POESIS DRAMATICA NICOLAI AVANCINI E SOCIETATE IESV. PARS IV.
[Gap desc: illustration]
COLONIAE. Apud IOANNEM WILHELMUM Friessem iuniorem. M. DC. LXXIX.

EPISTOLA DEDICATORIA. BENEVOLO LECTORI MEO S.

TIbi, octavo abhinc anno, alteram meorum Dramatum partem dedicavi, Lector benevole; a quo (forte nimis ambitiose) legi postulavi. Impetrasse videor, quam a Te quaesivi, Benevolentiam, Tuo genie magis, quam meo merito. Excit asti enim (nam quis alius?) celebres Coloniae Agrippinae Typothetas, ut de secundo eorum praelo decertarent, et laborem illum assumerent gratis, quem precio emi posse dubitassem. Fecisti Humanitate Tua, ut, cui porro mea dedicarem, extra Te non quaererem alium. Recessisse a Te, abhinc sexennio, videri poterat volumen teritum; sed ignaris. Nam quod Uni inseribebatur, Illustrissimo et Excellentissimo Domino, D. Bernardo S. R. I. COmiti a Martiniz, etc. Ipsi dicabatur in mansuetiores Musas Benevolentiae: quam Tu, quoque

profiteris, a Te recessisse me non suspicaberis. Redeo igitur ad Tuam, a qua nunquam abit, Benevolentiam, cui quartam hanc Dramatum partem vener abundus defero. Sipecco vilitate operis in Tuam Humanitatem, delictum meum, est Tuum, quiper illam me et invitasti, et coegisti. Hanc expertus semel, mendic orum more, attento saepius. Dabis, quod peto, si non immerito mihi, certe Tuae ipsius Humanitati, faciesque, ut sim

Totus Tuus NICOLAUS AVANCINUS.

FACVLTAS R. P. PROVINCIALIS.

EGo Adamus Abôedt, Societatis IESU per provinciam Austriae Praepositus Provincialis, facta mihi a Patre Nostro Ioanne Paulo Oliva Praeposito Generali potestate, facultatem concedo, ut Dramaticae Poeseos Pars IV. in qua continentur Artaxerxes, Cyrus, Canutus, S. Idda, Semiramis, Alexius Comnenus: a P. Nicolao Avancino ex eadem Societate, conscripta. et a memoratae Societatis PP. Censoribus de more revisa et approbata, typis mandetur. In quorum fidem manu mea subscripsi, et consuetum officii Sigillum appressi Viennae 23. Octobris. Anno 1675.

(L. S.)

Adamus Aboet.

INDEX ET SERIES DRAMATVM.

ARTAXERXES. Pag. 1.
CYRUS. Exhibitus Graecii Ludis Nuptialibus Augustissimi Romanorum Imperatoris. LEOPOLDI et CLAUDIAE PELICIS Archi-Ducis Austriae Anno 1673. pag. 80.
CANUTUS. pag. 204.
S. IDDA. pag. 292.
SEMIRAMIS. pag. 375.
ALEXIUS COMNENUS. pag. 478.

ARTAXERXES Tragoedia.

PERSONAE.

ACTVS I.

SCENA I.

Numquam recedit sola: si cedit tamen,
Una in ruinam, quidquid est Sanctum, trahit.
ARAS: Qui gaudet armis, facile rationem invenit,
Quae honestet arma. Iniuria, et quanquam levis,
Est pulchra belli larva.
ART: Sed nulla est data,
Quae vindicantem provocet Thracis manum.
OC: Genitor, amorem ponere in fratrem decet,
Natura cum me debiti in patrem monet.
Genitor, Darium mete; vel nullum tibi
Crede imminere turbinem
ART: Natum meum?
Meum Darium?
OC: Nulla tempestas tibi,
Nisi ab hoc, paratur.
ART: Candidae mentis tenor,
Pius in parentem affectus, et constans amor
Meliora suadent.
OC: Parce, si quidquam rea
Lingua elocuta est! Ille, quo Regem colo,
Patremque veneror, ille, quod metuo, palam
Facere coegit. Forte nec vanus timor,
Sit vana quamvis causa, mihi mentem ferit.
ART: Causam timendi (nulla sit quamvis mihi)
Expone, Nate.
ARAS: Principem quaenam queat
Movere causal, ut Marte violento petat
Regnum, quod ante iura fecerunt suum?
Non iam vovente Persia, annutu tuo.
Plaudente populo, voce solemni, tui
Est dictus haeres Imperi? nonae et genu
Persia recurvo, testibus Solo, et solo
Fidem obligavit?
ART: Pondere immani opprimis,
Quidquid Dario suspicax mentis pavor
Affingere porest.
ARAS: Unicum hoc hrmat satis
Fidem ambigentem: sanguine enatus tuo est,

Te Patre Darius. Quando generosus Leo
Genuisse vulpem visus est? quando emicans
Aquila sinistro noctuam partu edidit?
OSM: Sed audiendus Ocus est, quamnam sui
Causam timoris adferat. Nulla est levis
Suspicio, quando Regis aut vita, aut decus
Periclitatur.
ART: Audiam. quaenam mei
Fidem Darii causa suspectam facit?
OC: Aspasia.
ART: Rege Thraciae patre edita?
OC: Hanc coniugalis vinculi obstringi fide
Sibi Darius poscit; impatiens morae
Thrax urget ipse,
ART: Petiit afsensum meum,
Constans negavi. Iura sic patriae volunt,
Sic iura caeli. Si Mithram Caius colit,
Et Caia spernit; nulla constabit fides.
Religio discors non bene innodat duos.
Hinc sancta Regni iura coniungi vetant,
Quicumque Numen thure diversum colunt.
OC: Hic ipse denegatus assensus magis
Flammam excitavit. In suum probrum trahic
Non impetrasse. Semper est Regi grave
A Rege quidvis petere. sed gravius tamen
Non obtinere. Atque inde (sim vanus, precor,
Augur futuri) utrumque sors movit dolor,
Ut, quod negasti Marte coniuncto velint
Exprimere, postque coniuges geminos tuo
Inferre solio, sive te vivo suis
Armis subacto, sive per funus tuum.
OSM: Non vana certe causa suspectum tibi
Reddit Darium: forte qui toties meant

Bizantium usque Nuntii tantae rei
Mali ministri, fascinant Regem dolis,
Ut in arma cogat militem, et regno tuo
Populoque ferrum, et vindicem flammam ferat.
ARAS: Quisquamne tantum facinus affingat tuo
Rex magne, nato? Quin minas, si quas ferus
Cequeret Tyrannus Thraciae, integra fide
Tibi prodidisset, et patrem, obiectu sui
Capitis, ab hostis sulmine, et ferri minis
Tuitus fursset.
ART: Sufficit. Iam se satis
Consilis produnt, vestra queis pietas meae
Studet saluti: nota sednobis quoque est
Pides, amorque filii, quae me vetant
Velsuspicari, hoc mente meditari scelus.
Hinc et Darium militi nostro volo
Ducem praesse; forte siquisquam suis
Invadere armis Persiam, et regni audeat
Turbare pacem. Iamque revocavi alterum
Fratrem Cairo, classe qui tabulet mare,
Omnemque tutoaa littore inimicum arceat.
ARAS: consilia Rege haec digna sunt: si se ingerat
Pelago procella Martis, obiectu paris
Arcere Matris.
OSM: Sisua steterint fide
Lecti cohortes militis, palma est suo
Iam parta Regi. Cedere e campo aut mari
Si renuat hostis, ultimum impulsum dabit
Haec contumaci dextera, ut quo stat loco,
Illo peremptus iaceat.
ARAS: Et nostram fidem,
Si causa poscat, vulnera, et fusus cruor
Regi probabunt.
ART: Et studia vestra, et fidem,

Animosque laudo. Dum rei praesens status
Partes in omnes Regias curas vocat,
Vade ad Darium Osmane: quam genitor colat
Integritatem filii, fidus refer.
Hinc martis a me Regii imperium suae
Fidei remitti.

SCENA II.

Habita, paratis clausit auditum dolis,
Ne quam paternus animus in Natum suum
Conciperet umbram. At calle si coepto exitum
Desideratum sortis adversae labor
Invidit Oco, calle meliori viam
Ad sceptra quaeram. Prima fraus fraudi alteri
Ad vota sternat semitam Si non licet,
Quo mens anhelat ire per fraudes, licet
Per ferrum et arma. Honestus ad solium est gradue
Calkatus hostis.
ARM: Comprime furorem sinu
Iramque simula.
OC: Flamma quae tegitur nocet.
ARM: Vis nocet aperta. gravius.
OC: Hoc est, quod volo,
Gravius nocere.
ARM: Gravius at Princeps, tibi
Tua nocet ira.
OC: Dummodo Darium simul
Eadem procella fluctui involvat pari.
ARM: Erras. Superstes vive tu; frater cadat.
OC: Hoc est furentis pectoris votum.
ARM: Mora
Ergo calori est danda. Quod primus negat
Dies, secundus adferet. Quis se sonus
Insinuat auri? Vox, nisi illudor, tui
Est ista fratris. Perge: secretum locum
Haec causa poscit. Huc refer. Prrinceps, gradum

SCENA III.

DARIUS. ARSACES. supervenit OSMANUS DAR: QUamvis amoena rideant sceptra, et decus
Illustre solii, cuius in sedem vocat
Parens Darium, nisi mihi assideat thoro
Aspasia eodem, vilis est solii color,
Et vile sceptrum. Quid coronari rosa
Rubentis ostri Regium prodest latus,
Si spina acuta saucium pectus vorat?
Quid eminente stare me solio iuvat,
Si non codem sedeat in solio me,
Vita et voluptas? quid iuvat multa caput
Radiare gemma, si animus obscuris gemit
Oppressus umbris? Ah pater 'iam non pater,
Sed prope Tyrannus! Exteri Regis manus
Me liberali munerat dono: Pater
Hoc invidente dextera donum vetat.
Et hanc amantis indolem patris reat?
ARS: Quod prohibet ille, lege prohibetur. Patresi
Vetue e iungi coniugi Persam, cui
Resigio non est una, neque eidem fides
Deo obligata.
DAR: Rexsupra legem est: neque:
Se patitur ullo iure Maiestas capi
Sed obligari demus: at quando ramen
Commune poscit commodum, fines licet
Transire legum. Liceat Aspasiam mihi
Iungere manito vinculo parta est quies.
Et pax amica Persiae, qua nec Dii
Donare maius commodum regnis queunt.
OSM: Opto secunda semper in votum tuum

Decurrere astra; quaeque castrorum tibi
Imperia defert genitor, aeterno regi
Caeli fa vore. Hoc imperi signum tui
A patre per me recipe, et invictus rota
Contra Tyrannum Thraciae, ac pacem refer,
Sub cuius umbra populus, et regnum aureae
Tranquillitatis hauriat amoenos dies.
DAR: Munus paternum veneror, Osmane hoc meo
Refer parenti; quam fidem pater exigit,
Quod robur animi, quamque virtutem manus,
Hanc vel relata ex hostibus palma, meo
Vel prostituto capite testabor patri.
OSM: Pareo iubenti.
DAR: En Arsaces, quo me ioco
Fortuha ludit! munere ingrato colit,
Spernitque eodem tempore Darium. At procul,
Aspasia, vertat Numen hoc fatum, ut tuam
Gentem lacessam Marte. Si votum hoc suum
Volet expeditum genitor, alienam manum,
Non hanc rigente muniat ferro.
ARS: Cave,
Princeps parenti obsistere. Ingratus patri
Dicere, regno infidus, et populo parum
Tuo favere.
DAR: Dicar: at laudes mihi
Aspasia dicet, Aspasia, Numen meum:
Fortuna tanto neminem dono beat,
Ut placeat unus omnibus. Si non licet
Placere Patri patriae, ac populo simul,
Dummodo placere liceat Alpasiae, sat est.

SCENA IV.

Amor videndae, me pereginum tua
Prohibet abuti gratia: id gratum tamen
Rescire fuerit, muneris quid sit tui,
Quis gradus in aula? ne minor gradui tuo
Pendatur a me cultus.
ARS: Haud equidem decet
Laudare nostra: quo tamen studio meo,
Si sit necesse, libere utaris, tuo
Voto obscundo. Gratiae Regis mei
Me militaris consulem faciunt rei.
At cum vigeret melior aetatis vivor,
Regis Dario praefui: hunc cura ad patris
Sceptra educav: quodque me tandemsenem
Delectat, operae grande momentum tuli.
Nam culta virtus Regia in fronte emicat.
Meritisque sese Persiae regno probat.
Unum dolendum est; imparem sortem suis
Meritis Darius patitur. Est illud vetus:
Fortuna saepe melior indignis favet,
Graviorque dignos opprimit.
ASP: Pridem ultimeo
In fine nostri climatis laudes suas
Cecinit canora Fama Sed (veniam meis
Concede precibus) quae procelloso impetu
Eortuna tantam Principis mentem premit?
ARS: Amat puellam Regiastirpe editam,
Cuius Hymaencos poscit, hi pacem darent
Regno, et quietem pectori: at durus rigor
Iniuriosae sortis hanc Iuveni negat
Felicitatem.
ASP: Sed quid opponit?
ARS: Pater
Sypili rigentis durior saxo vetat.

ASP: Quid ad haec Darius?
ARS: Saepe convulso eiicit.
E corde gemitus, saepe in ardentes abit
Irae calores. sidera et solem vocat
Testes, iubentis nutui sese patris
Non posse morem gerere, sit regno licet
Renuntiandum.
ASP: O pectoris amantis fidem,
Fideique constans vinculum! At nimium tua.
Abutor usque gratia dumte vocant
Curanda regni commoda.
ARS: Ex oculis licet:
Aufarar, in imo corde te mecum aufero,
Ut qua iubebis, serviam promptus. Vale.
ASP: Viximperavi gaudio, ne cor mihi
Sinu exiliret, meque manifestam darem.
CON: Recisa tandem verba sunt? Quantum meo
Cordi timorem sermo tamlongus deditli
Incauta, nescie inter insidias tuam
Verti salutem? patria extorres sumus,
Et inter hostes agimus. Inimicas tuus
Huc genitor artes urget ut regnum eruat:
Et tu timoris nescia, hic tuto pede
Te inambulare existimas? Quid si tui
Quis signa prodat?
ASP: O fidem, nulli paremi:
An tu, Conimbri, sensa tetigisti senis,
Quae de Dario prodidit?
CON: Nostra hoc nihill
Aspasia refert.
ASP: Durior saxo pater.
Potesne tanto Principi votum suum
Negare?
CON: Quo mens errat? Ad sanum redi
Aspasia sensum.
ASP: Onesciam rumpi fidem!
CON: Insanit, et me reddit insanum simul
Aspasia, si te detines, vitam tuam

Mora constat ista.
ASP: Quin loco vitam meam
Praestolor isto, Si inde submoveo pedem,
Mea vita periit.
CON: Quomodo? non huc amor
Istam videndi Regiam ex patriae sinu
Te curiosus compulit? visa est satis
Persepolis omnis, Regia et splendor Ducum.
Quid restat ultra?
ASP: Luminum nece dum satis
Expleta aviditas, plura cor istud petit.
Fatebor animi vota: quae pressi diu,
Meumque pectus in tuum evolvam sinum.
CON: Evolve, quidquid condis:
ASP: Audisti senex
Quae de Darii amoribus, deque inclita
Virtute dixit? quodque regalem ambiat
Connubiali foedere ad lege thori
Sibi puellam iungere?
CON: Audivi.
ASP: Haec ego
Sum, quam beatae sortis aspectus facit
Amore tanti Principis dignam. Haec ego
Sum, quae vicissim Principis tanti ardeo
Succensa amore.
CON: Operditum Conimbrium!
Quod acre vulnus, filia, infligis seni?
Mihi visa semper hactenus prudens, sagax,
Sensusque honesti Nympha, tam turpi tuam
Credet parente Rege? quis hoestam? cui
Dominatur aestus improbi affectus, sua ut
Patria rehcta, veste mentita latens,
Per tanta terrae spatia dissepti in sinum
Veniat amantis? Caelites! sensus stupet
Haec cogitantis. Estne vel sensus tibi?
Vel dignitatis ratio? vel generis tui

Respectus? Estne patris, aut tui, aut Dei
Reverentia? prius aspice ad finem, pedes
Quam sede moveas: provide quo te feras,
Ne, dum inchoaris currere in praeceps eas.
ASP: Praevisus ante finis est, quam me domo
Patria moverem. me quod huc traxit, fuit
Amor Darii: inventus est: toto frui
Nunc licet amore, et lege connubii fidem
Iurare utrinque. Nam quid obsistat! Pater
Me distinavit nuptui: caelum favet
Deusque amanti: sponsus haud impar mihi est,
Et stirpe natus Regia; et dignus patris
Tenere solium: denique et nostros amor
Animos utrimque mutua stringit fide.
Quid tibi videtur? quantus est error meus,
Quod fine tam laudabili huc gressum ruli?
CON: Aspasia, honestus finis inhonesto male
Meido tenetur. Staius est castam mori,
Quam taminari. Quando malesanus tuum
Affectus animum strinxit, an potuit procul
Positos ligare?
ASP: Cominus amoris faces
Aisere in ignem, cominus data est fides.
Meminisse poteris temporis (nondum integrum
Titan obivit balteum) quando ad meum
Patrem Darius venit, et menses duos
Moratus: Illud tempus, hic locus fuit,
Qui gemina strinxit pectora aeterna fide.
CON: Aspasia, pereo: in ossa se fundit gelu,
Stuporque in artus. Regiae at cardo strepit:
Moveamus, intus tutius seriem rei

Prodere licebit. Quid pede attonito stupes?
Sequere Conimbrum.
ASP: Iussa nolentem thrahunt.

SCENA V.

Tolerare nescit. Ergo, quod solum rei
Prodesse poterit publicae, a Marte abstine,
Certamque laurum a filio expecta domi.
ART: Id suadet ipsum languidae aetatis mihi
Rigor, nivesque capitis; et nolens licet
In vestra sensa pertrahor. Prius tamen
Subire culmen turris excelsae iuvat;
Ex qua patentes oculus in ca mpos potest
Late evagari: gustui id cedam meo,
Ut inde nostri signa Mavotis, viros,
Et arma spectet. Arsames, curae tuae
Urbis quietem defero, vicos obi
Cinctus cohorte militis; ne quis dolus
Cives in arma concitet, prudens cave.
ARS: Facio imperata genitor.

SCENA VI.

Incumbet ista.
OC: Semitam necdum mei
Aspicio voti.
ARM: Genitor, audisti, iubet
Obire vicos Arsamen cinctum latus
Cohorte Martis, turbo nesorsan vocet
In arma cives.
OC: Audii.
ARM: Liceatruis,
Qui te paternum provehi ad solium vovent,
Simulare rixam. Frater, ut praeceps solet,
Huc advolabit. Unus, ac idemferox
Suaequive vitae prodigus, propius gradum
Admoveat, et se supplici fingat prece
Rogare veniam: moxque sortitus sui
Occasionem vulneris, ferrum imprimat,
Celeremque pavidus vertat in fugam pedes.
Placetne?
OC: Forsan ille, qui vulnus parat,
Prior recipiet: Forte captivus suo
Remanebit hosti, quodque consue vit sequi,
Tormento adactus, proditor nostri doli
Evadet ipse.
ARM: Laeva si casum hunc ferat
Fortuna, ut audax caedis exactor suo
Teneatur hosti; noster accurat, necis
Simulat dolorem, Principem extinctum gemat,
Ferroque veluti vindice auctorem petat.
Sic iste funus funeri adiectus dolos
Non prodit ulli.
OC: Sana consilia probo.
Texenda nunc est tela, quae coepta est semel.

ACTVS II.

SCENA I.

Si ferro obarmes, iure si Martis tuum
Tueare populum, patriam, regnum, et patrem?
DAR: Decrevit animus: abstine verbis: cadit
Oratio omnis irrita: est farmo mihi
Adamante fixum, ponere has bclii notas,
Martisque sceptrum, et quaerere latebras soli.
Quas nulla fama penetret, aut regni, aut patris.
Sic forte frangam iura fortunae impiae,
Ut verberare desinat, quem non queat
Reperire in ictum.
ARS: Quo gradum infaustum trahes
Infauste princeps?
DAR: Te nihil chare Arsaces,
Velim latere. Veste mentita solum
Latium subibo, quodque nunc unum est super
Solacii animo, iure regnandi procul,
Procul parente, patria, et amicis procul:
Ignotus aliis exigam vitae dies,
Donec sinistra sidera tenorem suum
Meliore mutent, vel satigatum malis
Tandem suprema morte deponam caput:
Nihil, Arsaces obsiste; ne obsistas Deo,
Cui vota dixi. At ista se cretum petunt,
Tu corde in imo conde. et extremum vale.
ARS: Dari, vel unum sustine verbum; Dari,
Fidelitatis veteris, et amoris mei
Notas supremas excipe! At quo cum loquor?
Abiit fagitta citior, et vento ocyor
Hinc avolavit. Nominis quam me tui,
Tuaeque vitae cura solicitum tenet,
Infauste nimum Iuvenis! infelix Dari.

SCENA II.

Animi vigore: robore audacis manus
Darius, omni sortis eventu asperae
Te nosse credo: at Thracio ut Regi obiva
Opponat arma, nullus in corde est vigor.
ARM: Etunde tanta vilitas mentem occupat,
Alias ferocem?
ARS: Pectus ereptum sibi
A Thrace queritur.
ARM: Capio quod dicis malum.
Aspasia, Thracis filia, enervat sinum,
Odioque ponit frena, quo patrem sequi
Selimum deceret.
ARS: Tanta vis freni est quoque,
Mut, ne per arma moveat in Thracem manus
Virosque, sponte elegerit patria procul
Sede exulare.
ARM: Hoc, Arsaces, mentem tibi
Dolore acerbat: Erro, nisi grande hinc bonum
Licet augurari, et Principi, et Regno simul.
ARS: Forte augurari liceat, haud liceat frui.
ARM: Adverte mentem. Fama cum tulerit patri
Fugam Darii; qua patent, qua non patent
Abdita viarum, persequi Nati fugan
Mox imperabit, retrahi, et patris sinu
Rursum foveri. Sic mihi affectus tener,
Amorque spondet, qui patrem nato afficit.
Amans amantem abesse non tolerat diu.
Ergo reducto filio, quidquid volet,
Concedet ultro; quasque coniugii facos
Durus negavit ante, mollitus dabit.
Sic vota sua Darius, et pacis bona
Regnum hoc habebit. Arsaces, crede id mihi,
Vel hic Darii finis excipiat fugam,
Vel ipse votis fallor illusus meit.

ARS: Velint secunda id astra. Sed rigidi patris
In corde molli sensui non est locus.
Flectenda precibus astra sunt. Gressum huc fero.
Ubi templa Divum thure Panchaeo trahunt
In vota superos.
ARM: Precibus evicti Dii
In vota veniant! Certa spes suadet, Deos
Mihi adfuturos: Precibus namque haec fuga
Grandem inchoatis fraudibus pandit viam.
Rex facile credet esse suspectam fugam,
Et obligaram Thracio Regi fidem
Suo a Dario: hinc actus in flammas, rsum
Rebellionis, patris oblitus, suum
Natum ipse crudus Carnifex morti dabit.

SCENA III.

Supsectus iste est: intus abstruso magis
Pandere licebit; res ubi toto impetu
Sagacis animi agetur. Huc Princeps gradum.

SCENA IV.

Errore mentem, et ipsa blandiris tibi.
Satis ego coepi dicta; satis illi fugam
Scivere certam.
ASP: FAbulam vulgi reor,
Quam refugit animus credere. Augusto in finu,
Excelso in animo, nobili in mente, arduo
In corde tam proiectus, et honesti incapax
Queat hospitari spiritus: Non, non potest
Fugisse. At unam gratiam Aspasiae tuae
Praesta Conimbri.
CON: Sola lex mihi est, tuae
Princeps voluntas: ista, quocumque imperas,
Feret Conimbrium, lege nisi honesti veter.
ASP: Honesta sunt, quae posco: veloci gradu
Revertere illuc, unde funestum mihi
Huc attulisti nuncium: explora rei
Non dubia signa; et inde, quod tuto queam
Credere, reporta.
CON: Aspasia!
ASP: Non aliud volo.
CON: Aspasia!
ASP: Iussa renuis? Et vade, et tace: Se cum.
CON: Est obsequendum denique Imperiis tuis,
Aspasia, prompte pareo. Adventum meum
Tantisper isto sustine, Princeps, loco.
ASP: Affixa sedi haerebo revolatus tui
Suspensa voto. Iniuria est tanto fides abit Con.
Adhibita sceleri, Non potest, non, non potest
Generosus ille mentis excelsae vigor,
Cor illud, ille genius augustae indolis,
Et pectus illud nobili accensum face,
Esse infidele. Si tamen verum est, fugam
Coepisse, reditum spero. Quis contra hic gradum
Advertit? Iste forsitan, gnarus rei.

Adportat aliquid. Audiam, si quas notas,
Aut signa prodat.

SCENA V.

Cum patre vivat?
DAR: Hora non longa est, domo
Avulsus, alias dicitur in horas gradum
Vertisse, patre nescio.
ASP: An scire id potes,
Quo calle pergat.
DAR: Hoc scio, dici palam:
Cupido Iuvenem subiit Europae ab sitas
Plagas videndi, Regias aulas, modos,
Moresqui, populi.
ASP: At quando speratur reduxt
DAR: Anesciente hoc postulas: credo tamen
Non ante reducem in patrium Regnum fore,
Quam saepe Titan signa percurrat poli.
ASP: Nulla alia Iuveni causa persuasit fugam?
DAR: Non constat alia. At parce, me domus meae
Negotia vocant.
ASP: Hoc adhuc unum refer.
DAR: Effare.
ASP: Quam, tot inter, adeundam prius
Sibi destinavit Regiam?
DAR: Quam undis prope
Allambit Ister, qua que Romanum rotat
Sceptrum Imperator. Plura non possum. Vale.
ASP: Amans ad ipso usque taciturnisequar
Istri natatus. At spolium opimum nimis
Tuo triumpho, perfide, Aspasia foret:
Crudelis! atrox! barbare! At nimis sibi
Aspasia vilis esset. Optarem tamen
Obtemperare affectui, qui me iubet
Sua exprobrare scelera, perfidiam, dolos,
Lusumque amorem: post: Quid ambigua haereo
Suspensa mente? Suppleat linguam manus,
Nam quo venire non licet voci, licet
Penetrare charta: dextra, quae fidem dedit
Meum fideli in pagina affactum exprimat,
Lusique amoris vulnus; ut rupta fide

Violata iura paginam fida manu
Nuntius ad Istrum perfido in promptu ferat.
Sic sic agendum est, omnia inpromptu ad notas
Suat exarandas, pagina, et penna, et manus.

SCENA VI.

Crimen fugacis ultor atergo premat.
Ite, ite, patri filium: non, non patri,
Reum severo Iudici: dixi parum;
Iam iudicatum lege, Carnifici date,
Ut in minuta membra concidam, sua
Cor sede vellam, sanguinem ferro haviriam,
Imoque gratam victimam Acheronti immolem.
Osmanne fide semper, hic rursus tuam
Fidem reposco: qua impius adurget fugam,
Vestigiorum indicia non lento pede
Insequere. Vivum siste, si possis, mihi,
Ut ipse sceleris digna supplicia exigam:
Si non, cremandum mitte ad immitem stygem.
OSM: Auguste.
ART: Magna scelera non tolerant moram.
Abrumpe verba, et vade.
ARAS: Rex sanguis tuus,
Tuus est Darius filius. Praeceps nimis
Effulminas sententiam, et forsan nimis
Sero dolebis. Sana consilia furor
Dictare nescit. Impetum frena: patrem
Te cogita esse: quem reum damnas? Tuum,
Tuum ipse natum, nobilem partem tui.
ART: Non est meus, quicumque per fraudes meo
Colludit hosti.
ARAS: Forsan erratur. Reus
Est audiendus.
ART: Ubi scelus nondum patet.
Non audiatur.
ARAS: Si Patrem mitem exuis,
Induere par est Iudicem iustum: exige
Causam ad tribunal
ART: Nolo, quid frustra impium
Pietate crimen protegis? et in me impius
Esse haud vereris? Abstine verbis. Satis

Pro scelere filii est peroratum: moras
Nec ira suffert, nec scelus patitur. volo
Iubeoque meritas exigi poenas. Prius
Si quis Darii Regio vidit caput
Radiare ab auro, purpura cingi latus,
Fulgere sceptro dextram, et haeredem mei
Regnis futurum credidit; videat quoque
Illas retortis vinculis stringi manus,
Illam cruore purpuram tingi suo,
Illud revulsum corpore a trunco caput,
Discat que nostra sceptra ab haerede impio
Non posse adiri.
ARAS: Sic inauditum, tuum
Columen, decusque stirpis?
ART: Outinam pirus
Didicisset ista in fulmen accendi manus!
Plagam minorem pectori hic casus daret,
Minusque nostras ipse damnarem moras.
ARM: Auguste, mentem multa dubitantem mihi
Suspicio versat.
ART: Fare.
ARM: Secretam petit
Hic sensus aurem.
ART: Nemo non Regisuo
Fidelis hic est: dicere id tuto potes.
ARM: Criminis Arastus complicem sese probat,
Dum sic Darium protegit.
AR: tantum mihi
Quisquam imputare?
ART: Araste.
AR: Rex nutus tuos
Adoro, et irae tempero. At si me vetas
Loqui in favorem filii, saltem sonos
Paterni amoris excipe, et fari tuam
Sine pietatem, quae tibi vellit sinum,
Aeremque poseit.
ART: Veltace, vel hinc meis
Abscede aboculis: corde pietatem exui.

ACTVS III.

SCENA I.

Et me priorem patris augusto feret
Solio sedere? obnitar? in vanum cadet
Conatus omnis. Parva amicorum manus
Me sequitur, illum exercitus; cuius fidem
Habet obligatam.
ARM: Vana suspicio tihi
Has fingit umbras. Ille cum vastis adhuc
Luctatur undis. Sique me radius spei
Non fallit, et secunda non vertit suos
Fortuna cursus, antequam ripae labrum
Proiecta mordeat anchora, in solio patris
Iam tu sedebis. Erige asluetum arduis
Generose Iuvenis pectus, et mentem excita
Dignam futuro Rege! Quo genii vocant
Tui calores, perge: generosis adest
Fortuna coeptis: fata fortunam adiuvant.

SCENA II.

Hinc tu propinquam littori Ormunde ad plagam
Excurre prompta militum accinctus manu,
Campumque cautus obside: frequens equos
Ripas oberret, ne quis admota anthora
Mordeat arenas hostis, et campum suo
Inundet omnem milite. Ad culmen redi
Sed tu Caliphe turris, et vitro procul
Rerum sitarum iudice explora notas
Quas vela produnt; Solis an speciem gerant
An picta Lunae cornua; et quidquid tibi
Speculator oculus dederit indicii, ocyds
Mihi renarra. At interim, magni Duces,
Exercitati Martis exemplum date:
Educite omnem militem, aspectu sui
Qui mihi paratam sponde at victoriam.Fit pugna umbratilis [(reading uncertain: print washed out)] .

SCENA III.

Pratris propinqui: quin refert, Ducem arduas
Trahere catervas militum, vastam quibus
Tenuit Cairum. Et ecce non vanum metum
Arminde nostrum; iam que regnandi meae
Spes dissipatae, turbini fumi pares
Ivere in auras,
ARM: Debilis nimium tibi
Vis est in animo. Nulla generosimihi
Adhuc procella pectoris frangit sinum.
Spero superesse tramitem, quo me calor,
Per densa quamvis arma, victorem ferat:
Sique moriendum fuerit Armindo tuo,
Tamen imperabis; patria securus potes
Sperare sceptra; sitamen patem spei
Manum admovebis Melior impavidas amat
Fortuna mentes, dexteram pavidam sugit.
OC: At ecce cardo Regiae insenuit: pater
Suo e recessu laetus exportat gradum.
ARM: Quin et Philetes: quid novi ad patrem ferat,
Est audiendus:pestea antiqua side
Consilia fana suggeram, per quaetibi
Desiderato liceat eventu frui.

SCENA IV.

PHILLTES. ARTAXERXES. ARSACES. Ocus-ARMINDUS. OSMANUS, ASPASIA. PHIL: NOn ante Phoebus litora Hesperii maris
Fesso subibit lumine, ante oculos tuos
Illum obsequentem iussibus cernestuis.
ART: Brevis hora longa spacia confecit maris.
PHIL: Rexmagna, vix dum paginam augusta patris
Libavit oculis natus Ariaspes, sine
Mora cohortes convocat. Multum suis
Ordinibus agmon confluit, et equitum globi
Peditumque turmae, et asperi ferto Duces,
Equi et Cameli; et antequam auratas sequens
Aurora portas Cynthio aperiret, suum
Iter auspicatus, militi nullam dedit,
Aut sibi quietem.
ART: Vota praevenit mea:
Hinc expeditum laudo parendi genus.
At forte iam se miles in littus dedit,
Reduxque nostram Regiam Ariaspes subit.
Huc ecce miler properat.
OC: Osmannum reor.
ARM: Est ipse; et una vinculis strictum reum
Adducit.
ART: Utinam filius iniquus foret!
OSM: O REX.
ART: Darium Osmanne constrictum trahis?
OSM: Non est Darius: est tamen, qui, siexptimes,
Quid de Dario referet, et poterit suas
Narrare fraudes. Liberam miles viam
Scrnde venienti. Hac sede stet vinctus reus.
ART: Quis iste?
OSM: Paucis eloquar. Nutus tuos
Facturus ibam, fronde qua multa nemus
Clivum propinquum recreat, si sors meis

Sese Darius manibus offerret: procul
Audio, gementis, nescio cuius, sonos,
vocesque lamentabiles; tacito pede
Vocem gementis insequor; nec me sono
Delusit error. Pectori adpressa manu
Stabat hic utraque, et lumen affixum solo
Immobilis tenebat, atque ipso situ
Prodebat altum pectus adversis agi
Et huc et illuc fluctibus: tacitum pedem
Admoveo propius: ille post altam velut
Animi solutus extasin, primum gemens
vocat Darium; moxque quam tenuit manu
Relegere coepit paginam: accurro ocyus
Tentoque chartam rapere: non timidus meis
Resistit ille viribus; donec videns
Periclitari paginam, hanc ori admovet
Manditque partem dentibus: facto hoc mihi
Suspicio crevit: inde, quam potui, manu
Ex ore partem: rapio fors animi fagax
His de reliquiis integrum sensum trahet.
OC: Si charta plenum deneget sensum, trahent
Tormenta abore.
OSM: Forsa haec plura exprimet,
Quam mihi licuerit. Varia quaesivi: aut nihil
Respondit: aut responsa confusus nimis
Involvit umbris; unde non aliud sinu
Eruere potui, quam quod a Thracum ultima
Regions veniat.
ARM: Istud indicium grave est,
ART: Arminde, relege paginam: siquid deest,
Quaeretur inde. Arm Epigrapha truncatum refert
Nomen Darii. Magne Rex, serae vide

Regis sigillum Thracii impressum.
OC: Satis
Hoc perduellis fratris eloquitur scelus.
AR: Miserande Princeps! quos Dari in fluctus cadis!
ART: Arminde, num quid charta non dubium refert?
ARM: Lacerum minutal colligi vix dum potest,
Ut eruatur sensus: hae partes tamen
Aliquem patenter prodere videntur.
ART: Lege,
ARM: Legit.
Promissa si constiterit in facto fides,
Commune mecum Thraciae sceptrum geres.
Quid clariora signa venamur? satis
Haec cloquuntur proditum a nato patrem.
OC: Commune spondet Thraciae sceptrum, fide ma
Si servet: Ergo, Auguste, de via tua,
Vel de corona mutuis pactis agunt.
Quodcumque fingas aliud, excedit nimis
Promissa merces gratiam.
ART: Huc vinctum trahe.
Ut probat ipse, quidquid occultum est doli.
OSM: Huc trahite vinctum milites.
ART: In quodnesas
Cupido regni pectus humanum rapit!
Nec iura legum, iura nec divum valent
Frenare iniquas filii in patrem manus.
OSM: Siste; et recurvo poplite Augustum cole.
AR: Sublime quiddam frontis excelsae tenor
Exspirat oculis. Fare, quae charta eft tuae
Erepta dextrae? cuius auctoris? cui
Est destinata? cur minutatim tuo
Lacerata studio? quosve continuit dolos?

SCENA V.

Iubere abire: est innocens. Pro huius reas
Ego falute vinculis palmas dabo.
ART: Quis tu salutis prodigus propriae, tuum,
Ad vindicandam mortis alienae aleam,
Caput immolast; et
CON: Servus aeternam fidem
Huic obligavi.
ART: Et ille?
CON: Qui pacem queat
Revehere regno, quam gravis clangor tubae
Martisque fluctus, et procelloso ruens
Populus in arma turbine expulsam fua
Quiete turbat.
ART: Vana, quae Regnisenex
figmenta narras: Pande, quem sensum tegis
Verbis subistis.
ASP: O mihi adventum tuum
Inauspreatum!
CON: Veritas tandem rei
Patere debet. Ista, quam Iuvenem putas,
Aspasia, Regis Thraciae est soboles.
ART: Dii!
Aspasia, Thracis filia est?
CON: Ipsa est. Nihil
Hic fingo: sique fingo, me vindex polus
Ictum urbrato fulmine in flammas agat.
Aspasia Regis filia est; quae inde huc.,
ASP: Tace,
Meque sine causam prodere adventus mei.
ART: Tune ergo Thracis filia es?
ASP: Selimus, tuae
Iuratis hostis Persiae, est genitor meus.
ART: Quae causa in istas te peregrinam plagas
Oriente traxit?
ASP: Ut situm Regni, et viror,
Viresque et arma cernerem, et patri viam
Infirmiorem panderem, qua se suis
Infundere armis posset; et totum face,
Ferroque regnum perdere.
CON: O Regum decus!
Quaecumque loquitur fingit affectu.
OC: Sile
Quid impudente rursus obgannis sono?

Nisi insolentem reprimis linguam, sua
E sede ferro spiritum impurum eruam.
ASP: Sed quia, sinistrae sortis occursu, mea
Sunt lusa vota, et exitu adverso feror,
Quod mihi probrosum est decus, te illud precor,
Ut hoc probrosum dedecus iubeas meo
Sanguine lavari. Malo mihi vitam erui
Quam viva ferre nominis tantum probrum.
Si dici amica mereor, Auguste, hanc meis
Concede precibus gratiam, ut possim mori.
Inimica sisum, Regium quidquid potest
Odium, furorque, et laesa maiestas tua,
In me experire.
ART: Mentis excellae est, dare
Facilem puellae Regiae auditum preci.
Favebo votis, quam petis mortem, dabo.
ASP: O me beatam!
CON: Filia o misera! o magis
Miser Conimbri! tene miserandus senex
Cogar videre mortuam? supplex tuam
Pietatem adoro, si iubes illam mori,
Prins recidi stamen invisum mihi
Auguste manda; iura naturae id petunt,
Ut iuniorem praeeat ad mortem senex.
ART: Quod poscis, impetrabis, invanum haud sinam
Preces abire supplices. Regem scies,
Qui iusta nulli vota polcenti negat.
Osmane!
OSM: Princeps!
ART: Turris atratum in specum
Trahe hos nocentes, quique merucrunt mori,
Morique poscunt, gratiam mortis ferant
Eantque ad imos Tartari ardentis lacus,

ARM: Sapientis illa Iudicis sententia est,
Qua poena, quae decernitur reo, et favor,
Et in rigore Iudicis clementia
Maior videtur, quando inossensa Themi,
Quamcumque poscit gratiam, refert reus.
OC: Auguste genitor, antequam ferrum cadat
In haec reorum capita, non dignum putas,
Examinare, an complices tantae rei
Aliqui supersint. Grande, quodcumque est, scelus,
Non facile in uno sistit: ad plures malum,
Quod praeparatur Regibus, semper meat.
Non et latentes paginae illius libert
Eruere sensus?
ART: Suggeris summam rei.
Ebullientis sanguinis praeceps calor,
Et concitatus pectoris moti furor
Turbavit animum, ne satis rerum memor
Ageret agenda. Vade, minate, et necis
Iam constitutae iusta suspendi iube
Decreta, donec omnis occulti mali
Vis eruatur.

SCENA VI.

Tua vela ventus! quanta tempeftas movet
Mare inprocellas; quae supersuso tuam
Mergat salutem turbine O Regum vices
Aulaequive fraudes. Nullus hic tutus potest
Suae esse famae:nemini splendor sui
Non saepe nocuit nominis Si quem evehit,
Dignoque lucis publicae in solro locat,
Hunc nubis atrae livor obvolvit sinu
Ollm patebat aula virtuti, Themis
Cum iusta mundum regeret, et starent sui
Meritis honores. Aula nunc scelerum est domus,
Legum pulchrum, iuris extincti specus,
Curia Draconum, saeda Serpentum schola,
Hic livor innocentibus claudit fores,
Nocentibusque pandit; hic mendacium
Fuligine atra nominis honesti diem
Obscurat: hic se luxus ostentat: furor,
Hic saevientes excitat flammas: doli
Omnisque fraudes generis hic sedem suam
Posuere: nemo conscius recti hic potest
Securus esse nominis, famae, sui.
Oquam te abesse Regiae tantis velim
Dari procellis! sed status praesens rei
Aliud requirit. Carcer Aspasiampremit,
Et innocenti mortis incumbit metus:
Quintua laborat fama, quam morsu atterit
Canina rabies: Ergone Aspasia occidat,
Ne te calumnia opprimat; nesistuae
Inimicus ipse gloriae, aut hostes tui
Nimium triumphent fraude satiati sua

Tibi redeundum est, Illico hinc fida manu
Dabo imminentis nunciam chartam mali,
Suo ut Darius consulat capiti redux.

ACTVS IV.

SCENA I.

Radiare sceptris; illa, tot lusis procis,
Soli Dario sponsa, servili pedes
Onerata ferro vinculis collum, manus
Resti implicata, carceris in antro gemit?
Et hoc Darius languida dextra serat,
Pigroque ferro? verus in flammas amor
Ensesque et arma prodigus vitae ruit.
Concede miles semitam, ut rumpam fores.
Quae pertinace pessulo insonti diem
Claudunt puellae.
CUST: Regio haec iussu latet
Inclusa turri. Regias nulli licet
Violare leges.
DAR: perfide, audebis meis
Obstare votis? Pessuli obiectas moras
Aut rumpe velox, vindice aut ferro tui
Rumpo medullas pectoris.
CUST: Vim armis cave
Inferre iuvenis.
DAR: Quod meis precibus negas
Manu impetrabo.
CUST: Ad arma, ad arma milites
Exit manipulus militum ad custodiam turru

SCENA II.

Mendace verbo, perfide pacta fide
Toties peremisti?
DAR: O Dii! quod me ferit
Ex arce fulmen? quam video formam.
ASP: Vides
Illam scelesto luminum aspectu, cui
Sua brevis hora lumina eripiet nece;
Quaeque inde saevis unguibus vindex tuos
Harpyia in oculos irruet.
DAR: Superi! meam
Eripitis animam pectore! infelix Dari,
Quod fulmen audis? Unicum hoc doleo...
ASP: Doles
Quod me sub istoturris infamis specu
Gravem catenis aspicis, sed nontua
Manu revinctam? Ah! perfide! hoc forsan doles.
Quo cruda patris ira, et immanis furor
Atrocitatem barbaram hoc facto sui
Praeoccupavit filii!
DAR: Aspasia! O Dii!
ASP: Diitonante fulminum occursu, tui
Sacrilegia oris, fraude iuratam fidem,
Fictos amores, vera crudelis sinus
Odia expiabunt. impie! immanis ferox!
DAR: Amor dolori p ugnat, et amori dolor.
Tormenta superant: impos abripior mei,
Aperite amori iniurias nostrofores.
CUST: Adarma, ad arma milites. Hinc tu celer
celus insolentis Iuvenis ad Regem refer.
DAR: Absiste cursu: nuntii me huius decet
Subire munus. Regias arues patris
Ego repoico. Siste: me par est doli
Telam explicare; qua male opprimitur sui
Fides Darii, et innocens fictum luit
Aspasia crimen. Audiat amantis Pater

Defensionem silii, ac innoxiae
Integritatem amantis. Huc propero mei
Honoris actus nomine, et amoris fide.
Aspasia, veltu, libera catenis, mihi
Iungere; vel Darius in sortem parem
Coactus, ista turre iungetur tibi

SCENA III.

Educta nubes aream frontis tegit?
Effare causam. Sanguinis iure est mihi
Commune fatum, quo vel adversans premit,
Vel fausta te fortuna, mi frater, levat.
OC: Haec ipsa causa, quae sacit nostrum aibi
Commune fatum, pectus in fluctus agit.
AR: An forte fratrem cernere Ariaspen grave est?
OC: Imo hoc molestam pectori plagam imprimit,
quod non licebit forte te diu frui.
AR: Unde iste pavor est?
OC: Turbo, qui capitituo
Propius minatur, hunc mihi incussit metum.
AR: Adeone vilem pectore sub isto putas
Animam hospitari, cuius in sinum furor
Metum refundat Thracius? Si sors petat
Meam experiri dextram, ferro sciam,
Quod vilitatem nescit, inimicae manus
Hebetare vires, perque calcata nostium
Capita triumphum ferre.
OC: Sed metuo tamea
Gravia Ariaspi damna; non quibus fremit
Externus hostis, sed quibus tectae domi
Fraudes struuntur.
ARM: Mente quaevolvat Pater
Consilia, nescis. Ille post fatum suum,
Paterna regna, purpuram, et solium Arsami
Decernit uni: teque, quod iniquum aestimo,
Haereditate patrii sceptri exuit.
Aperegrina narras
ARM: Falsa quae vellem! Rei.
Addisce seriem sratris ex ore, et tuae
Consule saluti.
OC: Genitor, ut nosti. sui
Fluere in Darium voluit Imperii notas
Prioritatis iure, quod leges iubent,

Veteresque mores patriae, ut natu prior
Prior imperaret Persiae. Quin, ut forat
Solennis actus, et Sacramento fidem
Iuraret omnis populus, indictus dies
Atque hora fuerat.
AR: Ipsesum testis rei
Et ipse praesens adfui.
OC: At facti tamen
Post poenitudo subiit; atque animo Arsamem
Complexus, hnuc ad iura regnandi eligit,
Et esse sceptri patrii haeredem iubet.
AR: Prius at Dario iura natura favent.
Qui prior in auras venit, ad regnum Patris
Prior vocatur.
ARM: Quando commotis tumet
Animus procellis, mensque sab densa latet
Sepulta nube; non facile Legum nitor
Penetrat ad oculos.
OC: Vana suspicio, leve
Fingentis animi somnium, fallax color
Excogitatisceleris, offensi patris,
Et dignitatis regiae, huc mentem trahit,
Ut a paternis iubeat exclusum bonis
Reum Darium; et noxium dirae caput
Subdere securi. Namque (quod credi vetat
Darii amabilis indoles, recti tenax
Virtus, et altus mentis heroae vigor)
Arguitur arma Thracia in nostrum dolo
Traxisse regnum: cumque comm ssum scelus
Torqueret animum gravius, arreptafuga
Tentasse tanto turbiniregni caput
Subtrahere.
AR: Verbis pauculis grandis latet
Comprensa moles; quaeque, nisi frater, tuo
Venitet ore, posset, arbitrio meo.

Dolus putari. Sed sit, ut credit Pater
Reus Darius, trax t rupta fide,
In Persiam arma Thracia: at quonam mode,
Salvis parentum legibus, quarum vigor
Natu priorem patris ad solium vocat
Haereditatis iure, quonam, inquam, modo
Me iuniorem genitor ad regnum potest
Fratrem vocare?
OC: Tangis, Ariaspes, mei
Causam timoris. Hinc mihi in pectus subit
Non una cura, hinc frontis extinguit iubar
Inducta nubes. Regios nam si Arsami
Consert honores (falsa nisi lusus mihi
Praesagit animus) multa confundet furor,
Et merta fratris fulmini Ariaspes erit.
ARM: Suspicio non vanat nec levia hanc mihi
Indicia produnt.
OC: Forsan hic finis fuit
Te de remota, et dissita toto mari
Plaga advocandi. Si sapis frater, cave
Laqueis volentem involvere paratis pedem.
ARM: Consilia fratris sequere, quae dictat fides
Germana fratri. Donec hic turbo suos
Ponat furores, Regiae accessu abstine,
Tutoque positus littore undantes maris
Specta procellas. pendula, o Princeps, diu
Consilia versas. Sortis hic punctum est tuae,
Tuae et salutis.
AR: Quidquid adfertis, mera est
Suspicio, et umbra; cuius obiectu haud decet
Inobsequentem filium fieri patri.
Aulae subibolmen, ut spectem prope
Suspecta caeli signa. Si gravis notent

Iram procellae, consulam rebus meis,
Dubioque nantem Nereo ad tuum sinum
Navim reducam. {* Abit.}
ARM: Sed repentino, cavo
Ne quae procella turbine involvat ratem.
Oc Arminde, res est perdita, et nostri labat
Fortuna voti.
ARM: Grandior mens est mihi.
Quam quae ruenti sponte se dedat malo.
Consilia tempus rebus ambiguis dabit.

SCENA IV.

A me parenti iure iurando, et diis
Regnoque dictam. Summe tu rerum parens,
Cui, quidquid oculos effugit bostros, patet
In luce clara; tu mei causa Deus
Loquere patronus, meque non nocuum tuo
Protege favere.
ART: Mutus ad gemitus tuos
Dum silet olympus, te reum loquitur fuga
Tentata per te, adventus Aspasiae, doli
Testis character; teque et Aspasiam simul,
Scelere retecto, morte damnari iubent.

SCENA V.

Cervice prona, ut filius, et ut subditus,
Obtemperabo In Principem, et tanto satam
Sanguine puellam, iura quam praebent tibi
Auctoritatem? ut morte tam misera queas
Eripere vitam innoxiae? Quodnam scelus
Facit nocentem? Filium forsan tuum
Temere adamavit? Hocne tam dira nefas
Morte expiandum? non nocens culpae est amor,
Quemcumque amarit.
ART: Facilis affensu tuam
Probo rationem, et dedo me victum tibi.
Amantem amavit: hoc fatest: par est suo
Voto potiri. Fine ne careat suo
Affectus iste mutuus, iungi duos
Rex iubeo amantes, hosque confortes volo,
DAR: O me beatum!
ART: Osmane.
OSM: Rex.
ART: (Propera ocyus,
Ut ante dixi. Regium thalamum pata:
Studio Hymenaeus iste celbretur tuo:
fac gemina eodem vinculo stringat fides
Connubialis pectora. Huc propius gradum
Regina. Sponsum cerne. Sit faussus tibi,
Tibique Hymenaeus. Ite, quo fatum vocat.
DAR: Heu! capio tectam fraude verborum dolum.

SCENA VI.

DARIUS. ASPASIA. DAR: ASpasia!
ASP: Et audes nomen impura meum
Scelerare lingua? Corde cui cecrdi, cadam
Etiam scelesto ab ore; nisi prius tui
Me oris veneno cadere, quam ferro velis.
DAR: Quae dura frontis scena? quod amato cadi
Ex ore tonitru? Quae tuos nubes tegit
Regina vultus? Unde tempestas tonat
In innocentem, quique adoravit tuos
Constans amores?
ASP: Perfide!
DAR: Aspasia tuo
Isthaec Dario? cuius aequali stetit
Tenore semper integrae mentis fides?
Ergo ego nefandus proditor? Nisi me tui
Amor teneret, nullus his laqueis manus
Strinxisset unquam: nulla praesentem in statum
Sors impulisset, vertici ut meo incubans
Fatum timerem. Quid loquor? Fatum meum?
Non istud horret animus: at fatum tuum
Regina plango.
ASP: Fata si capitis mei,
Et hoc sinistraesortis aspectu tibi
Cor vulnerari crederem; casus meos
Gaudens subirem: hic ipse cruciatus foret
Pars ultionis. perfide! at poenas meas.
Meaequive sortis ultimos casus amas;
Quos hunc ad spicem mortis et vitae impio
Doloreduxisti.
DAR: Umbra quam tetrain meos
Se fundit oculos, mensque confusis iacet
Sepulta tenebris; unde vox migrat labris,

Solumque ciliis lacrima exundans cadit.
OSM: Eripior ipse mihimet, et mixtus stuper
Pietate me catenat, et prohibet loco
Pedem moveri. At Regios ultia vetor
Differre iussus. Principes, tempus monet
Urgere gressus; non licet moram amplius
Hac trahere in aula.
DAR: Osmane, pietatem tuam
Imploro supplex: ultimum officium esso
Non denegabis Principi: duris manus
Laqueis puellae Regiae exsolve, et meis
Superadde manihus: precibus hoc dona meis
Osmane; laqueis libera innocuas manus,
Tantaequive gemmae stirpis affectu pio
Concede vitam.
ASP: Milites, vestram fidem
Adiuro tectae precibus his fraudes latent:
Ite, ite, quo vos Regis imperium iubet,
Mori volentem ducite. Odiosum nimit
Mihi foret auras trahere, si vitam mihi
Hic impetraret, Ite: me libeat sequi,
Praevolo morantes.
OSM: Quanta soemincae viget
Conftantia animo.
DAR: Ah! sentio ex ima mihi
Cor sede velli, et spiritum e venis trahi!

SCENA VII.

Ut in cruorem mutuum dextra impia
Mergatis enses? iubeo, panatis manu
Immite ferrum. Rex iubet. Nemo meis?
Nemo imperatis Regiis morem gerit?
Hac parte miles impetum armatum preine:
Tu parte ab ista medius in ferrum rue,
Immitte telum iurgiis. Ipse irruo,
Et ense seindo semitam. Pacem impero.
Eheu! cruente proditor! vulnus viam
Animae exeunti fecit. heu! pereo.
ERN: At ego
Vivo, et triumpho! iactus ibi teli stetit,
Quo detinavit oculus, et rexit manus,
et quod stupescit animus, ex tanto grege,
Immane nemo dextera advertit mea
Venisse telum: militum totus globus
Fugientis instat tergori. Nimium mihi
Fortuna favit! Istud est unum super,
Ut, quod patratum est, resciat Princeps meus.
Huc verto cursum, Qualis accipiet necem
Fratris perempti? qua voluptate audiet
Iamsibi patere Regium ad solium viam!
Me quoque beatae sortis aspiciet favor.

SCENA VIII.

Meus ipse Princeps, sanguim immersus suo
Iacet peremptus! spirat? Heu! tota e sinu
Migravit anima! sed ubi servorum manus?
Ubi est suorum militum cohors? ita
Vel miles ipse Principem occidit suum,
Velinter hostis arma deseruit, fuga
Elapsa tuiba; quid mihi auxilii est super?
Frustra est: adempta vits revocarinequit.
Id restatunum, ut unicum tantae rei
Maestum ad parentem deseram, et sceleris reus
Meritas peracti criminis poenas luat.

SCENA IX.

Quod sisecundo sortis inceprae gradu
Cursus feratur, praemii compar erit
Mensura facto. At quomodo tanta tibi
Felicitate cessit audacis manus
Tentata vittus? Nemo venienti obstitit?
Nemo imprimentem velnus advertit? tut
Manu cadentem nemo spectavit? fugam
Nemo imperavit?
ERN: Tele successu stetit
Facinus peractum, quale conceptum fuit.
Hic ficta nostros inter est rixa, et furor
Simulatus irae: dumque ferverent manus,
Ferrique sonitus, Arlames velox gradu
Advolat, et iras ponere, ac ferrum iubet:
Nemo obse cundat. Ille commotus, suos
Propius adurget milites: instant, manu
Eripere tentent arma. Dum retro Arsames.
Hortator instat, tacitus a tergo gradum
Admoveo, et ictum signo, mox lateri imprimo
Ensem sinistro. Serviit votis favor
Sortis secundae. Vulnere excepto cadit,
Vix bina verba fatus: heu! pereo! et perit.
Dum nostra coepit turba simulatam fugam,
Omnis fugacem miles insequitur; retro
Nemo revolvit lumina, extremum sui
Casum ut videret Principis.
OC: Quome beas
Erneste fato!
ERN: Sponte quae votis tuis
Fortuna sese infudit, haec meum quoque
Facinus benignae fiontis arrisit ioco,
Discrimnique mortis eripuit caput.
ARM: Etneste! quem te dixerim? Etneste, omei

Unica voluptas cordis! Erneste, o tui
Columen, salusque Principis! perte cui
Diadema partum, et strata ad augustum via
Solium parentis.
ERN: Eigo quid nectis morasus,
Lentoque partum graderis ad regnum pede
Auguste Princeps? stringe fortunae comam,
Quam tibi saventem porrigit. Quando savet,
Est occupanda, Cuisemel seseobtulit,
Si negligatur signius, nunquam redit.
OC: Obex secundus ante rumpendus mihi est,
Quo praepedita remanet ad regnum via.
ERN: Quid restatigitur, quodtuis gravias queat
Obsistere ausis?
OC: Arsames equidem iacet
Eoedum cadaver: dexterae hoc Ocus tuae
Erneste debet: fraudibus nostris iacet
Eriam Darius, vel prope imperio Patris
Dolo involuti, nullius culpae reus
Iacebit cat adhuc vivit Ariaspes, cui
Diadema leges afferunt; forte et favet
Patris voluntas.
ERN: Mentis heroae vigor
Qualis calente in corde tibi, Princeps, sedet,
Non debet umbra retrabsvani merus,
Quando coronae Regiae invitat iubar.
ARM: Consilia Princeps, arripe Ernesti. Nihil
Iter occupabit, si audeas. Aue ax manus
Fortunae euntis, quo volet, fiectet rotam.
ERN: Qui te sequuntur, viribus, et armis valent,
Ut te locare Regionm solio queant,
Et, si occupare quispiamtentet, suis
Devolvere armis.
OC: Ergo peragendae modus

Excogitandus fraudis est. Loco pedes
Hoc subtrahamus, ne qua suspicio dolum
Nostrum aucupetur.
ERN: Si quis insidias tuo
Capiti parabit, sta removebit manus.
ARM: Quaecumque te fortuna versabit, comos
Ibo tuis periculis.

SCENA X

Fili! mearum prolium maesto patri
Pars magis amata! sare, quisnam ille impius
Tui sacrilegus proditor, cuius manu
In latus adactus ensis exhausit tuum,
Meumque, Nate, sangumem?
ARS: Natus tuus
Meusque frater Ocus.
ART: An narras vigil
Haec, nate, Patri?
ARS: Vigilo, migenitor, nihil
A mente aberro: Frater has costas mihi
Perrupit ense: frater in fratrem alterum,
In innocentem nocuus, in pium impius,
Tuum in Darium fraude confinxit scelus,
Quod morte saeva, patris imperio luat,
Ur fusa per cadavera ad regnum viam
Sibi praepararet.
ART: Filii infaustr! at magis
Infauste genitor!
ARS: Fata subiturus, pater,
Id rogo, supremas silii exaudiprecces:
Siperdis unum filium, serva alterum.
Moriatur unus Arsames, sed innocent
Vivat Darius, seque bis patrisuo
Suamque vitam debeat,
ART: Vivat, modo
Adempta nondum vita sit. Quod me aspicit
Crudele olympo sidus, et rigidis pluit
In me sagittis? Hotreo, et totis meat
Rigor medullis: deficit membris calor,
Et cor fatiseit, Tu gradu celeri vola,
Mei et Darii fata suspendi iube.
EPH: Ad iussa propero,
ART: Vos pia officia meo
Praestate nato. Heu! Ergo numerosa polus
Me prole fecit ante felicem, ut meae
Felicitati illuderet? Fine hoc dedit

Columina stirpit Regiae, ut maesto Patri
Eriperet eadem? Quanta mortales tenet
Illusio animos! Credimus nostram pede
Felicitatem stare firmato: cadit
Momento in uno. Vivimus, morimur, ubi
Dulcedo spirat, noxium virus later:
Ubi forma verna floris invitat manum,
Ibi toxicatum dextra serpentem tenet.

ACTVS V.

SCENA I.

Non dum vocatum iniura? inauditum? Dii?
Quis ista duri pectoris Scythes probet?
ARS: Hoc iura poscunt, patriae hoc leges iubent.
Iudicia nisi sint gravia, suspendi daeet
Fatale tonitru iudicis Quamvis tamen
Vetante iuris ordine, hac genitor via
Processit, at non aequitas laesa est. Sua
emper voluntas, iuris et recti tenax,
Aequa pependit lance.
ARI: Quid demum patrem
Ad ista traxit, inde moffensam putas
Servasse Themidem?
ARS: Lingua, proh? quantas haset
Iniqua vires, fraude ut insontem opprimat!
Calumniator sedulus in aurem patris
Conficta mille crimina, et totidem notas
Contra innocentem filium ingessit: fidem
Fecere patri indicia.
ARI: Sulpicio mihi
Alia suboritur. Forsan ex alio fluunt
Calumniae ipsae fonte. Simentem meam
Nonfallit error, Arsamem ut solio locet,
Parens, laborat: iure cum nequeat, dolo
Iniqua vota promovet, et aequam Themin,
Legesque regni, et iura naturae impiat.

SCENA II.

NUNTIUS. ARIASPES. ARSACES. Nun: O Me dolendi nuntium castis! ferox!
Et crudus animus! barbarae ferrum maenus!
Infauste Princeps! genitor infelix magis!
Qui perdidisti stemmatis tantum tui
Columen decusque!
ARS: Si timor nullas mihi
Effingit umbras, iste miserandum refert
Fatum Darii. Pectus ambiguum suos
Amat dolores scire: sed metuit tamen
Quaerere, quod horret. Causa quae tantas tibi
Pectore querelas evocat?
Nun: Fatum gemo
Crudele, magni Principis; fatum polo,
Soloque detestabile; heu! fatum impium!
ARS: Miser ergo Princeps occidit, nec me mei
Rumpunt dolores?
ARI: O inhumanus Pater!
Cui dulcenomen patris immanem exprobrat
Crudelitatem! NuN. Sed quid admisit Pater
Atrocitatis, cuius accusas reum?
ART: An forte non est barbarum, insontem necis
Damriare natum et rapere, quam vitam dedit?
Quaetygris, aut quis par dus in catulos suos
Sic efferatur? NuN. At suum in natum pater
Nihil egit atrox
ARI: Nempe non hoc est atrox,
Ferro Dariumtollere? Infelix Dari!
Miserandefrater! NuN. Non ego Darium fleo,
Sed innocentis Arsamis diram necem.
ARI: Quod rursus animovulnus a tonito imprimis?
NuN. Quod ergo vulgus locuitur, Ariaspen fugit?
Lethale vulnus Arsami fregit latus,

Fusoque mixtam sanguinivitam ebibit.
AR: Sed unde lapsum vulnus in costas iit?
NuN. Ignotus istud ensis, ignota et manus
Impressit; at, quod patuit, occulto dolo
Fcatris minoris empta.
AR: Quid monstri refers?
NuN. Libido Regni quodlibet tentat nesas.
Amor imperandi cordis accendit sinum.
Hinc texta ab illo tela, qui voluit manu
Praeripere sceptrum.
AR: Perfide! ac nimium Diis
Invise Iuvenis! Ergo vel nescis nece
Arsame perempto vivere Ariaspensuper,
Qui iure caeli, iure naturae, patri
Succedit haeres? vel meo capiti parem
Quaeris ruinam? nunc video, cur nie procul
Abscedere aula voluit. NuN. En Princeps patrem
Dolore mersum: Cerne, quem immirem, serum,
Crudum vocabas; quantus ex oculis amor
Illi, doloris lacrima mixtus fluit.

SCENA III.

Prolis reliquiae, sed tamen chara patrit
An tu minoris fratris audisti impium
Crudumque facinus? An, quod effari horreo,
Flendam innocentis Arsamis fratris necem?
AR: Heu, genitor! atrox nuntium, attonitum mihi
Stupefecit animum.
ART: Vive.
AR: Sed melior mei
Pars est perempta. Si prior dextram hanc calor
Adhuc super stes animat, immane hoc scelus
Non erit inultum: hic ensis immersus fibris
Dabit ultionem.
ART: Longa iam mihi est mora,
Quam trahit Ephoebus, iussus imperio meo
Sistere Dariifata.
ALIP: Nisi species rueos
Deludit oculos, ipse quem voves adest,
Sociusque Custos carceris.
ART: Rigidum gelu
Invadit artus. Horreo, et vovco tamen
Audire, quae mens refugit. o utinam mihi
Non sit dolendae sortis augurium hic rigor!

SCENA IV.

Mortis ministri Quid ministrorum manus!
Incuso demens? Sanguinem exhausit meum
Meus ipse sanguis. Fruere iam votis tuis
Scelera e fili; fruere: et Imperii sitim
Exple croore fratris: at fiat tibi
Cruor ille Avarni toxicum, et sulphur stygis.
Fraternased quidrursus ambitio in scelus
Mihi vocatur? Innocens esset, nisi
Faceret noccatem Patris insanus suror.
Suspicio, timor, et ira, tergeminae mei
Eumenides animi, in fata iurarunt tua,
Minate! sed non amplius diei meus
Debes, potesve. Si fui, non sum Pater:
Sed innocentis carnifex. Quid iam tui,
Mi nate, superest? euius invictam manum
Timuere Thraces, integram cuius fidem
Coluere cives; cuius exemplo stetit
Virtus in aula? nate, te genitor tuus,
Tuusque frater (pacis et amoris duplex.
Sed inane nomen) genitor et frater tuus,
Te fraude, et ira, et ambitu regni, et metu
Dedere morti vict mam, Hoc meum est scelus;
Ego te peremi: poena debetur mihi:
Nihil recuso: Mortis iniustum tuae
Tu plecte morte iudicem. Sed qui neci
Mei adfuisti filii, seriem mei
Refer doloris. Cusr. Sisinet, qui cor mihi
Dolor exacerbat, sunus in luctum efferam.
Postquam profundae turris extractus cavo
Ac medius inter arma et aratos viros

Atro in theatro funeris sui stetit.
Cir cumque flexit lumina horroris, nihil
Subiit serenae frontis augustum iubar,
Nihil timoris regium pectus: sui
Similis, amoenus ore, ridenti labro
Circun. cohortes regium lumen vibrat,
Silentioque affabili visus suis
Vale supremum dicere. Hic blandi gravis
Aspectus oculi militum adstantum fuit
Grandis medullis plaga, quosuas cui
Vovere dextras, cuius exemplo inclitas
Saepe retulere ex hostibus victis patri
Regno que palmas, cernerent ferro gravem
Vinctum catenis, morte damnatum, sua
Iam iam daturum colla carnificis manu
Resecanda. Luctus inde communem sinu
Gemitum evocavit, lacrima communem frequens
Gemitum secuta est. Stupuit in rigidam petram
Visus migrasse carnifex; nec iam iui.
Potens, rigabat ipse suffuses genas
Cadente lacrima. Mollis haec pietas, metu
Centurionem perculit; ne, quam fidem
Tibi spopondit, illa naufragium in piis
Lacrimis subiret, iussit abrumpi moras,
Sic nostra pietas impium fecit magis.
ART: Inobsequentem iussibus mallem meis
Fuisse! nullam a subditis suis fidem
Genitor meretur, cuius imperio impio
Talis peremptus natus est. Ah! mi Dari!
Saevum parentis; erro; necsum, nec fui

Tam nobili unquam filio dignus pater:
Saevum Tyranni vindica infamis nefas.
An et Darius lacrimas vestras suis
Cumulavit? an, quod decuit, ultricesnseo
Capiti impre catus fulminis torti faces?
CUST: Nec in ora cecidit lacrima, necin oculis minax
Flamma ultionis. Antequam innocuum caput.
Sub iceret ensi: Vade, dicebat, meum
Propera ad parentem
ART: Siccine hoc dixit, meum
Nec me negavit esse genitorem suum,
Qui filium esse nolui? elinguis dolot
Silere cogit. Ergo secretas voret
Totus medullas: quasque violentus coquit
In corde lacrimas, tacitus et secum gemens
Bino canali luminum in vultum efferat.
CUST: Vade inquiebat, quemque spectabis meae
Vitae exeuntis terminum, patri meo
Ordine recense. Quod mori genitor iubet,
Morior libenter; cuius imperium mea
Morte venerari gestio. Hoc unum mihi
Animi dolentis acrius pungit finum,
Quod me, innocentem, laesa suspectum fides
Faciat parenti. Credidit nimium Pater,
Nimis ego amavi. Iussibus quod me suis
Inobsequentem reddidit, non id, fides
Violatafecit; Regiae at constans amor
Coniugis habendae: quam meae tandem necis
Comitem fupremum video. Tum blando intuens
Vultu puellam: Cernis, aiebat, tua
Quem te malorum adterminum duxit fides,

Amorque constans. Me, licet miserum, tamen
Fidelem amasti. Nulla perfidiae reum
Me noxa fecit; malui causatui
Miserandus esse, quam fide extincta dies
Vivere beatos. Ecce, quam nobis Hymen
Sortem spopondit, quando constrinxit duos
Amoris uno vinculo: est cippus, thorus;
Funis, monile est aureum; mors proxima,
Est coniugalis pronuba; haec est Regia,
Quam tibi spopondit, sortis insaustae iocus,
Olim Darius; cuius innocuus amor
Te de remota Thracia, per tot minas
Exaestuantis Nerei, per tot soli
Ignota duxit spatia, nunc tandem tenes
Portum furoris ultimi, quo te impio
Invidia iactat turbine, et morti obicit.
Ego sum charybdis illa, quaemisere tuam
Sortem rota vi esyrtis ego rabida, tuam
Quae pertinace verbere allisit fidem
Ad ista saxa: ego causa, quod morti innocens
Aspasia in aula Persiae vitam immolet.
ART: Quot actu in uno crimina scelesto patri
Nati modestia exprobat! poenas tui
Fert ille sceleris; tu feres paria suae
Supplicia poenae. At sequere miserandi patris
Lamenta acerba.
CUST: Postubi haec dixit, dolor
Silere linguam iussit, atque imum insinum
Sese re duxit: unde violento impetu
Petivit arcem cordis; ut iam se ferae
Morti coacta vita captivam daret,

Nam mors gelata dextera, aut sors in sinum
Reducta amoris slamma, detersit genis
Vernam rosarum purpuram, et totum imbuit
Sudore vultum frigido: ex anguis rigor
Insedit oculis, pallor in frontem, in labpa
Livor meavit, sanguis in venis stetit,
Nec ulla cordis systole, aut diastole
Vitam indicavit. Quis satis digne queat
Referre, quantus angor Aspasiae intimum
Pectus subierit? Clamor, ac ira, et furor,
Lamenta, et indignatio, et vehemens amor
Inte, in Darium, in se, impetu alterno, e sinu
Ebulliebant: voce se inc aeutam nimis,
Te nimis atrocem conquerebatur tygrin,
Fidum Darium aiebat, infaustum licet,
Tenacem amoris, patrio oppr essum dolo.
Post multa, statuae similis, affixo stetit
Vultu in Darium; et animus interno in sinu
Collectus inse, nescio an pacem suo
Dederit dolori; an ipse suc cumbens magis
Suo dolori cesserit. Solum hoc scio:
In maesta linguam officia revecatam sonos
In hos resolvit: Sic, Dari. Aspasiam tuam
Nimis insecunda deseris rursumsuga?
Nectibi supremo licuit affatu fidem
Testari amanris pectoris? Fragilis mihi
Ponenda vita est, nec prius fasest, mei
Veniam obinere criminis, cuius gravis
Culpa expiarimille per mortes nequit.
Ego temeraria ausa candorem tui

Contaminare amoris, et vanis fidem
Lacessere umbeis: ah, nimis vanis! quibus
Mens perenni nocte tumulatur dies,
At si, patrato ut crimini veniam neges,
Dari avolasti, quid prohibet animam tuam
Fugitiva per vestigia ad manes sequi,
Donec fugacem consequar, et error meus
Venia tegatur, tuque reddaris mihi,
Ego tibi, et umbras inter arctem ur fide
Constante amoris, Ecce te sequor, Dari!
Ah crude! quid fugis? Dari, expecta meam
Venientis animam. Nominis sui sono,
Volut sopore excussus, ubi circum tulit
Oculos natantes lacrimis, tristem sui
Scenam doloris vidit, Aspasiam solo
Stratam in Darium lumine intento, at vitro
Mortis sepulto, dextera appressa ad sinum;
Veluti tacens notaret, ubi vulnus suit,
Quo mors subivit pectus, et vita exiit.
Ubi destitutam sensibus, rigidam artubus,
Totoque vultu pallidam, immotam, et gelu
Vidit rigentem, millies sese impium
Damnavit ipse, millies vilem sui
Testatus ignem amoris exclamat, sibi
Vellacte pastas tygridis Armeniae fibras.
Velduriorem marmore Oebalio sinum
Riguisse nimium! ac inde ad atroces suae
Mortis ministros versus, indiciis pii
Animi, pioque luminum nictu petit
In se, puellae Regiae indignum fide.

Stringi bipennem, et vincula resolvi, quibus
Se praepediri sensit, aspasiam ut sequi
Minus valeret. Annuit miles preci,
Fertumque strinxit. Ille, non iussus, caput
Subdit securi, et mortis extremum suae
Expectat ictum. Plaga vix facit locum
Animae exeunti, flebili voce edidit
Suprema verba: Te mea Aspasia sequor.
Verboque in ipso spiritum exhalat.
ART: Sequor
Ego quoque ad umbras. Claustra Pallentum ultimas
Aperite abyslos; umbra non minor venit
Umbris Averni, filii immittis sni
Rex parricida: pandite Acherontis lacus,
Et me profundae mergite procellis stygis.

SCENA V.

Non vilis ista spiritus magni imbuit
Animi calore. Milites, vestram side
Haec causa poscit. Saepe testatam fidem.
Et dura per pericula, per armae, et faces
Exercitatam Marte generoso manum
In hac arena exerite. Non una est mihi
Per vos relata palma; non una est super
Per vos ferenda. Si cui antiquus calet
Sub pectore animus; ite, quo iustus vocat
Furor Ariaspen, rapite ab indigna manu
Regale sceptrum, fronte ab indigna iubar
Mihi coronae debitae. Hoc Regnisacrae
Leges reposcunt, iura naturae hoc petunt.
MIL: Si cingat illa tempora Augusti Iovis
Circumque fulmen saeviat; si se inserat
Plutonis atri vertici; sisit manu
Rapienda mortis unguibus: nullus pavor
Subibit ista pectora: ad nutus tuos,
Dignosque mente Regi affectus manus
Istae volabunt. Eia, quos animat fides
Debita Ariaspi, queis adhuc bullit cruor
Amans honesti, tendite ad ferrum manus,
Quo reprimatur, quisquis Ariaspi sua
Iura involabit.
ARI: Vestrast constat fides,
Virtusque vestra milites, cuius calor
Tot mihi per acies hostium, per tot minas
Volantium inter tela fatorum, inclitam
Lautum paravit, ista me demum quoque
Ad gloriosum Persiae regnum feret.
MIL: Rumpatur ergo, quidquid obsistit morae.

Non decet inertes esse, quos curae vocant
Regni parandi.
ARS: At unde properantem pede
Osmanus adfert? Multus in vultu pavor,
In fronte nubes, in superciliis sedent
Curae et dolores.
ARI: Quid novi in scenam ferat
Audire par est: postea audace impetu
Ad destinata impellere licebit gradum.

SCENA VI.

Utrumque lumen haesit, et visus suum
Volvere dolorem mente: dum tandem iubet
Vacare sedem testibus, fors ut sopor
(Sic suspicari licuit) optatam daret
Requiem dolori. At metuo, ne longos quies
Eat ista in annos, atque hic in totam fluat
Aeternitatem somnus,
ART: Auguria refers
Funesta nimium. Et unde? Quae narras, brevi
Constringe verbo, Siiaci in pectus meum
Fatale telum credis, hoc cautus vibra,
Ne, quod paratur pectori vulnus, sui
Dilatione crescat.
OSM: At forsan voles
Nescire, quod iam scire tam cupidus ames.
Quae vulnere animum sauciant, nunquam nitni:
Sero sciuntur.
ARI: Gravius at mentem afficit,
Diutimere vertici incumbens malum.
OSM: Narrabo paucis. Arbitrio quando locum
Vacare vidit, admovet ferro manum,
Stringit, tremente dextera cordi applicat,
Tantoque adurget impetu, ut, si ictus manum
Secutus esset, turba servorum irritam
Opem tulisset, nec tamen tantam attulit,
Ut impediret sanguinis nimbo viam,
Tenuemque aperti pectoris in aegro sinu
Retineret animam.
ARI: Cruda! funesta! impia!
Avara sidera funerum! Et nondum mei
Cumulo doloris vestra satiatur sitis?
Non ergo, gemino fratre sublato, satis
Fusum est cruoris? Non sat unius fuit
Pretium coronae, quam mihi eripuit, suam

Ut avara fortis ira sedaret famem?
Quid egenus ultra potuit Ariaspes dare
Fortunae in escam? Post meos fratres nece
A parricida fratre sublatos, Pater
Thesaurus omnis fuerat Ariaspi: hunc sibi
Fortuna poscit pabulum!
ARS: Frustra reples
Auras querelis; pone lamentis modum,
Et quid parenti debeas, Princeps, vide.
Dum vita tenuis spirat, Ariaspes, gradum
Urge ad parentem, ne prius lethum senis
Extingat Oculos: perge, et extremum imprime
Animae migranti basium, quae de sinu
Est pulsa nigido totaque inlabris sedet,
Piique amoris ultimam expectat notam.
ARI: Libido regni cedat, et superet [(printer); sic: saperet] amor,
Quem debeo Patri.

SCENA VII.

Fortuna adaptat! unus imperium dare
Neptunus undis videor, ac unus polos
Terrere telo Iupiter. Certe solo
Menemo maior Persiae imperium regit.
ARM: Quam sceptra honestant dexteram! quantum decus
Addit corona vertici! Solers tibi
Natura Princeps, regias dotes dedit
Et ad imper andum flexit animosam indolem.
OC: Natura parea nil mihi ad regnum dedit.
Quin imperandi iure me exclusum impia
Natura voluit, quando me minimam dedit
Sobolem parenti. Sedteneo sceptrum tamen
Hac invidente. Debeo hoc totum mihi
Meoque genio, et dexterae Armindi mei.

SCENA ULTIMA.

Etiam invidente fratre. Vel frontem meo
Inflecte sceptro, ut subditum Regi decet;
Vel iste lateris ensis obstipum caput
Flectet sub ictu.
ARI: Inique, si hanc causam lubet
Dirimere ferro iudice; en parem manum.
Credis timeri, latere quod pendet tuo,
Imbelle ferrum? agnosco ventosum impio
In ore martem. Oc, In dextera disces quoque
Calere, quando victima in ferrum cades.
Venerare Regem, iusta quem caeli vocant
Fata ad coronam.
ARI: Fata? Periure, impie,
Etramne trahere fata in obsequium tuae
Feritatis audes? Oc, Fata Regnorum Dii
Suo arbitratu dirigunt.
ARI: Iusto tamen.
Oc, Hoc iusta poscit aequitas, sacram ut regat
Dextra illavirgam, cui datur.
ARI: Sed si dari
Sacra iura poscant, lexque naturae exigat.
Oc, Lex est in armis.
ARI: Impium hoc animum sapit.
Oc, Ferro ministro ad regna pandenda est via.
Sceptrum teneri regium hac dextra decet,
Quae fortiore brachio ferum vibrat.
ARI: Natura, leges, iura, et aeterni Dii
Natu minores filios regno vetant,
Dum adhuc superstes vita maiori favet.
Oc, Abolenda ferro et sanguine est Lex impia
Et iniqua iura. Si prius forte est tibi
Concefla vita. Persia priorem vocat
Me ad sceptra regni, mihi prius populus sidem
Suam obligavit, et sacramento ultimum
Devovit animae spiritum.
ARI: Nempe inclito

Thracis puellae funere, duorum nece
Fratrum superbo, caede non faussti patris
Insanienti, qui tuae ferrum manus
Suo antevertit.
OC: Militum fidae manus
Distringite arma.
OSM: Ad arma generosi viri,
In parricidam ruite, sceleratis comis
Vellite coronam, et spiritum intami sinu
Eruite.
ARI: Miles abstine ferro manum,
At tu superba mente si statuis mihi
Sceptrum involare, parce civili locum
Contaminare sanguine, et mecum veni
In singulare praelium. Victor, patri
Succedat haeres Persiae, et sceptri, et thori.
Si non tumente in pectore, est vilis tibi
Anima, in arenam provoco, prodi, manus
Cum fratre frater consere.
OC: Nec horret manus
Nec trepidat animus; sanguinis nec sum mei
Tam parcus, ut me pigeat hoc regnum meum
(Meum aio, quod tu perfida invadis manu)
Asserere ferro. Pono regales notas,
Diadema, sceptrum et purpuram. Haec victor feret.
Recede miles, pateat ad pugnam locus.
Fit duellum. OSM: Vivat Ariaspes! iura vicerunt, Dii
Favere legi. Vivas Ariaspes diu.

CYRUS.

PROLOGVS.

Solum unius tangor amore.
HYM: Cyclops aether pater est Argi [(printer); sic: agri] .
AUST: Nolo sobolem. da mihi patrem,
HYM: Ipse diei pater, est noctis
Filius.
AUST: Ergo, matre sepulta
Lucis in urna, surgat amoeno
Filius ortu.
HYM: iam prope roseas
Aurora fores pandit olympi.
Austria surge: et mecum nitido
Descripta stylo tuo fata vide.
AUST: Video tenebras: Astra minora
Video in tenebris. Maius amamus.
HYM: Quodcumque minus. soboles magni est.
AUST: Maius amamus.
HYM: Quodcumque minus,
Speculum magni est.
AUST: Maius amamus.
HYM: Sors tua in illis tibi depicta est.
Suscipe caelum; numera stellas.
AUST: Numerus stellis est sine numero
HYM: Sic ego stirpem Regina tuam
Multiplicabo.
Ad nuptias! ad nuptias!
Regnis datura Reges,
Et Caesares Germaniae.
CHORUS: Ad nuptias! ad nuptias!
HYM: Felicitatem hae nuptiae
In Austriam vocabunt.
Ad nuptias! ad nuptias!
Ad nuptias! ad nuptias.
CHORUS: Hic tibi felix volvitur annus,
HYM: Qui tibi quatuor saecula claudit,

Ex quo primus sceptra Rudolphus
Tulit Imperii. Iam se rursus
Aurora novi saeculi adornat.
Unde perenni linea ductu
Ibit ad usque
Funera mundi.
Saecula rerum pandite fata.
Cernis? origo est ista tuorum
Diva Nepotum
AUST: Spes mea nunquam
Fixa Tonanti vota fefellit.
HYM: En Austriadum Gloria, Patrum
Veterum laudes trahit in quintum
Regnorum aevum.
GLOR: Ego quindenis sceptra Austriacis
Germana dedi:
Ego venturis aeterna paro,
Usque suprema ad funera mundi.
Sic fata iubent: sic mihi quina
Ipse spopondit vocale DEVS.
AUST: Dicite rerum
Astra sacrarum conscia, clausos
Quinque elementis pandite sensus.
CHOR_I: Austria Erit In Orbe Ultima.
CHOR_II: Austria Erit In Orbe Victoriosa.
HYM: En iam aetatis quintae Aurora
Ridente labro basiat-auras,
Astra minores delete faces,
Austria dignas scande curules,
Quas tibi Patrum Gloria struxit.
Ego cum stellis excedo loco,

Tu perge diem quintae aetatis
Luce perenni spargere mundo.
GLOR AUST: Aurora quinti saeculi
Fugat prioris Hesperum.
GLOR: Ite serenae radii lucis,
Felicitate nati,
Felicitatis auspices.

GLOR AUST: Felicitas haec Austriae est,
Non terminari saeculis.
Ad vesperam prioris
Solem secundi oriri.

ACTVS I.

SCENA I.

Putris iaceret.
AM_II: Aliquod Ariennae caput
Discrimen ursit?
AR: Quale non unquam
AM_II: Quis casus? aut quis hostis Ariennae manum
Fregisse potuit? quisve discrimem tui
Capitis repressit?
AR: Forte dum latere meo
Sociae revulsae, nemoris umbrosi avium
Callem secutae erratis, et cervi sugam
Impressa per vestigia notatis, ferox
Et dente, et ungue, pendulam labris famem
Suo ursus antro evolvit, et praedam obviam
Venatur oculo. Mox ubi Ariennam videt,
Labente citior fulmine in pectus ruit,
Et me, prius quam stringerem ferrum, suo
Ferocientis unguis amplextu tenet.
Qua licuit, irae obluctor, et quaero mei
Auxilia ferri. Vanus est omnis labor.
Violentus instat ursus, et fessam solo
Sternit Ariennam; iamque properabat meo
Imprimere dentem gutturi.
AM_I: Auditu mihi
Gelatur animus. Dextera quis opem tulit?
AR: Adest serenae frontis adolescens, cui
Corporis amictus vilior, mentis tamen
Erecta virtus, frontis exertae tenor,
Tractus humerorum, gestus, et morum decor
Nil humile produnt, ille vix viditmihi
Ungue incubantem belluam, exclamat procul.
Attonitus ursus arrigit vultum; at prior
Pernice cursu iuvenis incumbit ferae,
Et inermis, animi robore exerto in manus,
Rictum prehendit, lacerat: e manibus tamen

Elapsa in antrum, vulnere accepto, fugit.
Insequitur ille belluam, et ad antri ostium
Bis terque adacto fuste luctantem opptimit.
Quid inde iuvenis?
AR: Belluae occisae caput
Cultro recidit, mentis heroae, et sui
Testem caloris.
AM: I. Quis tibi sensus fuit?
AR: Qui restitutis esse post mortem potest,
Cum rursus auras bibere vitales datur.
Quid ille demum?
AR: Vive, dicebat, tui
O Virgo Cyri, vivet et Cyrus memor
Ase redemptae Heroidis: nomen tuum
Si scire liceat, patriam, et patrem, et genus?
AM_I: Qui ad haec reponis?
AR: Nomen, Arienna, est mihi:
Ne quaere; dixi, patriam, aut patrem, aut genus.
Mihi Cyrus omnis gloria est, Cyrus pater,
Genusque Cyrus: quidquid Arienna est, suo
Sacrata Cyro est. Inde, plebeio licet
Videatur esse sanguine oriundus, tamen
Meruit amari. Sanguis illustris facit
Illustre, quidquid diligit.
AM_II: Sic est: pares
Aut invenit amor, aut facit amantes pares.
AR: Nullus Ariennae surget Oceano dies,
Nox nulla sudis astra disperget polis,
Quo non memoriae Cyrus occurrat; dies
In Sole Cyrum pinget, in stellis dabit
Nox pulchra Cyrum.
AM: I. Est aequus Ariennae. hic amor.
AR: Iter sequamur, proximae ad muros sumus.

SCENA II.

CHORUS: Vive Cyre, vive, regna,
Mille vive saecula!
PRAECENT: Vive Cyre regiumque
Disce nomen sustinere.
Vera virtus, quae praeivit,
Hanc meretur gloriam.
CHORUS: Vive Cyre, vive, regna,
Mille vive saecula!
PRAECENT: Vive Cyre! noxiarum
Frangere iras belluarum
Quisquis audet: ille novit
Damna regni exscindere.
CHORUS: Vive Cyre! vive! regna!
Mille vive saecula!
PRAECENT: Innocentem quisquis urso
A nocente liberavit:
Ille novit subditorum
Providere commodis.
CHORUS: Vive Cyre! vive! regna!
Mille vive saecula.

SCENA III.

Quod Cyre menti gaudium insedit?
CYR: Pater
Meturba Regem dixit, et laeto exhibet
Officia cultu
MIT: Magna meditatur puer;
Et adhuc acerba aetate maturos sagax
Praecurrit annos. Cyre posthac et patri
Rex imperabis?
CYR: Iura naturae id vetant.
MIT: Rex ergo non es?
CYR: Iura regnandi mihi
Socii dederunt.
MIT: Iure regnandi utere
Et in parentem.
CYR: Non licet.
MIT: Quare?
CYR: DEVS
Suis subesse patribus natos iubet.
MIT: Sed imperandi iura si natis dedit?
CYR: Non inde solvit iura, quae dederat prius.
Deinde. Cyro regna non alia dedit,
Quam quae sodales: hi ptoestatem mihi
Sibi imperandi, iura condendi, probas
Leges ferendi facere potuerunt: nihil
Inde potuerunt iuris e caelo dati
Eripere Patribus.
MIT: Cyre mi, aetatem sapis
Maturiorem, et nobilem prodis tui
Generis favillam. Si ergo me Patrem colis,
Descende solio.
CYR: Promptus est semper tuis
Parere iussis Cyrus.
MIT: O quantum places,
Mi nate, Patri!
CYR: Festa sociorum manus
Abite solitas lanei ad curas gregis:
Haec prima CYRI imperia: vos primis quoque
Aptate iussis.
PAST_I: Debitum populi est, suo
Parcere Regi,
MIT: Nate: quid natum voco?
Domine.
CYR: Quid ista filio Cyro Pater?
MIT: Tua poscit istud indoles, sanguis, genus,

CYR: Sanguis Parentem poscit ut natus colam:
MIT: Ut mithridates pareat Cyro, iubent
Felicioris stirpis excelsae notae.
CYR: Si quid favillae regiae Cyrus sapit,
Mi genitor, esse crede puorilem iocum.
MIT: Iocus iste ludit serium, et ludo emicat
Nativa virtus.
CYR: In suos natos meat
Sanguis parentum.
MIT: Tangis intenti scopum.
In te parentis sanguis illustri meat
O Cyre fluxu. Filius non es meus.
CYR: Quae culpa Cyrum stringit ut amorem mihi
Nomenque Patris subtrahas?
MIT: Nunquam fui,
CYR: At esse semper dixeras: semper tuus
Amor probabat esse te patrem meum:
MIT: Fateor, amavi, ut filium, Cyrum: meo
Quin ante posui filio.
CYR: At nullus tibi
Est natus alter.
MIT: Sed fuit. Fatis tuis,
Ut tu superstes viveres, natum meum
Morti immolari pertuli. Plura haud licet:
Satis hoc sit: alto sanguine, o Cyre, es satus.
CYR: Cyrum ergo generi paria meditari decet.
MIT: Cunis ab ipsis magna meditatus, tuum
Genus probasti.
CYR: Scire nil ultra licet?
MIT: Sat multa dixi.
CYR: Pono pastorem: exuo
Vilem lacernam: generis indicia sequor:
Succedo in urbem.
MIT: Sequere, quo caelum vocal
Nil hmile Cyro Numen et virtus parant.
CYR: Quaecumque mefortuna sublimem dabit
Gradum tenere, dividam tecum meos
Ex aequo honores. Gratiae semper memor

Cyrus, sub ipso corde Mitridatem geret.
Et esse quamvis abnuas, semper mihi
Pater coleris. Filii amplexum cape.
Mrr: Domnium vocabo: patris affectum tamen
Nunquam reponam.
CYR: Filii affectum tibi
Semper rependam.
MIT: Vade, quo virtus praeit.

SCENA IV.

Regnum omne Regem admirtit, et multi ambiunt,
Regnum necesse est opprimi.
CHO: Cyaxarem
Tibi Nepotem frater extinctus dedit.
Iamque ille functo patre Bactrorum tenet
Augusta sceptra: sanguinis iure hic sibi
Regnum arrogabit Mediae.
AST: Nimium arrogat:
Vivumque Regem quaerit Astiagem suo
Deiicere solio. Sceptra qui nimium appetit,
Perdere meretur.
CHO: Id petit, cuius sibi
Natura ius concessit.
AST: Astyagem ut suo
Exuat honore?
CHO: Fata ut Astyagis suo
Honore penset.
AST: Fata ut Astyagis fero
Praeveniat ausu. Quid putas? qui iam diu
Aestu impotente Mediae regnum sitit,
Subdereque Bactris Susa meditatur, dolo
Vacabit omni: Semper in peius ruic,
Semel ire quis quis semitam coepit mali.
Fraus una fraude truditur: nunquam dolic
Ambitio vacua est. Seminis mali indolc
Sobolescit ista pestis, et nullo manum
Adhibente crescit. Nemo non fraudis capax,
Si pectus urit ambitus: semper bono
Periculosa publico est re gni sitis.
Iam constitutum est: Mediae Cyaxares
Non imperabit. Quid? mihi dirum sinu
Alam chelydrum? sorte contentus sua
Imperia dictet Persiae: nunquam meae
Rex imperabit Mediae, sceptrum licet
Spe devorarit.
CHO: Multus hunc civis petit.
AST: Multus carebit, Impium Regem sapit,

Annuere populonoxia petenti.
CHO: Putant
Hunc iure posci
AST: Iure? quis Cyaxari
Regnum obligavit? liberum est: iuris mei est.
Ego ambienti nominis noctem mei
Tumulumque famae, Mediae sceptrum dabo?
In fata nempe nostra ut inveniat viam.
Hoc calle graditur avidus Imperii calor:
In fata poscit aemulum, et nunquam, nisi
Sanguine iacentis, impiam extinguit sitim.
Non imperabit. Semper est civi gravis
Externus haeres. Sanguinem Medum volo,
Patriae fidelem, Civibus gratum suis.
Superis probatum. Daniel, mollis tibi
Excolitur aetas: estne, qui sceptro pares
Olim gerendo spiritusmonstret?
DAN: Tua.
Metuende Princeps, laudo consilis: exterus
Rex nec suorum facile populorum sibi
Lucratur animos; nec suam in cives serit
Benignitatem: genius externus migrat
Facile in tyrannum patriae. Sunt hoc solo
Ingenia sceptris apta; sunt iuvenes, vigor
Quos stimulat altus mentis, atque animi calor.
Genlusque prudens laudat, et virtus probat.
AST: Daniel tuarum partium est, iuvenum chorum
Seligere, quos ad Imperi molem pares,
Paresque ad arma iudicas: at tu Mithram
Consule Choaspes. Fata qui rerum Diis
Ambigua credit, exitum optatum tenet.

SCENA V.

Quam te sequatur miles. atque urbem premat.
AST: Nihil addit aliud?
MED: Dixit et signum dari
Ad arma iussit
AST: Ista non terrent virum.
Prior Gradivum postulat, prior serat:
Discatque Medis esse, qui nor nt minas
Reprimere ferro Fatcor, ad Martis facem
Nec esse praeceps debeo, nec excors volo.
Quia tamen ipse Marte commisse petit
Dirimere litern, classicum Martis sonet.
Iam pulvis ipse Medus in bellum calet,
Minasque spirat, veniat in campum, sua
A clade discet, esse, qui tumidos sciat
Frangere furores Persiae; et sero suos
Flebit dolores.
DAN: Militirobur tuo,
Flammamque Princeps suggeres, bello ducem
Si huic praeesse statuis Ariennam.
AST: Solo
Marique longe d ssita est.
DAN: Adest tuo:
Spectare vultus avida, et Astyagis genu
Proni advereri.
AST: Verane an plaeita refers,
DAN: Visa est subire Regiam, qualis subit
Bellona campum. Martius vultum rigor
Decorque mixtus temperat, ludit genis
Amica species, horret hastili manus,
Auro revinctas cassis obnubit comas,
Pectusque pulchra nube Loricae riget,
Hinc et timores spirat, et amores simul.
AST: O me beatum! Veniat Arienna, et meos
Augeat honores Martis infracti manu.
Estis mearum providi rerum Dii
Qui fluctuantem publicae clavum rei

Firma tenetis anchora, et Medos nova
Ope excitatis.

SCENA VI.

Felicitati Martiae innixum manus
Ad ipsa pulchrum sidera extollet caput.
AR: Aut vincere, aut perire decretum est mihi.
Si vinco, vinco numini Princeps tuo.
Si pereo; summa est gloria, obsequiis tuis
Ipsum dedisse sanguinem. Nullus mihi
Herbam ante rollet, quam simul vitam extrahat.
AST: Quod ergo faustum Mediae regno velit
Mithra evenite, bellicae sceptrum rei;
Ius omne Martis, militum obsequia, ducum
Studia Ariennae trado. Parebit tuis
O Nympha iussis, quis quis Astyagen colic.
Tu mea Gradivoregna fulmineo tege,
Cyaxarenque Marte confectum Srygis
Vel mitte ad umbras, vel catenatum meos
Sifte ante vultus. Fida vos Ducum manus,
Columina regni. et publicae Atlantes rei,
Iurate sanctam Principi Ariennae fidem?
DUX_I: Tibi quidquid imis sanguinis uchis meat,
Arienna voceo.
DUX_II: Nescium hoc pectus doli
Tibi sacro Diva
DUX_III: Verticem hunc Virgo tuis
Inclino iussis.
AR: Martius hic aestus ducum
In me reflexus pectus in flammas agit [(reading uncertain: text almost illegible)] .
Hinc et ego pectus, sanguinem, venas, caput,
Quidquid Arienna est, Regis obsequiis dico,
Ducibus deinde. Aut una nox omnes premet,
Aut ad triumphos unus extollet dies.
AST: Virtute vestratutus Astyiages regit.
Arienna vince, praemium dignum tua
Virtute capies. Marte dum martem premis,

Hostemque Medifinibus regni excutis;
Egocui tradam sceptra, quem haeredem mea
Post fata scribam Mediae, Iuvenem eligam,
Quem fortitudo, et igneus mentis vigor,
Prudensque sensus Mediae sceptris facit
Parem gerendis. Ille, si faveat Mithra,
Reximperabit; reque consortem thori
Pari imperantem iure Reginam creo.
AR: Maiora meritis magne Rex, statuis, tuam
Tuique successoris ancillam iube
Potius vocari.
AST: Mentis intrepidae scio
Merita aestimare. Vade , sie iubeo, et volo.
AR: Sed ante, more gentis ut solitis colam
Sacris Dianam, liceat umbrosis feras
Excire silvis, quamque venanti Dea
Obtulerit, ipsi victimam gratam dare.
AST: Utilia nobis, grata Diis, virgo petis.

SCENA VII.

Reperire Cyrum liceat. O Cyre! o tui
Memoria dulcis! quidquid auditum occupat,
Cyre reducit pectori: quidquid tueor,
Cyrum intueri videor; et nusquam tamen
Arienna Cyrum reperit.
AM_I: Ut amantes solent,
Vigil Arienna somnias; quaenon vides,
Videre credis, quaequive semotis iacent
Divulsa spatiis, esse te coram putas.
AR: Puto, quod opto.
AM_II: Vota deludunt.
AR: Mihi
Amoenus ipse ludus est.
AM_II: Avidum tamen
Nonsatiat ille pectus.
AR: At recreat. Amor
Est ipse saties.
AM_I: Vota dum solum coquit,
Testatur absens esse, quod poscit, bonum.
Inde cruciatus mentis atque animi dolor.
AR: Dolor ipse dulcis aliquid ambrosiae sapit.
AM_II: Sed mordet etiam.
AR: Nulla sine spina est rosa.
AM_II: Sed spina pungit.
AR: Propius audentem manu
Tractare inermi.
AM_II: Dispari oblectant modo
Rosa et amor; illa cominus spinis ferit,
Eminus adhalat gratiam; hic propior beat,
Cruciat remotus.
AR: Ipse cruciatus placet,
Et ad unionem tendit. O Cyre! o meae
Pars melior animae!
AM: I. Quid tuo tandem voles
Arienna Cyro?
AR: Vota siquaeris, meo
Felicitatem Regiam Cyro velim.
AM: I. An etiam amatum facere felicem potes?
AR: Quamcumque Cyro poterit Arienna, hanc dabit
Felicitatem, propriis quamvis foret
Emenda damnis.
AM_II: Ergo quid tandem paras?

AR: Praeficere turmae militum.
AM_II: Vili satum
Sanguine, parente rustico?
AR: Magnum tamen
Virtute et animo.
AM_II: Bellicae ignarus rei est.
AR: Mente est capaci, pectore intrepido, manu
Torisque fortis.
AM_I: Militi fiet iocus.
AR: Auctoritatem faciet Arienna.
AM_I: At Duces
Ipsi Gradivi nescium in ludum trahent.
AM_I: Virtute primos Cyrus aquabit Duces.
AM_II: Cum nempe trepidus stabit ad Martis minas
AR: Non timuit ursos. Qui feras domuit, viros;
Lassare didicit.
AM: Multa promittis tibi.
AR: Maiora peraget. Hora nos Triviae vocat:
Ad sacra, eamus. Hasta iam in feras calet

SCENA VIII.

Haec umbra non titillat.
HAR: Es sanguis tamen
Nobilis Hydalces.
HYD: Qualis est patris mei.
HAR: Qualis nepotis Regii.
HYD: An genitor trahis;
Parente Rege sanguinem?
HAR: Procul meum
Hoc amne stemma ducitur. Sanguis tuus
Augustioris defluit vena patris.
HYD: Ego te parentem veneror.
HAR: At non es; mea
Soboles, Hydalces.
HYD: Scelere quo merui, tuo
Privari amore?
HAR: Debita quo amorem fugat
Reverentia.
HYD: Aenigma loqueris.
HAR: Nullo tamen
Velo obvolutum.
HYD: Pande, quid dictis subest?
HAR: Prognate Regum stirpe Mandana sate,
Neposque magni Astyagis, et magni quoque
Nepos Darii; at hactenus proles meae
Putate Hydalces; quanta iam faustis tibi
Fortuna velis adnatat!
HYD: Non sum satis
Mihi compor animi, verba rationem rotant.
HAR: Aenigma pando. Phoebus octavam suprae
Decimam reducit annuo cursu rotam,
Ex quo puellam maesta Mandana edidit
Vivas in auras; at Sacerdotum chorus,
Male ominatus Regiae stirpi, tuam
Mortem petivit. Harpagus iussus feris
Te lancinandum tradere; atroci meam
Scelere impiare dexteram abstinui; tamen
Te Mithridati morte iugulandum dedi
Misertus ille Principis pueri, supra
quam quis vovere possit, occultum domi
Superstitemque servat indistae neci.

Cupidus sciendicreditae caedis modum,
Revisonota nemora: te ad fauces specus.
Et involutum fasciis cerno: subit
Pietas in animum; rapio te cunis, meas
Deporto in aedes, filium fingo meum,
Nomenque Hydalcis indo, quam sortem tibi
Parent benigna sidera ignarus. Patris
Te soveo cura, diligo affectu, educo,
Pulchramque moribus indolem augustis colo.
At tunc reducto Mithra cortinae peplo,
Fortuna quae te maneat, ostendit: dies
Hic te videbit Regio excelsum throno.
HYD: Quae monstra narras Harpage? an vates mihi
Canis futura? quod traho vitam, tuum est,
Nobileque munus. At unde regales notas
Mihi auguraris?
HAR: Iure stemmatis.
HYD: At avo
Mens alia forte.
HAR: Resciat Hydalcem sua
Sobolem creatum, vota securus tenes.
HYD: Non alius ullus Regia estirpe est super?
HAR: Unus superstes, sceptra qui Bactris tenet,
Persasque stringit legibus, Cyaxares.
HYD: Hunc ad potentis Mediae sceptrum eriget.
HAR: Huic iam negavit: perfidum, ingratum, sui
Funeris avarum clamat; hunc bello petit,
Et interemptum caede, vel ferreis gravem
Poscit catenis.
HYD: potius extinctum velim.
Nam forte captus molliet Regis sinum.
HAR: Sero hoc agetur. Bella non uno calent,
Caduntque Sole: sceptra qui functo regat
Astyage, Phoebus antequam extinguat facem

Statuetur hodie,
HYD: Quis sinum blandae abnuat
Aperire sorti? sceptra non quivis parat
Titan, nec omnis purpuram pingit dies.
Capienda tunc est, quando se sponte ingerit.
HAR: Huc urge Hydalces vota. Iam semel mea
Ope liberatus fata lusisti; mea
Rursus ope Medi iura dominatus trabes.
HYD: Tunc ego tuorum conscius amorum, supra
Reliquos honore et munere [(printer); sic: munera] extollam Harpagum,
Si quis tibi hostis, hostis erit Idem mihi.
Mea sceptra tecum dividam. Quidquid volet
Harpagus, id una facilis et Hydalces volet,
HAR: Placuisse Hydalci, est unicum votum mihi.
Id nunc agendum, ut discat Astyages, sua
Te stirpe natum: cetera ad votum fluent.
HYD: Ut destinato sortis eventu fruar,
Mihi istud unum sufficit: Hydalcen amas.
CHORVS. Amor, pasterem indutus, educit in pascua agnorum gregem. Ira per Crudelitatem, magico carmane in lupum transformatam, in auras devecta insidiatur agnis. Dum in unum irruere parat, ab Amore iactus teli in praceps agitur. Inde amor lupum persequitur. AMOR. IRA. AMOR: AUra mollis, aura amoena,
Aura dulcis, et serena,
Mitte fontes, sperne montes,

Huc serenas ssecte pennas;
Huc salubris advola.
Blanda stirpes oculare,
Hic in herbis otiare,
Sparge rores, tinge flores,
Fur odorum, dux amorum,
Aura dulcis advola.
Agnus errat te meante,
Agna ludit te iocante,
Cura cedit, mors recedit;
Pectus undat, cor abunat
Mille, mille gaudiis.
Angelle mi! pulchelle mi!
Carpe thymum,
Tonde Myrtum,
Viridis nectar suge Smaragdi.
Audi, ut varia garrula voce
Ilicis altis abdita ramis
Philomela canit.
Modo continuo lenta tenore,
Modo citato pulsa canore,
Modo coneisa voce laborat.
Seque impellit, seque repellie;
Seque volvit, seque frangit,
Seque nectit, seque carpit:
Blanditur, et fritillar,
Lascivit, et iocatur:
Acuta flectit,
Arguta nectit,
Flexuque pio languida moritur.

Agnelle mi! pulchelle mi!
Viridis nectar suge Smaragdi.
Quid, heu! quid isthic audio?
Ululat nostri pestis ovilis.
Agnelluli pulchelluli,
Nemoris tutas fugite in latebras.
IRA: Crudelitas, te carmine
Magico iubeo simulare lupum.
Indue veterem sanguinis aestum,
Caedis que sitim.
AMOR: Agnelle mi, quiesce,
Nec funus expavesce.
Ego vigil excubabo.
IRA: Praedo agnorum, raptor ovilis
Tollere in auras. Si tibi pennas
Natura negat, contra infirmam
Egonaturam dabo te celsas
Ire per auras. Tollere latro.
AMOR: Video nostri pestem armenti,
Furemque gregis.
IRA: Oculos partem flecte per omnem.
Rabidae praedam venare fami.
AMOR: Sed praeda cades tu mihi praedo.
IRA: Huc age, rape me. Heu! Telo deiicitur:
AMOR: Iacet immanis bellua. Sed quo
Lupus innocuos ruit in agnos?
Huc mihitelum; sequar; occidam,
Praedamque avidis dabo vulturibus.

ACTVS II.

SCENA I.

Sanguinis agrestis? illa, quae claros procos
Natosque stirpe Regia, et multis avum,
Ceris superbos respui; cuius thorum
Tot ambiere Martis invicti Duces,
Regina demum Rustico servor? Pudor,
Et prisca Virtus sanguinis ad istum suit
Frangenda scopulum: Vincor, et teneor mei
Laqueis amoris. Ille, cui tradet suae
Post fata sceptrum Mediae Astyages, thori
Consors mihi promittitur: quid si meus
Cyrus legatur? Istud abiectae vetat
Conditio stirpis. Clarius stirpis genus
Est pulchra Virtus. Rusticum monstrat foris,
Intus potentis indoles Regis latet,
Seseque prodit ignea ingenii face,
Sapiente sensu, moribus, gestu, modo.
Nemorosa Cyrus antra, surgentes iugis
Montes superbis deserat, in urbem gradum
Maturet; illud oris extersi iubar,
Sol ille vultus. robur invictae manus,
Nutantis omnem Regis affensum trahet.
O gemma Iuvenum! o fortium Heroum decus!
Quae te latebris silva, quod condit nemus?
AM_I: Currite; fugacem praepes hic cursus [(printer); sic: cursu] tulit
Pavore cervum.
AM_II: Currite; hac alter fugit. Ursi cadaver reperit.
Quod hic iacentis belluae est monstrum? Tuis
Arienna telis ursus exanimis iacet.
AR: Ursus? Quod hoc specta culum? ubi monstri caput?
Haec illa sociae bellua est, cuius ferox

Iam me premebat ira, et amplexu fames
Stringebat arcto. Fortenon procul meus
Hoc Cyrus antro est. Quaerite O superi! Quid hoc?
Felicitatis offerunt sese nova
Indicia, cunae.
AM_I: Quis neget Cyri tui
Fuisse quondam?
AR: Symbola, et pictae notae
Aliud loquuntur. Regium stemma indicant
Haec cydaris, ista purpura, hic sceptro chalybs
Coniunctus, istud Solis insculpti iubar.
AM_I: Sed ecce, produnt nomen inscriptae notae,
Suo Dario.
AR: Nomen ignotum legis.
AM_I: Mandana maerens.
AR: Istud est notum minus
Sed esse Cyri credite; at Cyrus tamen
Latet irrepertus Cyre! Fugientes amor
Inspes vocatur. Ite, qua caecas nemus
Addensat umbras fronde; qua sese inviae
Latus in utrumque dividunt saltus viae;
Si forte Cyrus obviet, Cyrus meae
Assertor animae. At inde qua sesenemus
Claudit, Dianaegrata faciemus sacra,
At vos labore fessa iucundo otio
Levate membra.

SCENA II.

Otia labori. Dulcis est, quamvis gravis
Sudor, repensus gaudio. Ac utinam omnium,
Communis iste Principum sensus foret!
Sed dum laborem terminant primum, altero
Iterum, et secundum tertio im pellunt; sibi
Diras lucrantur; quotque sunt orco, in caput
Suum voveri Eumenidas. Hoc lucrum ferunt,
Dum iniqua mandant.
VEN_II: Vivat Ariennae diu
Genius modestus, Principum exemplum, ducum
Idea, Regum norma, silv rum decus,
Amor Dianae, gemma virtutum omnium
VEN_I: Haec vota quisquis mente studiosa geris,
Laetum chorea plaude festiva solum. Saltus,

SCENA III.

Iras volantis sulminis, hiatu soli
Perire, quotquot thura decernunt Mithrae:
Hoc posco, iustus gloriae assertor tuae,
Vindexque honoris, Mediae ad sceptrum tuo
Iussu elevetur, cuiur exemplo tibi
Statuantur arae, perpetes foci ardeant,
Fument acerrae; cuius imperio suis
Excussus aris Mithra calcatos gemat
Ritus profanos: cuius edicto sui
Stent caelo honores, integer cultus Deo,
Iustitia sancta curiis, leges foro,
Pietasque templis. Res tua hic agitur Deus;
Tu flectere animum solus Astyagis potes,
Ut, quem pararis, Mediae ad sceptrum elevet.
ANG_MED: Arcana pando Caelitum. Huc Daniel tuos
Visio Danielis.
Converte vultus.
DAN: Cerno. Quae rursum Deus
Benigne ab astris visa Danieli obicis?
Apparet Cyrus velatus.
ANG_MED: quae sorte vulgus regna mutari putat,
Ordine statuto Numen e caelo regit,
Surgunt, caduntque: nullus hic sorti est locus:
Surgunt volente Numine, et eodem cadunt
Volente regna. Saepe, quem nemo velit,
Iubetille Regem; saepe quem cuncti velint,
Vetat ille regno. Pessimum si dat; scelus
Populi meretur. Optimum si dat; suae
Benigntiatis gratia est. Tandem efflues
Astyagis hora; quique succedet, tua
Vota superabit. Hactenus pastor gregis

Vilis videri potuit; at post hac caput
Radiabit auro, purpura incinget latus.
Detegitur Cyri vultus.
Recludo nubem. Respice.
DAN: Est Cyri mei
Imago viva. Teneo, quod vovi diu,
Meus imperabit Cyrus.
AN: Hoc statuit Deus;
Hoc iura poscunt sanguinis.
DAN: Natus patre est
Pastore Cyrus.
ANG: Regia stirpe editus,
Cambyse patre, Matre Mandana. Haec latent;
Sed reteget hodie Numen.
DAN: O potens Deus?
Quae fata versas?
ANG: Ille, quo natus die est,
Est destinatus funeri, et densum in enmus
Feris edendus iussus exponi: pia
Sed Mithridatis fraude servatus, diem
Adhuc superstes vivit, et vivet diu;
Et avita regno decora, et antiquum asseret
Sacris honorem, et prole fecunda suos
Populos beabit. Cerne, quam multi ordine
Hoc Rege Reges sanguinem et mores trahent.
DAN: Quae scena Regum panditur?
ANG: Cyro pares
Apparent faturi Reges.
Ventura quondam saecula hos Reges dabunt.
Et usque mundi ad ultimum finem alteri
Alter remittet sceptra, et augustum decus
Fluet in nepotes.
DAN: Sanguine a vena trahent
Omnes eadem?
ANG: Sanguis, ac eadem fluet
Virtus in omnes.
DAN: Nube quis ab illa emicat
Apparet nepotum ordo.
Ordo puerorum?
ANG: Augusta progenies, Duces
Datura bellis, Caesates terris peda

Cydaresque Mystis. perge iam Daniel, sacris
Regni institutis indolem Cyri excole.
DAN: O providentis Numinis amicus favor,
Et sancta studia! Cyrus, o animi mei
Unica voluptas! Cyrus et Regis nepos
Sobolesque Regis! Cyrus ad Regnum a DEO
Iam destinatus subditis leges dabit,
Et iura Medis! Summa votorum attigi.
Nunc faustitati publicae applaudo rei.

SCENA IV.

HYD: Tibi.
HAR: Mihi? sed qualia?
HYD: Ut posthac mihi
Molestus esse desinas; quique hactenus
Regi imperasti, Regis imperiis tui
Parere discas.
HAR: Meruit hoc fides mea?
Meus amor istud?
HYD: Sic decet Regem loqui.
HAR: Harpage, peristi. Viperam regno paras.
Sed adhuc Hydalces patriam agnoscet sidem.
Si prima Rex in Harpagum imperia feres,
Immane pondus gloriae adiicies mihi:
Parebo primus; quin et exemplomeo
Proceres, et omnis Media imperiis tuis
Parere discent.
HYD: Sic decet loqui Harpagum.
HAR: [Note: Speaker tag omitted - corrected acc. Errata-list] Bene est Hydalces: Regis ante alios tibi
Praeoccupandus animus est. Quando chorus
Iuvenum ante Regis ora consistet, prior
Regem saluta his versibus; amorem prior,
Laudemque referes. Inde, quod amamus, dabit.
HYD: Verende mundi Phoebe, terrarum Deus,
Cuius pavendam Persa formidat manum.
Cui prona Medus colla submittit, cui
Nulli ante flexum flectit Assyrius genu.
Aestuque posito adorat Hircanum mare:
In tua perenni vota fortunam manu
Felicitatem ducere, ac armis tuis
Favere Martem, quanduo res Martem petit;
Florere studia pacis, et amoena frui
Medos quiete; posteros longa tuos
Serie imperare; sanguinem Astyagis statam
Successione semper ad clavum imperi
Medi sedere, lectus hic Iuvenum chorum

Vovet. Benignus audiat votum Mithra.
HYD: Tenebo memori mente, maiestas nisi
Superba Regis terreat.
HAR: Lapsum cave.
Tuam hic Hydalces cardo Fortunam rotat.

SCENA V.

AST: Res involuta est.
CH: Clarior medio est die.
Sors illa tangit Harpagum. Libeat tui
Meminisse iussi, quando Mandana editum
Partum tulisti, et somnio visam timens
Vitem, per omnes Mediae effusam plagas,
Puerum imperasti nemoris exponi feris,
Vel ferro adacto victimam morti dare.
Cui tunc patrandae caedis imperium datum est?
AST: Nisi me memoria fallit, hoc ipsum Harpago
Dedisse credo.
CH: Rem tenes totam. Harpago
Natum parente filium ad sceptrum vocat
Pater Deorum Mithra.
AST: Cui caelum parat
Ius imperandi, huic purpuram, et solium, et meum
Diadema cedam. Fata sic statuunt bene!
Qui stirpe natum Regia, ad sceptrum prius
Quam perveniret, tradidit morti; sua
Regem reponat stirpe progenitum, Placet
Quodcumque Diiiubetis. Astyagi seni
Aetate fesso tendat ad sceptrum manus
Parente natus Harpago.
CH: Strata est via.
Cursu secundo ferimur, et metam prope
Doli intuemur: Harpage hanc sortem tuo
Debes Choaspi, gratiam hanc tamen tibi
Debet Choalpes. Lex amicitiae hoc iubet:
Praestare quidquid possis, id amico exhibe.

SCENA VI.

DANIEL. IUVENES. Scena refert hortum Regium. DAN: ADvenit hora: Regium imperium vocat
Vos, lecta pubes. Quanta meditetur, dabit
Hic ipse Phoebus. Vestrares agitur. Choro
Ex hoc iuventae quaeritur, cuius caput
Radietur auro, murice rubescat latus,
Manusque sceptro fulgeat. Quantum decus!
Sed reseret unus. Nec polus Soles duos,
Regnum nec unum sustinet Reges duos.
At singulorum studia certare hic tamen
Labor reposcit. Nemo non vestrum indole
Praestante gaudet: nemini vilis tepet
In pectore animus: nemini incultum dedit
Natura genium: est acris in vobis vigor,
Senfusque prudens; spiritus rerum capax
Sublimiorum, lingua consilii fetax,
Mavortialis dextera, excelsum decus
Frontis superbae, forma, quae Reges decet.
Subite Regis ora; sed memores tamen
Culti tenoris. Corporis tractus, situs,
Gestusque sit modestus; aetatem suis
Moribus honestas corrigat: frontem tegat
Pudibunda nubes: luminum errantes faces
Depressa cilii temperet modestia:
Nec huc, et illuc oculus exerret vagus;
Vel otiosa dextera in gestus leves;
Aut caput utrinque nutet, aut motu strepat
Pes inquieto. Tota laus Iuvenum est, quies

Virtuti amica.
HYD: An alloqui Regem licet?
DAN: Interrogatus, loquere: nisi quaerat, tace,
Prudens habetur, qui tacet: qui non tacet
Facile loquendo prodit ingenium leve.
HYD: An osculari dexteram Regis licet?
DAN: Si iubeat: at ni iubeat. hoc titu abstine.
Praesumptionem basium hoc magnam sapit.
Possunt amare Principes, nobis quoque
Possunt amari: nomen at nequeunt tamen
Tolerare amici. Nomen hoc paritas facit,
Paritate vel progignitur. Nescit parem
Quicumque solio regio excelsus seder,
Supraque reliquos em net. Metus hunc decet,
Reverensque cultus. Sic amant Reges coli.

SCENA VII.

Dari imperavi. Vulneris acerbi dolor
In mente recrudescit! Ego stirpem meam
Evisceravi, conscidi, orbavi, erui.
Ego nepotis unici, inclemens avus,
Lupis bibendum sanguinem, ac ursis dedi.
Quid meruit aetas lacte primaevo madens,
Illa ut periret luce, qua lucem bibit?
Quod per soporem visa Mandanae meae
Vitis per omnes Mediae regni plagas
Intemperante pampino effundi, hoc scelus
Mei est nepotis, antequam nati, ad feras
Iam destinati? O cruda Mystarum nimis
Pietas! Religio barbara! immanis fides!
Quid culpo Mystas Numinu!? ego demens, serus,
Crudelis, atrox, dirus, immanis, feram
Barbarior omni, crudior tota styge,
Egote peremi sanguinis gemmam mei,
Unam nepotum spem. Pepercissent ferae,
Niside furore furere dedicissent meo.
Et iam cruentas caede qui tinxit manus,
Suum videbit filium ad sceptrum evehi?
Pari nefandus caede mulctetur puer.
Quid ago? Quid ille sceleris admisit nocens?
Sed quid Darius sceleris admisit meus?
Et tamen adempto spiritu occubuit. Pari
Moriatur iste crimine, et fato pari.
Innocuus in se, nocuus in patre est puer.
Quae rursus animo stulta consilia agito?
Semel fui crudelis; an rursum placet
Revolvi eodem? scilicet non est satis

Semel Darium morte damnatum, nisi
In subrogato filio crudus pater
Bis parricida fiat? Hunc magnus Mithra
Ad imperandi iura adoptari iubet.
Crudele Numen! Numeninim cum mihi,
Quiscumque Mithra es. Rite consultus meum
Perimi nepotem, crude, iussisti: et tuis
Iterum imperatis obsequar? nutu tuo
Antiqua Regni decora discerpam? Pudet
Semel obsecutum, scelere tam atroci reum
Maculasse pectus. Mithra, si tanto tibi
Caedes amori est, Mithra, te numen nego.
Semel negare, crimen est unum: reum
Toties fateri, est multiplex: forsan minus
Religio spreta, culta quam pietas nocet.
Prius negassem numina, viderem meum
Hodie Darium Mediae sceptris parem:
Quod gemo peremptum, creditum numen facit.
Tolli Darium Mithra mandasti; iube
Et subrogatum praecoce extingui nece.
Sic te probabis, qualis es, nostri nimis
Avidum cruoris. Si vetas; serro hoc dabo
Devotam Averno victimam. Tu me doces,
Qua tibi nocere possit Astyages via.
Harpagus, et una filius, et ardens Mithra
Caede perimantur. Sumne ego? an spectrum mei
Imo evolutum Tartari umbrosispecu,
Quod ista loquitur? Egone cum Divum patre
Novo Mimantis impetu bellum geram?
Pugnare fatis irritae est dextrae labor.

O parce Mithra, quidquid admisit furor
Animi calentis Ibo quo trahitis Dii,
Parebo iussis; Harpagi ad Regni decus
Sobolem vocabo. Iusta mandastis Dii.
Quis iste?
MED: Daniel turbam Epheborum trahit,
Tuosque, Regum Cynthie, affatus petit.

SCENA VIII.

Subiice: medelam proximi fontis latex
Praestet cadenti.
DAN: Parce iuvenili, pater,
Praesumptioni: debiti cultus tibi
Admonitus ante, maius ingenio suo
Tentavit aliquid.
IUV_I: Ille est ingenio celer:
Et promptus ore, gratias omnes habet.
AST: Quis audet ultra?
CYR: Qui tuae frontis iubar
Pronus veretur.
AST: Fidis ingenio?
CYR: Iube,
Facunda linguae verba mandato dabis.
AST: Iubeo, disertis admove fceptrum labris.
CYR: Terrae voluptas, Caelitum Astyages lepor,
Hosti tremendum Numen, et amandum suis;
Cuius pavendam metuit Assyrius manum.
Primique Solis consciae gentes timent,
Quem fronte Ganges decolor, et Indus colit
Obsequio aquarum, respice hos vultus; vide
In ipsa corda; quidquid in nostris calet
Venis cruoris; vividae quidquid micat
Indolis in ore; quidquid ingenii viget
In capite; quidquid corde vivacis latet
Gliscitque flammae; robris quidquid manus
Nervosa spirat; quidquid in puris ledet
Pectoribus animi; Magne Regnorum Pater,
Tibiconsecramus. Nemo non saevis amet
Prote procellis Martis involvi, et tuo
Arcere capite tela, nec paucos suae
Annos Iuventae demere, ut cumulet tuos.
AST: Quae mihi voluptas, quaeve stillantis poli
Ambrosia fluit in pectus! Et vocis sonus,
Et linea oris, sanguinis noti mihi

Indicia faciunt, unde iucundus meat
In corda gustus; Vixque cohiberi porest
Praeno voluptas pectoris. Debet tamen
Violentus iste gaudii incursus tegi.
Qua stirpe Iuvenis, quove progenituspatre est
CYR: Ignota quaeris. Hoc scio; quisquis videt
Astyagis ora, nobilem genium trahit.
AST: Quaeterra? quaete Regio? quod litus dedit?
CYR: Lucina non ignobilis luxit mihi:
Sed sorte nonn selice lanigerum gregem
Ruri secutus, Marte lassavi feras,
Luposque, et ursos contudi.
AST: Satis est. Sile.
Credere necesse est: non capit fraenos amor.
At vos Iuventus lecta, festivos date.
Quos apparastis Principi vestro, iocos:
Ego ex propinquo plausibus vestris vigil
Spectator adero.

SCENA IX.

DAN: Quid Cyre censes?
CY: Quemque privatum satis
Virtus honestat unica; at Regem omnia
Habere cultae decora virtutis decet.
Diadema virtus una non implet satis.
DAN: In quaestione quidquid hac fingi potest,
Es assecutus Cyre. Iam tellus pede
Impulsa saliat. Prima laus Cyro cadit.
Qus arte pollet Musicae? In gratum melos
Chordis citate. Voce tu Astyagen cane.
Mus: Patria clypeus, gloria mundi,
Mars in bellis, Mithra in solio,
Venus alloquio, Charis aspectu
Rex Astyages vivat in aevum,
Patriae Clypeus, vetet hostili
Timides vertiturbine Cives.
Gloria mundi, fronte tiaram
Mithrae ad invidiam gestet in aevum.
Mars in bellis, fulminis instar
Hoste perempto volet ad palmam.
Mithra in solio pulchra sereno
Sidera vultu spargat in orbem.
Venus alloquio nectar abore
Fundat, et aegros corrigat animos.
Charis aspectu vibret ex oculis
Mera fortunae sidera fauste.
Rex Astyages vivat in aevum.
DAN: Quis dexter ensem librat artifice mann?
Pugilatus.
Cuidura coestu bella moliriplacet?
Quis audet avidas stringere in luctam manus. Lucta.

Augusta Regis lumina aspectu tui
Satiata ludi, fervida Iuventus, puto.
Attemperandus aestus est. Durant diu
Moderata: cumulat damna violentus labor.

SCENA X.

In ore fandi gratia, in gestu lepor,
In moribus maturitas, aliquid notant
Excelsioris indolis. Quem tu, Abdares,
Meam mereri gratiam censes?
ABD: placet
Nigellus ille, comptus, et momnes modos
Facilis, et aeque fortis.
AST: Hircane?
HIR: In tuam
Rex Magne peccas gratiam. ambiguo diu
Si sensa mentis distrahi fluctu sinis.
Unus meretur gratiam: hanc unus serat,
Quem tu probasti laude, queque omnes probant.
AST: Quem tu Medarses?
MED: Nullus est dubio locus
Nutantis animi pendulam lancem trahit
Nieger ille Iuvenis crine, cui mentis calor
Ex fronte spirat.
AST: Ille Mandanen meam
Colore vultus, vocis accentu, modo,
Flexu et reflexu, et moribus totam exprimit.
Onisi Tyranno crudior natum mea
Sobolem nepotem, caede sublatum ad slyga
Mitti impetrassem! talis huic esset decor
Tenorque morum, talis in vultu color.
Deliberabo. Cedite. Est totus mea
Mandana fronte, totus estvultu negpos,
Notamque sanguis sanguinem suadet mihi.
Hunc admovere Mediae sceptris... Quis hic?

SCENA XI.

ASTYAGES. HARPAGUS. AST: DEsideratus advenis. Atte prius
Adesse decuit; quando lectorum chorus
Iuvenum in arena Regio ludos dedit.
HAR: praesente nato abesse debebat Pater.
AST: Tuus inter illos Filius Ephebos fuit?
HAR: Qui tibi secunda vovit, et metro brevi
Salvere iussit.
AST: Dulcius nihil mihi
Adferre peteras, Harpage, a Divis habes
Te patre dignum filium. Regemtamen
Decuisset antenosse tam florens sui
Germen parentis.
HAR: Dura sors nato, ac Patri
Infesta vetuit.
AST: Pande, quod tegitur malum?
HAR: Quod refricari doleo.
AST: Lenimen capit
Dolor retectus.
HAR: Hactenus tectum casa
Pastoris alui.
AST: Dixit; at causam refer.
HAR: Sinistra cum fortuna me saevae necis
Fecit Ministrum, caede perfunctus tui
Teneri Nepotis, horrui hanc aulam diu
Subire; donec caedis exactae dolor
Vires reprimeret. Interim hunc florem dedit
Uxor marito, veritus augustum tui
Furoris ignem, degere infantem rudi
Iussi mapali.
AST: Quis mei metus fuit?
HAR: Ne regiam esse crederes sobolem, mea
Fraude, simulata caede, servatam.
AST: Pii
Hanc tibi dedissent Caelites mentem! Meus
Hodie sederet Mediae ad clavum Nepos.
Quid deinde?
HAR: Postquam aetatis adolevit vigor,

Revocavi in urbem ut artibus cultum bonis
Olim pararem idoneum obsequiis tuis.
AST: Harpage, quod animo verso, secreta fide
Tibirevelo. Fateor, hic mentem puer
Mihi saepe dubiam volvit, an vivat meus
In hoc Darius: visus ita semper mihi
Totam referre fronte Mandanem.
HAR: Fides
Suspecta nostra est?
AST: Harpagi laudo fidem;
Et merita statuo praemia.
HAR: Hoc unm sat est;
Placuisse Regi.
AST: Quod placet Regi, decet
Munere docere.
HAR: Muneris lumma est, tuis
Dignum esse iussis.
AST: Plura mens intus parat.
Hodie videbis Regii affectus notas.
CHORVS. Anteros in horto Amoris decerpit pomum. Intervenit, prohibetque Hortulanum indutus Amor. Dum litigant, adest Iuno. et ut litem dirimat, pomo inserit annulum, vicinamque annulo faculam; eique pendulum ex filio pomum decernit, qui prior dentibus illaesus a lumine, exemerit annulum. Adsarit se Anteros: obtinet amor. ANTEROS. AMOR. IUNO. ANT: STirps odora, pulchra flora,
Scena florum, cos amorum,
Risus aurae, ver Hymetti,
Astra terrae, lac vereti
Florumque, fructuumque
Explicate gloriam

Hic nascentis filia Solis,
Materque patris, nata parentis
Ante exortum, roseo partu
Enixa patrem, roseo partu
Extincta patris,
Et colores rore tingit,
Et lepores lacte fingit
Et virores explicat.
Hic poma purpurisso
Tincta rident, et renident,
Et salivam provocant.
Ibo, dulce embamma carpam.
Quid moramur?
AM: Non habebis.
Fur Pomonae, praedo, mearum
Litigant.
Vastator opum.
ANT: Non mihi rapics,
Quod dextra tenet.
AM: Non mihirapies,
Quod mihi Mater Pomona dedit.
Volo restituas
ANT: Nolo. Quid urges?
AM: Fur Pomonae, redde, quod ausers.
ANT: Hoc mihi nemo tollet inulto.
AM: Hoc ego tollam.
ANT: Scelerate, sine.
AM: Scelerate, tace.
ANT: Non dimittam.
AM: Non permittam.
IUN: Quae vos furiae?
Quae bella tenent? amor eloquere.
AM: Tu mihi Mater ius in Hymetti
Poma dedisti: fur in Hymettum
Iste irrupit, pomumque tulit.
Mihi debetur.
ANT: Pomona mihi
Ius dedit horti, fructusque usum,

Mihi debetur.
IUN: Mittite flammas.
Calidos ita ponite fluctus.
Huc mihi pomum: dirimam litem.
Stabisne meo puer arbitrio?
ANT: Tu liberabis meritum causae,
Et favebis aequitati.
IUN: Tu quoque sensus venerare meos?
AM: Tibi totius causae arbitrium,
Diva, remitto.
IUN: Iterum terras ergo repetite.
AN AM: Ecce ad nutus nos, Diva tuos, Descendunt.
Quodcumque iubes, Mater habebis.
IUN: Insero gemmam dubio pomo. Annulum inserit et lumen.
Addo propinquae facis ardorem.
Causa dirempta est: qui dente priorSuspendit pomum e filo.
Tulerit gemmam, nec sibi labia
Usserit igne,
Feret et pomum, iusque Hymenaei.
ANT: Iam mihi eburno dente saliva
Fluit, et gemmam teneo labris.
IUN: Accede prior, qui prior ausus
Carpere pomum.
AN: Causa peracta est
Prior eripiam.
AM: Prior ardentis
Experieris faculae flammams: Ore captatet
Perge: quid horres?
AN: Iam prope tenui,
Sed mihi propius flamma calebat.
Iterum praedam tento fugacem.

AM: Ne tange manu. Tantale, sequere
Ore fugacis pabula pomi.
Frustra insequeris: labor est venus.Aduritur dum captat.
ANT: Heu! mihi vultus ignis adussit.
IUN: Perfida praeda est,
AN: perdita palma.
IUN: Amor accede, ut face delusa
Melius captes ore fugaeis
Pretium gemmae.
AM: Mihi propensum
Genitrix Iuno tende favorem.
IUN: Favor hic nullus, Meritum specto.
Hic habet artem. Perge, revelles.Capit annulum.
AM: Habeo gemmam. Mater amatum
Habeo pomum.
IUN: Tolle, mereris.
IUN: Causa derempta est. Tu sorte tua
Contentus eris. Tibi debentur
Poma Imperii.
OMN: Causa dirempta est.
AN IUN: Tibi debentur poma Imperii.
AMOR: Mihi debentur poma Imperii.

ACTVS III.

SCENA I.

Scena refert aulam Regiam. AST: ARienna nondum functa venatu redit?
MED: Adest; et auris regiae affatum petit.
AST: Sed quid moratur? semper huic additum volo
Ad nos patere liberum. Arienna, an plae
Invota Triviae multa sitienti dedit
Se praeda ferro?
ARI: Maior optantis siti.
Unum vereri Numen optabam, datum est,
Duo venerari.
AST: Temporis spatio brevi
Peracta bina sacra?
AR: Cum Numen favet,
Brevis hora multa conficit.
AST: Dicta haec egent
Speculo eruditae sphyngis. Aenigma hoc suis
Evolve tenebris, queis sacrum est factum Diis?
AR: Reduco velum. Mens fuit nobis sacro
Triviam vereri, fecimus, pinguem tulit
Dea culta cervum. Plus tamen amori est datum
Parum faventi. Se licet nondum mihi
Dederit; at aliquid visus est sui dare.
AST: Aenigma rursum loqueris.
AR: Ambiguum explicent
Cunabula ista, nemoris abstruso in specu
Mihi reperta. Iuvenis in votis fuit,
Qui lustro in illo nuper Ariennam fami
Eripuit ursi. Mox ubi aspexi nemus.
Haec lustra, dixi, rustico nostram lare
Tegunt salutem. Vivus hinc casta ilt
Amor in medullas. Cyre! per lucum undique
Exclamo, Cyre! Nullus at Cyrus mihi
Responsa reddit. Vota clamantem interim
Obsurum ad antrum deferunt. Error fuit.

Sed, o beatus! error indicium mei
Dedit iste Gyri. Signa, quid doceant, vide.
AST: O fata! quo me volvitis? quo me Dii
Iterum vocatis? Signa, quae trepidum admonent
Sceleris patrati pectus, et lucem prope
Furantur oculis? generis hoc stemma est mei,
Cambyis istud; purpura haec docta manu
Dispuncta Arachnes, filiae est mostrae labor.
Suo Dario, measta mandane. O mei
Memoria saeva sceleris!o dulces mei
Cunae Darii! o lugubre afflicti nimis
Monimentum amoris! lectulus stirpis meae,
Generisque tumulus! nil super vestro in sinu
Restat nepotis? O serae nimium ferae!
Saltem reliquias, ucstra quassprevit fames,
Mihi redderetis! Parce maerori meo,
Heroa Virgo. Sanguinishis cunis meus,
Magnaequive stirpis ultimurn germen perit.
Hinc mihi doloris volnus; hinc soeptri decor
Suo evolutus alveo, alienum in genus
Stirpemque manat. Viveret nepos meus,
Arienna haberes Coniugem.
AR: Nullae notae
Caeids relictae, nullus inspersus cruor,
Semesa nulla frusta, nec tincti ferae
Panni saliva; vivere nepotem docent,
Quem fles peremptum.
AST: Quod placet, loqueris. Nimis
Periisse certum est. Harpagi fides probat.
Quod nunc dolentis unicum ptest avi
Curas levare, sanguini innocuo sua
Iusta peragamus. Luctibus nostris tuos

Arienna luctus iunge Communis dolor
Commune utrique gaudium tandem dabit.

SCENA II.

Delectus iste coetus est vilis iocus,
Regem suorum iniuriam ulcisci decet.
IUV_I: Tolerare nec nos Regis opprobrium decet.
CYR: Absiste. Mentem ratio, non furor regat.
Rex iubeo rursum; contumax nostris caput
Submitte iussis.
HYD: Nolo.
CY: Nolentem traham.
HYD: Retraham trahentem Iuro rad antem Mithram,
Quicumque hydalcen tangere audebit manu;
Sentiet Hydalcis dexteram parem suae.
CYR: Ergo statutum est, Regis imperiis nihil
Obtemperare?
HYD: Et plura.
CY: Nunc solum libet
Id scire nostris obsequii an iussis velis?
HYD: Pudet obsecutum. Stemma si nostes meum,
Parce iuberes.
CYR: Stemma si nossem tuum,
Quocumque ductum Rege, te noscem mihi
Civem rebellem, perfidum, indocilem Regi.
HYD: Memori tenebo mente, post horas breves
Vindice subactum calce mulctabo caput.
IUV_I: Quid adhuc furorem, Cyre Rex, iustum premis?
CY: Lente moveri regiam mentem decet
Iustas ad iras. Ultimum id quaero, pari,
Quotot Sodales iure me Regem tibi
Patiere [(reading uncertain: print faded)] Hydalces?
HYD: Nolo te Regem, volo
Tibi imperare.
CYR: Disce perfrictum caput,Infligit alapam.
Non excitare Regiam in verber manum.
HYD: Superi! tonate. Sinite.
CY: Quid? ferro manum
Applicat?
HYD: Averni Numina!
CY: Eiectum loco,
Tot asse clarum nobili indignum choro,
Eliminate.
HYD: Vindices fulmen poli!

CYR: HOC habeat
IUV_I: Ira, Cyre, moderata nimis
Furis in rebellem. Citius irasci decet.
CYR: In subdito ira prompta, generosus potest
Sumulus vocari: in Rege crudelem sapit
Populi Tyrannum. Iusla nunc meis dabo.
Sic vos vocare placuit. o Medum decus,
Patrum voluptas, nobilis stirpis viror,
Et flos iuventae, Tollite in ventos mei
Vexilla Martis. Consonent Martem tubae.
Procedat ordo lentus. In globum coi:
Discede in alas, Flectere in lunam. Procul
Remitte cornu. Contrahe. In cuncum acue.
Abi in phalangem promove pedem. Retro
Ter volve gressum. Vertere in dextrum latus.
Inopinis hostis instat a tergo. Cadunt
Nimbo sagittae. Fronte pugnandum est. Viam
Pilo volanti scinde. Qua medius gradum
Tacitum movebit hostis, insidias strue,
erumpe latebris. in duas partes abi,
Geminumque simula exercitum forti sibi
Manu obviantem. Perge: conflige; ultima
Marte simulato vulnera, et caedem patra.
Rursus migrandum est, ordinem in veterem redi.
Quid vera facerent bella, simulatum docet.
Quod decet avaros gloriae, et fama inclitos.
Multaque Martis laurea insignes viros,
Hoc vestra virtus Marte simulato dedit.
Ego, si vel armis Indus, aut rigidus Geta,
Vel qui potente exercitu Persam trahit,
Urgetque propius Mediam, Cyaxares

Bello petendus esset; hoc omnes velim
Movere in hostes milite. et patriae inclitam
Referre palmam. Tanta se virtus probat.
Sed ite, ad arma crescite, et vestram pati
urgete passa gloriam. accrescens dabit
Aetas severi Martis expertos viros.
MED: Spectata cuncta ex abdito: Aetatem supra
Spit iste Iuvenis. Iussus ad Regem volo.

SCENA III

Ductam a Rudolpho lineam Austriadum, suum
Usque adstatutum terminum mundi genus,
Diadema, et orbis sceptra ducturam. Deo
Sic constitutum est, Cyre!
CY: Quid dubio sonos
Suspendis orc?
DAN: Magna sub velo latent.
CYR: Repande velum.
DAN: Video, vix fari licet,
Video per auri saeculum mediam trahi
Ferri rebellis lineam, totum genus
Stirpemque ad unum contrahi. Quantus furor
In hunc recumbet! quanta tempestas domi!
Quantae procellae ab exteris! Tandem redux
Felicitatem stemmati Augusto suam
Felicitas reducet, et multam dabit
Ad seceptra prolem.
CYR: magna tibi credit polus.
Sed unde cernis istud?
DAN: In Cyro meo.
O Cyre! iam te respicit regni decus;
In te recumbet Mediae sceptrum; a tua
Serie nepotum Regna ad Austria das fluent.
CYR: Nec me gerendi stimulat Imperii calor,
Respuere nec me torpor ignavus iubet.
Si qua tamen animum premeret Imperii sitis,
Hoc imperare nomine Augustus velim,
Ut mea liceret sceptra in Augustam Domum
Transferre quondam.
DAN: Transferes.
CY: Non hoc mea
Conditio patitur.
DAN: Stema si nosses tuum!
CY: Da nosse.
DAN: Non est vile, quod forsan putas
CY: Me Mithridates nuper excelfo staum
Sanguine docebat.
DAN: An patrem? an matrem an genus
Te Mithridates docuit?
CYR: Illustri satum

Mestirpe solum dixit: at Matris, Patris
Ignarus ipse.
DAN: Non ego ignarus.
CYR: Doce,
Quae saepe claris discere ex astris soles.
DAN: Cambyse quamvis Patre, non vili tamen,
Sed nec vetustis inclito ceris avum,
At Matre natus Regia, et Regum es nepos:
Mandana genitrix, edita Astyage patre,
Te dedit in auras. Inde nativum trahis
Per sanguinem suffragium ad Regni notas.
Sed Numen addit alterum. Hic frontis tibi
Decrevit aurum.
CY: Quando?
DA: Languentes prius
Quam noctis umbras Sole defuncto polus
Dispungat astris.
CY: Vivit Astyages adhuc,
Utquive in senectam Nestoris longos trahat
Aetatis annos, sidus et tardum aureis
Addatur astris, vota Medorum petunt.
DAN: Vivit: sed ante lucis occasum, sui
Diceris haeres lmperi
CYR: Astyagen suis
Superesse malim.
DAN: Vivet, et vivus sui
Cernet nepotis inclitam sceptro manum.
CYR: Quae merita dedimus? Laneos inter greges
Exacta vita est hactenus: primum hoc die
Urbem reviso: iamque me Regnum vocet?
Timenda sors est fausta, quae ridet nimis.
DAN: Cum sorte veniunt regna, metuendum puta.
Sed distinante quandose Deo ingerunt,
Ut debeas sorti nihil, virtus facit.
CYR: Quid haec Iuventa possit? In adultas amant
Manus venire sceptra.
DA: Maturus sat est,
Cui mens adulta est, Supplet aetatem vigor,

Annosque virtus.
CYR: Experimentum hactenus
Ad regna nullum dedimus
DA: At frontis tenor,
Animi character, semina ostendit bini:
Olim futuri Regis.
CYR: Et frontis tenor,
Ammi character, saepementitur. Nihil
Iuvene facilius vertitur.
DAN: Quando Deus
Ad regna quemquam deligit, regnis facit
Virtute, mente, robore, ac annis parem.
CYR: Praevideo multa, saepe quod placuit Deo,
Displicuit homini.
DA: Fateor, ascensu arduum
Est omne Regnum, Livor ad solium sedet,
Et fraus, dolique, et fictus obsequiicolor,
Ac vi retrudunt; quem tamen caelum legit,
Per ipsa fraudum pegmata huic sternit viam.
O Cyre, ut ista provides, sic et tua
Virtute vince.
CY: Vincere hic debet polus.
DA: Sed Cyre, tecum.
CY: Vindere, ut vincam meum. est
Ethoc studebo, vincere ascensu ut premam
Sedes superbas, ambitum Cyri sapit.
DA: Ambire, quidquid destinat caelum, licet.
CY: Non istud aeque condecet. Nonsum tamen
ita putris animae spiritum nactus, reses
Ut cuncta verti patiar aliorum dolo.
Sic calida erit modestia, modestus calor.
DA: Sapis. Ego mentem Regis acclinem traham,
Tu Cordis ignes arduis rebus para.

SCENA IV.

CYRUS CYR: CRedo Danieli: visa non fallunt; tamen
Quid ad haec ministri Regii? illustri sati
Sanguine, putatum rusticum, ex silva advenam,
Aequo videbunt lumine, et leges dari
Sibi patientur? subici, grande est onus;
Quid subiiei illi, cuius est vilis Pater,
Materque, avique? Regia stirpe editus,
Neposque Regis dicat: hoc fingi arguent
Dictante mentis ambitu. Nam cui fides
Tanta est, probare ut valeat aslertum? Deum
Dixisse, Daniel asseret: sed quid movet
Res haec Ministros? Somnium dicent senis.
Dictasse, dicet, Numen: hoc etiam parum est:
et hoc vocabunt somnium. Non estnovum,
Delusa in aula sanctitas, ptimas ubi
Ambitio sedes occupat. Iuvenem volet
Haereditati idoneum, at qualem? Indole,
Virtute, et atavis Nobilem, ubi plures habent
Illustrioris ordinis certos; putas
Generis, patrisque, acstirpis incertae leget?
Id velle demus; nisi velint plures idem,
Lusa est voluntas; arma, qui renuit, manu
Corripiet audax; utque populare est, iugum
Excutere velle; certa seditio graves
Incendet ignes; inde communis boni
Vertetur ordo. Demus huncignem opprimi;
In cinere gliscet, Dominus intrusus suis
Invisus esse Civibus semper solet.

Sed et timeri demus, et amari, timor
Dominos in iplos cive suspecto redit.
Et amor timeri dobet, hic facile ruit,
Ubi vilis est auctoritas. Quis huc gradum
Inopinus infert? Fallor? Heu! pudor, meae
Si sensa mentis illa percepit. Tace.

SCENA V.

Caeli reclusa nube spectandum dedit?
ARI: Arguimus illud nempe, quod visum fugit.
CYR: Sed quae arguendi signa?
AR: Manifestum mihi
Deditipfe Cyrus.
CYR: Cyrus? indicium sui
Quod facere potuit? Forte quodnatus patre
Pastore, agresli in nemore consuevit vago
Gregi imperare, iam inde condidicit probe
Artem imperandi?
AR: Nemoris ex umbra indoles
Non trahitur ista nobilis, honorum capax
Aliud loquuntur abdito in silvae specu
Cunae repertae, symbolis Regum inclitae,
Reguumque signis illitae.
CYR: Has Cyri putas?
Pridem perisse decuit et carie, et situ,
Si quae tenello lectulum infanti mihi
Dedere cunae.
ARI: Vidit Astyages sui
Inde emicare symbola Darii, dolor
Corripuit animum, sceleris antiqui memor,
Se flevit ipsum, vivere optavit super
Charum nepotem, Regiae frontis iubar
Illi daturus.
CYR: Forsitan vivit nepos
Ignotus aulae.
ARI: Cyre, si vivit, meo
In amore vivit.
CYR: Vivit in votis meis,
Et beat utrumque.
AR: Multa debebit tibi
Arienna.
CYR: Multa cyrus Ariennae.
ARI: Tibi
Omnia Arienna.
CYR: Quidquid est cyrus, tibi.
ARI: Si vivit ille Regis Astyagis Nepos,
Tu Cyre regnas
CYR: Ille si vivit, pari
Arienna iure sceptra cum vivo tenes.
ARI: Ita Rex spopondit, Ille quem haeredem legan
Rex imperabit; teque consortem thori

Pari imperantem iure Reginam creo.
Nihil addo Cyre.
CYR: Multa dixisti nimis.
Sed amica genio: si polus coeptis favet.
Finitur primus dies exhibitionis,

SCENA VI.

Retinere in isto coropre? extrudam halitum
Ferrosupremum. Cynthie infaustos polo
Devolve currus; atra nox densis tegat
Mundum tenebris, ut mei maculam probri
Spectare nequeat Tanta lux solum micet,
Quanta ad videndum sufficit ferrum, ut meo
Later: Imprimatur Torpor invadit manum
Pavorque mentem. Hydelce, quid dubitas? tui
Meliore pridem parte periisti: hoc super
Quod restat, est Hydalcis exuvium: suam
Requirat animam. Morere. Non possum. Fuge:
Hoc tibi relictum est liberum post tot mala.
Quid fugio, sic me non fugio. Totum malum
Ipse mihi Hydalces sum. Fugae inveni viam:
Fugetur anima corpore, et tuto est loco
Salus Hydalcis. Quis timor dextera mihi
Excussit ensem? quando iam certum est mori,
Et prostitutam nominis famam meo
Sanguine lavare; pondere iniecto meum
Premam ipse ferrum: liberam fugae viam
Scrutabor animae, et spiritum hac sede evomam,
An cui videmur? arbitro sedes vacat.
Ego, quod Hydalces flammeo ancherontivovet
Faustum eventire, Regiae frontis notae,
Valete, terra, et sidera, et patria, et Pater.

SCENA VII.

HARPAGUS. HYDALCES. HAR: QUis clamor iste, Hydalce, quid sceleris partras?
HYD: Sine me perire.
HAR: patris affectum aspice.
HYD: Hunc iam perisse decuit.
HAR: Haud periit tamen.
HYD: Studium obsequendi periit.
HAR: In nato?
HYD: Fui;
Non sum: probrosum filium odisset Pater.
HAR: Te per ego stirpis sanguinem augustum rogo.
HYD: Per me inquinatum.
HAR: Per notas regni tibi
Iam destinatas.
HYD: Labe foedatus mea.
HAR: Per pulchra famae nomina.
HYD: In tumulum haec dedi.
HAR: Per regis indelebilem affectum. affectum.
HYD: Sua
Pepulit in alium vela.
HAR: Per vitam tuam.
HYD: Haec una superest: hanc sine, ut ferro eruam.
HAR: Si surdus omnes Harpagi eludis preces,
Adhibenda vis est
HYD: Gaudium extremum hoc mihi
Concede, proprio ut sanguine extinguam probrum
Meum, tuumque
HAR: Sceleris an quidquam reus
Patrasti Hydalces?
HYD: Pertuli alienum scelus.
HAR: Quod pertulisti crimen, hoc non est tuum.
HYD: Infamia mea est
HAR: Illa contiguo pede
Sequitur scelestum.
HYD: Sed meum assequitur genus;
In me recumbit tota. Quid frustra es pius?
Redde mihi ferrum, redde crudelis pater!
HAR: Tu nate, patrem facere crudelem petis.
HYD: Si te qua pietas tangit!
HAR: HOC pietas vetat.

HYD: crudelis est qui precibus auditum negat.
HAR: Dum iusta poscunt noxium quid si petant,
Pietas negare est.
HYD: Ibo, collidam caput
Terrae, ut perosus spiritus apertam sibi
Per ipsa capitis vulnera inveniat viam.
HAR: Non obtinebis. Spiritum invitus trahes.

SCENA VIII.

Reclude Hydalces, vulneri promptam dabo
Tuo medelam.
HYD: Prima mihi plaga est pater,
Primumque Hydalci dedecus.
HAR: Patrem arguis?
HYD: Tu me Iuventae vile ludubrium facis,
Dum fausta metro dicere Astyagi Iubes.
CH: Laudasse Regem carmen. et votum scio.
HYD: Sed illud est acerbius, verber grave,
Spectante populo, Regis assumpti modo,
Ardens furore Hydalcis inflixit genae.
Ethoc tacente perferam silentio?
Vivamque inultus? non mori praestat, probri
Quam ferre tanti dedecus? sine me mori.
CHO: Virga haec quiete sopiat. Hydalces sile.
Sedem huc Minister. conside. Huc tu conside.
Huc tu. moveri sede sit vobis nefas.
Hac parte et ista somnia obsequium date.
Vos innocentis suave lenimen modis
Vocate somnis. Suavis ad cantum est sopro.
MUSIC: Huc sopores advolate,
Hinc dolores effugate,
Hinc furores temperate.
Noctis madores
Stillate rores;
Pectore dita
Exulet ira;
Redeat menti
Forma furenti,
Paxamoena, pax serena
Ferrum deponat,
Mentem componat.

Iam quiescit, iam liquescit:
Ludite sopores,
Fingite colores,
Queis corda mulceantur.
Et vota compleantur.
Iam te dominumtota veretur
Media Hydalces: iam tibi rutilo
Amne Choasces latus al ambit:
Iam tibi pronis fluctibus Indus
Aurum adster nit: iam tibi Persa
Posita cydari colla recurvat.
Trepidate Scythae, ponite duri
Pectora Martis; tollite gravidas
Marte pharetras, frangite posito
Cornua bello: regnat Hydalces.
Cedite Parthi, fugite Assyrii,
Ruite Hircani: regnat Hydalces.
Orientis ora Solis,
Lucis artifex, et auri,
Huc odores huc colores,
Opobalsamique rores
Rex Hydalces imperat.
Bactra timete,
Susa favete,
Plaudite Medi:
Regnat Hydalces. Saltus so mniorum
HYD: Ubi fum? vigilne somnio? an vates sopor
Lactavit oculos? veiane? an falsa ambitum
Delusit umbra?
CH: Vera spectasti.
HYD: Nihil
Hodierna Hydalcem probra prohibebunt.
CH: Nihil.

HYD: Ergo imperabo?
CH: Sic tuum poscit genus,
Sic Mithra magnus iubet, et Astyages probat.
HYD: Sit ergo prima cura vindictae. Luat
Audacis animi Cyrus admissum nefas:
Discatque nunquam regiae stirpis genus
Impune laedi.
CHO: Victima auspiciis tui
Haec digna regni est.
HYD: Pluribus post hanc meae
Siti litabo.
HAR: Qualis ad solium tigris
Graditur. Choaspes; Ista si attentat puer,
Nondum occupato iure regnandi, impiam
Merito timere Susa lanienam queunt.
CHO: Iuvenilis iste primus est mentis calor:
Defervet annis. Iustus est tamen furor
In insolentem
HAR: Non nego [(printer); sic: ego] : at mires amat
Diadema Reges
CHO: Nec minus Iustos, scelus
Cum poscit iras. Perge sic regni decus
Curate Hydalces, cumque te magnus Mithra
Solio locarit Regio, augustum decus
Rigidus, feroxque sustine, quodque addecet,
Tuum Choaspem, et Harpagum primostibi
Statue Ministros.
HYD: Iura quod poscent, agam.

SCENA IX.

Diadema capitis flectat: at pronus tamen
Inclinat animus. Quisquis, ut fidem dedi,
Insignietur purpura, aeterno hunc tibi
Arienna iungi foe dere Astyages volo.
ARI: Ego vicissim, cuius addixi fidem,
Quemcumque Rex elegeris, tutum suo
Servabo ab hoste. Numen o Cyrum velit!
AST: Sed en Medarses. Quid refers?
MED: Illi est decus
Regale vultus, corporis pulchri tenor,
Sublimis ardor mentis.
AR: O utinam meus
Sit ille Cyrus!
MED: Martiae in sinu faces,
In manibus audax tobur, ingenium sagax,
Furor modestus, lentus, et fortis simul,
Cum causa poscit.
AR: Ista sunt Cyri mei
Elogia!
MED: Regis namque cum ficti pares
Ageret Ephebos inter imperium, nihil
Non serium egit: ludicro lusu omnia
Indicia curae Regiae atque animi dedit.
AR: Quis ille?
AST: Cyrus.
AR: Caelites!
AST: An quid tibi
Percellit animum?
AR: Vota pro Astyage dedi,
Virtute simili ut sceptra successor gerat.
AST: Prosequere cetera
MED: Unus ex toto choro
Parere renuit: monuit officii, ut suo
Regi obsequatur. Abnuit rursus. Calor
In fronte micuit; regio pressit tamen
Animo furorem. Stupuit. et monuit cnorus,
Irae ut remittat froena. plebeium decet,
Aiebat ille, promptus in flammas calor:
At ira regis lenta sis. Postquam iugum

Excussit omne iuvenis, atque ausus minas
Miscere verbis; Cyrus exerta manu
Infligit ictum vultui, et Iuvenum choro
Exturbat.
AST: Ista regiam mentem probant,
Dignamque purpura indolem, Arienna id probas?
AR: Et opto Notum nomen est Cyrus mihi.
AST: Et unde?
AR: Quod me Regio obsequio facis
Et amore dignam, debeo Cyro.
AST: Prius
Sed unde notus?
AR: Unde mihi vitam dedit.
AST: Quid ais?
AR: Tenebar unguibus grandis ferae,
Is destitutam viribus, certam necis,
Iamiam vorandam, belluae rictu eripti.
Audace namque dextera aggressus feram,
Fugat paventem, sequitur, atque ictam gravi
Verbere trucidat.
AST: Mentis o acies sagax!
Et Martialis dexterae infractus vigor.
Deliberatum est: regna successor meus
Cyrus tenebit.
AR: Vota complevit mea
Benignus aether!
AST: Instrui solitam iube
Pompam Medarses Harpago natum Patre
Ad regna adopto.
AR: Iusta decernis Tua
Non melior alius sceptra verfabit manu.
AST: Nec melior alius foedere Ariennam sibi
Connubiali iunget.
AR: At restat prius
tentanda Martis alea, et nostra manu
Emendus Hymen.
AST: Certa tibi semper stetit
Ab hoste palma.
AR: Mithra si causae favet,
Hanc tibi Arienna Cyaxare edomito ferer.

SCENA X.

Cur esse dixi! Fortecum regni arduum
Culmen tenebit. Harpago ingratus nihil
Debere se censebit. Hoc magni solent,
Postquamben gnae sortis afflatu improbam
Pressere sortem. Forte se cura mea
Alitum negabit. Nemo cum solium tenet,
Facile memoriam patitur infaustae sibi
Sottis reduci. Debile est fulcrum spei,
Si quod in Hydalce colloco. Astya ges magis
Forsam favebit Harpago. Certe hic suum
Vivere Darium optavit, et multa illius
Ploravit obitum lacrima, Optavit suo
Me inobsequentem iussui, et rupta fide
Suum Darium barbarae ereptum neci.
Quod est, fatebor. Harpage ambiguo aleam
Fervore mittis. Ante iurata fide
Iussa peremptum morte dixisti. Nimis
Sero recantas. Aliquid audendum est tamen.
Pagina severas frontis attractae minas
Nescit timere: huic or dinem totum rei
Credere licebit. Harpage huc curas refer.
CHORVS. Anteros aucupio Amorem praevenit; sed infeliciter; Nam aquilae in sidiatus ab carapitur, et abiicitur. Felicius aucupatur Amor, fessus ab Aquita, ut olim Martianus, obumbratur, et corenatur, ac demum ab eadem sublat us in sinum Divinae Providentiae deponitur.

ANTEROS. AMOR. PROVIDENTIA. PROVIDENTIAE OCULI IV. Scena refert silvam. ANT: EVolavit. O sinistraeExit manu vulnerata.
Sortis omen! Iam tenebam
Ungue praedam; sed feroce
Ulta rostro sauciavit
Gratulantis dexteram.
Ecce rursus huc volatuAquila redit, statque defixa in praedam.
Se regyrat. Hic quiescam.
Cui minatur? quam tuetur
Fixa praedam? cui tenacis
Unguis [(transcriber); sic: Vuguis] iram praeparat?
Iam prehendit iam feroceAquila corvum discerpit.
Saevit unguc. Praeda vilis
Nempe vila, quam totondit,
Nec voravit Rursus inde
Quid famentem provocat?
Quam tapace fertur ala! Eadem ululam dilacerat.
Iam parabo tela in ictum,
Iam virbrabo Quid cruenta Frangit Anteroti arcum.
Tollis arcus, et sagittas?
O scelesta! Perfida!
Heu! perivi. Mitte rostro. Rapit Anterotem in altum et deicit.
Heu!
AM: Quis iste mi volucres
Clamor arcet? Advolate
Blandulae Sirenes aurae,
Orpheiqe pennei:
Convenite, convolate,

Oscinesque praepetesque;
Sive praedam quae notatis,
Sive praeda quae cadutis
Obvianti spiculo.
Solis aestus hic calentem
Stringit auram: conticescit
Omnis oscen. Hic quiescam,
Sole quamvis aestuante,
Dum calor deferveat.
PROV: Scena nostris iam paratur
Apta votis. En quiescit.
Fulminum minister ales Aquila umbram facit quiescenti Amori.
Tende pennas, aestuantis
Solis arce fulgura.
IV_OC._PROV: Talis olim Martiano
Aestuanti serviisti.
Tende pennas, et volatu
Acta circum molliore Aquila accipit a Providentia sceptrum et coronam. Coronat quiescentem Amorem.
Umbra amorem protege.
Martianus illa in umbra
Imperare coepit orbi.
Hac in umbra dumquiescis,
Imperare disce regnis,
Sceptra disce flectere.
AMOR: Quis per umbras ludit error? Evigilat Amor.
Estne verus hic honoris
Apparatus? an iocantis
Est seporis, somniique
Ficta in umbris dignitas?
PROV: Umbra nulla est, nullus error.

Vera somnus indicavit.
Iam tibi minister ales sistit se aquila Amori, quam incendit
Adiocatur, blandientis,
Mella sortis utere.
Scande terga: sic iubemus.
IV_OC._PROV: Huc volatu tende pennas.
PROV: Et meo sinu receptus, deportatur ad sinum Providentiae.
Altiore disce iure
Imperare subditis.
AMOR: O mearum norma terum,
Providentis mens Tonantis,
Regiorum fons honorum,
Ara Regum, vita legum,
Iuris omnis regula.
PROV: O meorum mens amorum,
Lex honorum, cor favorum!
Quidquid apto gratiarum,
Quidquid ornoloriarum
Dives in te prodigo.
PROV: Providentis te tuetur
AMOR: Providentis me tuetur
AMOR: Cura mentis.
IV_OC._PROV: Fide Caelo.
AMOR: Fido Caelo.
IV_OC._PROV: Tota quamvis obstet ira
AM: Obtinebo iura mundi.
IV_OC._PROV: Obtinebis iura mundi.
IV_OC._PROV: Fide, Fide Numini.
AMOR: Fido, Fido Numini.

ACTVS IV.

SCENA VI.

Nullius actus.
MED: Vaa non culpa est mea.
Non unus error. Primus ad iussus tuos
Tenerum Nepotem Matre Mandana satum
Feris verandum detuli ad densum nemus.
AST: Harpage alienum crimen accusas. Meum hoc,
Magnique Mithrae crimen est. Voluit Mithra,
Ego imperavi. In Harpago id plecti est nefas,
Nisi prius in me vindicem.
MED: Subiit pius
Affectus animum; redeo, depositum iterum
Furor puellum: hoc alterum est crimen.
AST: Bona
Mercede dignum.
MED: Mentior post a feris
Laniata pueri membra.
AST: Quam plura ah! velim
Sic mentiaris.
MED: Deinde ne ru sum tuo
Iussu daretur belluis, fingo meum
Hunc esse natum: ne qua sors iterum tibi
Suspicio mentem verteret, agresti viro
Trado educendum. Crevit et semper suae
Indicia stirpis prodidat; in urbem redit,
Moribus honestis imbui, et tandem tibi
Placuisse meruit, regni ut haeredem velis.
Haec est meorum criminum series. Caput
In merita si supplicia deposcis, dabo.
AST: O Sancta pietas Harpagi! O sapiens fides.
O fraus amata! Plura peccasses, nisi
Mentitus esses. Ergospes generis mei
Vivit Darius?
AR: Quanta mortales vices
Fortuna versat? quanta post fletum parat
Gaudia? et opacis ducit ex umbris diem!
AST: Iterum renascor, remigrat in pectus vigor
Nepote vivo.
AR: Nempe non vanus fuit

Vates, favilla spiritus magni, indoles,
Virtusque Iuvenis, stirpe qua traberet genus.
AST: Date minepotis reducis amplexu frui.
Et osculari frontis exertae [(printer); sic: exertae] iubar.
O Cyre! nondum video te? Quaevis mora
Mors est amori. Cordis expando sinum;
Huc Cyre revola. Nil time: non sum; fui
Olim Tyrannus. Rediit in fibras amor
Et sancta iura sanguinis menti indidir.
Inspice: paternum cernis affectum: veni.
Ar. En ipse amantis Regis obsequiis adest.

SCENA II.

Volui peremptum. Ego carnifex stir pis meae
Te lacrimantis Matris extraxi sinu,
Meosque amores perdidi, obieci lupis,
Crudelis, atrox, mente deiecta surens.
CYR: Mittantur ista, quando me incolumem vides
Tibi restitutum. Vivo; et amplexu tuo
Gaudeo receptus.
AST: Nate, non metuis tuo
Adhoc cruentas anguine Astyagis manus?
CYR: Primum has vereri incipio, non notas prius.
AST: Onate! pectus gaudii tanti incapax
Destituit animam. Nate!
AR: Quam gratum tuor
Utrinque amorem! Cyre tu Astyagi animam
Evellis, animam reddis Ariennae: ad feras
Tu destinatus redimis Ariennam a feris,
Te sidera mihi, me reser varunt tibi.
CYR: Tibi obsequentem.
AR: Me tibi ancillam.
AST: Ut meo
Iucundus animo gaudii torrens fluat,
Concede veniam Cyre tentatae necis.
CYR: Pater tuorum nescium actorum rogas.
AST: Iussere factum numina. Cy. Atque eadem tamen
Vetuere crimen.
AST: Quic quid est actum hactenus
Oblivioni detur.
CYR: In Lethe natat,
Quodcumque crimen este credebas tuum.
AST: Nunc Cyre meus es: nunc mei arcanos sinus,
Tibi recludo pectoris. Quidquid meum est,
Sceptrum, tiaras, purpura, Imperium, tuum est:
Ego te nepotem agnosco, et haeredem creo.

SCENA III.

AST: Plura meditantem reddit attonitum stupor.
Quae ficta sunt? Quae vera sunt?
CY: Regi cloquar.
Me patre natum rustico, falsum est: gregem
Pavisse, verum est: urbis adrisse hos lares,
Verum est: honoris ambitu, falsum est. Choro
Mixtum iuventae facilis, est verum: gradum
Per hoc ad alta quaerere, est falsum:
CHO: Vides
Audacis insolentiam? Est Regis gravis
Conten ptus, haec procacitas linguae
CY: Loqui,
Non didicit aliter Veritas.
CHO: Sed te decet
Loqui modeste, Rege praesente.
CYR: Et simul,
cum mandat ille, libere loqui decet.
AST: Alio migratis,
CHO: Rustico natum patre
Si non fateris, ede, qua stirpe es satus?
CYR: Quam te veceri condecet. Verbis tibi
Nihil reponam. Rex loqui iubeat, loquar.
AST: Sile choaspes Iudicis munus tibi
Arienna trado; quaere, quod causa haec petit.
At tu roganti redde responsa.
CYR: Obsequar.
ARI: Qua stirpe natus?
CYR: Regia.
ARI: Sed quo Patre?
CY: Ignoro.
AR: Sed qua Matre?
CY: Mandana.
AST: Notis
Totius oris hanc refert. Videor mihi
Videre coram.
AR: Laneum pastor gregem
Es insecutus?
CY: Saepe de feris tuli
Palmam peremptis.
AR: Testor Arienna id mei
capitis periclo docta. Quis patris vices,
Pater putatus, hactenus obivit?
CY: Vocant
Mithridatem,
AR: At urbi redditum, quis te suum

Fatetur esse filium?
CY: Nemo.
AR: Harpagum
Nescis parentem?
CY: Nescio.
AST: Ambiguo iterum
Errore ferimur. Harpagus non suum
Natum fatetur?
CY: Harpagi ignotum mihi
Est nomen ipsum.
AST: Quantus errantes agit
Labyrinthus animos! Harpagi natum volo.
CHO: Agnosce, Regum Cynthie, Choaspis fidem:
Hunc tu nepotem, et Mediae Regem, tui
Sceptri, tiarae, ac purpurae haeredem, nisi
Fides Choaspis pura vetuisset, tibi
Iam deligebas. Cauta sit Regum fides.
Impostor aulam multus ingreditur. Sed en,
Tui nepotis Harpagus fictus pater
Verum Darium sistit.

SCENA IV.

Iterumque rapui. Iuro spectantem poles
Terrasque Mithram! Regis Astyagis nepos
Hic est, nec alius.
AR: Propior huc iuv enis gradum.
Nec illa vultus linea, nec oculi vigor,
Nec frontis aequor filiae indicium facit.
Res involuta fluctibus mentem rotat.
Quid agam? Arienna pluribus causam exige.
AR: Vivitne, Cyre, quem tuum dicis patrem?
CYR: Vivit.
AR: Ubi vivit?
CY: Nemore.
AR: quod nomen viri?
CY: Est Mithridates.
HAR: Mithra! quo dubiis ratis
Agitur procellis! As, Harpage, huic a te meus
Datus est Darius?
HAR: fateor huic puerum dedi.
AR: Quis Mithridati te dedit?
CY: Vir nobilis.
AR: Quod nomen illi?
CYR: Ignoro.
AR: Num feris dedit
Te devorandum?
CY: Vivo, quod rogas, virs
Pietas prohibtlit.
AR: Semper at patrem tuum
Se dixit esse?
CYR: Semper. Hodierna die
Primum est aperta veritas.
AR: Qualis?
CY: Meum
Excelsiore a sonte de duci genus.
AR: Quo teste stir pis arrogas tantae decus?
CY: Innatus animo spiritus, multum vigor;
Arienna multum, plurimum Astyages probat.
AR: Arienna?
CY: Sic est, indolem vixdum meam
Ex perta in urso, maius, aiebas, genus
Excelsa virtus indicat; non, ut putas,
Pastore patre est genitus.
AR: Astyages quoque
Genus probavit?
CY: Regium hic dixit, suum
Dixit Nepotem. Cho. Fraude deceptus tua.
CY: Vile nimis esse Regis ingenium probas,

Quod fraude Iuvenis possit involvi dolis.
Quin ipse Daniel conscius caeli, meum
Illustre duci a Regibus dixit genus.
CHO: Habeo: teneris: totus hic cardo rei est.
Daniel super bus, Numen exosum sibi
Mithram professus, Mediae antiquis Diis
Semper inimicus, quique hebraeorum Deum
Urget colendum, et vetera Maiorum sacra
Abominatur: ille Iuvenili ambitum
Infudit animo, et Rustico natum patre
Audace fraude, callido ingenio, vafra
Simulatione finxit; ut tandem Mithram
Eliminaret Media, et Numen novum,
Novosque ritus Numinis Medis daret.
AST: Remtagnis ipsam. Saepeme Daniclprece
Supplice fatigat, Numini ut liceat suc,
Mithra repulso, victimam et odorem dare.
CHO: Hinc quo catena fraudis aspiret, vides.
Quin insolente dexter a hic ausus puer
Verum Darium caedere, auctore, ut reor,
Daniele: nam quis credat hoc pueriscelus?
AST: Res est peracta. Pereat hic Averni nepos,
Non noster.
AR: Audax facinus a Iuvene, dolis
Regem implicari, Regium sceptrum et genus
Sibi arrogare, trahere de caelo Mithram.
AST: Iabeo, scelestum colla carnifici date.
CY: Arienna!
AR: Parce. Callide o serpens stygis,
Etiamimplicatam poscis Agennam dolis!
Vilis bubulce! Regis im postor! tuae
Oblite stirpis! Regiae invafor togae!

O Rex, furore bullit incensus mihi
Animus, scelestum spiritum hoc ferro eruat.
Constitue meritae mortis inhonestum genus,
Et mihi necandum trade sceleratum caput.
Satiabo iustas cordis accensi faces,
Et regis iram.
AST: Perage quod poscis: tuo
Ense perimatur.
AR: Quod necis mandas genus?
AST: cor extrahatur perfido. Et mortem nihil
Horres sceleste?
CY: Pertuli hanc semel tuo
Furore caesus.
AST: Viveret liber dolis
Rex, si perisses.
CY: Creduli Regis dolo
Maiore perco.
AST: Vade ad Acherontem: Peti.
CY: Peribo nota dextera.
AR: Mihi cor dabis.
CY: Dabo meretur istud Ariennae fides.

SCENA V.

Id fassus ore est.
CHO: Fassus est facto: neci
Adiudicavit aemulum regni procum.
In spem resur gat animus: arridet bono
Fortuna vultu: tuque pars animi mei
Assuesce regno.
HYD: Munus hoc semper tuum
Dicam choaspes.
CH: Disce, quod Regem decet,
Frontem arcuare: pulchra Maiestas amat
Vultus severos. Frange subiectos metu:
Contempta sceptra sunt, ubi non est tirnor.
Dignare paucos Regio affatu: nimis
Viles amatos efficit Reges amor.
Tibi imperare neminem tolera: nimis
Servilis animi est, ferre, quem timeas, tul
Regni ministrum. Saepius fulmen vibra,
Quam dona spargas: munera abiectum suis
Facrunt, timendum fulmina. Arbitrio tuo
Genioque vive: quod libet, Regi licet.
Consilia nulli crede, nisi fidum scias.
Hinc et Choaspem, et Harpagum solos fove.
HYD: Tua documenta pectoris condam sinu.

SCENA VI.

Sunt in parato.
AR: Cyre, quam gaudet tuo
Capite Arienna!
CY: Libeat Ariennam meae
Meminisse fidei. Quod trahis vitam, meum
Est munus: et tibi gaudio excidium meum est!
Tua perire dextera optabam, tamen
Aliquem dolorem mentis heroae sinu
Sperare poteram: nunc neci insultas meae
Huiusque gaudes caede, per cuius manum
Tua vita constat, Nomine hoc gaudens necis
Decreta subii, corde quod noto pium
Sensum excitandum crederem. Arienna, hoc mihi
Gravius supremo vulnere est vulnus. Tamen
Vel sic eamus Cyre. Tu tumulo meo
Inscribe epigraphen: Cyrus hic iacet, manu
Illa peremptus, quam prius mortis sinu
Cyrus redemit.
AR: Cyre non duxi lea,
Vel tygre parente sanguinem: nullus tamen
Mihi sensus animum funeris tangit tui.
CY: Arienna perimis, antequam peream, heu! tace.
AR: Et quid dolerem Cyre? Tu vives mihi,
Ego tibi.
CY: Nempe hoc indicat acerbus furor,
Quo saevientis Regis ur gebas mea
In fata flammam: Hoc gaudium tuum mea
De caede loquitur.
AR: Loquitur hoc ipsum,
CY: Tibl
Me postulasti caede plectendum dari.
AR: Ut per Ariennam viveres. Alius tibi
Scrutatus ense pectus abeunti viam
Fecisset animae: spiritu per me novo
O Cyre vives.
CY: Verane, an placita magis
Arienna loqueris?
AR: Cyre, post in te mei

Tot signa amoris, redditas post to tui
Vices amoris, mentis ambiguo potes
Nutare fluctu? Nomine hoc caedem tui
Mihi postulavi, ut redderem vitam, cui
hanc debeo animam. Cy: Rursus Arienna eripis
Animam ante fata. Me tuve perimit amor.
O dulce vulnus!
AR: Hoc mori tecum iuvat
Vulnere Ariennam. Sed dolum impellat dolus
Primum secundus. Vivere ut possis, necem
Simula peractam. Cupidus exactae rei
Spe culator instat. Finge te caesum hoc loco.
Huc vellus agni: Sanguinem huc agni date:
Tingatur ensis, vellus atque ambae manus
Stillent cruore. Sic iuvat fraudem tegi
Sociae, abluendis manibus huc fontem date.

SCENA VII.

MAR: O fraudulente Regis impostor! Nepos
Feralis orci, turpis Eumenidum satus!
Sic te superbum purpura, et tumidum iuvat
Videre sceptro. Pasce iam regni famem,
Satiare honore, Mediam imperio preme.
Quaesita fraude regna sic tandem tenes.
Arienna ferrum cade, centeno imprum
Cor sauciatum vulnere sopremam ut vomat
Guttam Cruoris.
AR: Caedere scelestos decet,
Placetque Superis: furere post caedem in iacens,
Rigidumque corpus, impiae quoddam est genus
Crudelitatis.
MAR: Morte non una hoc scelus
Meruit perire.
AR: Fateor: at bina tamen
Nequit perire. Sufficit letho impium
Semel perisse, quando bis nemo potest.
MAR: Osiliceret! dente lacerarem. Sat est.
O quanta regi audia, Choaspi meo
Quantum saporis adferam!
AR: Sequar: praei,
Magnoque Reginuntia Ariennae fidem.
MAR: Olimcruentis pabulum expositum ferit
Fuisse se iactavit, en vates fuit.
Iam praeda canibus debita et corvis iacet,
Indigna tangi dente generosae ferae.

SCENA VII.

AR: Meus est triumphus, vicit atrocem dolo
Pietas furorem. Cyre!
CY: Quam mortem prope
Arienna fuimus. Ipse vix adhuc mihi
Credo, adaver istud ad reducem trahi
Potuisse vitam. Munus Arienna hoc tuum est.
AR: Pari repensum muneri. At nondum satis.
CY: Quid poscis ultra?
AR: Candidus quod amor potest.
Semelesse coepisti meus; et eris meus.
CY: Quod morti ademptum vile mancipium decet
AR: Quod decet honestam pectoris tanti indolem,
Adverte Cyre, Martis in campum evocor,
An forte mortis, Persidem huc Cyaxares
Toram, rigentem Marte ferrat trahit,
In hunc movendum est. Tu comes lateris mei,
Et murus este. Dulce sic fiet mihi
Miscere bella.
CY: Martis expertem licet,
Cyrum docebit ardor exemplo tuus.
AR: Primam cohortem militum tua regi
Virtute iubeo.
CY: Primus ut prote cadam,
Hanc subeo sortem.
AR: Primus ut palmam feras,
Tractusque miles omnis exemplo tuo
Ferox in arma provolet.
CY: Qualis lupos
Ursosque nuper marte non trepidorui,
Arienna in hostes, talis audaci ferar
Stimulatus igne; nec prius cedam loco,
Quam vel Ariennae gloriam palmae feram;
Velinteremptus auferar.
AR: Talem mihi
Semper spopondit mentis heroae calor.
Sed mora citanda est, urget in campum prope
Minatus hostis. Cyre, qua parte hoc nemus

Undas
CHO: aspis spectar, Ariennam mora
Bene ominatasustine.
CY: Factum dabo.

SCENA IX.

Astyage ductum. Fabulae en finem tuae.
I, vende pueris somnia, im postor levis.
DA: Non tangor hoc encomio. Cyrinecem,
Si vis, renarra.
MAR: Ut dirior clavis tuo
Cordi imprimatur, ordinem rei accipe.
Hic in recessu nemoris, ubi densas coit
Abies in umbras, caedis infandae reum
Cyrum retorto fune constrictum, alligat
Arienna trunco, pectoris lacerat sinum,
Sedemque cordis signat.
DA: audita haec tibi?
An visa narras?
MAR: Visa, me coram admovet
Ensem patenri pectori, coram imprimit,
Et me vidente vividis trepidum ribris
Cor hoc revellit.
DA: O cor innocuae iudolis,
Et fraudis expers! Si cor est Cyritamen.
MAR: Dubitas? cadaver quaere nemoroso abditum
Silvae recessu, pabulum alitibus datum.
Par tibi theatrum struitur ubi fraudes luas.
Iamque et Arienna Martium in fibras tuas
Exacuit ensem. perge meritorum feres
Praemia tuorum. Exspectat Arienna. hic locus,
Haec horrida, inquit silva Danielemsuo
Cyro admo vebit, haec dies iunget duos.
At omnis illi fraudis auctori haec refer
Danieli: hic ipse saltus auctorem suo
Cyro admovebit, haec dies iunget duos.
Par nempe te fortuna, post lusos Deos
Spretumque Mithram, patria post sacra eruta.
Violata iura, proditum Astyagem dolis,
Expectat. O quod gaudium Astyagi adsera.

SCENA X.

DAN: O Cyre! qualis advenis!
CY: Qualem tibi
Reddit Arienna.
DA: Mentis angustum sinum
Superat voluptas. Video spes omnes meas,
Promissa caeli, dirutum cultum Mithrae
Delubra strata, thuris extinctos focos,
Honore vacua templa fictorum Deum,
Verumque tota Media Numen coli.
AM_I: Sed adhuc latendum est. Marte succingi iubet
Arienna Cyrum.
DA: martis evertet minas
Qui statuit alia.
AM_II: Vertet Ariennae calens
Amore votum.
DA: Fine potietur suo,
Suoque Daniel, Cyrus, et regnum, et Deus.
AM_I: Nos Martis arma iam vocant. Fruere ruo
Daniele Cyre, donec hac legens viam
Arienna, quod spopondit, ad votum expleat.
DA: Salvere iubeo Martiam belli ducem,
Hic Phoebus illi vota, quae poscit dabit.

SCENA Xl.

Perses superbum subdat Astyagi caput;
Aut proprio avidam sanguine extinguat sitim.
Mihi hoc honesta causa, quae pariter Mithrae est,
Probata virtus militum, vester calor
Aptus animare deses in pugnamgelu,
Ardorque spondet. Hoc pudet, quod hae manus
Non sortiantur aemulum dignum suae
Virtutis igne. Persis, ut nostis, levis,
Effeminata, mollis, ad fusum magis,
Quam ad arma nata. Palma non vilis tamen
Inde referetur; quando plebeius timor
Resumet animam, et stabit immotum suo
Fidele Regi vulgus, ac regnum sui
Iuris et honoris. Dux 1. Ampla fortunae bona,
Famam ac honorem, sanguinem ac vitam damus
Mithrae potenti, patriae, Astyagi, tibi.
AR: Iam parta palma est. Cyrus hic modicam mei
Moram tenere iussus, huc adsit: monet
Ad arma temptis.
AM_I: Detinet Daniel
AR: Bene est=
Hoc ego vovebam, ordinem Daniel rei
Seriemque nosset. Ille quid casus patet,
Sagace mente pervidet, quidquid iubet,
Id vos peragite. Classicum in Martem vocat.

SCENA XII.

CHOASPES. ASTYAGES. Scena refert aulam. CHO: IAm vile funus Cyrus est. Vulsum fibris
Cor perpetratae caedis est testis. Vides?
AST: Tolle hinc atrox spectaculum. Facti pudet.
CHO: Quod imperasti, patriae legis vigor,
Et iura Medum, iura poscebant Deum.
AST: Magis Choaspes.
CHO: Conscium caelidecet
Curare iura Numinis.
AST: Sed non nece
Animi innocentis,
CH: Innocens nemo est, dolo
Quisceptra quaerit.
AST: Innocens quisque est, nisi
Dolus probetur.
CH: Innocens quisque est, dolus
Si sit probandus. Nemo non velum invenit,
Quo fraus tegatur.
AS: Id tuo exemplo probas.
CH: Quae vela finxi?
AS: Crimen in Regem, Mithram.
CH: Verum est utrumque.
AS: Teste sed nullo id probas.
CH: Tu iudicasti. Quisquis est Regi nocens,
Nocens et orbi est.
AS: Fraude persuasus tua
Ego iudicavi.
CH: Hoc dicere quis ausit scelus?
Aut cogitare?
AS: Qui indolem novit tuam,
Animi impotentis.
CH: Arguis magnum Mithram.
AS: Quod ipse fingis, Numinis vocem facis.
CH: Expungis ergo oracula? Deorum fidem?
Mystasque caeli interpretes?
AS: Oracula,
Deosque veneror, at fides oraculi
Mystae uni habenda est.
CH: Caelites per hunc amant
Responsa ferre.
AS: Nempe quae Mystes volet.
CH: Auguste, multa congeris. Divum sacra,
Auctoritatem oraculi, Mystae fidem