consulis? mores tuos intuere. eod. etc.

FINIS.

MEDICINAE GLORIA per Satyras xxii. asserta.

ILLUSTRIBUS CHRISTIANI ORBIS MEDICIS. S. Medicinae dignitatem ac gloriam assertum imus, Viri Clarissimi. quoniam ea generis humani carissima servatrix ac mater est. Sed et hoc a nobis poscere videbamini, iure optimo. quando sacra Antiquitas idem numen Medicorum Concilio et Vatum choro praefecit. ab Apolline vos herbas et illarum usum; nos plectra capimus et laurum. impulit inter ceteras haec quoque caussa, ut Numini vestro praesens Opusculum consecrarem quod non assentatorie vanis laudibus implevi, sed iusta secum pondera ex fama et merito trahentibus blandiri non decebat. virilia encomia fortibus viris quippe morborum mortisque domitoribus, dividenda erant. quin alicubi et vulgi maledicentiae, in quam pulcherrima quaeque patent, et ineptis aegrotantium querelis occurrendum. Multa semper impatiens ignorantia culpat. Ego insuper, qui vitam vitaeque usuram vobis debeo, grati animi affectum demonstraturus; Reparatoribus testae meae etiam delicias facere conor. Simiis Artis vestrae compluribus, quales Glandiola, Villano vanus, novissime Iolonstonus Medici praestantissimi depinxerunt; monstris quoque aliquot, ut oculos pascant,

in voluptatis spectaculum adductis. Ut de lippis ac tonsoribus taceam; Simiae Medicorum sunt agyrtae, circumforanei, Cingari, idiotae; et muliercularum, malagmata componentium, curiosa immo absurda sagacitas. In monstris licebit numerare atheos atque Iudaeos. Hi omnes Medicinam, hoc est, Terrarum decus et Reipublicae columen, vel inscitia corrumpunt, vel impietate infamant. digni proinde, qui sicut alieni nominis atque honoris raptores, victimarum ritu ad Tumulum Galeni mactentur; Medicis, quemadmodum Simiae aegris leonibus, obiecti. Sacrificent alii gallum Aesculapio, Ex Poeta Popa factus, potius profanum hoc genus hominum, Satyrica securi percussum, immolandum putavi. Quantus decor assurget nobilissimae Arti his probris recisis! ita, post pampinationem, vitibus succrescit laetior amoenitas. hebescentibus gemmis, detersa labe, primaevus accenditur splendor. Quod ut rectius fiat, a Superis auspicamur: Hymno ad DD. MM. Cosmam et Damianum, caelestes Archiatros, praemisso.

AD CANDIDUM LECTOREM. Animosum scribendi genus, et nostra fortassis aetate novum exhibeo, affine prorsus et proximum Medicinae, cui litamus, ista corporum morbos tollit, potionibus quidem amaris, sed efficacibus; et, ne respuantur, dulci liquore correctis. Satyra animos intrat, eiectisque vitiis morum temperiem quaerit inducere, ergo horrida Poesis apparet ac fugienda, nisi scilicet algor Pegasei laticis ex ipsa ungula equi vivacius manantis, ne dentes obstupescant, superfuso melle Heliconio corrigatur. Nos

certe festivum Carmen et innoxium proponere studuimus: minaciter potius iocosi, quam serio cruenti. quod prima quoque Satyra indicare non dissimulamus. Indignationes Iuvenalis et versus epilepsiam spirantes alteri materiae reserventur Nostri seculi cursum considerans quis satis splenis ac bilis habeat!

HYMNUS IN LAUDEM SS. MARTYRUM Cosmae et Damiani Archiatrorum caelestium.

Hospites Divos celebrate Boii:
Inclytum quorum Medicina nomen.
Mors triumphato pretiosa maius
Reddidit hoste.

Dico felices: quibus invidendis,
Sede Bremensis Tumuli relicta,
Fratre cum Cosma sua Damianus
Credidit ossa.

Martyres fluctus maris aestuosi,
Et rogus circum religata fusus
Membra testantur, rigidoque cervix
Ense recisa.

Nulla virtutem subigit potestas.
Hinc aquae surgant, crepet inde flamma:
Semper exultat tamen inter undas
Maior et igneis.

Ergo festivis operata votis
Caelites dignos colat omnis aetas:
Et novo supplex utriusque palmam
Ornet honore

Vos quoque [(transcriber); sic: quoquc] illustres Animae, virorum
Fortium pridem numero receptae;
Dum facit vestri studiosa plebes
Vota, favete

Nec sua fraudat metus infidelis
Spe pias mentes. monumenta vestrae
Artis ex auro tabulae loquuntur,
Pignora vitae,

Quam domum visu semel expiatis,
Sanitas intrat, fugiunt dolores,

Et niger Luctus. fugit ex aquoso
Corpore languor.

Lanceis migrat laterum retusis
Dira Pleuritis. tremulo iubentur
Et vacillanti pede versipelles
Cedere Febres.

Paret ad nutum, putribusque mammis
Cancer erepit. faciles adiri
Calculi sidunt: minuique arena
Affluit ultro.

Mortuae vobis rediviva debent
Astra pupillae. nebulosa rursum
Et sinus caecos oculorum acuto
Pingitis igni.

Efficax per vos redit auris usus,
Tristibus nimbis caput explicatur:
Vimque fatalem cerebro caduci
Fulminis arcet

Claudus, et gressu vitiosus ante,
Mox levem nervo solidante plantam
Integer, ritu salientis haedi
Currere gaudet

Haut opus vena lapidum, vel herbae
Flebilis succo simul attigistis
Pectus afflictum; simul evaporat
Morbus in auras

Sic, precor, nostris, Arabes Beati,
Saepius nosci cupiatis Aris.
Sitque, nunc in qua capitis quietem,
Foederis Arca

Hanc, odorato redeunte vere,
Casta velabit violis Iuventus;
Terque perfundet merito quotannis
Imbre rosarum.

LIBER SATYRARUM.

SATYRA I.

Atque adeo Carmen scribi nunc posse putatis,
Pierides; quale aut Lucilius, aut sale multo
Qui pravos fricuit mores, bacchatus Aquinas?

Scribamus. Si non ut Persius, ut Matho saltem;
Quos sanare nequit, solitus decorare sepultos
Lugubri versu, et damnum sancire canendo.
Est aliquid, Medicum properare Epicedia posse.
Quisque tamen mallet vivo Soteria dici.
Damnamus culpas, et culpis utimur illis.
Quis facit hoc? socer Hipparchini; Iudicibus qui
Crebra latrocinia obiectat transmissa per aurem
Impune, et plureis interficit ipse medendo;
Quam Milo, fraxineoque armatus fuste Procrustes:
Nec socius Mamurra negat. Sed lentius, ohe!
Ingrediamur aquas, praetentemusque profundum.
Ne subito tumidum Momis perflantibus aequor,
Immanes Satyras vectans Parnassia puppis
In brevia et syrtes, scopulosque avulsa feratur.
Difficile hoc aevo est, sanctum proponere verum,
Sicut in aprico se res habet, et sine fuco
Experiar primo, quid nostra novacula ducta
Mollius, atque acie vix radens summa comarum,
Quidve pati possint doctae, quas scalpimus aures.
Post, nisi Crispinus vetet, aut Paris histrio: collum
Cornigeri Rheni et pectus tentabimus Istri.
Quid facias? Seneca et Burrhus, dum recta loquuntur
Incurrunt odium. Sed morte est foedior ipsa
Vanus adulator, iunctus Veiento Catullo.
Quorum alter, quamvis (iucunda insania!) caecus
Mirari piscem non visum sustinuit, prae
Sollicitudine mirandi gaudensque tremensque:
Ut pedibus vix stare, et gyros carpere quiret.
Hamo tanquam esset balaena Britannica capta.
Dignus, qui calvo muscarum hominumque tyranno
Ex parvis faceret maiora; ex musca elephantum.
Rhombus erat patinae claudendus moenibus. altam
Veiento testam, figulo sudante, paravit.
Nempe omnes talpae sumus, ut noctis duo frusta haec!
Quin aliqui et lynces. liceat modo visa referre.
Sed nocitura graves exhalant nubila vultus:
Unde Ioves tetrici censoria fulmina cudunt.
His igitur caussis ego, quandoquidem sapienter
Omnia. nec laudare libet, nec carpere fas est;

Tutius in medio statui decurrere campo,
Obtundam stimulo: palpum aversabor et unà.
Nec durus, nec mollis ero. pharetratus echinum
Non minor, et vapidam vulpem promittere nolo.
Illius exemplo, qui aegrotis crustula blanda
Offert, et succos apianis condit amaros:
Nos melimela uno pariterque absinthia Libro
Miscuimus; mustumque, et vim mordentis aceti.
Quo nimbo Europen deceat perfundere totam.
Si modo facta hominum. quae vidimus atque videmus,
Ponderibus positis, lance expendamus utraque.
Sed nunc sola mihi celebris Medicorum agitur res.

SATYRA II.

Tempore quo Cosmas et quo Damianus agebant
In terris, medicis clari successibus ambo:
Mors intra fines arcte regnare coacta est;
Imperioque truces morbi cessere. sed ex quo
Imminui probitas, augeri turpe lucellum,
Rideri Superi; cum Numinis ultima cura,
Saepe etiam nulla est: magno Libitina tumultu
Tristis functorum late pomoeria profert
Haut opus est umbrarum ergastula quaerere. monstrant
Mille cruces. passim produnt se funera: passim
Stipantur, tanquam segetes e semine dentis
In fundo fatalis agri produxerit horror.
Semita funestis Insignibus omnis abundat.
Protollis quocunque pedem, monumenta doloris
Territus invenias. iam pene et marmora clamant.
Plura sepulcrales siquidem vertuntur in usus,
Quam Nero luxurians insanae impenderit Aulae:
Tertia pars Urbis uni cum cederet aulae.
Si gravis aspectu, flagranti crine Cometes
Imminet: aut faetens mediis reseratur Avernus
Faucibus, et Stygio texit vapor aethera fumo.
Nemo repentinas, polluto sidere, mortes
Miratur. fastus, furor, indignatio, cessant.

Omnes supplicibus lacrymis abscondimus iram.
Plana via est. urbes in coemiteria migrant:
Et migrent. quis enim Fatis Parcisque resistat?
Donec nube sedens Nemesis divina flagellum
Torquet, et incusso populos diverberat angue.
Tunc Medicis veniam damus, et miserescimus ultro,
Spe dempta, Moriamur, et in media arma ruamus.
In tumulos liceat descendere; et agmine facto.
Indignanda mali vis est quoties sive caussa
Gens humana perit, dulci allucente sereno.
Cùm solo errorum conflictu vapulat aeger:
Crassaque per summum scelus Ignorantia saevit.
Vera queror. nam saepe dies indulget amicos
Annus, et optato conspirat foedere caelum.
Clarescit sanus puris Aquilonibus aer.
Compedibus vinctus patrio sedet Auster in antro;
Nec sinit excussis febres diffundere pennis
Aeolus, infelix nihilo minus Artemidorus
Exonerat lectos, et Ditis in atria voluit.
Unica Summani non sufficit hostia sacro.
Traditur inferiis domus integra, stirpe recisa.
Dic mihi Carmenion, quot iam demiseris Orco:
Centum. iurato forsan tibi credere possim:
Altera si centum septenis millibus addas.
Quot tua barba pilos numeraverit, aut folia Eurus
Decutit arboribus, Brumam revehente Decembri.
Hic tamen in pretio est. facit experientia tutum.
Emeritum Eurybaten plureisque occidere pigrum
Praefero conanti virides inducere caestus.
Hunc delectat adhuc cruor, ut vibicibus instet.
Pervulgata locis Italûmque paroemia certa est.
Tonsores iuvenes Medicosque aetate senili
Florentinus amat. Quis non prudentior optet?
Nolo manus tremulas infra mihi ludere mentum,
Et dubio iugulum fruticantem radere cultro.
Esse tamen poterit sanissima potio, quamvis
Det tremebunda manus, certique oblita tenoris.
Prodigium est olim, si quem curaverit Idmon.
Hoc tamen acceptus: cito, quorum credita cura est,
Expedit, et poenam non tres extendit in annos.

Tam facile ac nullo vitam molimine solvit:
Quam facile asparagi viso, vix igne coquuntur.
Sicut quondam epulas inter conviva solebat,
Post quartum calicem, lepido sermone iocari,
Proximus a primo descendens Caesar Iulo.
Austriacus Thermis Carolinis Pansa relictis,
Se persanandum Saufello credidit Hasso.
Nunquid desipuit? sic certe. quippe bimestri
Vix spatio morbos duplicari sensit acerbos.
Viscera tabescunt pulmone scatentia putri,
Et crasso stertunt pavefactae sanguine venae.
In pulsu modicus vigor. ut de lumine laeso
Nil dicam, poscente quidem collyria, sed quae
Non lacerent tunicam. stellas Ophthalmicus acer
Languenteis guttis laesisse putatur ineptis.
Sic, dum oculi siccare cupit vel sistere fluxum,
Incustoditam pupillae perdidit uvam;
Secreto usus eo, quo Plotius et Crepereius
Assueti vitiis, quorum excusatio calva est.
Cur non aut citri succum, aut chelidonia sumpsit,
Plorantemque rosam? vireis Venus indidit illas.
Quidam Naturae permittunt omnia: quidam
Pene nihil, sic excessu peccatur utroque.
Sirius exemplum latrans dabit. aestuat amens
Febribus Ucalegon, et iam caput omne crematur.
Tantum non tabulata ruunt de vertice. bina
Tempora dissiliunt, nimio calefacta dolore.
Non affundit aquam tamen Alcimus. Alcimus inquit;
Concedenda quies primum. lux crastina pandet
Morbi congeriem. pandet! sed triste cadaver.
Ingressus noctem, vacuum qua Delia cornu
Inchoat, et nitidos gaudet proferre iuvencos;
Debilis Ucalegon occasu lugubre tectum
Fecit, et obscurum singultibus aethera rupit.
Indocto Medico non tessera certior ulla
Exitii. Salve noster Bithynice, Salve:
Quo pereunt homines tanquam ad data classica viso,
Exclamat tumuli custos ditissimus olim
Gloggaviae. sub quo praeclara stipendia fossor
Fecerat, ut terrae functos inferret apertae.

Saepe quidem mystax, et dactylotheca, togaeque
Syrma fluens, humeroque gravato pendula torquis
Atrocem in morbos formidandumque tyrannum
Promittunt. tenta. disces nil mitius Umbro.
Apparet tantum mandatis durus et asper:
Sed non respondent caperatae cetera fronti.
Atticus est, suavisque Nepos, et Laelius, et qui
Attraxit multum de Mecoenate supino.
Ut pater imperio in natos vultuque severus
Castigat parcente manu. parere recusat
Febris, et irridet neque enim dignatur abire:
Sed cata frigentis se viscera condit in aegri.
Sic quondam obsessos Genius malus abnegat artus
Linquere, ridiculis tortoribus usque rebellis.
Donec praeconem Romanus Mysta profanum
Suppleat, ac Diris conceptis verberet Orcum,
Tandem indignantem: iubeatque recedere nigrae
In caveam Empusae, et loca foeta furentibus Austris.
Qui Podagrae serram scindentis crura retundet,
Vicinaeve Necis stimulos capitaliaque arma?
Si neque viscosum tumefacto gutture branchum,
Nec flavum icterico vultu Nasica colorem
Propulsare valet, suspensamque aure parotin?
Consule me, Canio quoque Marcelloque nepoti
Non nimium fides animos a funere sumunt.
Venturique pavens implebit vota prius, quam
Desuper e cerebro stillans apoplecticus instet
Malleus, ac diro praecordia fulminet ictu:
Et fracta cordis vires incude fatiscant.
Difficile est relevare, ferit quem sacra Dei vis.
Castricus ac Velox, et Erotion, ordine nullo,
Exhaustas aedes caeca sub morte relinquunt,
Sic equidem exhaustas: ut credas, qua data porta,
Aut pestem, aut Hunnos intrasse ea moenia. totum
Pene forum vacuum veteri migrante colono
Ad furvos maneis. hoc est, purgare cicutam,
Et, ne se urticae cum luxuriantibus herbis
Attollant, crescentem eradicare popellum.
Artibus his intra bis binos Symmachus annos
Centum interfecit. truncasset acinace plureis?

Detestabilibus mirmillo noctis in umbra
Cum triplici telo nullus grassator agit rem.
Qui tot delicias Hecatae facit, et turmatim
Aegros praecipitat; merito suspectus habetur;
Ceu tribus e Parcis uxorius ambiat unam,
Cur tot enim Matri Libitinae mactat homones?
(Atque Oseos utinam tantum) si non Hymenaeum, et
Eumenidis Gnatarum unam sibi quaerit amicam?
Quando vel propter centum praeputia pactae
Emit Reginae sibi coniugis oscula pastor
Armipotens, maior procus, inferiore paratu.
Hic totas acies populatur, et integra raptim
Funera lenonum ritu, ceu munera mittit.
Quisquis inaudito taedarum es percitus oestro,
Mensque amens eadem durat, Plutonis avari
Ut Gener esse velis: vivas, votoque fruaris.
Et rape, si non dat. quippe ipsa Proserpina rapta est.
Nuptarum genus hoc liceat divellere torvis
Matribus invitis; etiam opponentibus angueis.
Inclametur Hymen, Acheronque assurgat ab imo
Pronubus. Elysiae Charites iam nobile pingant
Flammeolum, et dirae praevelent ora puellae.
Seu Lachesis, seu tu Clotho, sive Atropos atra,
Seu tu Tisiphone, seu Sponsa Megaera futura es.
Quid loquar Euripidis Fata aequatura cothurnum?
Audisti Medicos factos aliquando Tragoedos?
Rem veram memoro. nostris aetatibus aegrum
Oblectaturus, iactabat non ita pridem
Gorgones, Harpyiasque, et ferricrepum Stymphalon,
Et quidquid Scenae medio proponitur hirco.
Dum loquitur, vastoque sonans protuberat ore:
Triste paroxysmus Suevum convolsit Orestem.
Vis finem? tragicum funus Casselius apte
Composuit, totumque in tergo exegit Orestem.
(Ut melius nec Volsce queas in limine Libri)
Quo nunc ille situ iacet, integiturque sepultus:
I nunc, et solis laurum concede Poetis.
Insuper et tales Medici meruere cupressum.
Haec tecum expendens, fueris temerarius, atque
Humanae oblitus sortis; ne Fata tot inter

Improvisa, satis reverens habeare futuri.
Si vel tussicula leporis vexatus Arellum
Aut Dasium, fratres infausto sidere natos,
Sub tua tecta voces. Cosconi, fidis Arello?
Quo praesente novem perierunt nuper, heri tres.
Quin coram septem prius, ut dant iura, rogatis
Res dispone tuas, et confice Testamentum.
Tum velut exemptus curis, et abire paratus,
Insessas fauces timide permitte medenti.
Praedico. non es iactum discriminis extra.
Ecce haeret, dubitat, pallet, desperat Arellus.
Dispeream, nisi te quinta curavero ficu
Tosta in temeto, dulcisve embammate musti.
Optime Cosconi, si non est laeva tibi mens:
Muta degenerem Galeni aut eice pullum.
Non hunc Phoebus amat. illo, quam quaeris, in ovo
Nulla salus. soli luctus comitantur euntem
Et densi Manes. Oculis si cernere posses
Triste satellitium! pompa maiore videres
Stipatum latus in plateas gradientis et agros:
Quam domito Marius Cimbro, Pompeius Iarbâ,
Cum reduces, inter plaudentis iurgia vulgi,
Fascibus Ausoniis cincti intravere senatum.
Pauci adeo digni flavam contingere Phoebi
Caesariem, vittamque manu, volucresque sagittas,
Ac Tripodem, et maius cantantis Pythia plectrum.
Paucis concessum est, versum recitare Maronis:
Ille ego (sed digitis fumosa altaria tangens)
Phillyrides Chiron, Amithaoniusque Melampus.

SATYRA III.

Saturno regnante, dies fulsere sereni:
Erutaque ignotis ex montibus aurifodinae,
Massa coruscantis fuit atque optabilis aevi.
Aurea currebant flavo pede Lustra per Orbem.
Nusquam visa lues. tranquillae vivida laeto
Naturae facies recubans in gramine risit.

Poma fames, et lympha sitis: blanda otia, curae.
Pura dies ibat silvis praebentibus umbram.
Nox amor: et vacui terroris imagine saltus.
Sidera suadebant placidos labentia somnos.
Nescitum, qualis foret aut quae bellua, morbus.
Nullus erat Medicus, nullus medicaminis usus.
Haec obfuscatis Argentea solibus Aetas
Protulit in Mundum; sed iam migrare parata,
Obtuso medii fulgore utcumque metalli.
Ebrius ambrosia nonnunquam Iuppiter, ictum
Mane querebatur nebula caput, ac bene laesum
Caelesti succo; ridente sorore marita.
Nil ultra tamen ausa iocum est: lepidique dolores
Sponte remittebant, quoties invisere venit
Volcani Liparen et fallere tempus eundo.
Ut lustrare solent armamentaria Reges:
Cùm nimiis epulis cibus exsurdavit orexin.
Haut aliter Saturnius ad fabrilia tendens
Montibus in Siculis opera; et defixus in arte,
Fulmina [(transcriber); sic: u lmina] gaudebat tot iam spectare polita
Ac librare manu, collaudabatque Cyclopas.
Sed postquam invaluit potandi dira libido,
Largius in grandem phialam Phryge fundere iusso
Immortale merum: plenum Cephalea Tonantem
Fortior illisit. furere ergo, et nigra ciere
Nubila, Iunonemque suam fugere atque fugare,
Mox et adulteriis, quae cornibus, imbribus, alis
Texerat, indulgere: et se fratremque, virumque,
Cognatumque torum, totumque impendere fulmen.
Huc sitis et nimii deduxit nectaris haustus.
Cum Iove mutatis homines quoque moribus, usi
Exemplo Auctoris magni subeuntis; et ipsi
Paullatim vitiis novitate trahentibus unum
Post alium, ac dulci cor titillantibus esca,
Permisere rapi, rapuit quo prima cupido;
Nondum insana quidem, sed ferri prona deorsum.
Irruere Autumnis, alienas carpere messes:
Maiores facere alveolos: plus sugere lactis,
Plus haurire favi, bilemque augere natantem.
Inde Intemperies aliqua et mutatio venae,

Et iam dimidii sublapsa crepuscula morbi.
Non tamen ullus adhuc, ut membra reduceret aegri
Corporis ad normam; formicarum ova comesse,
Aut cum lumbricis argenti pocula vivi
Sumere visus erat, cineremque ex dente lupino.
Ignorabantur cancri fluviatilis exta.
Nemo bombycum sanum se stamine, nemo
Testibus haedorum voluit. Quid nominis Album
Graecum: quas vireis hircorum sanguis haberet:
Fel aquilae, cerebrumve; lien vel tostus echini:
Vel canis ustus adeps. latuit felicius omneis.
Incolumes ut adhuc gaudebant simplice victu,
Sic se curabant usu quoque simplicis herbae.
Sed iam nulli operae, pretio, fruticique marino
Parcitur. ignotae procul et trans aequora lectae.
Radices, magno sumptu votoque petuntur.
Cachunde, et China, et Guatacum, barbara dictu
Germina quis Veterum sumpsit? quis noverat usquam
Crescere? conteritur, propinaturque corallum.
Post asini auriculas, longumque hoc mobile, sanguis
Elicitur, bibiturque avide nec non aqua pastae
Anguillae, colubri moechae, et cum spermate ceti
Lampyridum expressus nitida putredine succus,
Non mihi si centum linguae; praecepta medendi
Enumerare queam, lentoque dolore necandi.
Quae Phalarim scripsisse putes, dictasse Perillum.
Pulvis Trithemii et bufonum, salque lacertae:
Mistaque ranarum putrefactis viscera corvis
Ichneumon Pharius coquitur: stomachoque ministrant
Arida Tartareas purgando dolia crustas.
Nil haerens inter sacrum saxumque Bathyllus
Horrebit. quaevit afflicto obsonia praebe.
Ut morbum expellat, crocodili stercora linget.
Immissasque feras patietur inhaeret hirudo.
Non missura cutem: credas in corpus aquosum
Demissa bolide hunc vermem, velut in mare rubrum,
Velle urinari. Sic alte infixa proboscis
Exsugit venas. Hos ergo iure beatos
Dixeris ac Superis caros, quos absque medentum
Tristibus inventis, et lenis et alba senectus

Non sine cygnaeo solamine sponte resolvit.
Cantharides loquar aut stridentis vulnera ferri?
Quaeque facit calido ventosa cucurbita tergo?
In minimis referas. Nonnemo sulphure tinctus
Eiulat, et canis thermarum mergitur undis.
Si iubeat Medicus, taeda lucebit in illa.
Qua stantes ardent, qui fixo gutture fumant.
Scilicet haec poscunt olim cauteria sudor
Anglicus, et pugnans in Gallica Lilia faetor.
Omne malum secum produxit ferrea proles,
Et paria impulso devolvit cardine secla.
Ne dubites: rigido nati constantibus annis
Aere, sui generis praebent documenta nepotes.
Quippe aegri ferrum chalybemque vocant, et ab illo
Fumantem insinuant venis torpentibus undam.
Flebile morborum terras circumdedit agmen [(transcriber); sic: agmcn] ,
Carcinus, aurigo, scabies, epicaumata, febres,
Caeliaca et vomicae, nephritis et enterocellae:
Lethargusque tenax, spasmusque, ac languida Narce,
Quantula pars! quid creta pedum, piceique ridentes?
An non flaventis chiragrae farcimina prostant?
Non haemorrhoides [(transcriber); sic: haemorthoides] fons est, pituita, malorum.
A capite arcesso. Simul accubuere rotundis
Luxus et ingluvies mensis; haut impare ludo
Quadrati mappâ consurrexere remotâ
Et nova nascentes aequarunt fercula morbi.
Hic miseros Medicos facit exitus. undique saevi
Persultant hostes. parte impugnantur ab omni,
Cumque coquis iam bella gerunt. Certamen iniquum,
Hinc duo vel tres stant: ingens exercitus illinc,
Noctes atque dies fervent adipata macelli
Praelia. certantes miscet pincerna deunces.
Omnes thyrsigeri, sunt omnes archimagiri.
Posse diu speres sanum lautumque valere
Carpophorum, cuius vitae pars maxima, daps est;
Caussaque vivendi, bibere ac vomere, et saturari?
Tuccius aestivam glaciem, Rhodopeia frusta,
Fervidus a lusu post Chia et Massica rodit,
Sic quoque calloso Brumam sentire palato
Dissimulat. sed [(transcriber); sic: fed] membra rigens stupefacta fateri

Cogitur, et produnt pestem intestina receptam.
Haut igitur miror, si ganeo Numantinus
Crudum pavonem, quem secum in balnea portat,
Portet et in tumulum. pereunt, quia vivere taedet.
Utque puer formosus Hylas cum fonte, suaque
Narcissus facie; stulti cum morte iocantur.

SATYRA IV.

Sunt, qui Neptunum Neptuninenque Lyaeo
Anteferunt, toti Tritones atque Lycurgi.
Qualis Fonteius pater extitit Hydrophilorum,
Et quidam salsis non illaudatus Ulubris.
In cratere meo Thetis est permixta Lyaeo.
Bucchanane, Stygem poteras evadere, si sic
Omnia dixisses Scotorum trossule. malo,
Malo nives castas ac sobria carmina, quam quae
Dictavit Leonora tibi, pellexque Neaera,
Pasquillusque tuus: qui foedos inter amores
Ebria nocturnis commiscuit orgia Sacris.
Ista suo semper Fonteius occinere aegro.
Fixum est atque ratum. morbo quocunque labores,
Ad fontis mittêre cadum: factusque liquentis
Potor aquae, suges vitreae libamina mammae:
Quam tibi praebebit virides resoluta capillos
Nais, et invitum bis cocta proluet unda.
Hem! valeo. recte est. sed non bene concoquo coenas.
Tum nil alter ad haec, nisi rursus aquam. trepidanti
Sistitur Unidio simplex Acheloius humor,
Heic renova ludos: heic Bacchanalia vive.
Flebiblis aspectus, medicinaque digna Batavo
Remige, qui meruit submergi gurgite nigro.
Ut quid enim venter pavefactus frigore, membri
Alterius peccata luit? quo iure Laconum?
Si caput indomitum est, podagraeque recalcitrat aestus:
In caput inque pedes flagra opportuna parentur.
Quidquid delirat gula, plectuntur stomachi. nil [(transcriber); sic: .]
Est ignobilius, nihil est proiectius illis.
Sic Nomentanus Nomentanique Sodalis
Dindymus aurificis, pictorque Vacerra queruntur.

Ex me si quaeras, dicam, quod sentio. Vinum
Dilutum modice, ut semper mediocria prosunt,
Culparit nemo. moderator Aquarius urnâ
Infringat nimium cataphracti robur Iacchi.
Ne conceptus, ut est fallax luctator, et intra
Viscera terribilis, caput arietet, atque labanteis
Inclinet plantas: aut ignibus augeat igneis.
Plura rogas? non omne merum, nisi cornua sumat,
Censeo miscendum ventres cruciantibus undis.
Omnis adulterii speciem fugiamus et umbram.
Anseribusne parem quaerit facere Hydrochoos te?
Nec vero in totum crenen, sed pocula damno
Algoris rapidi: quoties, mandante Pecetto,
Perpetuus purusque latex offertur. Anhelat
Aeger, ut ante oculos surgit praeruptus aquae mons!
Tunc vertigo rotat: tunc circumvolvitur aer
Balthicus, et Finni reduces instare timentur.
Triste est supplicium Germano audire: carebis.
Si neque suspendit patrem, matremve cecidit.
Germanus sitiens et ferrum poscit et ignem.
Nessaeique furit tanquam in thorace veneni.
Quot gradibus distant posca horrida, et Arferia et Styx
Visceraque ac renes lacerans aqua zelotypiae?
Hydrophobus Teuto morbum hunc ex ubere suxit.
Ad lymphae nomen pallet, sudat, tremit, alget.
Est metus iste cadens in ahenea pectora firmi
Constantisque viri. Quis iam succenserat Aulo.
Aut positum in tali crudelis damnet agone;
Si inclamet Superos, fugiens Medicumque, sitimque
Et Lauretanae Reus Aedi devoveat se!
Aut ubi vitiferis favet indulgentia Divûm
Collibus, ac sicci madefiunt vota coloni.

SATYRA V.

Ad vestras, Medici, supplex prosternitur Aras
Humanum genus, et se delirare fatetur.
Vosque per indignos casus ac Fata precatur,

Perque patrem imberbem barbatae prolis et anguis
Insanos quocunque modo compescite fluctus.
Non petimus nobis in tergum iacta redire
Secula, et elapsos reddi, quos egimus, annos.
Sed neque rugosas pelles, ut callida serpens,
Exuere ad verni nitidos Hyperionis ortus.
Aesones, Aesonidesque velint candentibus atri
Ex cygnis fieri, mutato vellere corvi
Rursus et in iuvenem pulsa transire senecta.
Quod Melea tamen poterat spondere marito,
Ac socero praestare suo. Sed filia solis
Hoc habeat iuris sola; atque ut opinor, habebit.
Oramus, Domini vitae; (tolerabile votum est)
Ne dulceis animas, et vix dum in corpora fusas,
Ante aliquot gustus Lustrorum, usumque virilem,
Per fas atque nefas caveâ exturbare velitis.
Induerat primum praetextam Sosibianus,
Baeticus exuerat. vel sic extinctus uterque
Mittitur in saccum pullo coopertus amictu.
Ah! quantum distant velamina prima secundis!
Non poteras Agrippa patri retinere gemellos?
Saltem unum? sed te melior potuisset Ofellus:
Ni tunc Rhenensi percussum tempora thyrso
Indorum domitor tardasset maximus Evan.
Ebrius in villa somnum proflabat inertem.
Ne stupor iste novus large potantis Ofelli.
Dicere cum Flacco poterat: sicut meus est mos.
Arripiebat enim, quemcunque occasio calvo
Praebuerat crinita scyphum. nec pauca cadebant
Illi inter calices cretatae in sede popinae,
Ambubaiarum medium cingente corona
Heic epulabatur, cantabat. sobrius autem
Unice erat dignus quaeri: morboque caduco
Oppositus, multos iam tumbam et funus olenteis
Fortiter occurrens ipsis revocabat ab Umbris.
Haut similis tibi, Cicerri, quem stramen opertas
Ante fores positum, fragmentaque sandapilarum
Ob tristes casus non uno nomine damnant:
Plurimaque accusat stridens apud Aeacon Umbra.
Sis licet Hydropotes, evitatisque tabernis

Calcato nunquam violaveris ora racemo:
Praeterea intendas nervos, adituque frequenti
Affectuque patris languentia corpora lustres:
Non tamen aspirat Fortuna noverca labori.
Ut frustra invitis conamur plurima Divis:
Ut raro in terris donorum sparsio tectae
Virtuti commensa datur! sceleratus et excors
Saepe fugat morbos pollentius, et balathrones
Tanto splendidius populi celebrantur in ore.
Vir bonus ac prudens inglorius exigit aevum.
Et propter fastos cumulatis mortibus atros
Explodenda crepat fugienti fabula vulgo.

SATYRA VI.

Est aliquid, quod non damno, sed inutlie solum
Credo praesidium. Glyptus sermone Pelasgo
Utitur, assiduus recitator, et omnia verbis
Oblinit Hippocratis, saepe et resonantis Homeri.
His fretus circum pulvinar debilis Acci [(transcriber); sic: AccI]
Ambulat, et tumidas buccis elatrat Athenas.
Atqui non ructus peregrinae aut murmura linguae
Sorbere, aut Smyrnae quas fudit caeculus offas;
Sed fieri sanus pacta mercede volebat.
Ille male affectus nil tintinabula curat
Dorica, et inflatos Argivis vocibus utres,
Tange rumens ulcus, letalemque exprime tabum:
Et mihi maior eris Senensi Savonarola.
Nonne vides sudare Lares, lacrymare Penates?
Et Gnati et Genitrix, et caelebs filia plorant.
Tu Graiam insipiens occentas Iphigeniam:
Aut aliqua ex cerebro iacularis rheumata Coo.
Redde suum potius patriae, bone Graecule, civem:
Redde patrem Natis, thalamo uxorique maritum.
Istud enim coniux, istud Respublica poscit.
Quo tua garrulitas? Ciceroni verba relinque,
Altaque facundâ manantia Rostra salivâ.

In plano te stare velim, ac pugnare minaceis
In morbos. tuus, o [(transcriber); sic: u] Glypte, est Catilina catarrhus,
Fallax et tectus nebulo. Caput ille Latinum
Obsidet ac fauces. tuus est Antonius hostis
Infestans frictu renes et Calculus urens:
Atro damnandus, quamvis sit candidus ipse.
Si sapis ac sentis; tua, Marce, est Fulvia Febris,
Fulvia pleuritis; non linguam sed latus omne et
Corpus acu pungens. heic te non ore, sed arte
Magnum Oratorem, Ciceronis simia magni
Glypte proba. pelle urbe, foro, totoque Senatu
Corporis infandas, nocitura catharmata, pestes.
Occulta peius quid seditione Catarrhi?
Proditor hic quot iam Summano tradidit arceis?
Ergo intestino ne sis clementior hosti.
Merge, vel exsicca. Chirurgi stringe securim.
Lictoresque tui procedant pharmacopolae.
Hecticus insignem Medicum, non Rhetora quaerit.
Illum ego laudabo, qui me in squalore iacentem
Eriget, obstipus licet ac taciturnus, et alter
Sigalion: seu qui freno compescuit ora,
In bove formidans animam mordere parentis.
Krembsius occurrens aliquis mihi vellicat aurem.
Perquam rarus erat sermo, neque lacteus illi,
Quin potius grate morosus, et intervalla
Distinguens languente ioco: sic, ut tamen idem
Odisset siccum. promptus, quotiesque vocasses
Aeger in auxilium; veniebat non sine rugis
Mollibus, interdumque renidens, ut pluvius Sol.
Pulsu explorato, pauca interfatus obibat
Huc illuc conclave: ac, post quam, quid faciendum [(transcriber); sic: faciundum] ,
Et tussim et barbam fluitantem consuluisset:
Poscebat philyram, calamos, atrumque liquorem;
Fundebatque chaos. Solito mox laetior, imis
Extractum fibris morbum, quicunque latebat,
Trans caligantem proiecit in aequora Thulen.
Ergo uter est praestabilior? Gaurus minus aptis
Moribus ac mutus, sed felix? an male notus
Funeribus solis, at multi Chaerilus oris.
Voluit enim eloquium rapido torrentius Oeno.

Idem mergit humo sepelitque frequentius Oeno.
In Ius nuper eum statuebat Sulla vocare.
Balneolo inclusus, tum ferro sectus et ustus
Iam liquefactam animam pene exsudabat in undas.
Iussus ad haec, quamvis offerret dona, sitire
Mensibus aestivis, quantum non dipsade laesus.
Atque hoc inter aquas. miseranda prooemia mortis:
Vix Agamemnonio generi, vix nota Mycenis.
Auditus dixisse fuit Mesalla facetus.
Quam sequor ac teneo, non secta licentior ulla est
Utiliorque mea. nam quo discrimine scindunt
Se Patiens et Agens, Medicus se scindit et aeger.
Conventum pridem ex aequo est: patiatur ut alter.
Alter agat. Quaenam ergo tibi dicenda videtur
Conditio tolerabilior, vel iniquior harum?
Crede mihi experto, Fanni: tu quomodocunque
Si quem interficeres; mucronem stringeret ultor,
Et caderes. nobis licet hoc impune sub umbra.
Insuper et merces, nonnunquam et praemia dantur.
Punit, ais, delicta satis rumorque pudorque,
Eque cadaveribus putridis infamia nascens.
Mi Fanni: nullum metuas a funere probrum.
Ede, quis ille diem mihi, cuius nomine dicet?
Ad quem praetorem, quove a lictore citabor?
Res mea confecta est. Morbo, non arte peritur,
Ars non peccavit [(transcriber); sic: peccavlt] : sed Adamus et Eva, neposque
Posthumus, et quotquot nuper tumulavimus unà.
Quid Medicum vexas insontem vane Sophista?
Debita Naturae damnati [(reading uncertain: ?)] solvimus omnes
Solvemusque. Cinis sumus, in cineremque redimus.
Glebaque rubra manet primi mensura parentis.
His me consolor, quoties spes ultima fallit,
Et Parcae abludunt. erravi saepe necando;
Dicere seu mavis, errando saepe necavi.
Errores tamen alta meos tegit ac tumulat scrobe [(reading uncertain: ?)] .
Nullum propterea tutus formido tribunum.
Omnia qui cernit, nostras sol prodere noxas
Et monstrare nequit. nam terrae abscondimus alvo.
Euge pater patriae! Dii te! sed tela repono.
Vivat Cocceius. nam qua peccavit, eadem

Libertate reum se iudice teste fatetur.
Talis ab occisis proprioque absolvitur hoste.
Vivat et Aufidius, Longarenique. propinquus
Corbulo. tres istos adversis imputo Fatis:
Quidquid agunt, infelices. Laudaverat olim
Discendi cupidos Carmona: nec impedit aetas:
Quominus insertae iubar indolis emicet, atque
Per Larissaeum currat prudentia campum.
Successu sed enim studium fraudatur amicum.
Vibidius Dresdanus erat mirabile plasma,
Sic pactus secum: Quoties eluserit arcu
Conatus Mors vafra meos, et dempserit aegro
Fatalem capiti tondens Proserpina crinem:
Uno me quoque convolsum privabo pilo; qui
Exhibeat numerum morientûm testis et index.
Intra non multas, tanquam unctus dropace, totum
Sensit Olympiadas se nudo vertice calvum.
Idque inter cyathos subridens prodidit ultro.
Digna haec calvities et dignus candor amari
Prae fuco. Cornute, tuo: cervice tenus quem
Caesaries nimbosa tegit. Sed densius ambit
Theta nigrum, et longus tumulorum insignit elenchus,
Te medicante. pluit larvis, et grandinat albis
Ossibus: intrarunt fossam cum moenibus urbes.
Atqui nemo magis sua niceteria iactat.

SATYRA VII.

Quid censes Virro? laudemne meretur Iollas
Cimber, erysipilas suetus depellere gypso?
Laudetur potius Centronius Acronianus.
Non crebro, non iste diu, nec avarius aegros
Torserat. auditum mox amandaverat illuc,
Quo saturi mittuntur: ubi cava sella Patrocli.
Si iuvisset eum sic. nubibus exoneratis:
Censuit indemnem nil porro. salva fuit res.
Sin minus: excusans, quod nostrum est, fecimus; I nunc

I sane iam nunc. aliam quercum excute, dixit.
Donandam neque enim glandem fert nostra, nisi unam.
Hic saltem ingenuus: nec fallere quaerit; ut aera
Emungat. notum est, lento cur Albius aegram
Visat ad Hispullam passu, propiorque coacto.
Ut pretium augescat venienti. linquere servos
Uxoremque domi atque incepta negotia, sumptus
Reddit maiores. duplicatque salaria longum
In tenebris iter, aut nimio fervore diei? [(reading uncertain: ?)]
En, vix venit; et auruncum bis terve remulcens
Involitante manu, partes detorquet in omneis.
Continuo circum cistas vaga lumina ferre,
Clavibus aspectis, lucrique capessere flatum.
Ac nisi flava Tagi stillet praesentis arena:
Clepsydra nulla placet. fugienteis imputat horas:
Consumique mora queritur sibi tempus inane.
Hispulla! hoc audis, et nondum panditur arca?
O miseram! tua, si nescis, carissima pleno
In vidulo est anima et turgentis folle crumenae.
Accipe consilium, atque ipsam te crede Thaliam
Cumanam ex centum portis audire loquentem.
Vel da, vel migra: quoniam lytrum Albius urget,
Raraque non visis vendit praesagia nummis.
Unde haec deducat, quaeris? Babylonia dictat
Uranie. solet is retrorsum in Fata, diemque
Natalem infantis, stellasque inquirere primas:
Quae cinxere caput vix hanc in lucis amicae
Usuram ex utero, Iunone favente, profusum.
Omnia circumaget rapido tibi sidera motu.
Virgo Diana, Venus meretrix, Gradivus et Arcas,
Fur milesque ferunt momenta; suoque gravare
Dicuntur partus aspectu, aut reddere laetos.
Scis iam, quo tendam. nisi mox ostenderis aurum,
Plumbeus invadet faciem color, ictaque Leti
Frigore pallebis. lessum ac suprema minatur.
Nam tibi nascenti Saturnus tussiit algens.
Si tamen illustri parasitum lance bearis:
Te Iovis ac Phoebi radios, genialiaque astra,
Clementemque scias habiturum protinus ortum.
Numne aliter miles, cui sunt venalia vita,

Fama, pudor, capulus; mercedem sanguinis ambit?
Caelius, aspirat si quando faventior aura,
Ostia delatus ventis ad divitis aegri,
Laxat avaritiae plenissima vela per Hermum.
Quos fecit sanos, ita mox deglubit; ut optent
In veteres morbos, intacta pelle, redire.
Seius ab Hungaricis habitum se [(transcriber); sic: fe] mitius inquit
Febribus, Hungarico quam captatore. papaver
Et lac in somnum tanti commixta steterunt.
Quod referam, risumne magis mereatur, an iram,
An fletum? certe madido res digna cachinno est.
Urinam Trebius gratis non inspicit ullam.
Hinc bonus, inquit, odor lucri quoque provenit. eis,
Magne nepos renova desuetum Vespasiani
Foenus, vesicis sub vectigalia missis.
Hic tamen accedit. Bassum piget ire sub antrum
Pauperis, et tuguri congestum stramine tectum,
Curreret ad Pario subnixa palatia saxo,
Auratasque fores. cedò, si tenuis tibi res sit,
Num venit Archigenes primo clamore vocatus?
Non tanti ducit pertusam visere laenam:
Ni prius ostenso cunctantem munere palpes.
Si non et ceram suffixerit auribus, ut ne
Exposcentis opem clamores audiat Iri.
Vitabit casulas humileis limenque salignum:
Intra quod residens Mopsus porrigine faetet
Porcorum, atque sua. tamen a putoribus illud
Prae thuris lachryma monstrata pecunia purget.
Haec crocus, haec thus est; haec omnia cinnama vincit.
Nasum habet in loculis: suffitum sentit ab auro.
Cur adeat Proculum? Proculus pauperrimus ipso
Igne caret. cui lata pedum domus est spatium sex:
Nulla ales, nisi verna, sedens in parte camini
Ducentis vitium serpente ciconia pasta:
Quae Medicum rostro supra crepitante salutet,
Venturum ad Graecas, cuculo numerante, Calendas.
Maiores sperat coenas ab edentibus aptum,
Quam pultes: ubi nigra Ceres et mucida caepis
Additur; ac vetuli vervecis dimidium crus
Ponitur in mensa, cuius pes tertius impar.

Scimus et hoc. Decianus erat macer ac tenuis re
Et facie. haec, veri vix unica syllaba vultûs;
Res, fortasse duae. sed cetera civis honestus.
Carpsit eum Capitolinus formidine mortis:
Speque fovens vana, magno delusit hiatu.
O pollinctores! empta est iniuria Leti:
Vendita fraus pretio. Quid diceret Umbrarum pars
Maxima, si ex tumulis ad nos remeare liceret?
Nil adeo tutum est. ex facto collige, quidnam
Cogitet Euphorbus. dic, qua ratione Thrasyllum
Iuverit; heredum officium qui praecoce luctu
Occupat - accipiter moriturum praevenit uncis
Unguibus: et partem sese transcribit in assis.
Cautus, ne pereat merces, pereunte Thrasyllo.
Desperare iubet, qui sic timet; et convasat,
Dum simulat. fertur fecisse hoc simia Romae,
Ante oculos languentis heri. Sed simia! Romae!
Carior eventu! Phoebi dignissima gryphi
Substitui! solo risu sanare perita!
Sit tanti, proceres, rubrum rapuisse galerum.
Ut varia est hominum sollertia! tollite mappas,
O pueri, venit Hermogenes, clamabat Aviti
Coniux: ex oculis telas auferte nitenteis.
Lini raptor adest. iam gyrat milvius arcum:
Cassellae, ut memorant, non nemo hoc moris habebat.
Febribus inspectis, strophia ac sudaria mundae
Sindonis, ut temere iacuere, abscondere sacco,
Si furtum servus puer, aut ancilla notasset;
Festive eludens, faustum praesentio, dixit,
Omen, et anticipo sostrum. candentia malles
Carbasa, cessuri gratissima pignora morbi,
Me permissuro, mutari in funebre velum?
Quo tua, ni mortem sistam, Thelesina tegatur.
Vivat, et hoc panno redimat venale cadaver.
Dic Styche, Dic Syre: quid iam possis hiscere contra?
Saepe iocus felix pretiosa piacula purgat.
Acribus ingeniis nunquam defit vafer astus.
Dant semper flammas, qualeis lita sulphure taeda;
Ex silice attrito cum fomes concipit ignem.
In promptu ratio est. deprensum haerere, vel angi:

Turpe foret, nempe in fulva non solus Agylleus
Consilium [(transcriber); sic: Consiiium] praesens reperit gladiator arena.
Hoc habet et Medicus, qualis fuit Heliodorus
Ac Novius. quamquam hic cellas intrare capaces
Maluit, et clausi dissolvere vincla Lyaei.
Doliolis nemo purgandis aptior: ac si
Tabe laborarent, humana ut corpora; et astro
Desuper in faeces Lunae seu Martis agente,
Plena supervacuis relevanda humoribus essent.
Mirum! quam saepe atque avide, ceu non bene habentis
In trulla dulcem venam tentarit Iacchi.
Sed melius semper Medico hoc abeunte valebat.

SATYRA VIII.

Curandum est Medicis, ut fama et nomine praestent.
Pondus in his. utrinque iuvat cognoscere, quod sit
Iudicium vulgi; quas spes praeceperit aeger.
Hinc pendet quandoque salus. Rem sic cape. venam
Si Picentini contrectat Acilius; horret
Languidior factus, pestemque instare tremiscit;
Tanquam improviso perstrictus ab angue viator,
Visat eum, venamque premat Dexippus eandem;
Continuo melius te credet habere, levatus
In cubitum. numne ergo manus divina, vigorque
Tangenti caelestis inest, ignotaque virtus?
Nequicquam. diversa tamen phantasmata menti
Inducunt variis affectibus et timor, et spes.
Non etenim quamvis, sed tectam pelle caprina
Forte occurrentis palmam tetigisse Luperci,
Omen erat [(transcriber); sic: eraut] faustum Latio praegnantibus olim.
Vis censum ac titulos [(transcriber); sic: tirulos] Arnaldi Villanovani?
Sane age, et egregia praesta virtute virum te.
Esto prius factis Arnaldus Villanovanus.
Illum Pontifices, illum de cardine rerum
Consulti Patres, quos duplex purpura vestit,
Nomine Romani commendavere Senatûs.

Tybris adhuc hodie, quoties memorabile nomen
Influit: exsiliens, glaucoque indutus amictu,
Laetitiae testes flavas attollit arenas.
Et Vaticanum montem quae personat Echo,
Respondet. Villasque Novas exspectat et ambit.
Iamne vides igitur, quibus ad Capitolia Famae
Passibus, et culmen summi properetur honoris?
His ascenderunt Durantes Scacchus, in ipso
Nomine divini referens certamina ludi,
His Santorellus, Solenander, Ceckius, Occo,
Mouffetusque [(reading uncertain: ?)] sagax: et Trincavellius oras
Per Venetas celeber, qua tunditur Adria ponti
Fluctibus alternis; et inhorrescentia, phocae,
Signiferum Marci metuunt armenta Leonem.
Quid te Vallesi memorem, Prosperque Calane?
Felix Sacchetus, felix [(transcriber); sic: felip] Rotarius [(reading uncertain: ?)] , et qui
In diversa licet sparsum contagia vulgi
Letiferum virus potuit. Saporta [(reading uncertain: ?)] domare.
An non crescentis truncando germina taxi,
Feralem fructum prohibens succedere tectis,
Laude genus lauroque suum Laurentius auxit?
Quis non Butinum, Norescotumque sepultos,
Et Pancam genialem, et nil Pollucis egentem
Castora, Mundinumque senem, Mariumque Grapaldum
Effodiat, velut Antigonum, nisi Fata repugnent?
Sed neque Rulandum, neque te, Galeote, medentem
Transierim, titulos magni sortite Gradivi.
Vita prius foedus cum nigris sanciet Umbris:
Quam rapiant nobis oblivia pigra Cratonem:
Quamque vetustatis nubes involvat Amatum.
Sennertus tamen in primis, qua Matrona ripas
Pulsat, et in praeceps Rhodanus devolvitur amnis [(transcriber); sic: amnls] :
Ubere Celtarum fax flagrantissima campo
Eminet; ac latam numeroso ex agmine palmam
Hispanusque Gomez fert, Lusiadesque Rosales.
Quo verò eloquio satis Aldrovandus Ulysses
Cantandus veniat? quem docta Bononia Civem
Vindicat: at plures tanto pro pignore certant.
Te terrae, te monstra maris, volucresque sonabunt
Armigerae, septemque ferent ad sidera cygni.

Unica sub Massa fuit Augenioque querela,
A vespillonum rabido clamore profecta,
Nempe querebantur miseri, sibi funera deesse:
A quibus impositum possent auferre trientem.
Ergo ire in lacrymas, lamentisque astra ferire,
O infesta fames, nulloque labore levanda!
Non quimus luctus alieno pellere luctu:
Et quia nemo perit Foresto obstante, perimus.
Dii Ionstone mali, Dii te, Pernumia, furvi
Abripiant cum Septalio Phlegethonta sub imum.
Nullum Fabricius, nullum Vassaeus humandum
Submittunt. omneis sanat Cornarius aegros.
Ut vestris pedibus tellus subducta dehiscat!
Hi fremitus: Sed nemo vetet. plorare sinamus.
Crudelis pietas, his flecti aut cedere votis.
Nulla triumphalis vox campo, undisque celeusma,
Nullus (io) paean hoc sanctior est ululatu.
Vivite carminibus Medicorum gloria nostris,
Immortale genus, aeternis vivite Fastis.
Sub quibus Umbrarum lictores semper acerbùm
Esuriant. illis immites pergite solis
Esse, precor. gemitus quae callet ducere fictos
Praefica, cogatur vero vexata dolore,
Arenti vacuos versare in cespite dentes.
Quis [(transcriber); sic: Quls] referat dignas grates Heroibus istis:
Terrestres Dii sunt: tantum non thure colendi.
Nullus honor Medicum felicem, artisque peritum,
Nulli thesauri dignis splendoribus aequant.
Sunt hodieque viri pollentes rebus et usu
Non pauci: quorum producere nomina possem
Inclyta; Qui Maciem nostram sibi restituerunt:
Coccineam sicco vomuit cùm gutture lanam:
Et iam deficerent pelves, queis puris aquosi [(reading uncertain: ?)]
Influeret torrens: postquam se massa resolvit
Sontica, tot menses nimio constricta calore.
Ede, quid a factis istorum et imagine viva
Mamercum duxisse putas: primoribus herbas
Vix suxit labris: et vult Mathiolus haberi!
Lentius, o cucumis reptans per tesqua, rogamus,
Festinare velis, dum maturaverit aestas.

Est pretium conforme morae. durabile longo
Perficitur spacio. Tu iam Mathiolus haberi:
Huic studio Lustrum qui vir insumpseris unum!
Ille senex omneis omnino triverat annos.
Insuda primum: Lunas solesque fatiga.
Carpere vis solidos fructus vix semine iacto.
Semper cum tenera quaedam lanugine crescunt.
At quotus a studiis pallet dulcedine famae
Incensus, nomenque petens transmittere in aevum;
Ut dignus veniat signis referentibus ora
Sublimis statuae, fusae ex candenti orichalco:
Ut pulcrum digitum mereatur, et audiat: hic est
Ille per Europam notus terraque marique
Munere Caesarei radians Fernelius auri,
Morborum domitor. similes si mille viros Dii
E coelo mittant: quovis in corpore Regni
Vicenos; magnis imponant urbibus unum!
Porthmea Avernalem, cito deficientibus Umbris,
Ad restim redigant, navi contoque relictis
In ripa. namque unde seni vel nummulus unus:
Ut sedeat digna pro maiestate Deorum
Succinctus musco: nonne haec quoque vestis emenda est:
An gratis aliquod contexit gausape Clotho:
Sed tu, qui legis haec, felix natura, requiris,
An favor extulerit. nimirum cura, laborque
Summa Quirinalis scandunt fastigia Phoebi,
Supra quae emicuit Fernelius: osor inertis
Desidiae ac Luxûs, mediam consumere noctem
Excubiis solitus cum Pergameo Phoenice,
Ac Celso, et doctis vigil impallescere chartis,
Ipse quoque ingenio sacras excudere flammas,
Exemplo magni Demosthenis, adque lucernam
Eniti foetus, unctosque offerre Minervae.
Hinc redolent oleum confecti ad lampada Libri.
Manè, salutantûm [(transcriber); sic: saiutantûm] plenos admittere coetus.
Stipatis foribus, velut unda supervenit undam,
Atria fervebant [(reading uncertain: ?)] , tanquam si Principis essent.
Quid refert: Populi sis voce an sanguine princeps:
Comis et indulgens miseris, minimumque superbus:
Alloquii facilis; sic pronus semper adiri,

Ut Deus in templo. formose dives, et ipsas
Inter opes contemptor opum, contemptor honorum,
Tantus erat curis vacuus solennibus Aulae,
Non aspernari carbonem, et forcipis usum:
Sed nexus elementorum dissolvere flammis;
Naturaeque penum, liquidosque intrare Planetas.
Vilior haut ideo. quin a squalore decorus
Neglectuque suiiquumque [(perhaps: ?)] a fornace recessit,
Saepe haerebat adhuc mento fuligo camini.

SATYRA IX.

Audistis, quo Fata modo popularia Dento
Et Titus accersant? hi tanquam Mercuriali
Immensa Umbrarum cogunt examina virgâ:
Dum male conditis ventrem siphonibus implent.
Interea virgae huic famosae remque, Laremque
Divitiasque, hortosque, excultaque praedia debent.
Quale aliquid, si vera fides, Florentia monstrat:
Fortunatus ubi Pomponius ardua tecti
Culmina, marmoreas Autumni fructibus aedes,
(Illecebris peponum) se se debere fatetur:
Supra vestibulum portae testante tabella.
Dat Galenus opes. Scio, mi Theophraste, proboque.
Nam quae vita hominis non sit redimenda talento!
Idcirco iustis opibus quoque gratulor. Atqui
Pauper heri Codrus, subito nunc obvius exis
Croesus in occursum. domus intus tota renidet.
Aureus est abacus: multi crateres aheni:
Plurimus in statuis Polycletus; cumque Myrone
Praxiteles, et qui sponsam sibi fecit amator
Ex ebore: ut Veneri post tot monumenta furoris.
Taurum et Pasiphaen, Pyrrhaeque animata calore
Saxa, nec hoc monstrum deesset; sine semine proles
Incesti manibus coniux fabricata mariti.
In circum redeo; dicat Cluvienus avaros
Infameis. negat Hermogenes. infamia nulla est,

Unde habeas, curare, petat, trahat, ambiat, optet,
Qui vult esse aliquis, subselliaque infima plebis
Deserere. hoc agitur, ne faex maneamus opaca.
Deinde ubi noster honos? quarta trieteride quantas
Fecimus expensas? quanto stant nostra labore?
Quot non Ausoniae donavi tempora Lunae,
Clara per Europen lustrans Asiamque Lycea?
Dii pretio, sudore, morâ sua munera vendunt,
Aequum est. aegroti tantundem ut pulmo refundat,
Et vomat in bulgam, quantum Chaerestratus hausit,
Tusca prius pedibus converrens oppida nudis.
Dives erit, decimum qui sic transegerit annum.
Cum semel expulsa est inamabilis hospes egestas,
Intravitque domum Plutus; sententia prima,
Decretumque ratum, totaque immobile vita est:
Nullam porro diem donare vel amplius horam
Hippocrati infelix iacet, aeternumque iacebit
Rodendus tineis. Musaeum vise Numici
Omnia pulveribus sunt obsita: cumque libellis
Exiguis pariter maiora volumina sordent,
Clausa negant aperiri, et claudi rursus, aperta
Per forulos opici saliunt ac scrinia mures.
Intra Nymphaeum si iam placet, aut hypocaustum
Laetitiae Bacchoque sacrum: contraria cernes.
Cuncta nitent, ibi dispositum numerare licebit
Vasorum omne genus: bascaudas, cymbia, mergos,
Ampullas, et quae pretio certantia vincunt
Heliadum fulvas carchesia myrrhea crustas,
Qualiaque Adriacis pellucida fingit arenis
Tibicen opifex, miris distincta figuris.
Pocula sunt capri, pardus, lyra, vultur et Argo.
Non tot ab humenti dependent phasmata coelo,
Cum rarescentes demittunt vellera nubes.
Stant serie pulcra longum referentia versum,
Grandia cum parvis angustique altera colli;
Ordine quaeque suo, veluti symphonia discors.
Forsitan et Beli patera, et scyphus Herculis adsint.
Res memoranda novis, Bibulo sed Consule, Fastis,
Frontonis madidi crystallina Bibliotheca.
Omnia respondent, casu, studione vel arte?

Nam Liber liber est, praeloque expressus uterque;
Amborum facundia par, nec gratia dispar.
Ambo fluunt, funduntque ad mustum dulcia verba.
Sedulus Auctorum sensa exhaurire profunda,
Ingenium exacuet, fiet toto ore disertus:
Adque tuum stomachum quidvis, Epicure loquetur.
Dicat Aristogenes: utinam exemplaria prostent.
Prostant: inque manus sumuntur tanta legentum.
Quanti non fuerant duo Caesaris Anticatones.
Hinc exantlato capita ardent icta labore.
Intolerabilius, quam si, vel amystide ducta
Octo metretas Avicennae ex fonte bibissent.
Affixi tamen et foliis saliaribus haerent
Volvendis, minio pictis ac pumice rasis.
Antiquum studium pellendis utile curis.
Ingenium quo non stimulat violentius ullum.
Nec fortasse tuae chartae, Galene lacessant.
Ridiculae Glandes, et Corda dolosa Nolaeque
Consertae, iactu pugnam miscentur in unam.
Seria res, atque haut paullo maiore tumultu
Urgetur, quam cum sananda est pauperis Anci
Phyllis, et extremo Fescennia condita pago.
Ut versant oculos! ut frontem in nubila ducunt!
Ut crebros inter variant poppysmata nictus!
Dum Regem sibi quisque rapit, gaudere pavores;
Et vibrare fluens circum praecordia sanguis.
Iam sperat, iam [(transcriber); sic: ium] vota cadunt; iam iam tenet hircum.
Sed metuendus aper, nunquam tibi praeda futurus
Alceide, cunctos subigit; spoliisque potitus
Fulmineos positam dentes demittit in arcam.
Alea cum praeceps iacitur, Venus improba vincit.
Chartarum lusum potior Dodona coronat.
Felix hoc signum: lucro est et amica luto sus.
Ut merito in laetam Veteres optasse ferantur
Sortem candiduli divina tomacula porci.
Victor amaracinos quotquot sus invenit, aufert:
Semper agunt praedas signati nomine verris.
Qui Siculas egit; Verrini: quem gravis auctor
Perculit Arpinas, non est truculentior isto.
Reginam Cypri frustra implorabis, Adoni.

Prosternit Reges etiam ac secat agmina rostro.
Surgite, vicinum torquet catalepsis Iopam;
Nicomachum Arthritis, Diodorum profluvium alvi.
Varronem rabies. Velox epilepticus. angit
Cinnam hypochondriacum, praesuffocatque vaporum
Ex imo turbata palus. Carbunculus urit
Cocceium. varices tibi sunt, Sextile molesti:
Asthma tibi, Clemens. est moeror eroticus Auctum,
Fratrem ignota lues. Fessis succurrite rebus
Poeonidae. iacet ante fores tristissima coniux,
Et supplex implorat opem. testatur amorem
Lacryma decurrens, non verius ingemuit, quae
Pyrame, clamavit, quis te mihi casus ademit?
Pyrame responde tua te carissima Thisbe
Nominat. exaudi, vultusque attolle iacenteis.
Surgite, et ex veris medicamina promite libris.
Factum nempe puta. Dionysia Symposiastae
Continuant, perguntque ruentem extundere noctem
Donec de caelo prospectans Luna, bicornes
Fuso [(reading uncertain: metre faulty)] tingat radios ac spicula vino.

SATYRA X.

Dicas: num sapiunt aegri semper? minime hercle.
Tongilius vulgi nolebat more perire
Ignorabilis, obscurus: sed cum strepitu, cum
Lamentis: sicut navem Oeni fluctibus haustam
Prosequimur stantes in ponte, vel aggere ripae.
Aut te Londini truncatum Carole, Regem
Pars aliqua Anglorum, maior pars extera flevit:
Tarquinii veluti succissum falce papaver.
Pro facinus! torquata cadunt iam colla securi.
Nam quis contineat suspiria vel lacrymas, quis
Tristia non flectat rigidus quoque lumina; quando
De collo vertex, de vertice lapsa corona
Spargitur, ac triplici terram diademate pulsans
Accusat crudele solum, fatale Stuartis?
Si ferrum excipias, non inferiore laborat
Pompa Tongilius moriens sua funera duci.

Delicias hominis! regali occumbere luxu!
Morbo aliquid simile incubuit cervicibus eius.
Continuo, ne quid tantae decederet Umbrae,
Concilium cogi Medicorum iusserat; ut se
Irent adiutum, per sacra Deosque precatus.
Conveniunt Craterus Ruffilli mitis alumnus,
Messallaeque comes Munatius; alter Iberus,
Alter Celta: (quis ignem et aquam sociaverat error?)
Proximus his Atacinus Aper quem deinde secuti
Stella Mathematicus, Buccoque petitus aruspex.
Tum celeber Capito, iunctusque Telesphorus Aulo
Nec non Protagoras, et aqualiculus Maculoni;
Pentagathusque senex, et Flori clara iuventus.
Hos super Helvidius Bari gener, ac socer ipse.
Ultimus accessit librans vestigia passu
Praepinguis Cossus, trabeati abdominis umbo.
Quae non ista phalanx queat expugnare sepulcra,
Destruere et cryptas, quos non avertere morbos?
Hac acie, his animis ac viribus omnia flecti, aut
Frangi posse putes adversae spicula mortis
Immanem pharetram licet integra silva gravares.
Postquam impleverunt sellas, oculique parumper
Subducti, atque aures arrectae, et barba repexa est;
Primaque sederunt inhiantûm murmura; fari
Occipit ante alios, et sic Munatius infit.
Harpe Tongilius morboque laborat acuto.
Exundans igitur flavi vesicula fellis
Placanda est, intraque suam cohibenda lacunam:
Viscera ne fumus candentia rodat amarus.
Quantum nosse datur: si me non intima fallunt,
Post illum Maculonus ait, lapidescere renes
Et iecur, ac fundum stomachi reor exitialem
Sentinam trahere. hinc vomitus, fastidia, ructus.
Plura loquebantur plures in verba solutis
Ubertim linguis. utque est tunc pectoris aestus,
Et fremor alternis quatientûm vocibus aureis:
Quisque aliquid, mox quisque aliud, sicut genius dat.
Mirandum est, unde haec veniant discrimina. non sic
Laeto Democrito fuerat contrarius alter
Ceritus, longos in fletus tempora ducens:

Humida seu Pleias, seu sidera sicca micarent.
Quamquam utriusque fuit simplex amentia, multis
Ignoscenda modis. nam cui pulmone nocebat
Abderita suo? decies commoverit, esto,
Ad septem passus Quem perdidit Heraclitus
Assiduo plorans? dulceis oculis licet usque
Percolaret aquas, fierent dum lacryma salsa.
At Medici quando secum pugnantia miscent;
Ancipitis vitae momentum, album inter et atrum
Vertitur, ad Superos nullo revocabile voto.
Unde abii, redeo. Messalla urgente quadrigam,
Tandem huc descensum est: utendum fortibus esse
Nil profecturam Botanen cum Chloride tota.
Mitis Galeni studiis tantisper omissis,
Rectius interdum tentari et chymica. Longis
Ergo septemplex peraratur pagina sulcis.
Ducti sunt apices, qualeis gallina facit, cum
Scalpit humum, et posito clamosius esurit ovo.
Nec mora: literulas graciles nigra filia Cadmi
Percurrens aequor, Myropolae tradidit illi;
Qui sibi quaerit opes, dum praestat opem; et Recipe inquit
Accipiens, carus reparandae caupo salutis:
Verum tanto aliis cauponibus altior extans,
Quanto nobilior Lenaeo Phoebus habetur,
Lenaeus Sileno, et Silenus Satyriscis.
Quo tendis Clio? tandem vaga respice littus.
Dum fervent operae, dum plurima nulla parantur,
Aeger in obscurum subito descendit Olympum.
Iuravit coniux, nec erat non digna fide; si
Simplicius fieri sanus voluisset atroceis
Impensas potuisse virum atque evadere mortem.
Ipsa nocet moles. Quanto felicius Ursum
Restituit platerus tantum communibus herbis.
Hoc satius, quam tormentis distendere ventrem:
Prorsus ut Aeoliam credas stridere procellis,
Antiquum et vetus est: Multi occidere medendo
Caesarem. adoratum populis caput haut decet unus
Scilicet oppressor: circumstat copia lectum
Purpureum. nulli succo nullique metallo
Parcitur [(transcriber); sic: Rarcitur] , ardentes gemmae iugulantur in haustum.

Qualeis in vino Ptolomaei filia fregit,
Impensura proco totum Cleopatra Canopum.
Tam grandes Animae vulgaribus haut contentae
Tormentis, tristem iactantius ire sub Orcum.
Atque occumbere amant medio in terrore Cometae
Utque rogo exiliit clusus Iovis ales ab alto:
In campo Martis quoties pyra flammea luxit,
Ossaque magnorum crepuerunt Romulidarum:
Cum festo clangore alium mittuntur in Orbem.
Usque adeo vicini etiam sub funeris horam
Insanire iuvat moribundi relliquias et
Faeces stultitiae vix dum exhalamus, in urnam
Infertur mimus, dignus maiore theatro.
Quid pro splene magis? nam rusticus Alphesiboeus
Morbum, quo Caesar fuerat tentatus, eundem
Evasit: quoniam non multis crediderat se.
Ergo unus Quercetanus suffecerit uni.
Exstingui malis frugaliter, ac sine sumptu.
Ringatur, qui vult opulenta morte perire.

SATYRA XI.

Ecce meus Theopompus adest. ex Alpibus inquit,
Summis advenio, peregrinis redditus oris.
Scimus: iam dudum Germanos hoc cacoethes
Obsidet, ut spernant semper sua, semper ament et
Sectentur miranda, polo subiecta remoto.
Italiam! Italiam! non unus clamat Achates.
Hic Medici fiunt. operosius ergo trucidat,
Qui Paduae caulem linxit, quam posthumus Ulmae
Affixus Laribus patriis, ceu spongia petrae.
Quis tamen ire vetat? pulcrum est, secernere mores,
Pergameisque Ithacam tectis inferre sagacem,
Vade, tuae quando tangunt fastidia glebae:
Vade ad Achaemenios, ad Moesos et Samothracas.
Euphraten Baetinque bibe, et cum Tigride Nilum.
Influat in Rhenum Ganges, voret Oenus Anaurum.

Disce salutares magnis proventibus artes.
Utile praestabis patriae carumque reversus
Obsequium: quoties civem servaveris aegrum,
Servati capitis quernam meriture coronam,
Hoc non fit verbis piger ampullantibus, Ole.
Facta domant mortem. potior manus ore loquaci.
Alceiden Medicum posco, qui pondera clavae
Verrat in hydropem, sicut convertit [(transcriber); sic: eonvertit] in hydram:
Nec cesset, donec siccata inter cute lymphâ,
Detumuit venter, compressaque Lerna malorum est.
Quod potuere aliquis Capivaccius, aut Aquapendens.
Proinde, cave iactes aliquem curare rogatus;
Trans Pyrenaeos et saxa cucurrimus olim
Invia, braccatis noti Gallisque comatis:
Burdegalae exorsum spatiosa Lutetia pavit.
Perlustratus Iber nobis: Hispania tota.
Hispalis allexit, nunc dicta Sivilia quamquam
Ante alias urbes dilecta Conimbrica, mater
Alma virûm Musis operantûm. Murcia deinde
Granataeque virens placuit nemus, et generosa
Germina Castiliam peragrantes multa quidem, sed
Nil mirabilius suspeximus Escuriali.
Inde datis pelago velis usque ad Baleares;
Denique nigranteis Indos lenis abstulit aura.
Plurima detinuere notari digna. volare
Et pisces possunt. arbor facit unica silvam.
Unius in ramis ibi centum Cercopithecos
Et corvos albos vidi. Cessa, improbe, cessa
Clamator. iam diffindunt praeconia muros.
Iamque aegri lectica crepat. iam rupta matella est.
Interea morbus sumpsit manifesta gradatim
Incrementa, tuos dum narras histrio cursus:
Et corvos albos, et centum Cercopithecos.
Plena oculi iam morte natant. decessit, et alget.
Non hoc credideram, dicis post Fata, futurum.
O Sapiens, Sapiens Septeno, nobilis Ole,
Posterior, nonoque prior? Non ergo putabam.
Obiectas? nescis. quorum haec sint tessera verba?
Ex hoc te fatuis potes annumerare mariscis,
Accepta qui clade solent post vulnera flere.

Non ventura notas? Tunc primum scilicet [(transcriber); sic: fcilicet] actum est
Tunc fatalè times, oculos cum nubila velant;
Et moritura manus culices venatur inaneis;
Lethaeique vadi strepitus circumsonat aures.
Pisones, propere hunc Medicum fugiamus, amici.
Nil libeat duro naulum numerare Charonti
Ante diem furor est, talem conducere Cymbam.
Non igitur satis est, si quem vel Gallica vexit
Mula, vel Astur equus, vel Veronensis asellus.
Nil unquam audisti sparsum rumore secundo
De Moscho Nigro? quod erat ferrugine pictus,
Et multum vituli caput exsultantis haberet;
Accepit vulgo mansurum in secula nomen.
Natus in Hercyniae media caligine silvae,
Montanas inter pecudes, praeruptaque saxa;
Ex pago, vilique casa, tenuique bubulci
Emergens victu, summos invasit honores.
Hic Alemannorum saltus et confraga nunquam
Deseruit: nunquam Gades est ingressus, ut axem
Occidui rapidum Solis, propiusque sub imum
Aequor anhelantum lapsus spectaret equorum,
Non fuit Oxonii: non gramina Tusca momordit:
Non bibit Eridanum, vel odori flumen Orontis.
Vix e Danubii ripa pervenit ad Albim,
Et tamen ex merito iam tunc medicantis habebat
Praecipuam laudem; dignos et imagine vultus
Iuxta Galenum ponendâ in fornice templi.
Quid Theopompus ad haec pertaesus Teutidos orae?
Euri qui Zephyrique domos peragravit, et Austri
Ac Boreae fineis: et duxit in aequore remos,
In quod ceratis cecidit miser Icarus alis.
Nempe suos repetens errores augur Ulysses.
Cymbala mota sonant. Aes audio Dodonaeum.
Et salebras video vastique pericula ponti.
Quaeso te, peregrine: loqui tua gaudia cere,
Innanteisque fretis lorica duplice cancros
Differ; et Herculeas toties itetare [(perhaps: ?)] columnas.
En: morbo Herculeo Caius torquetur, et uxor
Caia gravis morsu gangraenae. pelle dolorem:
Siste malum. tua post ad monstra redire licebit.

Sana, non narra, quae videris. Haec mea summa est.
Festino ad Nattam, quo non verbosior alter.
Postibus a patriis Lustrum forte abfuit unum:
Elapsoque redux, vix se, vix limen avitum
Noverat, ac socios attritos compare lusu,
Quo pueri pedites frenabant saepe bacillos
Per vicum; aut nucibus iactis fregere fenestras.
Is medicamentum vel de ceromate Buthi.
Confectum promens, etiam quod vilius alga est,
Nomine secreti pretioque augere solebat:
Ceu foret Armenii pastoris monte refossum:
Aut ab Idumaeo, Saracenove Damasci,
Seu verpo Samuele datum. mendacia sumptu
Immenso constant. lapis hic de Perside capra,
Si verum excutias, lacte est concretus asellae.
Cornua plus cervi, plus praestent cornua vaccae.
Accipe et hos, magni Saxo quos aestimat Ufens,
Carbones, Liparâ allatos, et fulmen olenteis:
Quale Iovi nuper Steropes procudere iussus.
Miscuit arcanas vireis: unde atra favilla
Non parce bibit, et succo est imbuta salubri.
Illam Ufens adhibet cinefactam, et iactat ubique
Nil aliud novit, quod aceto diluat. Hoc est,
Propter quod Siculum delatus ad usque Pelorum,
Et praetervectus Scyllam, infamemque Charybdin,
Inguina caeruleis amens succincta molossis
Horruit: et curvis Volcanum vidit in antris?
Si iecur incensum torrebat tanta cupido
Ultima telluris penetrandi claustra triquetrae:
Cur non sulphureae saxis ardentibus Aetnae
Incidit? Empedocles alter post nobile bustum.
Certe non, damno multorum, homicida futurus.

SATYRA XII.

Sit Fabius faba ventosa, et caput artis inane.
Plena tamen bulga est, et avito turgidula asse.
Ampla domus, multi tituli Salamantica parvum

Nutriit. ulterius raptum per castra, per urbes,
Compostellanis trivit Callaecia clivis.
Hinc trahit ingenii famam. vix credere possis,
Ornatis quantas promittat porticibus spes.
Tecta subi, et prope barbaricum mirabere luxum.
Ante fores ludit Siren; et limine in ipso
Dispositi occurrunt Centauri; aliaeque Chimaerae
Mille locis pendent, medioque umbone locantur.
Quacunque aspicias, et Mira et Bella videbis.
Hinc stat rhinoceros, vel cornu [(transcriber); sic: corvu] rhinocerotis:
Inde colorati squamato ventre dracones.
Unus ei similis, quem pubes Dardana quondam
Tibridis excelsas Epidauro traxit in arceis.
Quid memorem conchas Tyrrheno ex aequore lectas,
Lucenteis vario picturatoque recessu?
Vipera viva natat vitreo conclusa culullo:
Et potum illaeso despumat gurgulioni.
Ales Mygdonius vituli pede continet ovum,
Aut soleam ferri: sonipes quam Martis in Haemo
Perdidit, excussam rapido per inhospita cursu.
Haut indigna quidem visu. sed si nihil ultra est,
Perdidimus tempus. Fernelius interea me
Vesaliusque aliquis privam duxisset in Aulam:
In qua spectandum per singula membra cadaver
Distinctosque tomos, avolsa carne, dedisset.
Ut caput et collum. costaeque et venter, et ossa,
Articulique pedum, et varia internodia crurum
Nexibus inter se miris aptata cohaerent:
Emicat in parvo divina potentia Mundo.
Ardua cernenti metricus miracula truncus
Exhibet, et summi Figuli commendat honorem
Relligione tremo: sacer horror concutit artus.
Formidata eadem placet irritatque voluptas.
Quid mihi Circensem iactas Romana libido?
Curve cruentandas populi crudelis arenas?
Stent licet Augusti Traianorumque columnae:
Et Sixti medias obeliscus dividat auras:
Omnia Vesalii statuae spectacula vincunt.
In quibus utilitas an delectatio maior?
Heic contemplari generis primordia nostri

Ac finem liceat. Quod eris, quod es, atque fuisti,
Hinc discas. nam non homo monstrat, homuncio quid sit [(reading uncertain: ?)]
Istae sunt latebrae, quas spes, dolor, ira, timores,
Et cum tristitiis habitarunt gaudia. Vultus
Hic potuit lenae placuisse. foramina bini
Sunt oculi: per quae, nondum nudata, Cupido
Intendens arcus, plumbum traiecit et aurum.
Haec fodit stimulis; haec vertebra torsit amanteis:
Quis credat veteri, subducta pelle, decori?
Heu! breve ver, longaeque hyemes! mutatio quanta?
Quae nunc forma viri? speculo iuveniliter usus
Nunc ipse est speculum, speciemque ostendit inanem
Nimirum domus est Animae pulcerrima, Corpus.
Donec eam spirans impleverit incolâ vitâ;
Fabra manet, laetumque nitens et commoda sedes.
Post mortem, simul emigrat dulcissimus hospes,
Mandra fit, egelidis Umbrarum pervia flabris.
Procidui remanent muri: pictura recessit.
Qualia Vandalicis a flammis rudera restant.
His ego quem moneo? tecum est mihi sermo Cipere
Saepe audite Deum, maneisque negate [(transcriber); sic: negare] profundos,
Ac Superos, quasi cuncta vagis erroribus orta
Pervadant temere, collisaque casibus, Orbem.
Non dubitas quin sit mens parva in corpore parvo;
Et dubitas, an sit Mens magna in corpore magno:
Naturae cui tota patent [(reading uncertain: ?)] sacraria, nescis
Naturae Auctorem, miro glaucomate captus?
Astra vides oculis: illum, qui condidit astra,
Mente videre nequis? certis, en, legibus aether
Vertitur: et credis nullo rectore moveri?
Teque, tuasque manus, atque ipsos consule sensus:
Omnia testantur Numen iustumque piumque.
Aedificatus homo est. aedilem habuisse negabis?
Ergo opifex operis nullus fuit huius. Epeus
Troiani tamen auctor Equi memoratur. Homone
Solus fortuito compagem crevit in unam
Affluxu, vitale Chaos? sed gratia formae,
Porrectae sed frontis honor, sed candida cervix,
Cunctaque concentum formantia membra reclamant.
Corporibus nudis et inermes nascimur, inquis.

Quid tum? rostra, ungues, squamae, iuba, cornua dentes;
Quae diversa feris, homini manus unica praestat.
An vero infantem telis onerare decebat?
Et rupta armatum vitulis concurrere fronte?
Tota mole premit terram, qui maximus inter
Quadrupedes elephas et prudentissimus audit.
Parte solum nostri minima contingimus: et cum
Aurea suspenso metimur sidera vultu;
Per tenues rimas mox scintillantia blandis
Connivent oculis atque invitare videntur.
Quanta seges rerum? totam tamen unica messem
Tot spectabilium collectam pupula claudit.
Ianitor Auditus quoties modulamina pulsant.
Dulces aure sonos portis admittit apertis.
Sed nihil ac Mens est aeque mirabile, Vestae
Detrectat soror haec aut Terrae filia dici.
Ex summo regale genus deducit Olympo,
Portio caelestis, divinae particula aurae.
Immensi sine fine capax, impervia Leto.
Languida membra iacent stratis; tamen illa vagatur.
In somnis, Montes, saltus, mare, flumina, silvas,
Lustra petit, tortaque volat pernicius hastâ.
Dumque volat, venti et caeli secura quiescit.
Totum agitat corpus, tota est in corpore toto
Atque suos instar Citharoedi temperat artus.
Hos immota movet. praesentem agnoveris esse
Quomodo sit, nescis. cupies numerare, sed una est.
Observas unam? triplici se munere prodit.
Unde autem hoc monstrum, quaerit doctissimus Afer.
Imperat, et nutum sequitur manus, accelerat pes;
Vix ut ab imperio facti properatio distet.
Ipsa sibi mandat, sua nec mandata capessit.
Unde istud monstrum, et Sceptri vis grata rebellis?
Scilicet exsilium caussa est certaminis huius.
Dum petit exsolvi, patriosque inquirit in axes;
Luctantis retinent captivam vincula Carnis.
Hinc consanguineus dolor, et pudor, iraque. Miles.
Sola facit geminas acies sibi, sola minatur
Exceptura minas, suaque est Pharsalia: Caesar
Pompeiusque suus. contorquet pila retorquens,

Hostis amica simul. dubitando vulnere victrix
Vincitur: et secum pugnat, secumque triumphat.
Spiritus est [(transcriber); sic: cst] , in quem nil horrida iuris habet mors;
Materiae crassa quia non educitur alvo,
Perpetuis vicibus putres variante figuras:
Corrumpi, vertique nequit virtute Dei stans.
Utque olim ruptâ Gedeonis flamma lagenâ [(transcriber); sic: Iagenâ]
Clarius elucens Madianica castra fugavit:
Sic Animus, fracto mortali carcere, purus
Emicat, et supra nubes ac sidera fertur,
More globi, ridetque suae ludibria testae.
Ut posita larva, se, siparioque remoto,
Comicus ostendit Ludis popularibus Actor.
Et tu semifero Chironi aequande Cipere,
Talis Paeonia tantusque Magister in arte,
Esse Animam credis tantummodo sanguine mistam
Temperiem humorum, ventorum more meantem
In venis: fato solvendam rursus in auras
Communeis: unde et ventis sua constet origo?
Haec illum, qui consilio non futilis auctor
Omnibus ambitur votis? qui cernit acutum
In morbis, quantum non lynx, praepesque Tonantis [(transcriber); sic: Tonantia]
Lictor, anhelantem cervum speculatus ab aethra
Tiresias idem caecus, sed dispare forma,
Numinis ad radios et clarum noctua Solem.
Huic mediam clava sit fas pertundere venam.
Indignum certe vitaque animaque stolonem,
Claudite Orestaea vesanum compede cives.
Nam quae alia est, si non haec est manifesta phrenesis?
Hoc etiam vere demens, quod amabilis error
Nutriat, et sese dementem nesciat esse.
Quae nota Stultorum propria est, ex traduce ducta
Regis, apud Montem Tmolum: quo iudice Lydus
Accepit merito longas, licet inscius, aures.

SATYRA XIII.

Occubuit non perspecto Lavinia morbo.
Sed quibus emplastris lethalis plaga tegetur?
Dic aliquem saltem dictu, Cardane, colorem
Subtilis; nisi cum serosum Elpenora mulces.
Nulla fere caussa est non propugnarier apta?
Dic igitur. Paulli coniux praecepta Mathonis
Neglexit temere. quid enim Matho noster omisit
Clinicus excellens, multoque Empiricus usu.
Trade palimpsestum. videam commissa fideli
Membranae, sontem pulsura piacula morbum.
Angelicus pulvis cum pulvere praecipitato
Sumatur. misce guttas ardentis aquae sex.
Addatur lento stillans calchantus ab igne:
Camphora ad haec, morusque rubens, et aquatica Lotos.
Seminaque urticae, et malvis colophonia mista:
Agnus item castus, vinoque Chamoedrios albo
Incoctum germen: tum mala Cydonia tincta:
Pulmonesque levans tabescenteis tamariscus.
Inice nitrati globulos salis adice [(transcriber); sic: adiice] mentham,
Et cum mandragora siliquastrum, paeoniaeque
Radicem, ac nymghaea marina, opiumque soporans,
Hyssopumque, aloeque, et coniferam terebinthum,
Laetitiaeque crocum per mollia fila fluentis.
Cumque ebuli baccis colocasia, cumque caprina
Barba tres Veneris dilutos rore capillos.
Sic me Phoebus amet. Lecta amplectorque proboque,
Lecta probas, Cardane? et ego disiuncta, sed unum
Digesta in fascem collectaque sumere nolim.
Praeterea non morbus erat, quem tollere possent,
An vero quivis a quavis pellitur herba?
Quod tentasse tuum popularem publica fama est.
Aegris e sacco schedulas sortemque notatam,
Pharmacaque Andabatae manibus promiscua dantem.
O ludum! quid enim Fortunae mobilis urnam
Damnamus: caecis si Manibus, ac Libitinae

Est eadem, tantoque magis damnosa potestas?
Ergo salus, Medici caligis inclusa? putassem
Ingenio potius Galeni scita recondi.
Refert: Quis, quoties, quando, quibus. Abrotonum [(transcriber); sic: Abrotanum] aegro
Non audet nisi qui didicit, dare, Horatius olim
Sancta mente monet. si nil prudentius ultra
Exigis, infamas [(reading uncertain: ?)] caussae momenta tuae; nec
Absolvis Patrone reum. sed cedere, turpe est,
Desperare nefas. Matho, da centum: meliorque
Quintilianus ero. didici, quod noxa docere est.
Quid dices? metuis? facunde plurima. vera?
Non ea tu poscas, speciem sed habentia veri.
Qualia Causidici Spirae, Ligurinus et Alcon.
Incipe, coenavit Lavinia largius aequo.
Inde nociva lues, ac vis oppressa caloris.
Comperta est mulier vasta et plethorica, crudis
Fructibus, ac nimiae stomachum laxasse saginae.
Atque hoc damnatis et solstitialibus horis:
Cum se vexarent contraria moribus astra.
Cum furaretur Marti Cyllenius ensem:
Marsque Dionaeos aversaretur amores.
Perge: disertus homo es. patulis ac faucibus unctis
Nullus obex. tumidi spirant oracula folles.
A secta vena corpus proiecit obesum
In latus, et stupidi corrupit frigore somni.
Vicisti Matho: victoremque extendere palmas
Ausonii videre: tua est Lavinia coniux.
Tam tibi debetur, quam Dardanio Aeneae.
Adde: quod et subiti manifesto turbine venti
Ianua contremuit quassi patefacta cubilis:
Pervasitque toto recubantem noxius aer.
Credis et hoc? afflavit anus suspecta, nigraeque
Felis ab intuitu conterrita fertur in altum
Erexisse pilos: quo tempore noctis Orion
Militat arma tenens, et acutos surgit in igneis.
Quin etiam bubo supremi culmine tecti
Sedit, et in tractum feralem carmina ducens
Accinuit solenne suum morientibus omen.
Ipse nihil possit contra tot signa Machaon.
Quis Rhadamanthus erit tam ferreus, ut defensum
Ex hoc aspiciat torve damnetque Mathonem?

SATYRA XIV [(transcriber); sic: IV]

Naufragium passus, si quando evaserit aequor,
Submersis opibus, non mendicare vetatur.
Frigidus atque lacer templi sedet ante fores: et
In signum, pictae monstrat fragmenta carinae.
Cur non Massilianus idem, patrimonia cuius
Febris, et hac peior Medicus Gorgonius hausit,
Ius habeat? poteratne profundius igne perire
Caelesti, vel aqua? Pellat, me auctore, pudorem,
Et regionatim misera de fraude queratur;
Atque inclamet opem quo sit testatior Orbi
Caussa rogatoris; tabula vel in aere patentem
Gorgoni effigiem, ceu sectam Gorgona Pallas,
Praeferat ingeminans: nummum date Massiliano,
Hic evertit opes, hic me spoliavit inermis.
Forsitan armato potuissem opponere peltam.
Nil feci, nisi quod fuerim violentius aeger.

SATYRA XV.

Si recte memini, dixisti pessime Vates;
Clementer te velle loqui, nec stringere Iambos.
Cur ergo Alsaticas inflat Bellona Camoenas?
Unde furor plus quam Galli Corybantis ad ictus
Aeraque Curetum, et Phrygiae cava tympana matris?
Ut Cillenaea posita fide, pectinis usum
Invertat siccis aliquis vix ossibus haerens!
Et resupinati motam Iuvenalis ad Urnam
Torqueat horrisonos, ceu rauca tonitrua, versus.
Da veniam, qui me culpas. non omnia possum
Quae poterat Veiento pati, laudare Syriscus.
Vis compendia? sic. Non possum ferre Sabinum
Et comitem Scorpum. nam Saturnalibus ipsis,

Praescribunt squillas, pernam ad ieiunia verna.
Absque ullo titulo petulans incuria sacros
Cur violat ritus? Non possum ferre Marillum,
Nasutum Iuvenem mentisque errore superbum:
Qui nihil a Phoebo deducens praeter inane
Nomen, et intonsi pondus florale capilli,
Imberbesque genas, iam se maioribus aequat.
Qui Crases tamen atque Crises ignorat: et idem
Uberis ac fluvii Cancrum distinguere nescit.
Nescit ab angina quanto mala limite distent
Argentanginae. Quoties maculas elephantis
Audit pellendas, de barro cogitat Indo.
Cardiacum morbum residere in poplite credit.
Praeterea tumidum non possum ferre Glyconem,
Unguibus an, scissisque comis, ac forfice summas
Promotum ad caedes. Medicis nunc aequiparat se
Tonsor heri aut digito confundens unguen Aliptes.
Non possum flavos, non possum ferre colenteis
Sabbata Iudaeos: homines, queis septima quaeque
Lux perit ignavis et inertibus; ut neque spirent
Respirentque satis. vix os aperire laborent
Hausturi latices ac pigrae pabula vitae.
Sex reliqui scelus omne dies, et foenus avarum,
Quanquam Zacutum dat Portugallia magni
Nominis Hebraeum: nuptae ne fidite verpis.
Gens inimica Deo Cyprium pernavigat aequor,
Et bene connexos piratica vastat amores.
Non aconita tibi vel apertos porriget angues:
Sed liba, aut dulci miscebit sesama melle;
Ac Laestrigonio parvam in cratere rubetam -
Mox ea sumpta nocent. lectorum fulcra dehiscunt.
Exturbatur amor venis, ut ventribus infans.
Tu ne deesse putes tam dira exempla secutos:
Sarcophagum Balbinus olens ob praemia peccat.
Sunt, qui conducti pretio connubia solvunt.
Hoc Medici? vanis utinam rumoribus. atqui
Mamercus solvit: conclamat Corbulo, feci.
Defendunt etiam. quid morte optatius, aiunt,
Perpetuum exosos thalami dirimente bimembres?
Rumpere Lentinus nuptarum iurgia novit.

Alterutram litis partem, seu femina, seu vir
Poscat, tollendo. scis hoc Lentine, nec horres?
Aude aliquid dignum Themisonibus, aut Alabandis
Hac nece famosis, et vespillone Diaulo.
Sic vacuos a morte toros ars Thessala reddit:
Sic taedae, vultusque novi, nova serta parantur.
Sic pro Fabulla viduo introducitur Umbro
Aelia: Laevinamque impellit Ogulnia pellex.
Quae tot abortivos pepulit iam corpore foetus:
Membrorum vinclis animas quot Tucca resolvit.
Tucca capillatus pulcre, sed crinibus emptis:
Labra tumens, oculos paetus, vestigia valgus.
Utque cavere queas, materna ab origine Cimber.
Septem verrucae frontis confinia signant:
Et nunc Westphalica pernas praescindit in urbe.
Tales ad Cafros quid ni mittantur et Afros.
Longus ubi reliquas coluber fugat ore cerastas:
Cum nola cristati capitis dedit horrida signum.
Quamvis devoveas; tamen horum ope Gargilianus
Evasisse suam Xanthippen dicitur Ulmae,
Cannius Hamburgi, Dantisci Mattus. hic octo
Uxores tulerat. nonam quum ferre nequiret.
Extulit. et satur est, sed non et Naevius. o me
Felicem in paucis! cur? obsecro. mortua coniux,
Qua fuit in terris non bellua tetrior ulla.
Gustavit glaciem piperatam, quam dedit Acron
Hybernus, patinam mirus condire magister.
Necte rosas Naevi: circumda tempora myrto.
Laurigeros postes hederarum cinge corymbis.
Dispergatque nuces, et picta Thalassius ova.
Nunc iterum libare potes mustacea. sed quid
Sarmenti gratus dabis obsequio paranymphi?
Ille tibi hos ludos venalis et otia fecit.
Ducitur in choreas expungens nupta priorem.
Forsitan et vindex sublatae nupta prioris -
Nulla Clytaemnestrae superest ex semine proles.
Agysthive nepos? qui vique doloque necare
Troiano e bello redeuntem Agamemnona tentent.
Sexus hic iratus non tantum philtra parare
Novit, et hippomanes miti confundere succo.

Belides et Colchis ferro grassantur et igni.
Verum quidquid agant laniantes Penthea Bacchae;
Est tolerabilius, quam si, qui reddere vitam
Debuerat Medicus, tincto medicamine tollat.
Hoc nullo scelus imbre satis nitrove piatur.
Sit deformis anus, sterilis perarataque rugis.
Iocastae, dotata tamen: quam Cotilus optet
Exemptam humanis rebus, placideque sitam: quo
Possit ab exequiis sestertia ducere centum.
Is tibi conducto tectum praebere venenum
Etsi quadringenta daret; proponeret arcas,
Inclusumque Mydam, totoque immergeret Hermo:
Summum crede nefas, Animum postponere lucro;
Et propter nummos nummatam inferre sepulcro

SATYRA XVI.

Aurea maiestas, an ferrea, Divitiarum
Omnia vincit enim: ferroque nocentior omni
Dirus Amor lascivit opum. propiorque videtur
Hippocrati, tortum digitis qui ventilat aurum.
Artem si spectes, et ab hac pendentia signa
Fortunae, ac dextri Iovis, eventusque secundos:
Viderunt aegri nihil infelicius Aulo,
Nulla dote valet. sed gemmam ostentat in ungue.
Haec facit, ut placeat; summasque vocetur in arceis,
Ad morbos Tyriae fulgenteis murice lanae.
Sardonychata manus famam, nomenque fidemque
Conciliat, quamvis nec beta nec alpha scienti
Credis eum frustra, populo spectante, plateas
Pulvereis [(transcriber); sic: Fulvereis] sulcare rotis, ac picta curulis
Pandere lecticae lato specularia vitro
Esse aliquo cupit in numero, dicique Machaon:
Cum praeter fungum Sarrana aulaea ferentem
Nil ea rheda vehat. pro quantum balsama faetent?

Oblitus est nimbis fragrantibus, et Nabathaea
Tempestate madet totus. non spirat inunctum
Assyrii Regis maiora omenta cadaver.
Vivite contenti mediocribus. undique fulgens
Vestis, vestiti modus ac nota, ut alitis ala est,
Non docti, aut magnas spes promittentis in ostro,
Clamat Aristoteles veteri male tectus abolla.
Ceu Iunonis avis se demirans, scutulatam
Calliodorus habet tunicam. sed praeterea quid
Calliodorus habet diversum ab olentibus angues:
Ut titulo laticlavi subsellia mutet?
An xerampelinam chlamydem mirabor in Urso?
Indutus viridem graditur per compita telam.
Quàm sibi surreptam Nisaeo e palmite iuret
Euius. hinc famam et populi mercatur amorem.
Mollibus ut tutulis et plus quam simplice gaudet
Munditie! totos consumit [(reading uncertain: ?)] homuncio Seres
Unicus, ingentem distendit fascia librum,
Inque rosam duplicat. texti singultibus auri
Indumenta crepant: et subere calceus alto
Hinnit; ut a passu modulato terra resultet.
Ultra Taprobanam fugere hinc libet. o bone Pastor
Admeti: tibi si cara est Amphrysia Vates:
Sique Amphrysus oves foecundo gramine pavit:
Da pater Arcitenens aliquem de plebe petitum;
Qui tua non vano recolens oracula sensu
Calleat, in laceris centonibus, ac maculosa
Lodice et iuncis solitus foenoque cubare.
Nam quid Chrysogonis me credam mollibus, aut te
Baetice. nil pulcrum et vacuum prodest alabastrum.
Unzer egens potior; quia strenuus atque fidelis.
Ingenium cuius cote exploravit acuta
Paupertas, gladiique instar splendescere fecit.
Tutius huic corpus commiseris. ille replebit
Rursus vitali putrefactos aëre folles:
Viscera, saxosumque emolliet arte lienem.
Ne spernas, si frons minima et contractior aequo est:
Sinciput in conum gracilescit, pyramidemque
Assimulat; lato vel contra vertice sensim
Extenuat spacium, fit formaque sessilis obbae.

Sive notes, lippis oculis vix posse propinqua
Tangere, vel madidâ rubricâ imitantibus Irin.
Isti nempe vident. maiore Rabirius emit
Sumptu defectos membris, vel nare repandos,
Non quosvis Medicos, sed solùm admiserat ortum
E Lipara Varum: quod erat pes curtior alter
Crinis rarescens ac discolor, utque legumen,
Flaccidus: et rauco dependens gutture struma,
Observata fides rerum, nec opinio vana est.
Plerumque Aesopos, obscuraque corpora dotes
Illustrant animi. defectum provida formae
Socraticis Natura bonis in Socrate supplet.
Non ciliorum arcum, non planae lumina frontis,
Sed cerebrum mentemque admirabantur Athenae.
Bellulus ac nitidus raro ingeniosus habetur.
Malo, tibi gibbo curvari duplice tergum.
Dummodo non Animus vitiorum pondere pressus
Pendeat: et prono sit Mens in corpore recta.
Inventum talem nunquam scitaberis: unde?
Quod natale solum? quo caelo effusus in auras?
Italus an Garamas? te Sequana lavit an Ister?
Sed rectâ tecum duc in coenacula, tanquam
Hippocratem vili sub schemate Pythagoraeum.
Cuius iudicio saepe est divinior ille.
Qui pultes et olus, cepasque fabasque ligurit,
Quam satur et crassus pavonis Apicius uncti.
At neque Mecoenas optaverat aeger ephebos
Crinibus inflexis comptos, facieque venusta,
Laevibus et malis ac blando lumine molleis.
Est, ubi deformat nitidae clementia formae.
Mascula frons, ac laeta parum, casteque severa,
Hirsutaeque genae, rugaeque, et barba palustris,
Castra decent contra diram bellantia Mortem.
Ut, si herbis diri genus intractabile morbi
Cedere detrectet, iusto terrore fugetur.
Non amo Cyclopem Medicum, sed nec Ganymedem.
Non Gnydius Gyges, non caerulus Acis amator
Emineat vultu; sed sit Polyphaemus in ore:
Quem visum fugiat trepido pede pallida febris;
Hirsutum velut uda procum Galatea refugit.

Audio, quid monear. Medicorum Numen, amoenum est,
Formosoque micat Thymbraeus lumine Phoebus.
Distortos minus ille fovet: scabrique clientis
Et male tornati merito pudet esse patronum.
Audi, quid moneam, bone Fidentine, vicissim.
Non est una Deo facies. ridente serenat
Aethera, discussa nebularum mole, canitque
Inter Pegasides, cantuque inspirat amorem.
Ast ubi Terrigenûm cognatos prodit in hostes
Imploratus opem, Mortisque licentia cogit:
Torvus et indignans ad sibila serpere pestem,
Abiecta cithara, radiis a fronte retusis,
In Lethum ac Lachesin iusto movet arma lacerto,
Terrificus: qualisque polos eclipticus urget
Mutatis atratus equis coma lurida, discus
Lucis hebes, rubris vertex hastilibus hirtus.
Stat soror, et larvam fratris pavet acta retorsum.
Talis in obstanteis morbos invadit Apollo.
Utque olim Remuli victorem affatus Iulum
Antiquum in Buten vertit iuvenilia membra;
Omnia longaevo similis, vocemque coloremque,
Et crines albos et saeva sonoribus arma:
Sic dilecta suûm non raro incognitus ora
Intrat Alumnorum. fit Fracastorius arcu
Deposito. fit Montanus, Paracelsus, Erastus:
Duncanusque Vales Carmonaque, Curtilioque:
Et quondam Bavara celeber Mermannus in aula,
Alter Praxagoras, felix Erasistratus alter.
Te quoque Minderiden, quem fama Lycatibus arvis
Reddidit insignem propterque absinthia notum:
Te Langi, et gemina subnixum laude, Philippe
Menzeli, vinctum lauro simulaverat olim.
Vertitur in Rasi transformatumque Peredam.
Mentitur vulpes adeo, atque attemperat astus,
Os humerosque tibi similis, clarissime Fuchsi.
Mentitur taurum servantem cornua Rheni.
Quem puer observans, memini, venerabar ut Apim
Omnibus absumptis, restat. dicebat, Achilles
Ultimus, impletus Pactolide guttulus unda.
Auri flos liquidi pectus penetrabit, et ictis

Restituet placidum venis, membrisque vigorem.
Certior allata est nunquam sententia Delphis.
Scilicet, exterior qualeis signabat imago,
Esse putabantur: sed personatus in illis
Phoebus erat. Phoebus vireis suggessit et herbas.
Quid? quod in informeis Deus hic transiverit artus,
Lullius, ac nullo inferior Fallopius, ambo
Famosi fuerant Thersites, ambo strabones.
Iidem laudati prae pulcris atque politis
Mauro dente cutem, Veneto quoque smegmate lotis.
Verus amor, summis caros reddebat et imis;
Dignus honor summos, magnumque in nomen eunteis
Publica vox patriae patres audita vocavit:
Regibus, ut populo gratos. quibus haesit uterque
Dulcis amicitiae vinclo propiore ligatus:
Quid moror ista? Iovis fuit unus nomine dignus:
Iupiter Antigono vox nata Menecratis illa est,
Spernentis tumidum generosa mente tyrannum:
Iuppiter Antigono, scribebat epistola docti
Pauperis, et sceptro se praeponentis eburno.
O igitur quisquis Medicorum admissus in album,
Hippocratem de fonte bibis: laetare, rotundos
Si tibi cincinnos Nisi, Paridisque decorem,
Et leneis oculos sapiens Natura negarit.
Tanto maior eris, quanto deformior ore.
Chironis famam factis propioribus aequas.
Thessaliae Centaurus erat. trux, semifer, ingens,
Silvestri vultu, qualem Pindum inter et Othryn
Lucus habet mento muscus pro crine pependit.
Quaque viro commissus equus sub pube biformi;
A valido cornu sonuit via quadrupedantis.
Hic tamen Aeaciden herbarum instruxerat usu.
Audis? Aeaciden! hic nomine Centaurea
Dicta suo reperit. solertem adverte magistrum!
Qualiacumque forent curandis apta, prius quam
Admosset plagis, radicibus eruta vivis
E terra, cauda purgare solebat equina;
Nempe sua. satis est. risum teneatis amici.

SATYRA XVII.

Femineas cathedras, praeceptoresque stolatos
Mirentur laudentque alii. sed non ego. plena
Invidiae atque odii res est Cornelia, magnum
Doctae nomen habens, et honorem nominis huius,
Quam sanctum, cura servans maiore, pudorem.
Laudo tuam Isotam celebris Verona, tuamque
Laudo Veronam cantata Genebria. sed cur
Committit Medicos Proculeia, et disputat? atque hunc
Cum fastu absolvit, cum rhoncho corripit illum!
Galla quidem gravior: miranda hypnotica semper
Nescio quae, et madido Narcotica versat in ore.
Quin melle imbutam claudentia vitra salivam,
Et ceromaticas gaudet depromere thecas:
Psilothrumque suum facit ac sua magmata tanti;
Quanti non merces Arabum Indorumque Tinellus
Aestimat, et quidquid Rex composuit Mithridates.
Quin et rancidulum obloquitur, nec nulla videri
Graecula vult. aliquot culices occidit Achivos:
Quorum aspersa cruore potest lallare, quod Hellas.
Idque etiam stricta facie, et praesente marito.
Hinc lites, thalamique minor reverentia pacti.
Nam quae docta velit mulier submittere fasces?
Si quando ipsa minus belle valet atque recumbit:
Non communis eam vexat sed Ionica tussis.
Sic tremulo supplantat Ionica verba palato.
Haec dialectus enim placet, et non Attica. nunquam
Vulgari, aut raro, contenta est femina more.
Quanquam Sulpiciam tulerim minus, ista superbit:
Ista Dioscoridem, iurans tacto ubere totum
Legit: et accumbens ad singula fercula carptim
Salernitanae recitat praecepta scholae; nec
Ante cibum somnumque capit, quam ruminet unum,
Pendet ab his, propriasque facit pendere sorores,
Vicinasque nurus, et amicis sobria laudat

Prandia. tam sicca est, vel amans Nereidos undae:
Nil minus: in calices curvatur, ut amphisbaena
In fluvium. nupsit Baccho, vultusque rubore
Testatur, quantas fundo vacuaverit urnas,
Potitat assiduo, datque oscula cara lagenae.
Aut bibit, aut loquitur, sputumque volubile miscet.
Quondam etiam torto facit enthymemata nodo.
Vah! huic conveniens quis epistomium dabit ori
Harpocrates? fluit, ac pertusum est undique labrum.
At nescis, Bassam, nuper sanasse propinquum?
Scilicet in dubio Chrestilli vita pependit:
Donec cum libis anus unguentaria venit.
Decrepita est. hoc se praefert, frontemque coruscat.
Sulcatam rugis. sed quid facit inter olores
Argutos male stridula anas? cur praesidet, inquam,
Doctorum in coetu Lecania spurca virorum?
Cur immo spernit? viscosi vincula morbi
Sola exploravit? sperat dissolvere sola?
Cedite Glandiolae, Sennerti; cedite Pancae.
Inventum est nobis aliquid praestantius. alcis
Ocyus huc ungues, ait, et cataplasmata ferte,
Instat, et affligit. tum molliter ore renidens:
Hoc popanum tenue, hos pastillos ipsa paravi.
Semina Romanae fragrant permista Nigellae.
Hoc docuit pater, hoc avus, hoc matertera. Nugae!
Talia cum plausu! rumpit mentita columnas.
Tu ride. nam mox eadem Lecania, quanta-
cumque tumet, palmamque viris auferre laborat;
Fabula cum finita est, et posuit caliendrum;
Vasa domi purgat, scalasque; et mollibus aptat
Staminibus radios, et versat pollice fusum.
Ut ferus accusor crudusque Poeta. Quid autem?
Subticeo verum, an verum male profero? nonne
Baccara lethiferum nuper malesuada Procillo
Miscuit Arsenicum, cum crederet esse salubre
Antidotum? Laudare queas a pignore, dices,
Hunc sexum, tener est, sentitque aliena dolendo
Vulnera. blanditias ex imo corde propinat:
Vixque tenet fletus, aliquid cum flebile cernit.
Hac mulier placet ergo tenus. toleretur, ut aegris

Iura coquat, sternat lectos, alimenta ministret:
Cum pueri rumpunt uteros, parientibus adsit,
Hemicyclum teneat, caput allevet, ac succollet.
Nil equidem contra luctabor, si calamintham
Verbascique premat cumulos stillantis odoros.
Sunt spicae Cilicum calthaeque ac suavis amellus,
Cum cyanisque anemon, et ros maris. est rhodo-daphne,
Iuniperusque, thymusque, immortalisque amarantus.
Pinea nuxque oleo manans, et Celtice nardus.
Eliquet. haec namque Aspasiae concedimus ultro.
Ut quid in abstrusa penitus ratione medendi
Praesigneis aequare viros ac vincere gestit,
De Lauro ac Quercu cum pondere nomen habenteis.
Non herbas vulgò notas, non obvia curat
Pharmaca. mustelae cerebrum, vulpisque lienem,
Humanique sagax cerebri secreta requirit.
Pluraque nosse cupit, quam sciverit usa dracone
Auriga virgo, gelidis Aeetias Oris.
Theriacam Andromachi occultam, virosaque profert
Castorea, et si quam dimisit Mumia costam.
Insuper auguria, atque horoscopus, et Petosiris
Illi tentantur quaerit commercia Lunae,
Et qua stella domo se quaeque optanda receptet:
Somnia damnatique Almansaris impia confert.
Sed quae vitam inter chirurgos, ac ciniflones
Degit et Astrologos, transtra et praesepia iungens:
Nec dubitat morbum quemcunque invadere lixae.
Mensuramque manu venae librare virilis:
A sexu Thelesilla suo non sponte recedit!
Hoc agat, et mutet nomen. convicia dicat
Naturae tunicam et mitram. et redimicula ponat:
Vestituque novo Paduam se conferat. At ne
Sic quoque prodatur, lento conamine quadret
Verba loquens graviore sono: retroque capillos,
Quos habet, affigat mento; ac barbara vagetur
Muribus Alpinis medias succincta per urbes.
Pulcrum iter, et dignum curru, Berecyntia Mater,
Progressura tuo: nisi Salmacis Hermaphroditus
Praevortat. primas petet haec Galenis habere.

Si tamen et veri Galenum nomine Patris
Dignatur: nec cuncta volet debere sibi ipsi.

SATYRA XVIII.

Albinovanus atrox nugator; et hic quoque dignus,
Omne caput cuius sarcasmis ac cinere atro
Defricet, emaculetque mei lixivia Flacci.
Captus enim forti pinguis nidore culinae,
Hanc Chymistarum fornacibus, hanc apothecis
Persarum anteferens, ceu bucco mugilis intrat.
Attalus huic par est. mores adverte Gnathonis,
Longarene, tuae quoties admoveris ollae,
Nil intentatum, nil prorsus linquit inausum:
Te vetito minimum morsu contingere fungum,
Hoc prodesse sibi, quod obest tibi, pluribus acer
Et crudelis adulator probat. Orbiliorum
Ecce novum genus! hac cura moderator acutus:
Quanto durior est, quantoque severius instat,
Et cohibet rictus; laudeis ac praemia poscit
Maiora, argenteos flavescenteisque Philippos,
Nominis usque tui studiosior atque salutis.
Ergo actum est. da Scaeva manus, atque accipe frenos
Oris, et obdura. Tu dorso tubera ferre
Cogeris ac bullas, qualeis Hispanica punctim
Musca creat. Medicus subridens tubera terrae
Sumit, et irato fruitur caeloque Deoque.
Esto: tonet. tanto citius dabit icta Cybelle
Praedulceis bulbos et condimenta gulosa,
Eruptura solo. quoo [(perhaps: ?)] scilicet Attalus optat.
De fungis loquimur: cum phoenicopterus ingens
Et lepus, et perdix, et dama, et Phasidos ales
Descendant unum in stomachum, mullique trilibres
Hic tibi pygargum? sed vix permittet alaudam.
Si multas mereare [(reading uncertain: ?)] , duas: et paucula fraga.
Cum citro; sic, ut castiget [(reading uncertain: ?)] Hymettus acorem.
Ipse Venafrana lactucam reddit oliva

Spumantem, et crispos non vili rore saginat.
Tu miser in molli pulvino emblemata coenas,
Solis usurpans oculis, quae traicit alter.
Laetius est aliquid mimo vel acerbius isto?
Erga sedes, taciteque gemis, bilemque latentem
Substringens oculis, puerilia vota resorbes.
Passaviensis olus glebae, quia mite, probatur.
Forsitan hinc liceat pennam decerpere. suffla.
Debetur Medico frigus geniale palato.
Tu! quid enim? vin' Paulle mori? cichorea per huius
Incrustata meant barathrum. tibi pruna vetusta
Sufficiant; et ius, quod ego gustare recusem:
Ille quoque, in cuius pede ferreus annulus haeret.
Nunquid muraenam cuperes? prior Attalus edit.
Suspiras peponem? sed providus Attalus arcet.
Ostrea delibas? mox Attalus, ah! cave multos
Vilis et eiectae conchae putredo necavit.
Cur non et Medicum? crudas quia corrigo faeces.
Haec fatus tota muriae se proluit orca
Nondum, Longarene, crepas? qui talia dudum
Aspicis, et siccis allatras vina labellis.
Forsitan argutum convivam ludere credis:
Ut tibi festivus languentem irritet orexin?
Hoc agit, ut doleas, ac lividus ilia rumpas.
Acrius urit enim, stimulosque dolentius addit
Vulnificos vicina, sed interdicta voluptas,
Exclamare libet. quis te, nove Tantale, terris
Ostendit? quove has meruisti crimine poenas?
Cum Pelopem improlis nullum, puto, coxeris. atqui
Inter et albenteis rubrasque abstemius undas
Quaedam etiam toleras ipsi ploranda Sophocli.

SATYRA XIX.

Rem lepidam narrare libet. Quo Turnius anno
Arma coronatae strinxit Pragensia Brumae;
Atque rebellantes ceciderunt Marte Bohemi.
Cum Iuveni tonso nondum mihi barba sonaret:

Nondum eiurato vanae Testudinis usu:
Forte alacer Socio, quem Virgo Colonia nobis
Iunxerat, Alsaticam comitante ferebar in urbem:
Consita quae circùm Alcinoi certantibus hortis
Nomen ab argento pretiosum ac nobile sumpsit.
Nos cura humani Ingenii provexerat illuc;
Merx alios, et spes lucri, magnumque forum. nam
Tempus erat, quo se studiis venalibus aestas
Conterit, et loculos dominosque pecunia mutat.
Plurima per plateas passim iuvenilè vagantis
Mulcebant oculos. tenuit vehementius albens,
Et cristatus eques, Iudaei semen Apellae.
Ardelio mirandus erat, Tythonia vulgò
Secula, et Euboici promittens pulveris annos.
Omnes implebat numeros trivialis Agyrtae.
Galbana pendebant humeris, et fascia collo.
Multicolor texit caput umbravitque tiara.
Ad latus ex grandi stellatus pugio gemma.
Lutea caeruleis fulgebant cingula bullis.
Par vestitus equo nisi quod discrimine cocci
Ac brutis phaleris sessorem vicerat ipsum.
Si similem vidi! si Smyrna aut Mantua finxit:
Protulit hunc si vel Peligna. vel ultima tellus!
Ille autem mortis dominum vitaeque professus
Verba loqui decies decumana [(reading uncertain: ?)] , at pondere cassa,
Sesquipede extabant rauco protrusa palato.
Suffecisse reor captum ex maioribus unum
Auri stipandae quamvis Phrygiae, atque capaci
Ad Lugdunensem dicturi Stentoris Aram:
Aut recitaturi longam Theseida Codri.
Audin? ut resonat! quanta est fiducia buccae!
Audin? Cracoviam Tamesis preterfluit! olli
Est apud extremos lustrata Neapolis Indos.
Pannonia Almonem, Campania potat Araxen.
Hoc est, Wolfgangi procul abiecisse securim.
Respira paullùm recutite. Reciprocus aer
Deficiet. quin immo, velut Marpesia Cautes,
Et frontem et linguam obduras in marmor, et aures
Cote seris [(reading uncertain: ?)] ! Dic, te in media vidisse Suburra
Chinenses portas, Pelusiacumque Cairum.

Currenti quis calcar equo iubet addere? fecit,
Stabant hiscentes avidique audire coloni:
Ac si fatidicus nutaret cornibus Hammon.
Cum tamen immani mendacia turgida fastu
Quamvis robusti curvarent crura caballi.
Sauromates, Chaldaeus, Arabs, Syrus ac Syrophoenix,
Quidlibet optasses, voluit potuitque videri.
Parturiunt Libani montes: peperere forensem
Damnosam vulpem, Samsonis forcipe dignam,
Ecquid enim? in flavo speciosa coagula vitro,
Re vera, fumum populo veterator ineptus
Vendidit, arcani lapidis mirabile sulphur.
Adiecta gratis medicata glande trigona.
Deprensum est: quicunque nucem glutiverat unam,
Ex illis nullum penitus gustasse secundam:
Boleto similem, post quem nil amplius edit
Claudius. Ac vix se bis circumvolverat annus;
Serius admonuit clades iam publica cives,
Verpum odio Christi caedes patrasse nefandas.
Non rota, non unus vultur, non culeus unus,
Nec Diomedaeis aliqua ex praesepibus, istud
Isacii frustum satis expiet ungula lumbi.
Sed cur non etiam sexus damnetur iniquus,
Femina, praesertim Phoebas studiosa videri,
Ausa suas Medicis praeferre ferocius artes.
Urbis in eiusdem spatiis, ac tempore eodem,
Quid mihi contigerit porro, properabo fateri.
Murus ubi geminus vasto connectitur arcu:
Cingara terribilis, terrorem et crinibus augens,
Finibus e Phariis, sic Fors tulit, obvia facta est.
Prae nimia facies [(transcriber); sic: sacies] fulgere nigredine visa:
Quomodo corvorum plumae tenebraeque renident.
Grande supercilium, frons parva, oculique rubentes.
Tecta latus: sed nuda pedes, humerumque sinistrum.
Qua parte endromidem patula cervice remisit,
Depilis halabat foetentem pellis amurcam,
Mira docebat, uti certis regerentur ab astris
Corpora: ut acciperent vivendi habitumque modumque.
Cum semper partus caelestia signa sequatur.
Bos [(reading uncertain: ?)] , Aries, Cancer fingunt sibi consona membra.

Dant Gemini formam: foecundant viscera Pisces.
Libra virum trutinat, moresque inducit honestos.
Cogit amare Caper. nutrit Leo flammeus iram.
Mitior insanum compescit Virgo Leonem.
Solertesque facit, porrecto Scorpius arcu
Pondera maturans fastidia matribus aufert.
Exacuit telis animum Iaculator, et illi
Pro meta ingenium est. contristat Aquarius annum
Imbribus assiduis: sed sidere mollit aquoso
Felicem Genesin, et primam laevigat horam.
Cur hic nascatur deformis, et ille venustus;
Intra Zodiaci gyrum latet abdita caussa.
Si Citheraea volet, fies formosa Lycoris.
Si volet haec eadem, fies rugosa Philaenis.
Ex oculis totoque fluunt mysteria vultu.
Quae quibus anteferam? quot non movet omina nasus?
Simus amat, pandus fallit, suspectat [(transcriber); sic: suípectat] acutus:
Magnanimum longo dignoscas, flante ferocem:
Praesignat crassus stupidum, timidumque rotundus.
Talia narrantis leve vulgus ab ore pependit.
Cum propius tetuli gressum: ac suspensus in aurem
Petri Buschmanni, lateri qui proximus ibat;
Experiar, musso, quid fusca venefica possit.
Dic bona Carmentis, cuium pecus? ede, quis hic est,
Quisve erit? et decimae nomen meritura Sibyllae,
Plus quam Phoebas eris: nec sola atque unica Vatis
Filia Tiresiae, Cassandraque, nomen habebit.
Protinus explicitam iactantior offero palmam.
Inspicit argutans, totamque intenta pererrat
Luminibus tacitis; ramosque examinat omneis
Mensurasque [(transcriber); sic: Mensuransque] sinusque volae. num linea longa,
Num brevis, inque cruces sectas obliqua recurrat.
Quippe alias Fortuna, alias Natura figuras
Vindicat, et nostram rhombos seponit in artem.
Omnia pondus habent. ipsoque apparet in ungue
Ac digitis etiam, Minimo disconvenit index:
Pollicis et quarti variantur munia flexu.
Plura quidem Interpres, sed et haec, Nilotica. tandem
Suspiciosus homo es, votisque volantibus, inquit,
Fervidus indulges, ac laetos quaeris amicos.

Curarum fugiens et tantum sollicitus, ne
Sollicitudo premat: Musisque intentus amoenis
Odisti versare molam, vel frangere glebas.
Impatiensque [(transcriber); sic: Iampatiensque] iugi clitellas abicis omneis,
Magnificis etiam titulis et honore nitenteis.
Quod lubet, excultim peragis, Quod respuis, haeret
Immotum, ceu navis iners sine remige et aura.
Felix, si tetricae vites commercia Sectae,
Et simulare bona, et mala dissimulare docentis.
Quin fugis amphibios, et fortuna ex aliena
Tormentum invidiae pleno pulmone trahenteis?
Ac quibus in pretio est immensa libido tacendi,
Ne metuas tauri flatus, et pinguis omasum
Ventris ut es gracilis, semper, dum vita, manebis.
Te lyra, te citharae, te Bacchica serta [(reading uncertain: ?)] sequentur.
Hactenus audita est. sed cum de coniuge lusca
Trans freta ducenda Tartessia; deque remoti
Aequoris ingressu, delphinorumque choreis.
De belli furia, capitisque instante periclo,
Lucis et usura breviore: tribusque capellis,
Atque aliis centum nugis, quas prodere nolo:
Infremui, vertique manum; colaphoque sonante
Responsum pretiumque dedi meque ocyus inde
Rursus ad oenophorum. Petro plaudente, recepi:
Qua caput albus equus notis insignibus effert.
Laetus ibi et dulci resolutus uterque Lyaeo
Diluimus curas, ac spissùm risimus unà.

SATYRA XX.

Aspicis, ut teretem Gangetica bacca catenam
Non humili nodo stringens, per colla Tigelli [(transcriber); sic: TigellI]
Defluat. iste Tigellius est, quem gratia Regum
Splendida gemmarum caro circumdedit hamo.
Mirus in unguentis. hic est, qui invenit amomi
Multiplices usus, ac mille remiscet odores.
Idcirco astragalis gradiens incedit. ut ut sit:
Non traho in exemplum commune recentia semper

Prodigia, augmento vani quandoque favoris
In maius cumulata. ideo balanatus apud me
Plus valeat. quam sulphur olens, et pelle soluta
Allia: et inferno qui proximus esse camino
Creditur, Hannovici fumum flammamque Tabaci?
Ille Machaonides notus mihi, cui breve nomen
Sed clarum dedit ac meritis aequavit honorem,
Aetherium Sidus, Mortique erepta Sagitta.
Audebat recto nebulis occurrere vultu.
Fistula quas longis tenuata canalibus efflat.
Iam quoties bibit, ac labris admota cicuta est,
Erupere cavo flamma et vapor. omnia visa
Ardere, ut barba Antilochi. duravit in aestu
Vestitus crassa fumantis nube Tabaci.
Utque ferox miles, quamquam ferrata globorum
Nox tenebras densat, pergit caligine septus:
Sic, ubi Bassarides proflarunt nubila cannae,
Stabat et hic Capaneus media in vertigine caeli
Ac cerebri? et duplices rimatus lumine Thebas
Torrentem fumi cataractasque ore vomebat.
Quem non aeripedes potuerunt vincere tauri,
Territus aspectu primo fugisset Iason.
Ipse autem in medio paeti vinique furore
Occinere: o flatum nardi fragrantis, et auram
Malobathri, Elysiis qualis procedit ab hortis?
Hic vir. hic est, tibi quem laudari saepius audis,
Paeticola in paucis herbae memorandus Amator,
Et Medicus! pestem ac psoram, et contagia leprae [(transcriber); sic: leprz]
Doctus et impulsu morbos superare trilices.
O ergo, posthac linguis animisque favete.
Vindicis armati cineres osoribus obstant.
Sit sacer, egregiae qui contradixerit Umbrae,
Virginiae calidum (tanti est assuescere!) germen
Poscebat moribundus adhuc, et caecus, et impos.
Iam nunc magna sui sub terras ivit imago.
Uda Tabacophili tumulo prosternite serta.
Non myrrham hi Manes aut signa cupressina curant.
Undantis tumbam foliis incingite paeti.

SATYRA XXI.

Ultimus aerumnae cumulus: quòd nemo queratur,
Nemo fleat Codrum nuda in tellure iacentem.
Pauperis interitus Cerdonis non movet ullum.
Acrius exstinctus passer te, Lesbia, torsit:
Et Violantillam Stellae defleta columba.
Fortius Aldinae Barclaius fata catellae
Luxit. Vertumno et tali stultescere quando
Dulce fuit. nullum ingenium iam criminis expers?
Ut monui tamen, haec mendicos orbita versat.
Flebilis illorum vita est, et ridicula est mors.
Divitis aurati redolens unguenta cadaver
Tollitur hexaphoro, magna ambitione ferentum [(reading uncertain: ?)] .
Accedunt vultus, qualeis Priameïa Virgo.
Et gener, et coniux Diis ostendere dolentes.
Tunc manare genae: tunc palmis pectora caedi,
Evulsisque comis lacrymae, non pollice, tergi.
Tunc sontes etiam Superos, tunc odimus Umbras.
Odimus et Medicos. ubi Fracastorius haesit?
Cur tam sero pedes? per tam longinqua viarum
Bellerophontaeas cur non laxavit habenas?
Non poterat coquere ex gemmis regale minutal!
Marcidus in venis exsultat iaspide sanguis
Admoto: cordis minuunt electra tremorem.
Certius ac multo securius applicuisset
Temporibus calidis gallinae viscera nigrae.
Hae populi voces carum [(transcriber); sic: earum] lugentis amicum,
Damnantisque moras. Quibus autem parceret atrox
Bellua multorum capitum, leve vulgus, et irae
Vilis mancipium? facilis censura sedentis
Effossa sub humo Galli cum pectine longo
Et cum verrucis civilia bella gerentis.
Quid gannis textor? tibi Fracastorius ergo
Mermannusque aliquis male consuluisse videntur?
Tritum, sed verum cecinit Sulmonis alumnus.

Non est in Medico [(transcriber); sic: Medieo] semper, relevetur ut aeger:
Interdum plus arte valent mala. Denique si quem
Urna citat, tabulisque erasum est nomen, abire
Cogitur, attineat frustra Sennertus euntem.
Consumet plenas vacuans Myropola tabernas.
Anticyram totam purgando mittat in alvum.
Plenos [(transcriber); sic: Plcnos] helleboro nequidquam admoverit hortos.
Pontica nil prosunt ter victi germina Regis:
Non grave scammonium, non plumbi spuma recocti:
Stillaque coelestis, tua dos, Thaumantias Iri.

SATYRA XXII.

Prima voluptatum, Paulle, ac palmaria, Vita est:
Et quoniam tantum conceditur unica; Cyri
Nobilior gaza, cunctas superante bilances.
Nil adeo temere summis in rebus agendum.
Suadet amor pretii. sua cuique est cara palumbes,
Cara Anima, et iusto servari digna duello.
Diis sacer Eutrapelus, vilem tenuemque colonum
Neglectu fastuque necans. Cave, quod sit obesus.
Appelles probro Corydonem, Corduba, truncum.
Ille tibi stipes? sed scito, in stipite quondam,
Si Naso non falsa canit, flavi Meleagri
Vitam ac fortunas multos latuisse per annos.
Donec ab Althaea magicum coniectus in ignem
Arserat: atque unà fato Calydonius heros.
Forsan et huic nutrix, vel Thestias una sororum,
Nodoso agricolae lignum fatale notavit.
Nescis Threiciam myrtum tentante bipenni,
Subter ea Polydorum, ut ferri senserat ictus, [(transcriber); sic: .]
Quid miserum, Aenea, laceras? clamasse sepultum?
Nempe Alpina suam fixis radicibus aeque
Vitam quercus amat, quernoque e robore nati;
Ac cedrus et cedrini, cretique Simethide nympha:
Aut a Liriope, Cephisi flumina iuxta,
In violas molleisque rosas ac lilia fusi.
Qualemcunque Animam retine sufflamine quovis.
Saltem momentum, saltem de vellere vitae

Quod superest, fractamque colum servare memento,
Non redeunt Erebo, si quos transmiseris illuc [(transcriber); sic: iiluc] .
Sorbet humus stanteis cum curribus Amphiaraos.
Sed quando Vatem Latonigenae dilectum
Ad Superos Pluto rupta tellure remittet?
Amphitryoniades memoratur pervia retro
Taenara, cumque suo patulos habuisse recessus
Pirithoo Theseus; Geticique ad vota mariti
Eurydice. tanti fuerat testudo locuta.
Quamquam haec respiciens iterum revoluta deorsum est:
Et citharae pretium in Stygias evanuit auras.
Cynthia se reparans, Solesque ac sidera possunt
Occidere in fluctus, et splendida rursus oriri.
Ast homo, cui semel est sopito lumen ademptum,
Perpetuam noctem plebeio in pulvere dormit.
Vas igitur Medicus pretiosum, at fictile tractat,
Afflictae quoties explorat murmura venae.
Testa sumus fragilis: pulsu casuque perimus.
Saepius. ah! phialam ludens incuria frangit:
Quam tamen Architas nulla instauraverit arte.
Frusta solo dispersa iacent, non amplius apta
Usibus humanis. pheretro Pantilius effert.
Servari poterant, si prudens Fronto fuisset.
Ergo age, et aegrotum solerti indagine serva.
Cum manifesta notas supremae verbera luctae,
Ac tremulos artus frigus letale subire;
Hic te ostende virum: factusque repente Prometheus,
Ingere semineci vitales ingere flammas,
Unde unde, e caelo raptas, an ab arte magistra
Ingenioque tuo. non est, quod fulminis iram
Propterea metuas, nubemque secantia tela.
Hanc veniam dabit ipse Tonans, laudare paratus
Iapetioniden meliori e semine [(transcriber); sic: seminc] fabrum:
Qui vetet in terram terrestria membra relabi,
Perpetuo sacri renovans ea fomitis igne.
Quocirca sic, Corduba, habe, memorique reconde
Affatus animo. Medici fortuna latere
Candida et atra nequit. magno vulgantur hiatu
Omnia. Tu famae laetum tamen addere pondus
Funestumque potes. Nam si alti sanguinis heres.

Cum facilem cives, vigilantem noctibus aegri
Optarent, aurem dormis in utramque supinus:
Si tumido sermone ferox et crudus, inani
Paupere contempto, solis locupletibus instas:
Cum gemat exclusus canibusque relictus, hiulca
Lazarus exertis lingentibus ulcera linguis:
Si deses, populique nigro carbone notatus,
Suspectusque fera dudum cum morte pacisci.
Stragibus accumulas strages; crebroque recenteis
Manibus inferias mittis, Nautamque fatigas:
Phoebaea quamvis ducas ab origine longum
Et genus et titulos; iam vappa merebere dici.
Incipit Hippocrates contra te stare tigillo
Suspensus, veloque oculos obducere velle.
Cuius et e gypso mihi monstras effigiem albam,
Arguit indignum prostrans Avicenna nepotem:
Et, si te possit visus spectare, ruberet.
Sin promptum te semper opem poscentibus offers:
Si sanas, et non oneras Hecateide potu.
Tunc licet e caula venias oriundus; et arva
Prosciderit curvo genitor Baeotus aratro:
Iam nil ruris oles, stivaeque umbracula cessant.
De quocunque tui scindat sibi cortice nomen
Natales, ramos atavis sublimius effers,
Ipse tuae stirpis princeps ac nobilis auctor.
Caelasti virtute patrem. dignissima fecit
Patriciis Medicina parem. Das iura tremendis
Consulibus: paret accessus praetoris ad aurem.
Submittunt se sceptra tibi: positisque [(transcriber); sic: possitisque] coronis
Exspectant Reges, quod fatum edicis, anheli,
Signa Duces belli, vexilla volantia figunt
Ad nutus velluntque tuos. tibi navita pronus
Supplicat, inque tua suspendit carbasa dextra.
Plus aliquid dicam. Medicus spectatus abunde,
Cuius ad eximiam probitas accesserit artem,
Et sancti mores, et castae regula vitae:
Mortali sorte eductus, ceu numen in Orbe
Incedit, spargitque manu caelestia dona.
Votis ac radiis, ipsa dignabimur ara
Divûm: si Cosmas, si sit Damianus in illo.

FINIS.

SATIRA CONTRA ABUSUM TABACI, AD AEMILIANUM ALOYSIUM GUEVARRAM.

PRAEFATIO.

SATURA Contra abusum TABACI.

Nempe hoc cottidie! donec nox Gadibus ortum
Abscondat solem, cum spumet cella Falerno,
Dolia rumpantur, bibis, Aemiliane, Tabacum!
Quin et subsidium poscis, centumque recentes
Emisti libras a Mercatore Batavo!
Certe sanus eras! quae te furiavit Erinys?
Quis mentem minuit veratro, aut expulit omnem?

I.

Primo fige loco: dirae quod [Orig: quòd] deditus herbae
Instar leprosi vitetur ubique Garelli.
Hoc hominum, pecudumque genus, multo eminus ante
A stadiis tribus olfacias. non talia ructant
Alia messores; nec septem funera tantum
Foetorem mittunt. minus intolerabilis hircus,
Qui centum uxores olidas ad pascua ducit.
Horret ad occursum, trepidatque puerpera pallens,
Et resilit, tamquam pedibus si presserit anguem.
Ac merito: nam quanta subit discrimina partûs [Reg: partus] ?
Ne generet monstrum, cuius sint torrida labra,
Atraque, et aspectae vix aspicienda parenti.
Et quid si e medio penderet fistula vultu!
Proinde pyraustarum tribus est fugienda: volantem
Ut fugit accipitrem procul aversata columba.
Frontem impollutam sit fas avertere; si non
Admotis manibus clipeatum opponere nasum.

II.

Interea bibitur. Stat pro ratione voluptas.
Serius admoneas, an cum Frontone ioceris;
Tantundem est, ac si muri murove loquaris,
Durat propositum, Sociorum urgente catena,
Quidquid agas contra; iuvat indulgere furori;
Insanire iuvat. citius depellere possis
Gangraenae chelas. audi, et miserere tuorum,
Impransus Stratocles incenatusque manebit:
Si modo speratis Hollandia [(transcriber); sic: Holiandia] pascat orexin
Lautitiis. quia suave melampodium petasone

Aestimat Hercynio pluris. strue fercula longo
Ordine: gallinas montanis nomen habentes
A nivibus: guttatam aliam, ripisque propinquam
Phasiacis. pavo iactantior explicet astra,
Et sub se turdos lato premat orbe minores.
Iunge gravem mullo rhombum: pone ostrea, quot vis;
Anconitano munus de litore missum.
Omnibus his fumum dilectae praeferet herbae.
Iuniperi granis defectum Corbulo supplet;
(Corbulo, [(transcriber); sic: .] cui viduae tantum nupsere crumenae)
Maza nucum foliis. Gargilius addit anisum.
Stemisius lupulos. nonne haec manifesta phrenesis!

III.

Aspice: ut exultim buccas Cornelius ambas
Inflat, et obliquis subridens ludit ocellis!
Aspice Marcellum: quemque Acroceraunius aequat
Marcostam: et si quos alios felicibus ovis
Nitens bisgeminos uno dedit Embrica partu.
O qualis facies, et quali digna tabella!
Si video longa [Orig: longâ] manantia labra saliva [Orig: salivâ] ,
Distentos flatu vultus cum [Orig: quum] Pallas in amne
Aspiceret, toto se turpem exhorruit ore:
Et defoedantem calamum proiecit in undas.
His decor est, ringi. qui foedius oris hiatum
Distorquere potest, ut Iuppiter iracundus,
Et iam Phlegraeis sparsurus fulmina Campis;
Is potior. palmam tota ex statione meretur.
Omne tulit punctum: ut pastores inter Amyntas;
Et chartas inter pictas prae Rege valens Sus.
Per nebulas nebulonum atras graveolentis Averni
Ursorum apparent rictus, atque ora leonum:
Apparent pardi, flammisque armata Chimaera.
Praesertim quoties posticum Quello foramen
Exstimulans, digito veluti modulante coruscat.
Quo ritu Lyricen buxumque, utremque lacessit.
Irritat sese petulans dolor, et peregrinos
Singultus miscet, peregrinae sibila linguae.
Absistunt oculis flammae: lacrimaeque sequuntur
Et gemitus; quales [Orig: qualeis] vix edere parturientes
Lucina tardante solent. Praedulcis Amari
Luxuriosa sitis tormentum fortius optat:

Flet miser, et flendi causas amat, usque adeo iam
Assuetudo mali tenet ac viscosa tyrannis
Captivum: poenaque volens cruciatur amata.
Supplicii genus insolitum, tunc est bene multis,
Cum male. dilecti placet inclementia morbi.

IV.

Ut cupiat, cessare nequit. Sorbere necesse est.
Mille argumentis. Causas habet Olpa bibendi
Sescentas [Orig: Sexcentas] : quamquam et nullas habet. utitur illo:
Sic volo, sic iubeo; sic urget dira libido.
Inductum magicis credas ad talia rhombis.
Ni faciat, sibi quod miser imperat, aegrotare
Incipit; et larvas patitur, quascumque dolenti
Phantasus insputat. nocturna insomnia vexant:
Languenti stomacho deest flamma, vigorque coquendi,
Febris in insidiis: bilis se splendida solvit.
Per totum corpus grassatur sonticus humor.
Iactatum huc illuc [(transcriber); sic: iliud] fertur caput omne petauro,
Nonne igitur potu tanti vacuanda mali vis?
Dixit. Et ardentem panaceam funditus hausit.
Continuo redeunt vires. Ita lubricus augur
Suadet imaginibus vanis sentire Phobetor.
Desiit aurugo [Orig: aurigo] . pungens cephalea resedit.
Exemptus nervis acor est. sua dentibus albis
Ordine stat series; confirmatique molares
Officium faciunt. gingiva tumore soluta
Duratur. pituita cadit, pellente tabaco.
Quid facias? fortasse [(transcriber); sic: sortasse] neges et somnia dicas.
Iurabit magno per stagna incognita Soli,
Diis cunctis. Stygias iubet hoc audire paludes.
Vitam non aliter sanam se ducere posse.
Illusae [(transcriber); sic: Iilusae] iam nunc expende crepundia mentis.
Ante mare et terras audaci puppe retectas,
Insuetum per iter fortem vectante Columbum;
Laeta valensque diu, viridisque et vivida suco [Orig: succo]
Pluribus obvenit, canisque aspersa senectus.
Nunc quoque. si numeres, crebris iam perculit illum
Annus solstitiis: tergo huius Lustra bis octo
Cum tribus incumbunt: huic integra vivitur aetas:
Quorum nemo tamen Brasilam tetigisse cicutam
Scitur, et hoc aeque Stygii per numina fontis

Iurabunt, magno per stagna incognita Soli.

V.

Quale pavimentum! totum ex pulmone madescit!
Imbricibus credas nimbos per devia fusos;
Aut spumam ferventis equi cecidisse lupatis.
Tot sputis humus est quasi tessellata. redundant
Phlegmata, torrentis ritu. flaventia rubris
Mista cadunt, ac si rupissent ulcera centum,

VI.

Cur non exclamem? Quantum est in rebus inane?
Quandoquidem multi solo pascuntur inani,
In solo causa est vivendi et vita vapore [(transcriber); sic: vagore] .
Vita quid est hominis? respondeat Hybrida; fumus,
Aura, vapor: recte. Quid vivere; vescier aura:
Per Iovem: et hoc recte. Consentit Musa Maronis.
Paeticolas certe mensura hac vivere certum est.
Quid facit Isulcus? vivit. nam vescitur aura.
Quid Gagarellus agit? respirat. vescitur aura.
Quid Proculus: ridet, flet, foetet. vescitur aura,
Vix surgens Aurora novum iubar intulit Orbi:
Poscit, et ad calidum defertur fistula lectum,
Ut matutinos obfuscet ganeo Soles.
Non procul attrita pendebit cantharus ansa.
Haec sunt prima Deo vigilans quae tura ministrat.
Tantum Bertrandus, (res compertissima) paeti
Intra aliquot menses exsorbet faucibus unctis;
Tres anno [(transcriber); sic: annos] ut quovis Brasilas emulgeat orcas.

VII.

Plaustra videre licet dorso portantia cretam
De meliore nota, quam terra Britannica gignit.
Ex hac ingentem Siphonum fingere norunt
Materia numerum. fora plena canalibus albis,
Utque Duces belli tormenta curulia longo
Ordine disponunt, primam factura ruinam:
Multiplices calami tabula statuuntur in una:
Quo lubeat fumum facere, et iaculare pyropos.
Sed nonne et plures figuli haec quoque castra sequentur!
Haud operae pretio spernendae. Qualibus autem
Fistula, quam [Orig: quàm] mitis datur insignita figuris!
Haec Othomanigenum [Orig: Othomannigenûm] faciem gerit, absque tiara:
Persarum haec cidarim. mystax dependet ab ore
Hirsuto, et Xerxem vesanum larva minatur.
Assimulant [(transcriber); sic: Assimulat] aliae variarum monstra ferarum:

Quotquot in Aegypto venerata est tinnula Memphis.
Nusquam non prostant. Quot habent iam nomina cannae!
Navis, piscis, equi: vel si quod nobile pignus
Mopso Nisa dedit, quid non furor audet amantum!
Haec canna est Phyllis; canna haec Amaryllis Iolci,
Ista Paris, vel Demophoon, vel mascula Sappho.
Da mihi Bucephalum; da, Condyle, Bucentaurum,
Me capito pascat: me mugil inebriet. haustu
Indigeo maiore, et se geminante lucerna.
Tempora lentus enim squalentia macerat humor.
Ballista vegrandi [Orig: vaegrandi] opus est, ut eatur in hostem.
Iam iam longa tubis succedent cornua parvis.
Ut purgaturus medicato viscera suco [Orig: succo]
Ex latebris avido cervus trahit ore cerastas:
Sic e cervino cornu, cognominis huius
Hirtius, oblongo ducit Siphone Tabacum.
Cervus inardescens fontes inquirit aquarum.
Hirtius in trullas spumis Cerealibus albas
Pallentesque ruit collo tenus. hausit et ipse
Toxica, quae celeri sint discutienda lagona [Orig: lagenâ] .
Fiunt ista palam, tandem sumetur et alcis
Ungula: quaeque onagro forte excidit [(transcriber); sic: .] atque bisonti.
Ne sua Romanus tantummodo pocula luxus
Iactet, et ex auro stantem cum remige classem,
Longo abaco: liceat modo vivere, murrhina fiet
Fistula, et electri crustis circumlita fulvis:
Fumabunt costae Heliadum: fumavit et harum
Frater in Eridano, currus auriga paterni:
Quem si non tenuit, magnis tamen excidit ausis.

VIII.

Quid potum accuso? scinduntur edulia peius.
Invenias, qui ut liba vorant, ventremque trementem
Frugibus Americae stipant. Sitne haec gula frugi!
Mattea [Orig: Mactea] talis erat tamen ignorata Neroni,
Debetur nostro boletus opimior aevo.

IX.

Ecce aliud celebris Vas admirabile buccae.
Inventum si non videas, vix credere possis;
Attribui dignum Persis auctoribus: ex quo
Miscuerunt viles Satrapis carchesia lixae.
Fusilis ampullam labro tenus unda coronat
Impletam: tubulusque duplex imponitur ori.

Si flammae admoveas spiracula; fumus et unà [Reg: una]
Tempestas oritur, commotaque turbine crescit.
Aegaeo qualis deprendit in aequore dulcem,
Halcyone, Ceyca tuum, volucremque remisit.
Imparibus bombis elisus fluctuat aer.
Sordidus ad summum fundo furit aestus ab imo.
Sordidus ad summum fundo furit aestus ab imo.
Quem strepitum limax fervente coquendus in olla
Edit, donec adeps canusque exuberet humor.
Sic osca biblit [(reading uncertain: unknown word)] , sic stridet voce Latina
Cottabus. in vitreo resonant hydraulica gutto.

X.

Sed quid, cum discunt bibere, et potare docentur:
Seria res agitur, multis hortatur Adherbal
Ductor; et incipiens trepidat balatronis alumnus.
Accura primùm, mi Caeciliane, monebit,
Semper ut in promptu tibi sit fumosa supellex.
(Iudaeo ut cophinus, vel praeceps alea iactu)
Deinde aliquid madidi. Nec plura locutus, id ipsum
Astruet exemplo princeps. nam more Biantis
Divitis ex solo gibbo, fert omnia secum
Cara. nihil reliquum Fortunae curat acervum,
Salva una [Orig: Salvâ unà] capsa fatali, salvus et ipse est. [(transcriber); sic: ]
Vix votum differt. Ut stuppeus [Orig: stupeus] ardet, et eius
Uritur aspectu! Theca [Orig: Thecâ] monstrabit aperta [Orig: apertâ]
Divinum hunc fruticem: quali sudore perunctum.
Ignores, (variat rumor, divinat haruspex.)
Associata silex iacet, unde domesticus ignis;
Attritusque chalybs, funesque bitumine tincti.
Hae sunt divitiae, quas capta ex urbe reportet
Incolumes solas. Quid curet cetera? Balthis
Avehat; et praedam Stokolmae cymba reponat.
Inter sarcinulas cunctis pretiosior ista est
Sarcina Paeticolae. quippe hac servatur anhelae
Flos animae: fructus decerptus ab arbore vitae:
Quo lapsas vires instauravisset Adamus
Integer, et nondum Pomonae obnoxius Evae.
Exin, membrana posita, vis magna Tabaci,
Nimirum niger atque ingens evolvitur anguis.
Herba sit ista licet, latet hac tamen anguis in herba,
Quem decies in se collectum spira retorquet.
Ne dubites: Brasilis erepsit finibus, (aut hunc

Verius Haemoniae cantu elicuere novercae)
Certa fides. novit primo deprendere morsu,
Cuius massa notae: quo sit sub sidere nata,
Quin solo aspectu patriam nomenque genusque
Colliget, et dicet: locus hic, ubi crevit, in Austrum
Vergit, et aestivo glebo est subiecta leoni.
Scinditur in partes: ex bracteolisque minutal
Desuper accensum tironi porrigit audax
Iapetionides; praeceptaque comiter addit
Et monitus. Sic ergo feres, sic ora tenebis:
Maxillam sic dispones, sic bracchia duces.
Admotam cerae sic inspirabis avenam.
Ut rigidus quondam Chiron fingebat Achillem,
Cum docuit telis herbisque potentibus uti.
Ex hoc noster eris, nimborum bucco creatus
Ventorumque potens, (Lapithisque simillimus) alter
Hippotades, pontum et terras qui turbine perflat.
Tu quoque contiguas aedes perflabis et urbem,
Rumpantur licet, et digna atque indigna relatu
Perpessi indigenae, te conivente, querantur.
Disce oris formare metrum; varieque reflexo
Anfractu labrorum animosas excipere auras.
Ipsum Tritonem vincas, cui tortilis Euro
Concha tumet. Molles cathedras vitare memento:
Sed potius nostris assuesce libens hypogaeis,
(Qualia textores gemmis radiantibus implent,
Fricta suas quando verrucas corpora ponunt.)
Exue Narcissos teneros, nec non Hyacinthos
Imbelles contemne: Viros haec factio poscit
Hectoreos: (quorum coniux erit Hectica Febris:
Hectorea Andromache meliori debita lecto.)
Non dociles fragrare rosis violisque: (sed imae
Iunonis laser et glandes ructare palato.)
Disce, quid est virtutis odor: contemnere nardum;
Aspernari omnes apothecas. Unica cunctos,
O felix panaces, in morbos sufficit herba.
Chrysogoni fingant crispos, faciemque venustam:
Tu frontem planam nostro sulcabis aratro,
Torvus, et in rugis tanto formosior ipsis.
Quaero: num Melitensis eques, vel in ordine Princeps

Teutonico factus, seu iusto Marte futurus,
Tot subeat ritus; sollemnius arma capessat!
Haec ubi dicta, praeit: sed tamquam Daedalus alter,
Postquam animum artificem volucres demisit in artes,
Icarioque Mari; tunc Nato adstrinxit habenas
Alitis humani, secumque ascendere iussit:
Et movet ipse suas et Nati respicit alas.
Inflat, et inflatum Siphonem tradit. Iulus
Conatur Sequiturque patrem non passibus equis,
Territus ad primi non grata crepuscula fumi.
Nam caput ascendit, nec scalis utitur ullis:
Sed postquam ascendit, mirabiliter tonat intus.
Eheu! quam foedos imitatur simia rictus!
Succedunt foedi porcorum denique [(transcriber); sic: eenique] ructus;
Et vel Bassaridum fastidia quidquid in aula
Circaea gestum est, praesentius exhibet Aulus:
Quem, Ludovice, parem genuit tibi celsa Tyrolis.
Sed iam tecta crepant. titubans, inversaque fornax
Ambulat: et sursum vertuntur cuncta deorsum.
Mirum, [(transcriber); sic: .] ni penitus totae intremuere cavernae.
It caelo risus: vocemque per ampla volutant
Atria, Nullius terret reverentia nasi.
Si quis amans aequi, si vir civilis Honesti,
Sobrius atque gravis. vapidaeque abstemius aurae
Forte interveniat, nube involvetur eadem.
Ut subito cecidit miser Amphiaraus ad Umbras,
Inscius, infelix, et nondum frena remittens.
Quis tunc non cupiat sua seque recentibus Ovis
Lustrari, aut saltem purgari flumine vivo:
Ut rursus commune forum, communia templa,
Audeat et coetus, hominesque revisere sanos.

XI.

Prima rudimenta atque infaustae exordia pugnae
Compensant alii ciniflones, ac Labeones;
Quos penes est paetum lacerandi aequaeva potestas.
Nam servatur honos. ex diri germinis usu
Discretos certa servant aetate triumphos.
Praefertur senior. Summates corpus obumbrant
Totum fumando. iures undantis aeni
Spumis nubivagam subtexere Colchida coelum.
Haut secus, ac Nycteus, Aethon, Orphnaeus, Alastor,

Noctis equi, tenebras elatis naribus efflant.
Maenadas et Satyros credas concurrere thyrsis.
Dum vero potant, aliquid plorabile secum
Nequitia frangunt: odiosum qualibus uxor
Lamentis effert in funere laeta maritum.
Ploratus retuli. Sed quae triscurria! Quando
Horas comburunt, nemo est securus honoris:
Denigrata cohors absentum nomina, mores,
Et famam quamvis candentem denigrat una [Orig: unà] .
Hanc apud incudem facile est carbone notari.
Lingua fit ex molli membro tonsoria forfex:
Et capita alta secat, plebeiaque segmina miscet.
Perdis Nise tuum, scurra tondente, capillum,
Nec iam Scylla rea est, perdis fortissime consul
Cincinnate comam, [(transcriber); sic: ] Samson spoliatur, et horum
Ad serrata cadunt septem ludibria flocci,
Nulli barbato fumosa novacula parcit.

XII.

Permutant quandoque vices: et harundo datatim
Circuitu transumpta sapit. certatur in orbem,
Non sine delectu. Sed maior habetur, ab ortu
Quisquis in occasum maiora volumina torquet.
Utque nola stulti nequeunt clavaque carere, [(transcriber); sic: ?]
Sic instrumentis fumum facientibus isti.
Ostentare palam praefixum in fronte galeri.
Glasta sinu educit, nebulo quo maximus ipse
Conditur, et semper lecto requiescit eodem.
Est et amicitiae quoddam venerabile nomen
Hos quoque Collegas inter. stant foedera saxo
Occisaeque suis firmata calentibus extis.
Se socios, et quod tenerum magis est, sociennos,
Se fratres, Pyladesque vocant. Cum Castore Pollux
Incedit, mutantque situs: ut clara Lacones
Astra et equum. nihil his possit coniunctius esse.
Iamque etiam, nullo respectu, incudibus instant.
Quisque faber dici cupit, hic Steropes Liparaeus;
Hic Brontes panno nigrantia gausapa rubro
Festive exornans: hic nudus membra Pyracmon.
Dignior o quanto nudandus terga vocari;
Terga quater denos ictus merita, haud minus uno.
Vulcani titulum sortitur, si cui circum

Labra frequens et iam millesima fistula venit.
Ille tibi praefertur, Misene, et tibi, Tarchon.
Quamvis armisona nomen teneatis uterque
Immortale tuba, Nicotia buccina vincit.

XIII.

Narrabo vitam medica praestantis in arte
Illustrisque viri. fama in sublime volavit,
Corpus sub tumulo est. non maior in Orbe Tabaci
Helluo, nec tantus remos urgebat amator,
Ne quidem apud Batavos. nimium converterat usum
Prodigii in laudes, uno caruisse die, vel
Hora, iustitium non credidit esse ferendum.
Aegrius abstinuit, quam litigiosus Alermo
Causidicis: uxor vino gibbosa meraco.
(Vix solet octonos lympha miscere deunces)
Aegrius abstinuit, piperis quam Clusius emptor
Fraudibus atque dolis: quam furtis Fisco Poeta;
Deprensa in nostro toties cornicula nido:
Quam Gallus miles gallinis, [(transcriber); sic: ?] Hospa cothurnis;
Hospa novem cubitos longus, si dempseris octo.
Verbo: quam populus Romae Circensibus olim.
Hic ergo Dominus, dominos mutare paratus,
(Si castigarent) et plena palatia magnis
Regibus; a Paeti foliis tamquam moribundus
Assiduam poscebat opem, prostratus ad Aram.
Cum bibit; Ambrosiam Superis nectarque remittens,
Non aliud quidquam conferri posse putavit:
Nec Cilicum nimbos; nec si Paestana roseta,
Phaeacumque nemus, vigilataque poma probares:
Interdum glomerans nebulas sibi suaveolentes,
Stabat, et ut steterat, grata caligine mersus;
Quamque diu durabat agon, horrentibus, horrens
Palluit in tenebris, ac lamentabile risit;
Dum reducem vultum discussis redderet umbris.
Utque Anchisiaden gradientem ad moenia Byrsae
Interfusa parens spisso Venus aëre saepsit;
Hic [Orig: Heic] quoque, si fas est cygno componere corvum,
Restitit Aeneas, dubiaque in luce refulsit.
Os humerosque [(transcriber); sic: bumerosque] DEO similis; qui in veste recincta
Exercet furvos Siculo Cyclopas in antro. [(transcriber); sic: ]

XIV.

Ergo etiam in fumo stat delectatio quaedam

Non immensa tamen. questus breviora gulaï
Gaudia, ni extendat, conviva Philoxenus olim,
Exoptasse gruis fertur sibi ductile collum.
Prorsus ad hunc gustum, mensuram ac vota quibusdam
Tibia communis visa est angustior esse.
Expetit insolitae Bustroza proboscidis usum;
Totus, si posset, fieri cupiens elephantus,
Ore voluptatis nebulosae flumen hiante
Longius, et tanto vivacius attracturus.
Sed, quid si barri rostrum neget Hannibal Afer!
Subsidio veniens nova suggeret arma cavatus
Scipio, quem manibus portat, supplebit avenam
Vulgarem, ingesto per nares undique fumo,
Incensae faciem referens Carthaginis atram.
Amplius hic [Orig: heic] ausim. Plutonis Morsa tridentem
Perforet, emissoque vomat sua gaudia vento!
Ecquid agat, compacta luto si fistula defit.
Consilium dabit ars. Culmos aptabit, et intra
Horrea trituram flavi implorabit Osiris.
Hoc tamen edico: stipulas adhibere parati
Testari poterunt, haustu per stramina ducto:
Nos documenta damus, qua simus Origine nati.
Quippe caput nostrum vacuis impletur aristis.
Perque oculos stramen longis mucronibus exit;
Quali collucent pagorum [(transcriber); sic: pagrorum] agrestia tecta.

XV.

Quamquam his praeteritis, posses ignoscere, si non
Pluribus in villis, nonnunquam et in urbibus ipsis
Damna crearentur, miseris deflenda colonis.
Subversi pulsique Lares, incendia totas
Perbacchata domos, plenos vastantia vicos,
Hinc causas habuere, [(transcriber); sic: ] volant super alta favillae;
Nocturnos late ventis spargentibus ignes.
Plurimus Ucalegon ardet, quae causa? Tabaci
Neglectus fomes. Sed habet nil taetrius in se,
Quam quod ridiculos et eodem tempore flendos
Infamesque facit. miserabilior Crepereius
Haut fuerit, noster quam Nomentanus, et Anxur
Marrichius; fratrum par nobile Nubigenarum.
Gordius eiusdem fermenti est atque farinae.
Verus enim Pistor, toti notissimus urbi;

Nec male nummatus sed quando sobrius unquam!
Post fumum, cuius iam paene tricongius audit,
Luctatur rhonchis, et in aurem dormit utramque,
Excepta qua parte ingens consurgit acumen.
Hernicus everso scamnum ferit intestino
Pulchra verecundae videas spectacula cenae,
Cum refluo Euripo stomachorum mappa lavatur,
Nauciades nihilo melior natus patre Nauci,
Arietat in medios postes, resilire coactus.
Procumbit Brenzae Burrique illisa solo frons. [(transcriber); sic: ]

XVI.

Cur Natura ferat naturam invertere natos?
Per nares, oculos, aures, per tempus utrumque,
Perque utriusque sinus exundat causticus imber.
Omnia membratim facie turbantur in una.
Auris odoratur: nasum sonus implet: anhelant
Lumina: surrecti transfumant vertice crines.
Qui toties animam exhalant, iterumque resorbent;
An non et toties miseri moriuntur; et extra
Humanae sortis positi vivaria degunt!
Quis bibit, ut sitiat? vel quis sitit, ut bibat ignem?
Incensum lavat unda iecur. per amabile frigus,
Bacchaeos latices arentia labra rigantur. [(transcriber); sic: ]
Paeticolae siccum poscunt calidumque vaporem,
Paene ad Tantaleae damnati crimina poenae,
Hinc tota ebrietas et compotatio pendet.

XVII.

Est, ubi concilium cogunt, habitoque senatu
Quaeritur; optati quae spes affulgeat anni, [(transcriber); sic: .]
Quanto proventu. vultus mutantur in horas,
Sollicitudo subit, cumulantque pericula curae
Constanti metuenda viro. Si falleret annus,
Occiderent omnes. Quoties est impetus illis
Per mare, per terras Brasilorum invadere fines
Impetus est, totam pinu lustrare vagando
Virginiam. manet hoc a virgine nomen Elisa,
Regina Anglorum, tribuit Dracus eius honori.
Illi ergo eximii debet tuceta Tabaci,
Quisquis harundineo feliciter utitur haustu.
Quod si defraudet votum Fortuna caducum
Naufraga, vi venti, piratarumque rapinâ:
Quam primum hic rumor laesas manarit ad aures,

Continuo facies videas tabescere luctu
Obductas: ac si sata laeta boumque labores,
Spemque omnem campi stravisset grandine Caurus:
Vanaque subductis frigeret vinea botris.
Quis tanto gemitu testatur fata sepultae
Coniugis? aut plorat natos cum matre peremptos?

XVIII.

Fama secunda volat. radix allata Ferino;
Appulsa est navis plenissima deliciarum.
(Tali pestiferam dignantur nomine mercem!)
Protinus in cuneum concurritur, adque bidental.
Obsecro. quid narras? sic est ditissima? dixi,
Vidisti? hisce oculis. quando? proclivior ibat
Oceano Titan. Quis vexit? Trompius euge!
Illum ego praepono Tiphy, et tibi, [(transcriber); sic: ] dives Iason.
O faustum, gemmaque diem candente votandum!
Tunc surgunt animi: redit in praecordia virtus.
Vino oleoque nitent hilares, votoque fruuntur -
Accumbunt: fumant procul adventante carina,
Tollitur in caelum fremor, et cum murmure plausus:
Qualem non Naxos, non audivere Cithaeron;
Cum [(transcriber); sic: Gum] redeunt ad festa truces Trieterica Bacchae.
Laudantur Nymphae: Laudatur et Amphitrite.
Sparsa nitent glaucis undosa cubilia sertis.
Sunt qui Neptuno statuunt in caespite vivo
Caeruleum mactare bovem, uxorique iuvencam.
Litora complentur populi crescente tumultu.
Cuncta sonant stridore virum, clangore tubarum.
Ut redolet! foetet dicas, [(transcriber); sic: ] Negat Assula. [(transcriber); sic: ] dente
Praemordens temptat, suaque oblectamina mandit.
Paene leoninus, certe est odor iste Ferinus [(transcriber); sic: Ffrinus] ,
Papperlingus ait: tantaque cupidine fervet,
Ut prae laetitia vix sit tremebundus apud se.
Dic: quanti venit pondo? regale numisma
Poscitur. hoc habeas. servata pecunia quorsum?
Virtus post nummos, post paetum sint mihi nummi.

XIX.

Ecce alium in scirpo nodum, [(transcriber); sic: ] nova quaestio cunctos
Exagitat, litemque movet: [(transcriber); sic: ] qui parta tuemur
A sicco putrique situ? Viterbius inquit
Consulite in medium, et rebus succurrite fessis.
Mille artes et mille modos excogitat Hilson,

Continuusque eius Rusper; ne tam pretiosum
Exarescat olus. Rondela supervenit, et sic:
Iure Venafrani valdeque recentis olivi,
Suadeo, perfusum custodiat urna Tabacum.
(Utile Salparum non sit quoque coctilium ius!)
Cumque Damascenis iubeam te pinguia prunis
Defruta, et exceptas aprili mense pruinas
Incoquere: et curva verbenas falce recisas.
(Iuverit et vetulae plumas cornicis, et ursi
Lambentis brumam, natumque Anthedone gramen
Adicere Euboica. quin et prosecta luporum.)
Hic [Orig: Heic] interfatus Prescas: quae, Marce, requiris,
Sunt operosa nimis, nostro distantia caelo.
Vix Medea garum nova tam mirabile nobis
Conficiat. tantum musto madefiat Ibero.
Sufficit iste liquor conservaturus abunde.
Sed durabilius, si non perflaverit Eurus,
Dertrimunda monet. quare penus ima recondat.
Immo canis potius foveatur in utre marini,
Subicit Ernestus, rabidae spes altera sectae:
(Cur non Nereidum gremio, pistricis in alvo?)
Quis tali studio, curis aequalibus unquam
Providus expendit casus ac munia belli?
Hac libra incertos reditus, certum aes alienum,
Hac sibi praefixam fatalem examinet horam
Fusculus! an proles, et consors hispida lecti
Possit ali, feretroque suum numerare trientem!

XX.

Non habet, unde casam tenuem, parvumque nepotem [(transcriber); sic: .]
Sustentet vagus Alcidamas: habet, unde venenum
Hannoviae fruticantis emat. lustra intima quaeque
Conducti tuguri [Orig: tugurI] , [(transcriber); sic: ] nihil invenies apud illum
Urceolos praeter paucos, et cochlear unum,
Ac patinas iam semesas: mensamque rotundam,
Sed fractam; et sordes tabenti ex farre relictas.
Ipsemet in culpa est totum qui prodigus assem
In fumum et ventos, tamquam dispendia, iecit.
Nunc eget: et quamquam fisso thorace superbit,
Rimosae bracae transparent mille fenestris.
Erigitur petasus plumis instructus: at idem
Pertusus. stellatum ensem, sed acumine et omni

Castratum ferri virtute, acieque secante,
Manteli [Orig: Mantili] pendere dedit: quia balthea desunt.
Lazarus hic Cento tamen (o vecordia) visum
Tale aliquod frustum caulis, multo aere licetur.
Quo simul incaluit, fertur Phaethontis habenis
Indomiti. nam quo Pyrois, Eous, et Aethon [(transcriber); sic: .]
Abripiunt, quartusque Phlegon; sine lege modoque
Temperieque ruens, frangit tabulata domoque
Uxorem fugat et subolem, miserosque Penates.
Sed non pauperies armata perinde fugatur.

XXI.

Post Fabii Glarsi mortem, quamquam ille beatus
Creditur ac dives; si fenebris auctio fiat,
Et bona venalem Praetor citet ire sub hastam:
Quale decus, si nil superest ingentia praeter
Debita! nam ferale quidem genus omne Tabaci
Et sicci et madidi facti infectique relinquet;
Fictilium quoque non contemnendum numerum, et pro
Pluribus argillam. sed cetera gaza toparchae
Vix octo argenteis stabit, vel quattuor aureis.
Pars erit heredis miseri pinguissima, felis [(transcriber); sic: .]
Pone focum recubans, et inerti marcida somno.
Tum scyphus in ventrem crescens, atque anulus unus
Iam levior gemma [Orig: gemmâ] excussa. fuit illa smaragdus
Debilis, et propius subtracto lusca nitore.
Culter item longus cenae carptoribus aptus
Pugioque, et gladius brevior venaticus et dens
Ballaenae, pelvisque, et cancri crusta marini.

XXII.

Multo est rancidius, quod iam memorabo. Ramiri
Saxonis exstincti nuper Lardisius heres
Factus, odorifero confertas pulvere cistas
Repperit: [(transcriber); sic: ] hoc stabat melioris portio gazae.
Non biberat fumum: sed arenam saepe vorabat.
Dicite Censores: utra est dementia maior,
Vel tolerabilior? iam mos inolevit edendi
Naribus; [(transcriber); sic: ] hanc certe nescivit Apicius artem. [(transcriber); sic: ]
Ulla gulae talis rumorem somnia dictant! [(transcriber); sic: ]
Aerios carpunt nasi penetralia flatus,
Non ut nidorem, sed ut escam, [(transcriber); sic: ] atque illecebra haec est
Dapsilis. et mira cerebrum ratione saginat.
Vascula propterea ducuntur levia torno,

Pulvereum tereti servantia ventre Tabacum.
Ex ebore ac cedro variatur forma capacis
Alveoli. tu rere librum, discumve trochumve.
Erras: non trochus est, sed odora et mystica pyxis.
Quam cupis ex omni numero? nam plurima prostat:
Lynx, lupus, agna, draco, tigris, vagina, phaselus.
Nonne vides? crepidam pygmaeae virginis una;
Una refert ocreas lento ductas argento [(transcriber); sic: aergento] .
Intus acuta latent calcaria. [(transcriber); sic: ] sume parumper:
Et stimulis asinus valide se sentiet ictum,
Sternutamentis suspensus in ilia crebris,
Argutumque caput quatiet, brevibusque micabit
Auriculis; totumque Midam protollet in altum,
Pulvis enim divinus inest et Olympicus ille:
Cuius ab exortu numeretur iustius aevum.
Certaque scribantur longis quinquennia saeclis.
Haec contra humores armamentaria pugnant.
Testis erit Gabiis ortus Baralonius, aequi
In paucis paetique tenax. quot devorat Isthmos!
Quot vacuat modios, atomisque toreumata plena
Nasutus capiti quoties irascitur hostis!
Mirum! vitta piae [(transcriber); sic: ,] si non crepet aurea matris.
Quovis momento nubem attrahit in cerebellum.
Intonuere poli: et crebris micat ignibus aether.
Fulgura mox, viscusque fluens, et fascia longum
Dependens, madidumque gelu, et suspiria rupta.
Adversae rapida strident de nare procellae.
Ille etiam conus, mediam qui gnomonis instar
Distinguit faciem, [(transcriber); sic: .] tandem quoque detereretur
Perpetuo affrictu; si non, quo more repandum
Durat apri rostrum, similes duraret ad usus.
Sed callum obduxit, rastris quoque firmior uncis.
Prosubigat terram, nec verri cedat adulto.
Iam quae proluvies barbae! quae forma Charontis
Impexi, et toto Amsanctum spirantis ab ore!
Laudo quidem morem antiquum. si sternuit unus. [(transcriber); sic: ]
Optatur clamata salus. sed rusticus Idmon
Sternuit ingeminans decies ter, et amplius ohe!
Iam satis est. Seyfride, vales? Seyfride, valemus?
Ulterius spectare piget: quia taedia crescunt;

Laesaque tot vicibus repetitis vapulat auris.
Semper et assidue, quoties nova fulgura lucent,
Dicere, Porce salus; mussant iterare, negantque,
Cur succurramus? qui scis, ait Alsar, an optet
Interitum, vel non. Fata irritare videtur.
Aera sibi potius iubeat Campana sonare.
Nos certe tam grande malum relevare nequimus,
Ut quid enim nasum numquam sinit esse quietum?
Semper arat collem hunc, semper Nasturtius occat,
Atque fimo fecundat odoriferae panaceae.
Hinc natos fructus quare [(transcriber); sic: qurre] non falce metat mors,
Spicas iure suas? neque enim hanc emungere myxon
Doctius ulla potest manus, aut detergere sulcos.
Quando ita constituunt; sit ius, liceatque perire
Talibus. [(transcriber); sic: ] hellebori potoribus haut liceat plus.

XXIII.

Quod stupeas, [(transcriber); sic: ] nullo teneri discrimine sexus
Sumitur haec crambe. sumit Chrestilla Trebati:
Sumit Barsennae Laurentia, sumit Asella.
Sumunt Fabullae soror utraque, et utraque neptis
Mergissae. sumit Catharinae filia Calpae:
Sumunt Teuseriae nurus [(transcriber); sic: nutus] , et Crescentia textrix,
Claraque, et Agneti Blonchae vicina Marisca:
Quaeque forum semper raphanis Cessennia replet:
Et Mycale lotrix, et Petronella. Fuit, cum
Boiugenam audivi de coniuge multa querentem.
Multa quidem, sed et haec, undanti non sine risu,
Ac limis oculis: Inopem mea Berta facit me.
Scitanti caussam; non est satiabilis, inquit.
Vini, an temeti sitiens? quin immo Tabaci.
Tantum emit, atque intra non totum prodigit annum:
Quantum sufficeret sex remigibus Gravelingae.
Grande et conspicuum nostro quoque tempore monstrum:
A vino mulier ieiuna, sed ebria fumo.
Non satis est, imberbe genus longeque comatum.
Spiritibus tremulis oculorum et anilibus hirquis
Oppositum speculum, foedo et livore notare!
Hoc deerat, fumo nos inficeretis ut atro!
Inque fugam cunctos empto foetore daretis!
Balsama culparem minus, aut de messe Sabaea
Collectas segetes. vobis desudet amomum

Assyrium, et tereti stillantia cinnama libro.
Quis furor est etiam pretio duplicare mephitim!
Nulla fere novitas, qua non et femina sese
Induat. en, illud Varium ac mutabile, Dido.
Didones multas uno Cyllenius ore
Protulit, et Phrygio dedit evitare tyranno.
Cum iecur irrumpens stimulavit dira cupido;
Dulcibus assuetae sucis ac mitibus uvis,
Audent mellitis dapibus praeponere amarum,
Nescio quid redolens, ac formidabile germen.
Spondeo, promitto, promissaque sancio voto:
Imperet hoc, quisquis Galenum condidit ore:
Damnabunt Medicos. ad visa absinthia flebunt.
Quam mulier servare fidem, praestare pudorem
Possit, ab innato sensu genioque recedens! [(transcriber); sic: ]
Naturae iura imploro. [(transcriber); sic: ] gravidae Gargantae
Non tam ventre suus, quam furno includitur infans. [(transcriber); sic: ]
Mirabor, si non aliquando prodeat albis
Decolor Europae cunis, et degener: atro
Aethiopi potius similis, Mauroque futurus:
Scribendus fratres inter dubitabilis heres.
Non emendatur, postquam est enixa: videbis,
Parvula maternam dum sugit nata papillam;
Matrem Virginiae fumosam sugere cannam.
Certant alternis nutrix et pupa Camenis.
Ede: quid ex tali cisterna lactis, amoris,
Virginis, hausturam speres, morisve pudici?
Quae fumum bibere assueta est, et pascitur illo;
Quot fumos faciet, quot cornua nigra marito
Cum semel invasit paeti furor, amphora molli
Circumagenda manu, praebet lenonibus ansam:
Ansam peccandi. Sic frangitur hydria casu:
Arceat iniustam Venerem, quae iam neque novit,
Quid sit iusta Venus, capitis vertigine rapta!
Quae caligantem nescit distinguere sexum!
At non hoc probrum veteres docuere Sabinae
Nec quae Romana vigiles pro turre steterunt, [(transcriber); sic: .]
Cum iam perfractas Poenus transcenderet Alpes;
Ad nivium lapsus porta [Orig: portâ] nutante Capenâ [Orig: Capena] .
Proice non habiles tubulos, dignissima prorsus

Florali Matrona tuba. dignissima cuius
Limen, ut ad Semelen cum fulmine Iuppiter intret
Sic Bacchi nova Mater eris, Bacchusque bimater.
Vos moneo, quibus est augendi cura decoris
Perdendive metus: ne sit Nicotia cordi:
Neu fucate genas turpis fuligine cannae.
Eclipses vestrae nolite inducere formae.
Hanc satis invitis olim populabitur aetas.
Ipsa senectutis caries, ut in arbore vitam,
Imminuet. nullo cogente annosa venustas
Atteritur, specieque sui flos carpitur aevi.
Vilibus ancillis pigmenta relinquite nigra,
Hoc atramentum stantes sub fornice moechas
Exornet: quarum nullus rubor inficit ora,
Attrito pridem conturbatoque pudore.

XXIV.

Haec satis ex plaustro. nunc te, Guevarra, [(transcriber); sic: ] loquentem
Si quid habes, audire libet. Defende Tabacum,
Si potes, et Causae dubiae caput, aegide sumpta,
Propugna, lustraque aciem. Si dicere fas est,
(Et cur non fas sit, quando experientia testis:)
Creditur huic herbae de caelo numen inesse
Fatidicum: primi quantum sensere poetae:
Acribus ex paeto stimulis sub pectore versis,
Vena fluit, properantque pedes, numerique frequentes,
Ceu coniurati veniunt ad signa manipli.
Hoc tumet, et iactat Lucas Bonarentius oestrum.
Namque simul cannae perlinxit sorbile virus,
Aestuat, inque orbem longo serpente rotatur:
Ac velut Edono circumtonat icta Deo mens
Inclamatque Euan Liber, magne Euoe Nisae.
Est Deus in nobis: agitante calescimus illo:
(Est furor in vobis: moto stultescitis illo)
Spiritus aetheriis: (nisi sit contrarius axis)
Sedibus ille venit: (prope Cimmerias cataractas)
Tunc opicos recitant versus: tunc enthea spirant
Carmina, commotae vires testantia Cirrhae.
Hoc quoque confirmat Dorilas. perpauca locutus
Cum Syringe sua (fuit olim nympha palustris:
Fistula nunc Fauni. Phoebus contempsit habere)
Effectus subito vates oracula fundit:

Qualia Cumani sonuerunt cautibus antri;
Ut perhibent, qui de falsis immania fingunt.
Ocius a ventis rapiar, quo rapta dies est,
Cum torsit retro Pelopis domus atra iugales.
Pegase, me propere defer maiore volatu
Trans maris extremi limbum: trans omnia transtra.
Quis ferat haec? Helicon primum [Orig: primùm] hac aetate repertus
A Brasilis, hominum lanionibus, inque macello, [(transcriber); sic: .]
Fraternos sene cum patruo vendentibus artus!
Antiquos igitur detracto stemmate truncos,
Lucanum liceat contemnere [(transcriber); sic: .] Virgiliumque.
Neuter, ut ad culmen Parnassi ascendere posset,
Et dignos cedro caeloque attollere versus;
Gustavit paetum [(transcriber); sic: .] nigramque adolevit acerram.
Non sua Papinius, Thebas aditurus et Argos,
Ora vaporavit: sua nec gravis ora Tragoedus,
Horrendam matrem Scythicis ducturus ab oris
In Latium, et multo sparsurus sanguine flammas.
Sed neque inaudito fumi se flumine Naso
Lavit: et his thermis intactus Horatius exiit;
Contentus testa Pompeio Consule nata.

XXV.

Qui generis placet huius ador? Gens apta canoris
Laudibus, atque audax [(transcriber); sic: augax] cortinam attingere Phoebi,
Ut subito ex humili fortuna nascitur, instar
Myrmidonum, temptatque fides! sed ineptius audi.
Divinare volunt, quos fumans tibia fundit,
Observant apices: et certa hinc omina captant.
Refert: deflectat dextram cauda anne sinistram
In partem, [(transcriber); sic: .] versus nascentis flabra diei,
An Zephyri sedem, vespertinosque recessus, [(transcriber); sic: .]
Leniter, obliquo motu, an curvamine nullo.
Intendunt oculos, tamquam si sidera servent
Tristia, et si fundo versuros regna cometas.
Caeci Tiresiae! quid enim nisi vestra videtis
Crimina? supplicium vestrum, ultricesque Megaeras?
Et vel Orestaea trepidos formidine Manes.
Nil opus augurio, si mentem advertere vultis;
Vestra Harpyia volans, seu rectius aura volucris
(Immodico tales flatu vos additis alas)
In diram se vertit avem. fit noctua tectis;

Funerei, nisi cessatis, praenuntia [(transcriber); sic: pfaenuncia] luctus [Orig: luctûs] .
Nam quid dissimulo? maturat visere plures,
Qui cum plebe furit, multumque hac utitur herba,
Praelibat tenebras Erebi, flammasque sonantes.
Parcarum digitos, suspensaque vellera necdum
Scissa, Parontellus viridi praevenit [(transcriber); sic: ,] in aevo.
Aerium siquidem dulce, et geniale serenum,
Quaeque benigna natat vitali in lampade radix,
Barbarus iste calor, crudisque vaporibus acer
Saevius arrodit, corruptaque viscera torret.
Mox lapidescit hepar: concussaque regia cordis,
Sacra Animae sedes, nimio impugnatur ab aestu.
Debellaturus rigida cervice catarrhum,
Debilitat paeto caput et cere - diminuit - brum.
An non destruitur mentis thesaurus, et arca,
In qua resplendent secretae mille figurae:
Ut memorabilium subeant oblivia rerum!
Ac si Lethaeo novies ex amne bibissent,
Sternuntur simulacra solo. [(transcriber); sic: ] fuligine cellae
Replentur, multoque sinus stipantur opaco.
Utcumque inculces, fugiens sepelitur imago
Vix adeo meminit cenae Targisius Anser
Hesternae. quid enim ventosa cucurbita servet!
Ergo Tabacophilus cum vespillone Geroldo
Conveniat: vel cum Medico Polyhistore. nam sunt
Arte pares; et humant non infeliciter ambo.
Alter non pridem vicenos intulit Urnae,
Tam facili iactu: quam quis bona verba precatur
Defosso, terramque levem, et sine pondere mollem;
Portitor infernus Libitinae laudat utrumque.
Matura. frustra multos inquiris in annos.
Cippus Alobandas chiragra, podagraque trinodi
Irretitus erat, conatus pellere, nodos
Adiecit plures; ac vivam denique calcem.
Quis melior mimus, comoedia laetior unquam
Extitit? abdomen sumpto tenuare Tabaco
Goffredus voluit: sed crasso pinguior Uro
Factus, aqualiculum partes distendit in omnes. [(transcriber); sic: ]
Alcimus in terram nuper (vix fistula flanti
Dempta fuit) coram Natis ac Matre Sabina

Procubuit, subito ceu percitus astrobolismo.
Talibus instat enim; cum nubes spissa coacta est.
Deciduum summa Capitoli fulmen ab arce:
Fatalem si non studeant avertere Guttam,
Gutta cavat lapidem: sed multo certius illum;
Quem sua Deucalion iecit post terga, relictus
Coniuge cum Pyrrha silices mutante puellis.

XXVI.

Sed qui displiceat molles extrudere sensus
Pectoribus timidis, animosque inducere fortes.
Nam simul intravit nares penetrabilis aer,
Implevitque calor, iustaque cor imbuit ira [Orig: irâ] ;
Totus, ait Garges, succensus Martis amore,
Arma virumque cano, Libycis leo qualis in arvis,
Cum propius viso radiant venabula ferro:
Erigitur, turbatque iubas; et in obvia praeceps
Sanguine gustato fremit; indignansque pavere
Obnixum valido iactu duplicatur in hostem.
Accipio Heroem, magnisque inscribo triumphis.
Tune ille Aeneas, quem Dardanio Anchisae
Alma Venus Phrygii genuit Simoentis ad undam
Tute igitur galeate lepus Gargescule! visu
Terribilis, pedibus velox, doctusque Molossos
Elusisse fuga! Nempe interpuncta tabaco
Corpora Bistonii maiestas numinis implet!
Hoc opium est illud, quod sumere Thracius ante
Classica Verpus amat. si grana papaveris huius
Musullmannus edit; iam nulla pericula curat.
Mox alacer, qua nulla via est, per mille phalanges
Obsessam expugnat Budam, scanditque Sigethum.
Nugae Atellanae. Quid ais sine pectore miles,
Et sine cote ligo? tanta est in germine virtus
Tartareo, ut vires acuat, pulsoque timore
Efficiat bellatores, animumque ministret!
Atqui militiam, nisi me praeconia famae
Decipiunt veteris, non quilibet agmina miscens,
Sed decorat solus nitrato ex pulvere fumus.
Hunc propius, cum iam pluit undique glandibus atris,
Sulpureosque vomunt cava densius aera tonantes.
Olfecisse, datur laudi: vultumque cruore et
Pulvere sordentem gaudens Victoria mulcet.

Cui caput obtusum est longis siphonibus haustis:
Cor quoque et ensis erunt obtusa; et robur hebescit.
Dum cerebrum fervet, vinoque agitatur adusto,
Proque sono optatos emittit bucina fumos;
Bella quidem cupimus, Ianique irrumpimus aedem.
Stant Agamemnonii fastus; spiramus Atridas,
Vix vapor abscessit: simul una et pompa recedit
Martia. Laxantur nervi; sedere calores:
Inque pedes omnis fluxit sine mente Coroebus.
Turbati cecidere animi. vanescit inanis
Impetus, et sumptae labuntur vertice cristae.
Deficiunt vires: ubi tunc vis illa tabaci?
Scilicet ex furno prodibat Tillius, et par
Mersyus, et neutri Dux Pappenhemius impar!
Cum prope coniunctis Alemannica frontibus arma
Et Geticae strepuere tubae; Gustavus obiret
Caesareas acies, oculo metuendus utroque.
Scilicet in Gallos strinxerunt tela tabaco
Oblita! Francigenum fuscavit Lilia paetum!

XXVII.

Cedite lucifugae, totisque absistite castris.
In pestem solam pestis valet ista fugandam.
Sunt consanguineae. fratrum si gratia rara est:
Quod vere cecinit Paeligni gloria ruris;
Optandum est, ut sit quoque gratia rara sororum.
Pelli autem scimus, cupimusque aconita venena,
Ut sanat contra se pugnans scorpius ictum.
Ocius o procul hinc, sed non sine lite, diuque
Rixantes, simul o dirae migrate sorores.
Vos ad Avernales exspectat tertia portas:
Nuda pedes, exserta sinus, armata cupressu,
Vivaces diffusa comas surgentibus hydris.

XXVIII.

Ad summam, quis in urbe potens vel in arce Dynasta, [(transcriber); sic: .]
Quis diadematus, vel quis torquatus, et ortu
Inclitus, urticam tam vilem lambere curat?
Quis civis paulum lictore decentior istam
Contingit scabiem? Damnamus Thessala philtra.
Vipera fusa mero, mistis turunda rubetis
Vitantur. cur non huius quoque vasa furoris?
Vir bonus ac prudens cautusque intacta relinquet

Talia Cattigenis, navali robore natis.
Et si qui assuerunt bis coctum rodere panem.
Deinde Lanistarum hoplomachis, tum sandapilarum
Fabris: et quorum pendet longissima vita
Funibus a piceis. seu quorum vivere totum
Nil nisi fumare est, et convomere, et male olere.
Ducendi ad laqueum et furcam, tristemque machaeram
Carnificis, quando statuunt sic Fata, sinamus,
Mordaces relevent curas, abigantque timorem.
Pinnirapus bibat et squallens in compede fossor.
Urget in hoc puncto Leti miserabilis horror:
Dum praesens metus anticipat lugubre futurum.
Forsitan Hippocrates etiam permiserit aegris.
Cur sani incestant superos afflatibus Orci
Ante diem? veniet sententia Iudicis aequi
Numquam sera nimis. Satis huc cito labimur, unde
Nemo redit. tunc nocte frui fumoque licebit.
Quod si prurit adhuc praecox et iniqua cupido:
Sollicitent Hecaten. [(transcriber); sic: ] potum dabit ista triformis
Vultu alio, et plenis torrentibus obruet ora.
Non caret annona celebris Proserpina paeti.
Fert natale solum, felici atque ubere gleba
Herbarum, lacrimas quae possunt exprimere udas.
Et certum est, fumum non deesse nocentibus Umbris.
Interea, ne nos passim gustemus Avernum,
Conducant Liparam, nisi totam [(transcriber); sic: toram] visere malint
Aeoliam; sed quam contraria respicit Arctos.
Cautior his monitis Taracellus summa domorum
Culmina et arcani tacitus subit antra recessus [Orig: recessûs] :
Saepe ubi nocturnae martes [(reading uncertain: word unknown)] cum corte loquuntur:
Et struit aestivos admissa ciconia nidos.
Non aliter, quam si somno funambulus iret,
Turribus emensis adnitebatur in altum:
Tutior ut faceret nebulas, noctique litaret,
Nemo habitare potest, ubi fixit castra. sed ad tres
Primos, Virronem, Maracostamque et Syrogoffum
Nondum pervenit quamvis Syrogoffus utroque
Praestet. uti conum communem Regulus anteit;
Et fungum excedunt circum [Orig: circùm] viburna minorem.
Nec Maracosta quidem se comparat. hic bibit unus, [(transcriber); sic: .]

Quod multos sternat, stratosque extendat arena [Orig: arenâ] .
Tali Nubigenum tribus est tibicine fulta.
Turbineus vortex non raro in principe solum
Obnubit platea; tota fumante subura.
Contentus non est unius harundinis usu.
Uno oculo contentus erit. nec abesse queretur
Sidereum fratrem paeto vitiante peremptum.
Et dubitamus adhuc irritamenta malorum
Damnaque tantorum, Brasilas avertere cannas!

XXIX.

Vos ego rectores terrarum Orbisque potentes,
Alloquor; huc sceptrum, vestras huc vertite curas;
Aurificesque omnes et amantem flumina Fiscum:
Qualia sunt Ganges, Tagus, et Pactolus, et Hermus.
Sit praeter contos stantemque in litore Malchum
Ius aliud, reliquis minuatur grande tributum
Navibus impositum: quidquid flagrantius almam
Taxando Cererem, carumque flagellat Iacchum.
Mercibus infernis vectigal ponite maius.
In paetum liceat domina saevire bilance.
Fumificae pecudis fas sit deglubere pulpam.
Invenietis enim flaventis pelliculam auri.
Hos saccos, quibus est insertum pingue Tabacum,
Excutite, atque adipem derasi assumite lucri:
Cetera clementes, largi similesque bonis Diis.

XXX.

Finio compositis Saturam procedere velis
Calliope lassata iube. tum dente tenaci
Ancora, fac, proram firmet: portuque relicto
Castalidum, nostram speciem vocemque coloremque
Assimulans, longamque umbram, Maciemque timendam;
Magni Guevarrae propere te confer in aedes.
Forsitan indignans primum aversabitur, et se
Subtrahet alloquio. Tu ne perterrita cede:
Sed praeclude fugam, tantoque ferocius insta;
Et sanaturum, quaqua potes, ingere Carmen.
Sic autem invades. Ideo tot dotibus auxit
Naturam Fortuna tuam, ficumque comantem;
Ut tubicen fieres! In te sunt omnia summa:
Ingenium, Aiacis clipeo septemplice maius:
Iudicium, quantum possit sibi quisque negare.
Mnemosyne, qualem neque se comprendere novit.

Raptus es ad Rhodanum iuvenis, celeremque Garumnam.
Diceris et propius florem olfecisse superbi
Candoris. sed odor nasum tremefecit Iberum.
Ex quo caesariem Veneti maris aequore lotam
Hadria, et in patriam Florentia culta remisit;
Italus es Cicero. quis enim facundior alter
Tusca loqui, et nitida Boios condire Siena [Orig: Sienâ] ?
Mente capis, quaecumque vides, sint summa vel ima.
Sed quid si offensus taetri nidore Tabaci,
Ingenii lucentis olor vocisque canorae
Avolet, et vacui linquat vestigia nidi.
Dic mihi: quo tanti Generis fiducia, vel quo
Atria Guevarris extendens Nobilitas, et
Sublimes passus Hyperionis Aemiliani!
Si nautas inter non tantum prandet et errat,
Sed simul ex pacto foetet! quae gloria gentis,
Ante sacram Patris effigiem, cerasque loquaces.
Atque triumphales arcus agitare caminum:
Et Diis inviso buccas distendere fumo!
Si Petrum bellator equus, rasumque volumen
Pumice Palladio, Ludovicum fistula signet
Vel spernenda Phrygi, flueret cum [Orig: cùm] Marsya nondum!
Iamque vale: et nostrum non aspernare laborem.
Ne dicas: sicut Pietas laudatur et alget;
Haut aliter versu Paetum damnatur et ardet.
Neu pudeat iustae victum succumbere Causae.
Vincit, suadenti qui talem porrigit Herbam.

XXXI.

Haec ad Danubium: refici quo tempore pontem
Vidimus, insano bellorum turbine fractum,
Arce Nova. vastis cohibens ubi molibus Istrum
Ante Palatini clivo subnixa Philippi
Moenia, confuso stringentem gurgite ripas;
Nereus Anglipolim transmittit, et inde Viennam;
Cornibus augendum, maioremque usque futurum:
Donec in Euxino perdat sua nomina ponto.
Nos quoque nostra brevi modica perdemus in urna.
Amnis more fluens undatim vita recedit;
Vorticibusque suis rapitur declivior aetas,
Post varios flexus tumulum subitura profundum.
Festini liquidis decurrunt passibus anni

Flumineo motu, neque enim consistere possunt.
Quantum praeteriit dum scribimus, atque movemus
Invidiam sicco ventum potantibus ore!
Quod loquor, hoc inde est, nullo revocabile gyro.
Nescit lapsa semel cum fluctibus hora reverti.
Nonne tibi faciem veniens ostenderat unda?
Quae tamen instabilis mox tergum mobile praebet.
Sic intra positas homini data tempora metas, [(transcriber); sic: .]
Tamquam claustra meant: urgente crepidine certos
Menses atque dies. Sensim dilabimur omnes
In mare sicut aquae. [(transcriber); sic: ] Musae, Charitesque venustae,
Insontesque Ioci; Satyri, Saturaeque valete.

ELENCHUS.

XIX. Miserabiles curae Tabaco conservando impensae. XX. Paetophili Scelerati ac pauperis prodigium. XXI. Alterius ad incitas redacti calamitas. XXII. Pulvis tabaceus, homines in pulverem vertens. Pyxides Nicotianae. XXIII. Imitamenta feminarum intolerabilia, cum detrimento famae, pecuniae, prolis, formae. XXIV. An Tabacum sumptum Poesin iuvet, excitet spiritus, impleat venam? XXV. Multorum Paeticolarum superstitio, furor, morbi, fata. XXVI. An milites paeto potionati hostem ferocius aggrediantur? XXVII. Contra pestem remedium esse, nemo negaverit. Cur? XXVIII. Quattuor Magistrorum in arte hac horrenda aviditas et rabies. XXIX. Consilium, ad Principes. XXX. Admonitio, ad Aemilianum Aloysium Guevarram. XXXI. Epilogus De brevitate vitae: ex contemplatione Danubii Neoburgum praeterfluentis. ubi et haec Satura conscripta est.

ANTAGATHYRSUS SIVE APOLOGIA PINGUIUM ADVERSUS AGATHYRSUM Sive Exsultantem Congregationem MACILENTORUM.

REVERENDISSIMO, ATQUE ILLUSTRISSIMO Domino, FERDINANDO a FURSTENBERG S. D. N. ALEXANDRI VII. Cubiculario intimo [(transcriber); sic: inrimo] , Canonico Hildesiensi, et Paderbornensi.

Simul atque Româ missae ex Vaticano, literae tuae, Ferdinande, fulserunt oculis meis: ex quibus intellexeram, Antagathyrsum a me peti:

benevolis adhortationibus continuo adieci animum; imitatus Deorum fabrum, qui apud Principem Poetarum, Aeneae in Turnum ituro, fabricare clypeum rogatus, voto Coniugis statim assenserat, relictis non parvi momenti operibus: habebat enim sub incude conficienda Iovi fulmina, pleraque rudia et impolita: deerant.

Tres ignis torti radii, tres nubis aquosae:
Deerant et rutili tres ignis, et alitis Austri:
Fulgores quoque terrifici, sonitusque, metusque.

Ut de aliis taceam. quippe vir sedulus, quamvis claudus, non claudicabat tibiâ industriae.

Parte [(transcriber); sic: Patte] alia Marti currumque, rotasque volucreis
Instabat: quibus ille viros, quibus excitat urbes:
Aegidaque horriferam, turbatae Palladis arma,
Certatim squamis Serpentum, auroque poleibat.

Ego quoque pariter, amicis precibus inductus, etsi multa alia, diversi prorsus generis, meditamenta forcipe versarem: sepositis tamen omnibus, quae sub manibus erant; in id unum incubui, ut conficerem arma, quibus truculenta Macies, et iam pene ubique nostratibus bellis victrix, oppugnaretur. Habes, Illustrissime Domine, petitam scriptionem confectam: nescio, an non etiam, sive festinandi voluptate, sive tui Nominis afflante Genio, celerius maturatam. Cum autem cetera nostra, qualiacumque, non asperneris; favebis huic Poemati idcirco impensius; quòd et tui caussa susceperim: et in te omnia pinguia sint, praeter ingenium. gracilem Minervam colis: pinguem fortunam non aversaris. De rore coeli, et de Pinguedine Terrae est Benedictio tua. Ornamentis Naturae, donis Gratiae copiosius affluis, quam ut maciem verearis. Ipse habitus corporis ac modus, qualem Landishuti

suspexi; (quum Monachio divertens, visendi mei cupidine, antequam Romam proficiscerere, ignoto atque immerenti familiaris fieri dignareris;) ab Italicis Solibus utique non imminutus, sicut dignitatem Prosapiae Furstenbergicae spirat; ita et Argumenti mei propositum opulentissime confirmat. Naturae bonitas, utrumque nostrûm molesto abdomini subduxit: sed a tenuitate et squallore macilentorum, imprimis te segregavit. neque Agathyrso multum debes, neque Thyrso: inter extrema medius; in medio beatus. Ipse quidem, iuxta mecum, corporum amplitudinem, mensuramque, tanti non facis; est tamen Pacati sententia non inficianda, coram Theodosio Imper. perorantis; et quodammodo Antagathyrso nostro proludentis. in hunc sensum loquebatur vir disertissimus: Non frustra plane opinione Sapientium, qui arcanis coelestibus nobiles curas intulerunt; augustissima quaeque species plurimum creditur trahere de coelo. Sive enim divinus ille animus, venturus in corpus, dignum prius metatur hospitium, sive, cum venerit, fingit habitaculum pro lubitu suo sive aliud ex altero crescit; et cum se paria iunxerunt, utraque maiora sunt. Nisi fallor, Gallicus iste orator, Macrorum et Umbrarum encomia non descripsit: tua tetigit. Sed, ut scio, nihil horum aestimas. omnia in animum confers. Corporis cura minima. Ac si te pigeat altissimi sanguinis a Maioribus hausti; avitum genus, gentilitia decora, familiae splendorem, bona Fortunae, maioribus animi bonis obscuras, obscurando illustras, illustrando provocas. Quod Illustrissimus Patruus tuus, Theodorus Furstenbergius, Episcopus Paderbornensis, Mitrae suae fastigium virtutibus

aequavit; quod Urbem Paderbornam perduellium furori et armis eripuit; Quod Societati nostrae Collegium amplissimum, singulari munificentia fundavit; quod religionem collapsam vigilantissimus Pontifex erexit: Quod ceteri Maiores tui, sago vel toga Conspicui victricia circumferentes arma, trophaeis insigniverint campos; comitate ornaverint aulas; pietate sacraverint templa: Haec, inquam, vix ad te pertinere putas, tamquam aliena. in propriam niteris Famam incumbere. Honores non anxie accersis; admittis tamen; sic, quasi ad audientiam, promereri studes, non praeoccupare. iamque S. D. N. Alexandri VII. intimus Cubicularius, officium aetate tua maius imples. Supra invidiam emicas. Qui obtulit Dignitatem, dedit et suffragium. quamvis hoc ipso magna sit imposita necessitas virtutibus tuis, ut pene iam non possint non esse summae, vel proximae summis. Romae, in facie Urbis terrarum Dominae; ante faciem Patris Patriae et Orbis, assiduo versaris. Sacro cubiculo quoties pedem infers; novae virtutis vestigium et referre licebit. Sanctissimum, eumdemque prudentissimum Pontificem, qui et iudicem morum sustinere potest; a quo danabitur [(transcriber); sic: dänabitur] ? illum habiturus vitae adprobatorem, quam censuram formidabit? Quin et Musas tuas, Philomusus et ipse, commendat ac suspicit. earum, nostra tempestate, audis Delicium. Secundis auspiciis foves alienas: meritissima fama auges proprias; quasque excolis, sentis propitias. Sufficit multis, laudari posse. tu plurimum insuper scientiarum capax et gnarus, Artiumque Liberalium artifex, etiam alios laudare didicisti. Sic congeminatis praeconiis grassaris ad gloriam. Facundiae numerosae partes innumerato [(reading uncertain: ?)] habes; facilem

sine numeris, placidoque manantem alveo, quam largiter excipis, tam leniter fundis. ligata metris eloquentia ligas aures etiam, animosque legentium. exempta Pieridum vinculis, in suavissima dicendi libertate regnat. laetitiae quidam fulgor aspergit Epistolas. candor mentis in scripto quoque relucet. Animus hilari amoenitate imbutus in mansuetiora studia liquescit; et floridae iuventutis virile prodit consortium. non cogis eruditionem in ambitum: sponte semet insinuat. Non ostentas ingenium: ipso tamen artificio occultantis, cultoque neglectu praeradiat. quae minus morose consectaris, pulchrius enitescunt: beneficio naturae, an solertis industriae, haut facile dixerim: nisi, quod utrumque coniungas ea gratia, quae cupiditatem imitandi accendat, conatum aliorum deterreat. Sed iam nostra lecturo, quae dedicamus tibi; tantisper exuenda est suavitas ista. Connivebis Auctori, quem ferocem fecisti. Non hîc Italiae hortos et vireta describimus: non Thessala aut Heliconia Tempe: non Beatissimi Patris Alexandri nostri efficiem, niveos de marmore vultus, tuo ingenio, atque exemplo ducimus: non amoenissimos recessus ad Lacum Albanum, in Castro Gandulphi, unde mihi pridie Nonas Octobris, huius anni, scripseras. Horrorem spirat Antagathyrsus; sacrum tamen, et Vatibus, ut opinor, non inassuetum. Campum aperuit, te iubente, pugnax Musa sibi. ubi cum Larvis et Umbris luctetur. luctetur, aio. Nam caedes nullas meditamur, spectaculum, more nostro, festivum, innocuumque praebemus. Vale: et me, Musasque meas, ut soles, amare perge Neoburgi ad Istrum. Calend. Ianuariis, Anno Christi, M. DC. LVIII.

LECTORI BENEVOLO. Ne vertumnus, aut desultorius Vates dicar, (quamquam quid interest?) ut qui Agathyrsum et Antagathyrsum, duo contraria, idem producam; uno ore frigida calidis, macris pinguia miscere solitus; suspectusque forsan atrocius: omnino pauca mihi praemonendus esse visus es, Amice Lector Anno septimo et Trigesimo huius saeculi (quo docte nugari, seculum vocatur) Solatium sive Encomium Macilentorum conscripseram, Anacreontico Carmine, in octoginta quinque Strophas tributo. Oden illam, Ingolstadii confectam Agathyrsum appellaveram: quod didicissem, Pictos Agathyrsos, populum Virgilio non ignotum, regiae coronae decus nulli deferre consuesse, praeterquam Macilento; uti contra Gordios nemini, nisi obeso et praepinugi. Caussas utrique habuere suas: cur ego scriberem, habui meas. Tunc quidem habitudo corporis non admodum firmi; sed et valetudo per asthmata, spirandique difficultatem, et mortis confinia satis aegre tracta, in ipso aestatis flore, et bivio Herculis cespitabat. censebar declinaturus in semivivorum coemiterium certius, quam in crasse viventium receptacula. quamquam magni nominis vir, suam experientiam admovens, ausus fuerat crescentibus annis, periculum abdominis vaticinari. Haut timide recipi oraculum: nam in illud pugnare multa quotidie adverteram. Interim non defuere,

qui tabida phthisi iam correptum, alii corripiendum; quidam, hac profligata, Hecticae febri nilominus obnoxium, omni asseveratione coniectaverant Deputabar igitur Fatis, ante Fatum. procerior gracilisque statura, collapsa facies, cava tempora, exhaustae genae, color fugiens, non dissentire videbantur. Cum autem ominosa dicteria perseverarent; efficaciam, dixi, ut Macies mea, prae saburratis ventribus vestris, in Orbe, celebretur: simulque aptavi manum in stylum: et a Musis, quibus me addixeram (gracili modulatus avena) felicem audaciam mutuatus, coepi consolari tenuitatem meam: quodque sequentibus etiam annis, Lyrica nostra, Silvaeque Venusinae loquuntur, coepi Maciem praeferre vastissimis umbonibus. quippe ni? an minus malum maiori postponam! Paullo post Agathyrsus noster Monachii, quo delatus eram, publicam benignamque lucem aspexit; exsultans, insultansque crassis cucurbitis. aliis mirantibus, frementibus aliis: Umbris in corpora tantum licere. Tum deinde perhonorifica Congregatio Macilentorum instituta, brevi tempore coaluit, magnis illustrium virorum, Principum quoque, capitibus in foedus receptis. denique famosa, latissimeque propagata: postea quam Romanae Linguae (qua sola primitus loqui Agathyrsus didicerat) in Germanorum popularium gratiam, ab Auctore, quaterna Paraphrasis Vernacula accesserar: certae leges insuper: et sumus rerum Moderator ac Praeses, ex tractu Rheni desumptus, mihique aegrotanti ac pene conclamato suffectus. Tum vero Macies ordinata, suique secura, palam erigere collum? osseis grallis, velut cothurnis, ambulare sublimior, impune despicere pingues Dionysios ac Vitellios, tuburcinantes Bacchi popas.

Certatim pientissimi quique viri, ad macerrimum sacerrimumque Coetum, post tot Sanctorum Anachoretarum millia, aggregabantur; et inscribi cupiebant. Eodem tempore, quia Pinguium faeculenta Factio suspirabat; iam tum plures, diversis in provinciis, sicut certis testibus accepimus, Antagathyrsum meditari dicebantur. Reperta sunt contraeuntium [(reading uncertain: ?)] Exordia, fragmenta, Apologiarum licia, strophae, variaque tentamenta, ad oppugnandum excogitata Quod vidimus, irrito conatu, nullo eventu, desperato successu. Ad me, quod monstri simile visum est, ventum erat tandem. Subornabar, ut afflictam partem miserari vellem, admotis stimulis, propositis praemiis. Calamum sive plectrum Poetarum, esse Pelidae Achillis hastam, quae vulnera figat, fixa rursus sanet. In his erant praecipui Viri, cùm sacris Familiis mancipati, tum proceres Mundo militantes, non modicarum opum. Etiam nolens, pinguibus placentis ungebar. Me hercule, prope abfuit, ut condicerem. Iamque inquirendis argumentis, intendebam animum: cum alia super alia agminatim irruendo, propositum primo distulere: mox etiam dispulere. Potissimum distrinxerant animum meum incertitudo Sanitatis duraturae; et praesagium R. P. Iacobi Kelleri, ille quippe supra nominatus magni nominis vir ac vates erat. Tunc si mecum: si vates fuit! Si vera edixit! si nullae experientiae aberrant! at saepe humana praesagia fallunt: at saepe deludimur. Saepe tamen et non deludimur. Finge te adhuc iuvenem in extremam maciem fluxurum. adversus temetipsum scripseris, deridiculo habendus. insurgere in se, non nisi insani solent. furit, qui violenta manu in proprium iugulum abutitur.

Ergo Antagathyrsi navis in portu haesit, nunc salva res est. emittitur illa modo in altum, tanto instructior, remis velisque propulsa. Metus nimiae Gracilitatis obventurae, si quam Fata serent, aetati in annum quinquagesimum sextum vergenti imputabitur, quo aevo, tam, puto, non fuerit indecorum Vati macescere, quam canescere. Sin venter excreverit; praevisae parti dicar accessisse; quanquam huius inutilis massae nullus timor. Paupertatem et divitias ne dederis mihi, orabat Sapientissimus hominum. ego nec copiam carnis, nec inopiam desidero; certus, cuiusque felicitatem in medio sitam esse. Quid igitur immane extremum propugnas? inquies. vasta corporum latifundia commendas: cur non et Tityum (Terrae omniparentis alumnum) per novem iugera porrectum? Ex Dedicatione intellexeris caussas. plures addere non vacat. Accipe potius Scriptionis indolem, et modum. Armata est, instructaque ut acies, in hostem itura Quod Cicero monet, Oratori disponenda esse rationum momenta militariter, praeliari figura. in praelio autem ignavi strenuis, audaces timidis, fortibus debiles mixti pugnant. Vix alio robore, aliaque fortuna constare solent exercitus. Timidi saltem numerum faciunt. Pavitantium effusa multitudo. quandoque et fortium paucitatem tremere facit. omnia in bello iuvant. et calones feriunt permisti heroibus. quin et ferire adiguntur, Et femineus Paris stravit Achillem. Hannibal, ante Carthaginis moenia, vilibus lixis in fronte pugnae constitutis [(transcriber); sic: censtitutis] , hebetasse fertur Scipionis gladios, fatigarunt ignavissimi trunci fortissimos Romulidas. caesi caedentibus fuere fastidio simul et labori. In hunc modum Apologia haec

bellatrix incedit, nullam panopliam respuens; dum noceat. leviorem gravioremque armaturam, adversus Agathyrsum, in Campum trahit. iam quadrato agmine movens; iam in globum densata; modo cuneatim porrecta; modo in Lunam explicata, complexu nescias an conflictu stringat. (Quis enim venerab. et sacram Maciem vero odio prosequi possit?) verbo: veros terrores Panicis et falsis auget. Schiomachiam dicas. in Umbras umbratice erat pugnandum. Ut nihil dissimulem: argumenta verisimilia immiscentur vix habentibus veri speciem. immo, ut quaedam manifeste vera sint; sic alia manifeste falsa, artificio tamen tecta Sinonio, in hostem stratagematum communi usu mittuntur. Curvis et rectis armis utimur. In bello impetus valet. quo modo in Chartarum lusu saepe ignobilior, et setis horrida, Regem ferit. nonnunquam pessima, optima est. Quod Leguleis Iustinianaeis licet; non liceat Poetae Satyrico, in Themate innoxio! Multa non persuadent movendo; movent tamen delectando. consensus extorquetur mysterio sacrae caliginis, vel admiratione salientis argutiae. Amplius audet haec Scriptio fateri. non paribus armis certatur. Agathyrsus pusillis versibus lusit, intra sinum felicitatis suae collectus, et ossibus non gravantibus contentus. Si plusculum se exeruit, brevi Anacreontica Sica domestice velitabatur; parum in crassas [(reading uncertain: ?)] Pinguium cervices valitura. neque aliud in Scena agebatur Antagathyrsus contra, Entelli Siculi more, Satyricos caestus attollit. insuta plumbo terga boum contorquens, et macrum miserumque Dareta versans hinc ictus validi, grandines verborum: denique fragores, et mugitus ossium. Caestus

Dant sonitus: erratque aures et tempora circum
Crebra manus: duro [(reading uncertain: ?)] crepitant sub vulnere malae.

Ad vos me converto, venerandi Sodales celeberrimae Congregationis Macilentorum. Permittite Antagathyrso impetus suos sinite pingues aliquanto tempore bacchari in Cineralia: nec timere videamini calumniantium furias. nolite invidentium vobis minuere triste supplicium. Laudantur extra cutem, ubi non sunt: cruciantur intra cutem, ubi sunt. fictis laudibus onusti dolent, gemunt, eiulant, et dissimulantium scatent miseriis. Multa illorum nomine, voto, ac sensu, accumulavimus: ne arguere possent, indulgentius vos habitos; suspectarentque fidem meam, velut alterius Balaami, conductas pretio Diras nequidquam [(transcriber); sic: neqaidquam] iaculantis; dicturi: Segniter rem nostram egit. videtur collusisse, tamquam sui similibus Nihil obiecit: parum ursit. Caussam agendam in medio reliquit: immo medius fidius [(reading uncertain: ?)] in propudio; propudium ipse fallacis viri. ambi dexter est: homo duarum partium. Machiavellum Florentinum in sinu gerit. Quem praefecimus Factioni nostrae! hoccine est maledicere! o infidum Balaamum Alsatam! o Vatem nequam! quadrupes Pegasus auritus, insidente bipede est tolerabilior. Cur nemo nostrûm flammantem machaeram in oculos rotat? frustra profudimus sagittas, et cruces argenteas, promissosque thesauros. pactam mercedem negabimus. infidelis fuit. Nunc vero eiusmodi querelae gratis, et quidem ingratiis vestris sonabunt. Ecce omnes ingenii nervos intendimus; ut desperatissimae Gordiorum caussae subveniremus. Exquisitas ineptias cataphracta scriptio minatur. Tempestas, et procella vehemens. micant

fulgura; tonant nubila, laevum, et dextrum: sed et fulmina discurrunt: quae tantum summas libabunt vertice cristas. Lixiviam praeparavimus ossibus; ex qua nitidior prodibit Macies Lavacrum Castalii fontis splendidiorem remittet. Quid? horrere convitia? Innotescat orbi, qua fronte stetis, qua ossium membrorumque compage; quid pati possitis. Virtus lacessita fortior evadit: depressa, instar palmae, altius assurgit. exagitata vires auget; utque putei hyemalis aqua, per antiperistasin intenditur. Cessabunt iam ora oblatrantium; Macilentos nullam hostilitatem esse expertos, Nihil omissum, quod detegere calamitatem vestram, probare patientiam posset. consumpta rabies est. Finxi me acerbum, amarum, horribilem, Vatinianum. Et tamen vestrae sortis sum. nondum a Macie penitus descivi. cuperem propinquior fieri. profecto, nolens volens fio. At non impune Antagathyrsus iste saeviet. dabit paenas: nec tantummodo poeticas. Sonitus procellarum patietur, Verrinis, Catilinariis, Philippicis mactandus. Sed honestius, atque robustius, Afra Tertullianaea securi, in caput impacta, obtruncabitur. (Dixit; et adversi contra stetit ora iuvenci [(transcriber); sic: iuvcnci] .) Habebitis eumdem me assertorem, vindicemque dignitatis vestrae: quem, aliorum voluntate, benevolum Calumniatorem sustinetis: Durate, et vosmet rebus servate secundis. Tabescant iam vestra membra, licet: depascatur pulmones phthisis, subrepat hectica; tussis exerceat; catarrhi irruant; nudentur ossa; excavata denique facies in punctum fluat: omnibus his malis, extremo Mundi Die, promissa Anastasis medebitur. illa Pinguium, et Macilentorum dirimet certamina; obesiis [(perhaps: ?)] virtute praeditis, molestum terrae

pondus ablatura; gracilibus electis aeternum gloriae pondus additura, In Resurrectione, inquit D Aurel. Augustinus, a neque erit color, qui non deceat; neque Macies, aut pinguedo nimia: neque aliquid aliud, quod partium congruentiae, et coloris suavitati adversetur. Nihil igitur mortale curandum, quod beata immortalitas absorbebit. Ossa b arida, audite Verbum Domini. Haec dicit Dominus Deus ossibus his. ecce ego intromittam in vos spiritum, et vivetis. Et dabo super vos nervos, et succrescere [(reading uncertain: ?)] faciam super vos carnes, et superextendam in vobis cutem: et dabo vobis spiritum, et vivetis. Et scietis, quia ego Dominus: cum aperuero sepulcra vestra, et eduxero vos de tumulis vestris. c Videbitis, et gaudebit cor vestrum, et ossa vestra, quasi herba germinabunt. d Seminatur corpus animale, surget spiritale. Seminatur in corruptione, surget in incorruptione. Seminatur in ignobilitate, surget in gloria. Seminatur in infirmitate, surget in virtute. e Itaque consolamini invicem in verbis istis. a Lib. 22. de Civit. Dei. b Ezechiel. c. 37. c Isaiae 66. d Corinth. 1. c. 15. e [(transcriber); sic: d] ad Thessal. 1 [(transcriber); sic: l] . c. 14.

ANTAGATHYRSUS SIVE APOLOGIA PRO Pinguibus, contra Macros.

Ad Bonamicum Pantaleonem.

I.

Sol oritur. Noctis vos spectra facessite, Macri:
Et quibus affines estis, cum tristibus Umbris
Ceditae lucifugae. Cedit iam noctua, cedunt
Bubones, Lemuresque. Dies se reddita solis
Pinguibus infundit. Macilentis debita nox est.
Qualis se Titan e gurgite tollit Eoo
Cristatus radiis, pleno nitidissimus orbe:
Ridet ager, rident horti, collesque supini,
Et pronae valles, silvaeque, apricaque saxa.
A reduci totus renovatur sidere mundus.
Talis ubi roseos vultus ostenderit; omneis
Vel solo aspectu laetos facit Antagathyrsus.
Verum Corpus adest: pleno quoque lumina vultu
Implet, et expressa pietatis imagine mulcet.
Rident convivae: rident praecordia; ridet
Mensa mero. Saliunt venae, laetantur amici.

II.

Cui placeat Vacuum? Naturam horrere videmus,
Quodcumque est: contraque armatur, militat, arcet:
Turbatur vim passa; suisque Elementa resolvit
Nexibus. ascendunt lapides, et habentia pondus,
Amittunt. tamquam pennis librantur in altum:
Inque sinum Terrae descendit Pontus, et Aer.
Quodque est prodigio maius; fit plumbeus Ignis,
Inferiorque ruit: quamquam contrarius ordo est,
Dissiliunt mediae rupes: franguntur et aera,
Ceu bullae, durante vitro. Natura repugnat:

Et vacuos etiam refugit, mihi credite, vultus.

III.

Luna micans, toto gratissima Fratre recepto est.
Ast ubi fulgor hebes cornu vanescit inani:
Currunt Aemoniae matres, et cymbala pulsant.
Macca soror Thraseae, nuper desponsa Fritillo,
Post aliquot menses, vultu quam deside, quamque
Exhausto spirat! pelves miseranda canoras
Poscit in auxilium; ne tota ecliptica fiat.

IV.

Istri Pegasides, paullo maiora canamus
Dicite Macrorum (nam vos memorare potestis,)
Ortum et progressum; prima incunabula sectae.
Aurea cùm primis radiaret solibus aetas;
Nullus in orbe Macer fuerat; neque Pallor, et Horror:
Nec tabes, pecorumve lues, vel anhelitus aeger:
Nec steriles baccae, neque culmus inanis in arvis.
Pinguibus almus ager late canebat aristis.
Pinguibus undabat vindemia larga racemis.
Pinguia Niliaci sudabant balsama trunci.
Pinguia pascentes tendebant ubera vaccae.
Corpora Terrigenum vivacia, dignaque visu
Omniparens Tellus nixu produxit eodem:
Paullatim minui coeptum defecerat aurum:
Defecere dies flavi, tempusque Gigantum:
Membraque deterior fluxus contraxit in arctum.
Viderunt primos argentea secula Macros:
Non tamen horrendos visu, Gravidisque timendos.
Corporibus fractis aliquid decesserat oris:
Sic tamen, ut possent expertia fraudis amari.
Postquam Astraea fugam secuit per nubila; fugit
Forma quoque, et solidi Maiestas corporis una.
Cum Forma fugere Pudor, Candorque Ruborque:
Et quidquid plenum est; et frontis amoena voluptas.
Inque locum Macies rictus exserta caninos,
Cumque Fame damnata Sitis, Vapor, atraque Bilis,
Et morbi subiere: animalque, quod Hectica Febris
Dicitur, et putri fixa in pulmone teredo.

Supprime Musa, precor, funestum supprime nomen.
Vel sonus auditus trifido prae fulmine terret.
Haec viscosa lues, Athalia, Fulvia, Clotho,
Phthi. Sed enim sileo: Macrorum haec ultima pausa est.

V.

Vix adeo Macies dirum caput intulit Orbi:
Funereae volucres gemuerunt carmine rauco.
Aligeri mures aucti: bubonibus aer
Repletus: plausere suis Nycteides alis.
Vipera mox nocuit morsu: nocuere voraces,
Exosique lupi: scabies vastavit ovile.
Invasit subito tabes iumenta, gregesque;
Intactosque prius porcos porrigo necavit.
Fertile quid possit Macro sub Consula nasci?
Si similis gaudet simili, ut proverbia dicunt;
Quae seges, aut pinguis respondeat uva colono?
Quem sibi dissimilem Pater aversatur Iacchus:
Aversata Ceres ob caussam illudit eamdem.

VI.

In probrum vergit natura sequentibus annis.
Incrementa Macris totum minuentia Corpus,
Praebuit arcta specus Stoa: Zenonisque simetum.
Tradita foetendi docte Sessoribus ars est
Socratis in cripta: cum quo Dis saepe locutus.
Ex horum stabulis Macies gibbosa, tremensque
Prodiit: et potuit saltem sapuisse videri.
Prisci Mortales olim viri, poteratque colossus
Eminus agnosci: seu staret, sive iaceret.
Cumque salutarent sese; data dextera dextrae
Personuit: sic, ut resiliret in aëre plausus.
Laudabatque suam Genitrix Germania prolem:
Qualem Lechus adhuc, et plana Polonia gignit;
Quique alii populi gelidam vertuntur ad Arcton.
Quantula, pro superi! iam nunc corpuscula dantur!
Quam graciles digiti, quam vani pumiliones!
Dimidii vultus: hominum monogrammata tantum:
Effigies potius ceratae, et buxea signa.
Vix oculos incursura, et vix digna videri.

Garsi (nonne vides?) haerent quasi pendula membra
Ex unco locus est ventris pro ventre Marillo
Pene vitris opus est, ut coram denique cernas:
Sitne hominis verum corpus, vel linea simplex.
Prae tamen Archetypo depascitur omnia brucho.
Forma virum, solidaeque decent in corpore vires.
Hoc Natura probat. Nihil esse potentius, atque
Utilius scimus Ventis: seu carbasa tendant,
Seu pluviam inducant fecundam, aut aethera purgent.
Nunquam pinguntur graciles. Notus esse fatetur
Aërius turbicen, Zephyroque valentior Eurus.
Robusto gaudet rapta Orithyia marito,
Iam Coniux Actaea; suoque Aquilone superbit.
Pinguntur graciles Parcae: (quid anilius istis
Lanificis?) ut et Eumenides, materteraque harum.

VII.

Schoenobaten, et qui plebeius agyrta petauro
Ludit: et Anglorum saltantem more, choreuten,
Et graecum Aethiopem, toleres, agilesque, levesque.
Dum captant populo muscas. Ad publica nati
Munia Praetores habeant spectabile corpus:
Tale quidem, ut possint sublimi in sede videri.
Consul honoratur, qui factus honorat Honorem.
Quid facit in sella lacrymabilis Umbra Curuli?
Imperium sua forma decet, formamque potestas.

VIII.

Scilicet Alcides, et qui se fortibus armis
Semideos coelo dignos, et sanguine Divûm
Esse probaverunt: magno Telamone creatus,
Et Laërtiades, et Ductor Regum Agamemnon,
Aeacidesque, Anchisiadesque, et Troïus Hector
In modicos artus Macri fluxisse leguntur!
Contemptor Divûm fuerit Mezentius: atque hunc
Venerit Aeneas contra, verba aspera miscens,
Et simul arma. manet tamen imperterritus ille
Hostem magnanimum opperiens, et mole sua stat.
Mole sua. nulli macilenti mole sua stant.
Nam perhibent uno Zephyrum, leve pondus in auras,

Basiolo (nec sartor erat) difflasse Philetam.
Tantus erat. Tityum non sic citus auferat Auster:
Ter tria porrectum in praepinguia iugera corpus.
In Pallante probant immania pondera balthêi
Immanem truncum. Saxum circumspicit ingens
Turnus, et antiquum; iacuit qui limes agrorum:
Et iacit. hoc nullus macer a tellure levasset.
His missis, venio Fastos propioris ad aevi.

IX.

Carolus Augustus, tam re, quam nomine magnus,
Exhibuit magnum Corpus, validosque lacertos,
In Crassum frustra strinxisti ferrum Agathyrse.
Tu vitio vertis, quod laudi ducit obesus.
Tu probrum censes, quod nostri gloria Crassi est.
An non Rudolphos canit, Albertosque, gravesque
Fama Sigismundos, et Ahenae fulmina Barbae?
Isti Caesareas digne implevere coronas.
Ex oculis Reges, ex vultu sceptra notasses.
Ad famam prodest, populum perstringere pompa;
Promptius obsequio Ducis ut mandata capessat.
Quod faciunt Pingues praesentius. inde resultat
Mixtus amor terrore, et terror mixtus amore.
Est, ubi contemptum Macies vel ab aethere lapsa,
Argentoque nitens parit, et circumdata gemmis.
Nosti, Pantaleon, Rapicellum Saxone natum:
Quem sua quantumvis iam lustrum Mater agentem
Impositum calatho, dum laetabantur amici,
Intulerat mensae ludum factura iocosum.
Post tamen in longum crevit subeuntibus annis,
Sed nihil in latum. propior monstro esse videtur.
Illum, age, tu cocco Tyrio, et Sidonide lana
Involve. exorna; totum fac Sardonychatum.
Torque humeros, sceptroque manus, caput excole mitra:
Aedificaque novum; tanto mage feceris illum
Ridiculum. ex ficu formatus stabit, ut Hermes,

X.

Propterea et falsis dederat Diis cauta Vetustas

Praegrandeis artus, Divosque decentia membra.
Turget enim Bacchus: crudescit sanguine multo
Luxurians Mavors, iuvenem Cyllenius ales
Purpureum praefert. primus quoque Iuppiter ambas
Inflat apud Flaccum buccas; pelagoque secundus
Ingens assurgit, quoties ciet aequora fundo:
Aut Classem Iliacam vertentes increpat Euros.
Venatrix Diana cavis in vallibus errat:
Attamen ipsa cavas valles in vultibus odit.
Qualis in Eurotae ripis, et Oreadas inter,
Quam saturo fulgore genas incensa vagetur;
Quis nescit? nullam patitur macrescere Nympham.
Torva quidem Pallas, sed non macilenta virago,
Brachia protendit tumidis luctantia venis.
Scires ex Cerebro Iovis esse, et nectare natam,
Nemo ex Diis macer est, praeter communia silvae
Numina, capripedes Faunos, et Pana salacem.
Hos amor emaciat, Venerisque insana libido.
Vos gentes moneo varia ferrugine tinctas;
Fervida quas calido posuit Natura sub axe.
Corpora si multos florescere vultis in annos,
Spicula torquentem vitate Cupidinis arcum.
Vulnus alunt venis, et flammae viscera carpunt.

XI.

Nullus inops adeo mentis, sanctique Decori,
Virtutem facie squarosa ut pingeret ullam.
[Squarosa dico. verbi est Lucilius auctor
Oscus, et ad nostras pervenit Cascus hic aures.]
Relligio, Pietas, Constantia, Paxque, Fidesque,
Virginitas, veneranda Themis, Patientia vernant:
Utque rosae, Austriaco luctantur molliter ore.
Sola genas tristeis, scissis Metanaea Capillis,
Exhibet in luctu, tamen haec quoque pinguibus ora
Humectat lacrymis, ac ne sit sicca, rigatur:
Lotaque rore suo pulcrum facit ipsa dolorem.
At Vitia aspicias, tamquam ferale catharma.
Medeas referunt. Discordia pingitur amens,
Foeda genas, crineis, vestitum. turpis Egestas;
Terribiles visu formae Letumque, Laborque.