Non facile tantam morum vultuumque similitudinem, ullis in fratribus videre memini; quantam in vobis, omni ornamentorum genere florentibus, Natura expressit, et Virtus confirmavit. Utrique vivida indoles, par corporis forma, referens in fronte Maiores suos. Ego autem summas inter dotes, multo magis iucundissimam animorum studiorumque coniunctionem semper admiratus sum pulcherrimo quippe invento, Dianam et Palladem, Deas utique dissidentes, ac ferme nullo, praeterquam virginitatis consensu amicas, reconciliatus. Quae in Deorum Conciliis, propter diversam vivendi agendique rationem, feruntur olim mutuis abstinuisse conspectibus; intra limina domus vestrae, familiariter pacem colunt,
neutra alteram impedit: utraque vos iuvat. Venandi voluptas interposita, cupiditatem sciendi non minuit. Hoc corpus, ista animum exercet in cornibus Cervorum cithara pendent: venabula plectris sociantur, calamique deversos in usus instructi . Chartam doctissimis epistolis insumendam, luporum aprorumque dentes laevigant [Reg: levigant] . Idem Musarum, Maenalium et Castalium videri possit. Indicta profectione, nullos Magis deceat agitare equum, insequi feras, dirigere tela, ipsi montes silvaeque, praebere gaudent accessus, et audito clamore subsultant Domi rursus commercia literarum succedunt in solidum. Amoenissime refertis, quid Echo Romana dixerit, describuntur nemora, antrorum recessus, colles fontes. Omnia elegantiae coloribus et genio vestro rident. Cum Musis loquimini, ut sororibus; cum Apolline, ut fratre. Praeterae nihil tam profundum altumque humana sapientia constituit, quo non exporrecti felicitas ingenii perventura videatur. Illud nuperrime placuit; cum Sigismundus Lecanta, Cognatus vester, antequam Bononiam evocaretur peteret a me Dianae sacra versibus celebrari, addidisse vos: caverem autem Palladis auctoritatem delibare religionem Pieridum non esse iniuriosa Faunorum laetitia temerandam. Accepi imperium et conditionem atque honestissimis votis obsecutus, alternis utrique Divae litavi. Caeterum non in omnem venationis ambitum diffusus, sed ex aliquot patribus pauca dumtaxat complexus sum. Antiheses, morosorum hominum fastidiis metiendae sunt: Sub finem Dithyrambus, meo sensu.
Nam cui non placeat venatum vita Dearum,
Frondosa circum Maenala?
Huc pulchre Diana ferox; comitesque Dianae,
Adeste, succinctae togam:
Flava Leontodame, Britomartis fusca, Lycaste
Velox et opis caerula.
Huc de more plagas, huc gressum tendite, Divae,
Formosa nudae brachia.
Castus amat silvas. Nam tu quoque casta iugalem,
Dictynna, spernis annulum.
Quod sua misceri venantibus otia nollet
Ignava Nympha Salmacis;
Molie pecus facta est, et Virgo desiit esse,
Et vera pene femina.
Castus amat silvas Veneris nos fallimus igneis,
Clavumque clavo pellimus.
Nos Eryci, Delon, Cynthum praeponimus Idae,
Sudumque coelum fornici:
Tota fuit quondam nostrae Germania mentis,
Assueta capto vivere
Noster et Hippolytus: qui, ne Venus ureret, arcum
Elusit arcu Cyprium.
Innocuum rus est plus peccat in urbe Cupido,
Puer fera nocentior.
Antithesis.
Ad cui Venantem nec laeta, nec integra semper
Conditio, seu vita placeret?
Castus amas silvas sed et haec non unus adulter,
Et leno sceleratus, amarunt.
Venator Perdix, nemus incestavit eodem.
Quo Thebas rex Oedipus igni.
Ilice sub densa (fertur monstrasse puellae)
Corrupit te Iuppiter, io.
Castus amat silvas. Sed non sunt omnia silvae,
Quae viridis tegit abdita saltus.
Saepe sub arboribus Tros et male conscia Dido
Fraude latent Iunonis iniquae.
Regina exstructae muros Carthaginis intra
Non legitur solvisse pudorem.
Vix egressa fuit: cum totum abolere Sichaeum [Reg: Sychaeum]
Suasit amor, specus, horrida grando
Exsulis Iliaci demens complexibus arsit,
In Maneis [Reg: Manes] periura sepultos
Hinc lacrymae [Reg: lacrimae] atroces, mortisque insana cupido,
Et sanguis de pectore fluit.
Quid prodest, urbem fugisse, urbisque nefandas
Ferre faces et crimina secum?
Insectata foris cervos, currebat et ipsa,
Cerva velut grave saucia telo
His capta est Phoenissa plagis, quibus ipsa volebat
Implicitam concludere praedam.
Quae tulerat crispata manus venabula, pressit
Letali praecordia ferro.
Non quia formoso cultu succincta Diana
Virginei depingitur oris:
Quisquis in eiusdem iuravit cornua, coelebs [Reg: caelebs]
Continuo dormire probatur.
Pingeris num gens Satyris magis ulla petulca?
Omne tamen nemus incolit illa.
Quis nescit Dryadas? meretrix an notior ulla?
Non urbeis [Reg: urbes] , sed rura frequentant.
Glaucus Amimonen nemorum vitiavit in umbra:
Et pharetram gestabat, et arcum.
Ipse aper impurum vindex percussit Adonin ,
Flente licet sua Cypride damna.
Poemenis et Sticte, fuerant ex Arcade matres,
Et Theron, et nobilis Alce .
Atqui venari labor est: Venus otia mavult,
Et thalami stertentis olores.
Sed quondam et saevit Venus irritata labore,
Et vires capit ignea cursu:
Atque aliquam somnum refugit, doctamque quietem;
Parnassum, Musasque perosa.
Messis adest effer tandem, Venator Orion,
Nodosa tectis retia.
Tempus prona mane cinctos indagine saltus
Percurre nunc, et excuba.
In cervos datur ire leveis [Reg: leves] , simul annua frontis
Induruerunt germina.
Post, ubi protulerit faciem Pomona decoram,
Calvescit haec Occasio.
Nam tunc indulgent Veneri furor aestuat intus.
Plerumque formidabilis.
Ergo prima dies vix evigilavit, ab indis
Curru revecta luteo:
It longum campis agmen, selecta canum vis,
Rostroque captat omnia:
Impatiensque morae (notas odor attulit auras)
Tentat manus abrumpere.
Signa canunt omni rabies mox libera freno
Festiva spirat proelia:
Inque recens signata solo vestigia fertur
Sagax amussis narium.
Ecce per ambages cervus clamoribus actus
Ramosa tollit cornua.
Quaerenti per aperta fugam, plaga nexilis obstat,
Et impeditum retrahit.
Ille volat, ventis etiam post terga relictis,
Fontemque quaerit avium.
Terga pavore madent. Fruticeta trementia late
Rumpuntur, et circumsonant
Sed iam praeda cadet. Premit arcte candidus illam
Leucon, et ater Asbolus.
Protinus Arcadio solvuntur viscera cultro.
Cor immolantur Deliae.
Caetera concordes epulas, concordia pingui
Luxu saginant pocula.
Antithesis.
Gaudia sint utinam, quae fortiter ter audito dici;
Laetitiaeque vacent
Aequata priscis Orgia:
Ista tamen magno, nisi fallimur. Orgia constant
Oblita quo pretio,
Quantum metalli prodigunt!
Argentum ferro, plumbo consumitur aurum:
Haec Diomedis erat
Glaucique per mutatio.
Quantula res, cunctis animalia cernere nota;
Ut iaculante manu
Confixa, cervi palpent!
Tantum oculo debes aut tota pascere silva.
Sumtibus [Reg: Sumptibus] immodicis
Cogaris hunc Apicium?
Heu cave, ne renoves clamantem Actaeona frustra
Fabula nobilior
Cadmi futurus filio.
Quid si cornigeri videas gregis agmen aquosas
Subire Nympharum domos?
Saepe lacum tranant centum, capita alta levantes
Virgulta credas repere.
Pompa necis iucunda natat, timidaeque severo
Lusu lavantur victimae.
Cum subito glans torta ferit cava tempora cervi,
Luctantis in vivario.
Ille prius fusos stagno quam porrigat armos,
Sublime rectus tollitur;
Assultuque fugit mortem, et mox corpore toto
Plaudit cruentos vortices.
Gaudent agricolae praedonem messis abactum
Poenas dedisse criminum.
Respirat placata Ceres, iustamque Dianam
Tanto salutat laetior.
Antithesis.
Sed iuvet haec vidisse semel: si crebrius instes
Ac repetas, fastidia ructant.
Saepius adspexi trananteis [Reg: tranantes] flumina cervos.
Plus fuerit, subiisse paludem?
Fabra hominis mens est, et novit imagine rerum
Diversas coniungere formas.
Contrahit in medium, quaecumque extrema vagantur.
Ac toto distantia Mundo.
Illa domi lepidas acies quascumque ferarum,
In cerebri committit arena.
Illi barrus adest, quoties desiderat, Indus;
Et pede bos sparsurus arenam.
Psittacus in cavea, vel cercopithecus in aula,
Cumque sua nuce simia ludens.
Interea nulli fas est potuisse galerum.
Adhaeret instar cassidis.
Non si praeter eant Phoebus, Latonia, Caesar,
Nudum videbunt occiput.
Post vespertinus Titan ubi liquida magni
Enavigavit aetheris,
Iamque viae fessus portum prospectat Iberum [Reg: Hiberum] ;
Appellitur Venatio.
Ergo domum redeunt evincti tempora quercu:
Laudant ferinam coniuges.
Heic [Reg: Hic] sudata fames conditaque ponitur, olim
Multis emenda Regibus.
Atque aliquis spissum prosternit in aggere somnum;
Et flante naso personat.
Capripedes alius Faunos imitatur, et Oden
Gratam Napaeis accinit.
Antithesis
Interea nulli fas est vitare calorem:
Uruntur instar cerei.
Ardet anhela sitis, trepidoque accensa profundum
Negat liquori cedere.
Dumque canis latrat, venantis et ilia latrant,
Bipesque venter ringitur.
Ut multi reduces stupam [Reg: stuppam] , cupiantque vel ipsam
Scobem comesse; non habent.
Sunt certi fines; sunt certa vocabula nobis:
Est mira fandi gratia.
Qui non vult onager, vertex vel obesus haberi;
In verba ne peccaverit.
Tutius in luco Triviam spectare lavantem
Possis, Iovemque prodere:
Quam venatricem temere corrumpere linguam.
Hic error, est Piaculum.
Indubitata cadit Reus in ludibria cultri,
Ceu numen, irritabilis.
Omnia si tentes, nequeas evadere ferrum
Deae sacrum Facetiae:
Missilibus Phoebi, Mavortis dignius hasta,
Ipso Tonantis fulmine.
Quisque super Cervum porrectus plectitur error,
Ictuque fert innoxios.
Herbida succssis iam dudum Orchestra cachinnis,
Fluctuque pulmonum fremit.
Antithesis.
Huc igitur ventum est, ut iactent Rhetora silvae
Campi disertum Protea?
Cuius se forma: facundia vertat in omneis [Reg: omnes] ,
Novare felix nomina.
Chaonias legimus spirasse oracula quercus,
Non vero quamvis arborem.
Si tamen ista novae concessa est gloria linguae
Ususque Venatoribus:
Nempe suis eadem Pataraeus Apollo poetis
Negabit, ohe, vitricus?
Atqui tam bene sim novitatis idoneus auctor,
Quam rure natus semifer.
Quid dabitur vati, qui mille sonantia verba,
Tornata, plena, grandia,
Nec strumosa tamen, nec hiulca, nec aspera tractu;
Sed Attice virilia,
Signaque signatas res exaequantia, nocte
Excogitabit unica.
Ennius arma sonans olim taratantara dixit:
Hac voce castra moverat.
Non minus audebo, si, quod pater Ennius hausit
Praestat silere caetera.
Taygeti Divae paullo maiora canamus:
October infert frigora.
Cum nix prima iacet, paullumque incanuit ilex,
Tritaeque strident semitae:
Eustachiana cohors, lato venabula ferro,
Sudes et ambustas para.
Arma volutabis infer silvestribus arma
De proeliaturus cape.
Mane ruunt equites: et qui de gente Laconum
Venit Melampus utilis;
Dictaeusque Dromas, Tigrisque et matre Britanna
Natus Lycisca fortior.
Cautus adhuc procul, et solers [Reg: sollers] divinat Aello,
Hosteisque [Reg: Hostesque] tectos arguit.
Obliquumque tuens, hic post carecta latet Sus,
Hylax acutus indicat.
Conveniunt plures aper ocius exsilit, et se
Aufert tumultu fulminis.
Currite veloces, Hecaerge et Oreades omnes:
Ut collocetur bellua.
Antithesis.
Heu, nulla in silvis, certe non plena voluptas!
Praeda quidem Calydonia capta est;
Non sine clade tamen ferro porrecta iacet sus:
Sed denteis [Reg: dentes] in ventre reliquit.
Rusticus hic oculos terebravit vepribus; ille
Et poplites abiunxit et artus.
En, turpem plagam, decumanaque vulnera multi,
Effuso cum sanguine monstrant.
Inguina diffusus propriam Venator arenam,
Et munus ferale Dianae,
Seque super culpat; ululatuque aethera complet.
Num tanti spectacula ruris!
Non praebere queat meliora domesticus olim
Et gratis innoxia porcus?
Omnibus in plateis grunnire Elpenora late,
Et socios audimus Ulyssis.
At non ignavis licet esse prementibus aprum.
Seria tela para
In vasta silvae abdomina.
Hic tibi Garpophori praesens occurrat imago,
Sanguinolenta truces
Pugnantis inter bestias.
Quaedam vix Geticis distat Venatio bellis,
Ense manuque ferox;
Martemque verum provocat.
Quippe sui meminere ferae. Secat, ecce, lutosam
Turbine rapta viam,
Globumque stantem perfurit.
Qualia in obscuri pluvia caligine coeli,
Nube tonante ruunt
Parsura nulli fulmina.
Emicat et Lachne Spartana, et Oribasus Arcas,
Setigerasque [Reg: Saetigerasque] Nape
Deprendit aureis mordicus.
Mulcet corda metus vibrantia gaudia pallent,
Erigitur pilus:
Sed grata sunt pericula.
Adversi confligit apri pinguissima moles:
Cum canibusque suos
Miscere denteis [Reg: dentes] aestuat.
Donec ab innumeris equitata Sagacibus ictum
Non removere valet,
Obstante coram Pamphago.
Sic quoque terribilis: trepidat mortemque minatur.
Igne flagrante oculi;
Vitreis inictum convocat.
Currit, io, frendens, praefixam currit in hastam.
Irruat ulterius,
Ni fortis obstet lamina.
Ergo putreis [Reg: putres] animam spumantem eructat in herbas.
Sic quoque torva iacet,
Terraeque sulcos imprimit.
Stragibus augetur numerus. Sacer impetus idem
Per nemus omne vagus,
Sexcenta monstra collocat.
Subvehitur plaustris camporum terror in urbem,
Nunc amor, et populi
Mirantis explet lumina.
Pondus iter tardat; pendent immania visu
Tergora: quamque trahunt,
Horrenti iuvenci sarcinam.
Pars sale conditur: verubus pars mascula cedit.
Ebria sanguineum
Culina nidorem vomit.
Grande caput mensas obit, et convivia circum
Fertur, ut in stomacho
Gulam latentem provocet.
Additur hiberni petulans clementia Bacchi,
Non sine saevitia
Movente iucundum sitim.
Antithesis
Unde sonant moti festivo carmine montes?
Cur icta clamant sidera?
Scilicet a laeto debellatore ferarum
Concussa plaudunt Maenala!
Ostentantur Apri, perfusaque spicula tabo,
Visenda caedes ordine.
Credideram Geticum dempta cervice tyrannum
Duci subactis Thracibus.
Mustea de capto tales Petasone triumphi
Aguntur inter pocula!
Sis tamen immanis (nam quid contendimus ultra?)
In strage porci gloria:
Maxima nimirum Canibus debetur odoris,
Oribaso vel Laelapi.
In quorum rictu posuit cataphracta minaceis [Reg: minaces]
Natura serras dentium.
Hi pugnant, hi colla tenent, hi morsibus instant.
Hi devorant coliphia;
Et cum Setigeris [Reg: Saetigeris] subeunt discrimina vitae,
Luctamque arenis inferunt.
Quando Aper huc illuc, omnem curvatus ad ictum,
Canes in orbem fulminat;
Spectat homo tantum, veluti Circensia quondam
Plebs otiosa Romuli.
Non nisi securus lascivae commodat irae
In hoste deprenso manum.
O ergo Latium Canibus decerne triumphum,
Dignis adire curiam.
Primus eat Dorceus; Canachen comitetur
Hylactor:
Lachnen sequatur Pamphagus.
Sed Dromas et Ladon generis consortia iungant:
Stipet Melanchaeten Thous.
Tum post Ichnobaten et Theridamanta Britannos,
Laconiasque Tigrides,
Dictator trabeatus eat Latrator Anubis.
Currum trahunt Aegyptii.
Sistra procul Nilusque sonent, venerante Canopo
Ringentis ora numinis.
Pone catenatique sues ducantur, et ursi,
Fortuna si quos addidit.
Sistantur vivi pedibus post terga revinctis:
Palam vehantur mortui.
Atque ubi contigerit Capitoli ignobile saxum
Pompae Caninae fabula;
Cerberea detur Victori pinguior offa,
Et in Macello dormiat.
Qui cupit e terra pulsos Alemannide [Reg: Alamannide] Suecos,
Trans gelidi carecta Bootae:
Colligat e turmis aciem Venantibus aptam,
In Thracas moturus, et Hunnum.
Nos animos, nervumque, irasque, et robur habemus,
Iam dociles perferre laborem.
Scimus discusso Solem praevertere somno:
Ante diem gyramur ad Ortum.
Saepe Deam noctu spectamus in aethere nostram
Vultu alio deducere stellas.
Excubias si castra suas silvestribus aequent
In medio Mavortia campo;
Aut ubi considunt vigiles ad moenia, iussi
Obsessos defendere muros:
Tam facili numquam saltu se libret in urbem
Neglectu felicior hostis.
Nec tot vulneribus rubeas lacerata, sinumque
Scissa tuo, Germania, damno.
Praeterea nos dura fames exercet; et urit
Saeva sitis, comitata molossos.
Scimus Appollineis etiam certare sagittis,
Mentiri metuentibus ictum.
Non solus pomum puerili vertice Delius [(editor); sic: Dellus]
Deiciat. Feriemus et ipsi.
Gustavi regale caput fortasse tulissem
In disco tibi, Maxime Caesar:
Si mihi mandasses olim, tua signa sequenti,
Vandalicum configere collum.
Antithesis
At neque propterea, quisquis venator habetur,
Bellator audit strenuus.
Invenias multos in pacis proelia forteis [Reg: fortes] ,
Spondere fastos Herculis.
Speres effusos Gradivi renibus, ipsum
Visu fugaturos patrem.
Horum aliquis summo ieiunus mane, feroci
Rus verberat suspiro.
Quamvis tristis hiems constringat frigore terras,
Aetherque spissus mugiat;
Admotum conscendit equum festinus, et urget
Spelaea, dumos, confraga.
Nil metuens in opaca ruit, non laeditur aestu,
Contemnit hibernum gelu.
Immemor et coenae [Reg: cenae] vento pulsatur et imbri,
Ipsisque duratur malis
Quo se cumque rapit, videatur inire duellum,
Timens susurros aesculi.
Finge levem belli rumorem ad tempora lapsum,
Movisse cordis pessulum:
Mox prodire metus; vario pallescere vultu,
Stillare toto corpore.
Pallentem statuam sonipes quoque concitus aufert
Abimminente lancea.
Seria res ludo, Marti Latona distat;
Campoque frondosum nemus.
Et tuba terribilis, funestaque nubila proflans,
Terret minorem fistulam.
Si recte memini; magni Chironis alumnus,
Et generosus Abas,
Laudantur a venabulis.
Pergama qui fundo subvertit, et Hectora curru;
Fertur amasse nemus,
Senisque rupem Thessali.
Bellipotens Panopes, fortissima dextera Lausi
Insidiata feris,
Gaudebat arcum tendere.
Denique Centauris quid ad hostica promtius [Reg: promptius] arma?
Gens animosa meae
Consentit asto Cynthiae.
Tela, rudes quercus. Aliquot concurrere visis,
Ipse pavens clypeo
Gradivus optet protegi.
Arboribus iactis oculi figuntur; et una
Faucibus immodice
Quassis molares excidunt.
Antithesis.
Quis mihi silvicolas tumido crepat ore bimembres,
Monychon atque Pholum?
Ut venatores fuerint, quos corpore misto
Pindus et Ossa tulit;
Hinc honor accedet Dianae castra secutis,
Eximiumve decus?
Utilius sapiens ventosa lauda carebit,
Quae nihil artis habet.
Obicis Aeaciden sed non in plebe ferarum
Haeserat Aeacides.
Quem non tentasset Meleager; hic obvius instar
Straverat hinnulei.
Ursorum cuneos solus turbabat Achilles;
Solus in antra ruit.
Ille truces catulos, matre inspectante leaena,
Eripuisse datur.
Si leo se contra mosset, divulsa iubatum
Fregit in ossa patrem.
Salve Latonae soboles, Regina triformis,
Tresque gerens facies;
Mihi sed una carior:
Qua nemora, et monteis [Reg: montes] , et amica negotia curas;
Cum pharetrata tuum
Fratrem relinquis aetheri
Te moderante manum, certos intendimus arcus:
Certaque sulphurae
Mandata glandes deferunt.
Te duce tres canos, nigranteis [Reg: nigrantes] quattuor ursos.
In nive Sarmatica.
Stravi volucri plumbea.
Unus in his, postquam praeclusit caespite vulnus,
Verberis impatiens
In me bipes surrexerat.
Dum voveo pellem, geminato turbidus ictu
Concidit ante pedes,
Polumque versus Arcticum.
Auspice te scopulos, vicinaque scandimus astris
Saxa; licet saliens
Nos capricornus impetat.
Tres nuper capreas deieci vertice rupis.
Ardua picta quidem;
Sed est voluptas utilis.
His ego vestitus virgatam rideo byssum;
Tinctaque Sidonio
Contemno rore vellera.
Antithesis.
Quod moneo: cave, ne variant invia damis,
Ductis in exitium:
Dicaris alter Icarus.
Utque dedit lapsus celebri sua nomina ponto:
Praecipitante gradu,
Famosa des et montibus.
Martini paries, quo nititur alta Tyrolis;
Cum glaciale caput
Praerupta coelo subrigit:
Illa tuis Rupes, Dux, inclita, Maxime, coeptis
Aspera vel Satyros
His terret a [(reading uncertain: print faded)] vestigiis.
Conclamatus eras, nite Deus ipse levasset,
Qua via nulla patet,
Miro reductum tramite.
Lubrica cur miseri discrimina quaerimus ultro?
Illa tamen subeunt
Iniussa, nec praenuntiant.
In subitos casus, Mortales, stamus et imus.
Fata vehuntur equis:
Et saepe turmatim ruunt.
Dilectam Cephalus thalamis Hyphileida Pocrin.
Ah! miser arcitenens,
Transfixit inter arbores.
Dum putat esse feram, calamum coniecit aduncum.
Torta sagitta volat:
Exclamat Uxor, occidi.
Error erat; sed erat numquam revocabilis error.
Fixa iacebat humi:
Figens madebat lacrimis.
Obvius, ecce, lepus, grata formidine natus:
Praeda, nec aerio
Cessura phoenicoptero.
Ille canem quemvis, nisi sint duo, plurima circum
Iugera, multiplici
Fatigat unus circino.
Currit in anfractus, morsumque eludit hiantem
Laelapis: et dubitat,
Seseque pernix eripit.
Ac licet interdum pede iam videatur, ore
Increpitante premi;
Rubo latronem dimovet.
Non tantum celeres Lepori timor addidit alas,
Auxit et ingenio,
Et delicatis fraudibus.
Antithesis.
Quo mea me tua te, ducitque trahitque cupido;
Hoc melius iuramus amantes.
Quot Caesar quidem misceas, tot cuspide Mauros
Crediderat stravisse leones.
Nos ergo nobis, nos gaudia fingimus ipsi;
Et cupimus dulcedine falli.
Ei ieiuna canis, leporem sectata fugacem,
Spectanteis [Reg: Spectantes] delectat in agro:
Rivalem cum rapta fugat, super ossa recumbens,
Non pariter delectet in urbe?
Ut tamen admittam discrimen utrimque locorum;
Hoc peius venatio distat
Saepius et vacuum praedae Silvanus, et aegrum,
Et multo cum splene remittit.
Quantumvis latebrae speculator in ilia nixus,
Bis senas impenderit horas.
Ut capias aliquid: quoties amitteris ipse,
Teque tibi furaris et annos?
Perdita nam vitae censebis tempora, vilis
In studii feritate peracta.
Turbantur Vulpes lapidum modulante repulsu,
Suis cavernis excitae.
Quamvis mille dolos circum praecordia gestent,
Falluntur arrectae sono.
Sunt et ab unguiculis pumili, genus acre, Catelli.
Quos rixa mater edidit;
Parvaque. Sed tanto nutrivit acerbior ira,
Et imbuit calumniis.
Acti nequitiae stimulis in viscera terrae,
Clausos lacessunt incolas:
Textoresque feros vel sic invadere tentant.
Latratus ore maior est.
Nil mage pygmaeis vulpecula ralibus odit;
Nil experitur saevius.
Illud ridiculum: lepido cum cogimus ictu
Subire sustuarium [(reading uncertain: print faded)] .
Credas Schoenobaten saltare per aera: tracto
Sic fune quassa subsilit:
Inque trabes recidens, miserandum et funebre gannit
Astura mortis victima.
Malim vulpini lusum spectare petauri,
Quam prima Romae munera.
Antithesis.
Sed mihi non aeque haec Venatio foetet.
Dant pares in tempore poenas.
Infamem Vulpes nebulam et nil turis olentem
Impingit capientis in ora.
Praefero Samsonem: quem non damnabile votum
Admorat nemoralibus antris;
Sed vindex animus, potuit cepisse trecentas,
Hostili nociturus aristae.
Peioris o si vulpeis [Reg: vulpes] educeret uncus.
Quae Regum stabulantur in Aulis;
Ut cultas rodant segetes, vinetaque [(reading uncertain: print faded)] vastent,
Et totum Virtutis Honestum!
Maior haberetur, quamvis foret ultimus, ipso
Venator Samsone colonus.
Imus Amycleos, Socii, percurrere saltus.
Huc indoles, huc gaudia
Me mihi nota vocant.
Ipsa loci facies primo, nemorumque corona,
Quem non in agros elicit,
Dum modulantur aves?
Deinde patens aer, et coelo purus aperto
Pulmonis haustus integri;
Vivaque fontis aqua.
Hic tellus aequata iacet, tumet altior illic;
Magnisque despectantia
Montibus astra ferit.
In modicos alibi colleis [Reg: colles] suspensa levatur,
Devexa ludit vallibus:
Quae variata iuvant.
Hic coryli fagis, hic mistae quercubus alni
Scenas virenteis [Reg: virentes] exhibent.
Urbs, operosa, vale.
Nescio quam vivos in pectore sentio motus:
Cum ruris adspectus subit,
En, ut in arboribus lanugo nexilis haeret:
Lymphae loquaces ut cavo
Pumice prosiliunt!
Multa domi licet invitent remanere negantem;
Silvas tamen mens praeripit,
Retia rara, plagas.
In silvas mens omnis abit cum dormio, Fauni
Iucunda clarant somnia;
Semper et ista virent.
Mox canibus videor scrutari lustra ferarum.
Voceis [Reg: Voces] amicas audio:
Vocis imago redit.
O abies, bene quae montana vesceris aura:
O arbor umbrarum parens,
Sideribusque prope
Contiguum submissa caput; quae semper in altum
Umbone surgis florido,
Fessaque membra tegis!
Tu me ramorum viridi caligine mulces,
Et fronde cingis pileum:
Tu mihi grata quies.
Fallor, an hirtus aper? Videone aequantia fagos
Procera cervi cornua?
Laevia saxa sonant.
Impulit horrenteis [Reg: horrentes] , procul audio, bellua dumos.
Servi, Lacaenas solvite
Nebrophonemque iugo.
Talia per totam ludunt insomnia noctem.
Natura non expellitur.
Haec mihi vita placet.
Antithesis.
Adde; quod in moreis [Reg: mores] migret venatica Circe,
Plerumque miteis [Reg: mites] efferat:
Et placidis longe pulsis inducit agresteis [Reg: agrestes] ,
Crudamque redit indolem.
Humani cessat reverentia sanguinis, ex quo
Sanguis ferinus funditur.
Nempe negant aliqui? Iactantius imo fatemur,
Et inde captant gloriam,
Utque intus habitare feras, Faunosque sciamus,
Mistumque Centauri genus;
Ante fores pendent rictus atque ora ferarum:
Quo more caupo [(reading uncertain: print blurred)] noscitur.
Tectum introgresso caput ostentabitur ingens
Gigantis ursi Sarmatae.
Pondus inest verbis, geminatque ostenta luporum.
Hic natus est in Anglia.
Exuvias huius Tyberinus [Reg: Tiberinus] misit amicus,
Nutricis olim Romuli.
Hoc trifidum cervi cornu vicinus Amyntas
Sub iliceto repperit.
Istud Rhinoceros medium deiecit in agrum:
Increvit illud fraxino.
Pulchrius o quanto Curius monstravit aratrum,
Quo Consul arva verterat!
Ollam Fabricius falcem Serenus et ensem,
Scutumque Patris Scipio.
Monstrares utinam detractas vertice Sueco
Cristas ahenae cassidis!
Aut tabulas, multoque nigrans lectore volumen,
Scriptamque iuris copiam.
Quidquid in arguto lusit sapientia prelo,
Praefertur istis cornibus.
Scire iuvat, quo se genio tuentur et astu;
Quos fera quaeque dolos
Evocet inclusos villis aut pellibus. Omnes
Hostibus invigilant;
Bellaque noverunt et convenientia tela.
Haec fodit, illa secat.
Haec punctim, caesim ferit: fugit ista nocenteis [Reg: nocentes] ,
Parthia, more tuo.
Altera, si circum iaculis urgetur iniquis,
cunctaque septa videt;
Sese offert, strictosque acuens interrita denteis [Reg: dentes] ,
Fulmen in ore coquit.
Quam diversa canum sunt irritamina! Odorum
Qualis avarities!
Subsessor clamore premit, cursuque ecutor [(reading uncertain: print unclear)] :
Nasus ubique sagax
Viscera cum praedae dispersa iacentis in orbem
Depopulanda damus;
Credas infestos Furiis gaudentibus Orci,
Accumulare [(reading uncertain: print faded)] globum,
Ira plus aliquid saevaque cupidine latrat
Luxuriosa fames.
Praeterea longo nos plurima discimus usu,
Eruimus solo:
Quae nec Aristoteles sciri, nec Plinius, orbis
Fossor uterque, dedit.
Sola tuens oculis noto vestigia signo,
Protinus augur ero:
Coniciam sexum [(reading uncertain: print faded)] , pecus haec est femina: trimi
Haec simulacra mares
Impressere solo. Fera parturit ista: sed illa
Plenius uber habet.
Ardua quot ramos protrudant cornua; cervus
Indicat ungue pedis.
Inspectis pecudum fibris, Hetruscus [Reg: Etruscus] aruspex.
Scire futura petit.
Certius hoc possum, sumtu [Reg: sumptu] leviore Sorori
Cedat Apollo suae.
Antithesis.
Interea, dum se praefert Titania fratri,
Oreades Tritoniae;
Dum Psecas, et Crocale, Phialeque, Hyaleque, Nipheque,
Rhanisque Musas posthabent:
Blanda quidem cerebro, sed vasta mole trabalis
Inserpit ignorantia.
Ars iacet in tenebris: nullae celebrantur Athenae;
Cirrhaea squalent atria
Quae demum laus est, ex ungui discere cervum,
Quot lustra iam transmiserit?
Si vitreis Magni Senecae specularibus usus
Tuas videres belluas:
Maius in immensi lucem se mitteret aevi
Nomen sonandum posteris.
Intus, si nescis, intus stabula alta ferarum
Vicina sunt praecordiis
Hic timidi lepores, et vota canina vagantur,
Et ganniens audacia.
Hic lupus, hic ululat mens insatiabilis auri:
Hic est fames Lycaonis.
Hinnit amor: videas saevos mugire dolores:
Irae iubatae rugiunt.
Spes saliens micat aure, aut desperatio latrat,
Et cuncta rumpit retia
Mentis agrum viridem setis [Reg: saetis] obducta voluptas
Radicitus depascitur.
Has, Nemerode, tuis pecudes configito telis.
Haec utilis venatio.
Ad claram studiis Famam Sapientia tendit,
Intra Librorum curiam:
Unde bonam capias mentem, discasque secundis
Perferre rebus prospera:
Et subitos contra fluctus, adversaque Fata
Firmare pontem pectoris.
Rerum occultarum primas ab origine caussas
Inquire rosis unguibus.
In puteo tepeat cur Bruma, et frigeat Aestas,
Vicesque gratas misceant.
Qua vi naturae ferrum lapis attrahat ater
Connubiale pabulum.
Quis Ventos per regna ferat spirabilis aer,
An buccinae sint aeris.
Neptuni glaucos qui frenet Luna iugales,
Aestumque deducat maris.
Involitent aurae flaventes ora [(reading uncertain: page folded)] cometae;
An Martis aulam transmeent.
Annus innato mutet Sol ordine cursum,
An Mens gubernet adsita.
Car aliquae tingi formident aequore stellae,
Quaedam fretis se proluant.
Talia Venator novit rarissimus. Ollae,
Focus, cubile, porticus.
Et Dominus; redolent alpinas omnia silvas.
Fauni tuentur ianuam.
Ad putrem Fauni ducunt siphonibus undas:
Fauni dant manibus gelidam mantilia Fauni.
Est Faunus instar omnium.
Non ego Philyriden, tumidumve Machaona supplex
Ac tremulo sermone lacessam;
Ut iuvet, et morbis vireis [Reg: vires] instauret abactis:
Hippocrates procul este tyranni
Felix, qui numquam crudelibus indiget herbis.
Aut tristis libamine succi!
Sanus ergo, corpus patulis exerceo campis:
Nec patior mala semina mortis
Crescere, funeream poscentia denique falcem.
Me proles Epidauria curet?
Ludendo , melius medicas eludimus arteis [Reg: artes] .
Non vincit Libitina Dianam.
Qui studiis intra pallent? Ergastula clausi;
Inferiis debentur et umbris.
Collapsae facies, atque infestina putrescunt;
Liberior venatus servat vitalia motu,
Et pravis humoribus obstat:
Ne bellum moveant animae; ne moenia, corpus
Ex pugnent, ac pectoris arcem.
Venatu floret sanguis, mensuraque venae
Laetitiae spirante movetur.
Frugalem preciosa [Reg: pretiosa] penum commendat orexis:
Hausta sapit de flumine lympha.
O nemus! O liquidis rorantia fontibus antra!
O gelidi formosa Lycaei!
Me procul in virideis [Reg: virides] sepostum ferte recessus.
Me vestris abscondite silvis.
Antithesis
Parca voluptatem manus, appensamque bilanci
Commendat usus rarior.
Quod nimium, semper nocuit: mediocria prosunt:
Librata durant fortius.
Non ego defixum pluteis allidere pectus
Noctu diuque suaserim:
Sed neque more ferae rapidos intendere cursus,
Et aemulari capreas.
Venator, quem nota semel sua cepit Enyo,
Furorque dulcis imbuit;
Fertur in immodicum, fusisque exundat habenis,
Mansueta damnans otia:
Et sitit et vigilat: tandemque aetate fatiscit
Non illaboratus senex.
Quod miserum! Duros fractus licet egerit annos,
Insomnis, et sub pellibus:
Declivem curvo cum portat vertice vitam;
Dolet, dolendus nemini.
Austeras hiemes tamen, et tulit ignea coeli:
Sudavit, alsit, corruit.
Sed quia Virtutis non haec toleravit amore,
Ridetur in dispendio.
Caesareos quae movit equos in vulnera Sueci,
Audax mori pro patria:
Publica tractavit toto assurgente senatu,
Fidem talento praetulit:
Illa, vel in morbo laetabitur, illa senectus
Extendet aevum laudibus.
D. rixarum satis est. Cur, age, mutuis
Nos verbis, Soror, et nostra lacessimus?
Turpis causa duelli,
En, risum Veneri movet.
P. Quae iactare suum plus nimio genus,
Incepitque prior tollere cornua;
Desistat prior oris
Illaudata superbia.
D. Tethys, Iuno, Ceres, et Rhea litigent:
At nos alma decet pax; quia virgines.
Secum bella ferentis
Expertes thalami sumus.
P. Quando virginei gloria nominis,
Et me tangit amor; desino iurgii.
Dulcis quid mea porro
Vis, Latonia? do manus.
D. Illam, docta Soror, vertice maximi
Proles nata Iovis, si sinis, osculor.
Iam nunc altera puris
Ornet versibus alteram.
P. Virgo, quam genuit candida Cycladum
Tunc primum stabili mater in insula,
Magni conscia partus;
Est praestantior omnibus.
D. Virgo, quid gravidae nescia feminae,
Fecundi cerebro prosiluit patris,
Ceu lux sidere fusa;
Est cunctis dea clarior.
P. Pulchram, Pierides, dicite Cynthiam;
Nam vultu triplici paenitet unica.
Certe nulla venustas
Vultus aequiparet duos.
D. Formosam, Dryades dicite Palladem:
In cuius facie masculus est decor.
Frontis torva voluptas
Laxa casside fulgurat.
P. Nostram si quateres ardua lanceam,
Paulisperque manu spicula poneres;
Portas urbis Athenae
Venturae tibi panderent.
D. Sumpta si pharetra per iuga montium
Insectere feras; eminus intuens
Credat frater Apollo
Gressus ire sororis.
P. Magnorum tetricas, tu potior Dea,
Fronteis [Reg: Frontes] laetitia solvere Principum;
Multi pulveris aulas
Et fastidia diluis.
D. Non ignobilior, quae celebrat tuba
Armatosque duces, bellaque Caesarum.
Quanto digna triumpho
Reges purpureos canis!
P. In foedus coeo. Donec equus pede
Fisso fundet aquas, seque biverticis
Pandent culmina clivi;
Latonae sobolem colam.
D. Coniuro pariter. Dum ferient comis
Nubeis Taygeti saxa virentibus;
Et Tritonia nostris
In silvis memorabitur.
P. Si te, quod posita sindone viderit
Actaeon, iterum rideat Idalis;
Vindex Aegide tota
Compescam caput improbum.
D. Si fors alterutram, quod sumus innubae,
Infamis meretrix temnat, et exprobret;
Hoc sternetur ab arcu:
Huic vitam iaculo dabit.
P. Iamque, o nostra, vale viso Monachium
[Isthuc nam soleo tendere saepius]
Dictatura Poetae
Dilecto mihi proelia.
D. Et tu cara vale. Me nemorum ferax,
Ebersperga vocat. Dux mediabitur
In cervos: eo nostris
Saltum claudere retibus.
P. Carmen dulce, meo nomine, de tuis
Vates composuit laudibus Alsata.
Sancti pignus amoris
Hos dono tibi, Delia.
D. Est cornu mihi, quod frons generosior
Cervi protulerat, si citharas velis
Aureo figere ramo,
Cras mittam, tibi, Caesar.
Musa, siquid otiaris,
Nec molesta Martis urgent
Iussa, Teutonumque caedes;
Hoc agamus. Innocentis
Arma non damnosa belli
Concinamus, et triumphos Virginis Latoniae.
Ex Deabus nulla maior
Digniorque multiformi:
Elegantiore vestros
Aemulatur nulla vultus,
Phocidos novem puellis
Ore, vita, voce, forma, moribusque concolor.
Si feras, nemusque tota
Montis ab radice vulsum,
Thracius sonante chorda
Creditur traxisse Vates
Orpheus, famosus Orpheus;
Gaudeant nunc et poetae iure venatorio.
Ipse Phoebus noster arcum
Gestat, et leveis [Reg: leves] sagittas
Imbuit cruore damae.
Ductus et maiore ferri
In trucem Pythona telo,
Cum peremit putre monstrum, liberavit patriam.
Foederatas iunge cara
Cum Lycaste, iunge vires,
Osculo Thalia rapto.
Cedat omnis corde livor!
Estis, io, vos sorores.
Cynthiam quaecumque laudat, laudat et Tritoniam.
Nempe non amica tantum
Dulcius est Aurora Musis.
Mane summo vix madentem
Propulit corusca bigam;
Iam vigil sopore pulso
Frigidam venator haurit, inque silvis militat.
Ille delectatus aethra
Humidas vibrante flammas,
Floridaeque lucis ostro;
Arborum frondosa lustrat:
Laelapisque suspicaci
Sedulus ferina naso tendit in vestigia.
Ungue viso, belluosi
Arbitratur signa saltus,
Et latenteis [Reg: latentes] inquilinos.
Hac eundem, fune tracto
Per fruteta, per vepreta,
Vis odora callidorum certa suadet augurum.
Praevium secutus omen
Glaucus instat, plagarum
Explicari terminantum
Vecta curat involucra.
Mox amoeno castra clivo
Figit, accubatque subter fraxino vel ilice.
Huc sodales convenire
Multiplex invitat umbra.
Promitur senex in herba
Caseus, Ceresque mollis;
Et rubentis feta Bacchi
Siqua densis tecta ramis intepescit amphora.
Sermo falsus, et lepores
Rus olentes, usitatam
Condiunt quietis horam.
Artis est, heic [Reg: hic] absque naevo
Verba fari, lubricaeque
Legis observare flexus, nec rotari turbine
Indicant imaginosas
Somniorum mille formas;
Phantaso diurna miris
Facta confundente monstris.
Primus infit: Mi videbar
Aliger volare cervus, hinc ad usque sidera.
Alter: Ibam pileatus
Mellis explorator ursus:
Veneramque pervetustae
Ad foramen grande quercus:
Iamque rostro moliebat;
Cum repente suscitatus memet ipsum rideo.
Tertius: Me tristis, inquit,
Morpheus succendit ira,
Miscuitque caede somnum.
Hinnulum fixurus erro:
Rebar occidisse Natum.
Funus una, luctus una, noxque tetra vanuit.
Rupe, quartus, ex acuta
Forte contemplabar arva.
Praeter hostis ibat agmen.
Inde Suecos tot peremi,
Quod superne saxa ieci,
Obtulique devorandas plumbeas acanthides.
Talibus se feriati
Provocant, falluntque tempus.
Ante viva, viva pone,
Viva, iuxta manat unda;
Limpidique per lapillos,
Perque gramen, ore fontes murmurant argenteo.
Inter haec plumis superbae
Alites cantare pergunt.
Magna caesim, parva punctim
Verberant decenter auram:
Cuius ictus et querelas
Oscinum iucunda mater temperat Symphonia.
Inter haec et flabra ludunt
Mollium Favoniorum;
Excitantque ventilando
Arbores garrire doctas.
Fabulantur, ac vicissim
Nescio quid de suismet blatterant [Reg: blaterant] cunabulis.
Quae loquantur, nemo novit
Praeter illos, queis [Reg: quibus] Apollo
Mysticus secreta pandit.
Pinus,ulmus, robur, alnus,
Aesculique populique.
Improbas Nasonis arteis [Reg: artes] exsecrantur Itali.
Haec susurrat; se fuisse
Feminam, nunc esse fagum.
Ista narrat, ut procantem
Fugerit conversa caprum.
Sola Baucis cum marito,
Exuisse laeta rugas, obstrepit rixantibus.
Otio satis repensi
Sunt labores. Surge tandem,
Pigra venantum Corona.
Surge; se propinquus infert
Imperator, cuius aeri
Imputas amoena pacis arma, lusum, proelia.
Protinus Corona surgit:
Itur in seposta silvae;
Tesseraeque militares
Dividuntur a tribunis.
Aestuant spes et cupido;
Et pavore laeta pulsat gratus horror pectora.
Ductor exin in virenti
Veste totum cogit agmen:
Silviusque mitiora
Bella fervens auspicari,
In chaos vocale guttur
Solvit, et tumultuosi clamat instar Stentoris.
Frondeam stans ante scenam,
Intonare iussus ambas
Hinc et hinc occludit aureis.
Tum caput siticulosum
Elevat, pedumque calceis;
Ceu canora vox ab imis attrahatur ocreis.
Nec diu cunctantur intus,
qui ferarum claustra servant:
Sed caninis evocati
Faucibus responsa mittunt;
Hostiumque cognitorum
Ordines, exercitumque Silvio denuntiant.
Mugit ille, mugit Echo.
Utriusque vox remugit:
Quam reciprocante fluctu
Inter antra, stagna, colleis [Reg: colles]
Volvit aer et revolvit.
Hoc celeusma [Reg: celeuma] nominatur, et Dianae classicum.
Indoles Nembrodiana,
Audiens procul feriri
Vugula sonante terram;
Belluae de mole certa.
Scit quot annos, quamque celsa
Germinante silvi cultrix fronte portet cornua.
At simul prodire coepit
Cervus actor in theatrum;
Mos iubet favere linguis.
Plectitur, quicumque mussat:
Stridulum se commovere
Punientis inquietos lex vetat silentii.
Prodit (o Dyctinna [Reg: Dictinna] , salve)
Corniger pavens videri:
Anxio sudoris imbre
Sparsus, exsertusque linguam,
Eruditus ingemiscit,
Et sitim desiderantis tunc Davidis ponderat.
Spes salutis nulla restat.
Hinc ferox subsessor urget:
Inde retiariorum
Septa, textilesque muri.
Currit: et, vel implicatur,
Saucius vel sulphuratae glandis ictu porgitur.
Iuverit spectare laesum:
Ut tripes festinet aegre,
Et retro quando versus
Devios quaerat recessus.
Quod prematur a molosso,
Increpans Hylactor instet, nescit eluctarier.
Iamque saevit omne ferrum:
Latrat omnis silva circum.
Alterum secutus alter,
Alterumque collocatur.
Vesperam sub imminentem
Herbido procumbit agro longa strages ordine.
Post tremendi blanda cultri
Exigit vindicta poenas.
Conscius peccasse contra
Scita, Deliaeque numen,
Sive voce, sive iactu;
Mox citatur ad tribunal. In reos inquiritur.
Quod secundent Dii Deaeque
Praesides Venationis:
Ecce Primipilus adstat,
Et caduci strata supra
Explicatam terga cervi
Immolat Diis et Deabus Iudibundis victimam.
Hoc habet. Proh sancte risus,
Proh cachinni vos profani,
Nequiter singultientes
Prae dolore gaudiorum:
Numquid exsultante plausu
Icta sic reverberantur, ut crepent praecordia?
Frons severas quaeque curas
Ponit, abicitque nubem.
Rideant heic et Catones.
Linquit excitatus alta
Capripes Lycaea Faunus:
Ex cavernis Pan iocosum currit ad spectaculum.
Hunc volente qui Minerva
Accinebat Dithyrambum:
Visa, non audita, narrat,
Quamque post carecta praedam
Vidit a venante sterni,
Pransus hanc et delicata sumpsit ex paropside.
Illa, quae de fronte cordis
Sanguinem nutrita fugit,
Illa mulcet pulpa gustum;
Dulce pinguis, pingue mollis,
Lacteaeque flos medullae.
Lautias [Reg: perhaps Lautia] tam nil nocenteis [Reg: nocentes] nec macris negaverim.
Hactenus cantatur aestas.
Si pari me Bruma lusu
Detinebit, cum Novembreis [Reg: Novembres]
Bellicosa fundet apros
Principi devota clio;
Debitis et ista cinget laureis venabula.