HERMENEGILDVS TRAGOEDIA Scripta Italico idiomate ab EMMANUELE THESAURO: Latinis Musis donata, a NICOLAO AVANCINO, Societatis iESU.

ACTUS I.

SCAENA I.

Solo rigore chalybis excerni: iube
Indigna tollant probra, quae lenti suo
Faciunt planetae; quando postremam tuba
Iam noctis horam nuntiat, et undae sinu
Expergefactum Phoebus evolvit diem.
Surgant, ad arma convolent, campum impleant.
Si dormientes unus haud possit satis
Sol excitare, mille per clypeos meos
Soles videbunt Vade, quae iussi, refer.
At tu Triballe Martias turmas cie,
Animosque subde militi: Mystam voca
Tu mihi Tonantis: dumque promitium voco
In bella Numen, cuius a nutu mea
Fortuna pendet, aureo Martem sono
Vos seminate, ne crescat in bellum seges.

SCAENA II.

O legis impatiens amor! Ferus et amans,
Crudus piusque genitor ac hostis simul,
Amo, quod odi; rursus alterna vice
Odi, quod amo.
Cherintus: Cher. Perimus! affectus patrem
Iterum fatetur; pronus in pacis sinum
Inclinat animus. Qua meant Regis vices,
Huc vela flectam. Prima regnorum Diis
Ars est placendi, velle quod Reges volunt.
Potens Iberi Rector, et fulcrum Gothi,
Pietate tandem vinceris, et ardens amor
Ferri sub ipso frigore accendit facem.
Levigildus: Levig. Veniam meretur sanguis, et nomen patris.
Nam quae sub ipsis nata Taygeti iugis,
Aut fusa silves inter Hircanas fera
Suis negare prolibus amorem potest?
Quamvis seniles induant frontem nives.
Non friget animus. Ferreus thorax suum
Nondum rigorem mentis in fibras agit.
Quo magis acerbat hostis, hoc hostem magis
Amo, aestimoque, et nobilem stirpis meae
Agnosco ramum. Dextra, qua ferrum rotat,
Movet timore pectus; et amatur tamen.
Cherintus: Cher. O sancta pietas! quanta sub frontis ioco,
Orisque risu, corda tempestas agit!
Nemo est beatus. Sceptra qui mundi tenent,
Populosque flectunt nutibus, si qua patent
Spectes, coluntur subditis: si qua latent,
Mordente totas angue lacerantur fibras.
gaudent suis doloribus; pariter dolent.
Suis necati gaudiis: Ostrum rosas

Mendace fronte simulat, et spinas alit.
Levigildus: Levig. Regum dolore maior est noster dolor.
Aetatis annos, ipse si taceam, nives
Capitis loquuntur, saepe quod curis gravis
Corona pressit, quodque sub gelida diu,
Casside Gradivi gemuit, In venis gelu,
In capite bruma, longa me, ut cernis, vetant
Sperare vitae tempora. Augusti dies
Plerumque brevis est verticis. Miles senex
Utrique lateri proximam mortem trahit.
Lucina geminos filios patri dedit.
Gemina marinomonstra de fremitu sata,
Geminasque Syrtes, Regiae stirpis probra:
Recaredus alter moribus levis, gravis
Regno, parenti durus, assuetus feris,
Equis domandis aptior, quam subditis
Populis regendis.
Cherintus: Cher. Tenera quando aetas viret,
Maturus esse pectoris sensus nequit.
Levigildus: Lev. Hermenegildus alter, et natu prior,
Et mente maior; consili magni capax,
Manuque fortis; sed patris probrum alterum;
Qua regno Ibero gaudia spopondit, tulit
Labem pudendam. Iunctus Ingundi, dolo
Captus muliebri, vetera pertaesus sacra
Novos Quirinae gentis in ritus abit.
Cherintus: Cher. O architecta fraudis et gravium parens
Mulier malorum: Blanda se insinuat: ubi
frenum obtinuerit, coniugem, qua vult, rapit.
Levigildus: Levig. Hinc iussus aede patria, et toto procul

Regno exulare, placida tranquillae invidet
Otia quietis, et Pelasgorum movet
In nos furorem: terra sub ferro gemit.
Aereque signis fluctuat, velis mare
Late innatatur: undique et regno, et mihi
Clades paratur. Cernis infaustum patrem
Felicitatis in sinu? In risu fleo
Et in dolore rideo; et peveo et minor,
Rex absque regno, et absque progenie pater.
Utrique pars, quae est optima aetatis, perit:
Uterque in armis vivit: hic cladem feris
Indicit alter civibus: nemorum lares
Hic in quietat, alter in Regis domum
Violentus urget armas.
Cherintus: Cher. Sic placitum polo est:
Virtutis ingens Regiae exemplum dare
In te stupenti Iberiae. At gaudet tamen
Redire pietas. Ira non longum malum est:
Calidam repende subiicit menti facem,
Sed et repende extinguitur. Dabitur modus
Quo frena patris mordeat nati fuor,
Quique arma librat, pacis in gremium volet.
Levigildus: Levig. At hoc malorum est maximum: quamvis sua
Deponat arma filius, genitor nequit.
Cherintus: Cher. Et quis parentem coget, ut natum impiis
Castiget armis? Fronte cum sola potes
Severiore flectere, a ferro abstine.
Levigildus: Levig. Equidem pudenda credo Natorum in patres,
Patrumque bella in filios: quando tamen
Haec apparatu Martio, et ferro et face
Stetere nobis regna, non magni sumus

Materia amoris, plurima invidiae. Nova
Sceptra imperantum semper invidiam trahunt.
Necdum Senatus frontis exterso aequore
Mea sceptra adorat; populus in ferrum, et faces,
Et arma pronus, exteri impatiens Ducis.
Gothum, Scythamque, et Vandalum probro vocat.
Adhuc secures Consul inimicas dolo
Simulat amicas. Pressa magnorum licet
Iaceat potestas, hoc tamen regnum, meum
Non est: nec unus sceptra, sed multi tenent;
Semper rebelles, fulminis prompti rigor
Nisi semper instet vertici Quantum suos
Gens ista ritus oderit, quantum novos
Foveat, ametque, perspicis, quando tori
Regina consors forre non cauto satis,
Magis at calente spiritu, et crude minax
Sacra in Quirina saevit.
Cherintus: Cher. Expertum mones.
Levigildus: Lev. Haec causa proprium in sanguinem immitem facit:
Hac exulare filium invitus pater
Iussi, hac ferocem militem ferre indui;
Haec me negare filio pacem iubet,
Quamvis volentem trahere in amplexus patris,
Alia imperantem iura, privatum ligant
Alia: hic amoris impetu aut odii arripit,
Ponitque ferrum: languet in vulnus manus,
Ubi languet ira at nostra nec stimulat furor,
Nec mitigat amor arma, sed ratio movet,
Bonique cura publici. Hinc mixtum bibunt
Suum et alienum sanguinem; in clarum furunt.

Sacrum profanant, impium miscent pio.
Et flente amarum corde desaevit manus.
Cherintus: Cher. Res nostra cordi est Numini. Quid si polo
Tandem movente filius ritus suos
Mutet parentis ritibus, et aulae pedem
Tutum repona?
Levigildus: Lev. Flexeris cautem prius,
Quam contumacis pectus Affines sibi
Stant Mars uterque proelii exosus moram,
Cupidusque pugnae: nec minus cupidus monet
Pugnam Senatus. Tristis o nimium alea,
Seu veniat hosti palma, seu veniat mihi?
Crede hoc Cherinte, fata si alter utrum velint
Perire bello; sanguine profuso mei
Redimere promptus sanguinem nati velim.
In hoc Cherinte precibus astrorum patrem
In flecte: si non vincat in campo meus
Natus, parentis Martee ne victus cadat.
Acerba patris est palma, si natus perit;
Invisa nati est palma, si pereo Pater.

SCAENA III.

Decreda patris sensit, et credit suae
Accedere aliquid gloriae, patri prior
Si indicat arma. iuvenis hoc aetas habet,
Iactat feroces spiritus, quando timet.
Orator: Orat. Levigilde Marte fortis, et pace inclite,
Utroque felix, pedibus affusus tuis
Hermenegildus verticem inclinat patri.
Levigildus: Levig. Quae forma rerum? candor, an dolus subest?
Orator: Orat. Rex magne, dicam, si iubes.
Levigildus: Lev. Paucis refer.
Orator: Orat. Quam lenta pietas redeat, ubi nati semel
Patrisque mente cesserit; quantis furor
Iactetur armis, quando cognatis amor
Pulsus medullis exulat; quondam dedit
Documenta Roma, quae malo etiamnum suo
Rediviva metuit Hispalis. Spectat suos
Gemebunda sterni filios, falces seros
Recudi in enses, sanguine incultum solum
Patriae rigari. Marte discordes eunt
In arma cives: pars studet patri, studet
Pars alia nato; et inter utrumque ambigit,
Cui palma sese flectat. Infelix status
Patriae cadentis! Finge protritum tuo
Mavorte natum, teque victorem; tamen
Quemcumque terra sanguinem bibet, est tuus;
Nec certus ipse gloriae aut facilis boni
Pavebis ipsa spolia. Si grandem tamen
Pareret honorem palma, nil parvum vetem
Natare campum sanguine, ut totum suo
Regnum vigore floreat. Sed quae potest.

Hinc emicare gloria? An legum vigor?
Cum Martis arma fulminant, leges silent.
Asserta pietas Numini? Non est pius
Qui per cruenta bella pietati studet.
An fama magni nominis? Gravis est odor,
Quem de sepulcris fama cumulatis trahit.
Vindicta forte? Sed quis est hostis tibi?
Hermenegildus? Filius? Testor Deum!
Amat sub ipsa casside, et amorem tui
Per ipsa spirat arma. Te patrem vocat,
Et se fatetur filium, ac pronum tuo
Se sponte iuri subdit, et pacem vovet.
Levigildus: Lev. Non esse me, qui sanguine, et cruda nece
Vivam nocentum, nostra iam canis tibi
Fatetur aetas. Filium regno expuli,
Sed non amorem pectore. Est sanguis meus,
Nec enim negabo, quemque cognosco meum.
Utcumque patrem respuat, honoro pater.
Mens illa dura, cor profanatum impio
Ritu sacrorum, marmor id, non est meum.
Perimere decuit illud, et atroci dare
Flammae vorandum: nomine carerem patris,
Sed et dolore. Vivat infidum caput,
Rebelle patri? Vivet. Haud felix diu.
Vindicta pennis levior impulsis volat:
Passum retardat gravior, et lente venit.
At quas ruinas Hispalis, quales mihi
Strages minaris? Ad ista congestus dabit
Responsa miles, cuius aspectu occidat
Imbellis oriens. Crede, non umquam est levis

Ira imperantum. Qualis aeternat suo
Se cinere Phoenix, talis est Regum furor.
Orator: Orat. Fateor dolori plurimum debes patris:
Sed quod minaris Caesari augusto, tuam
Veniam meretur: gratia et pietas fuit,
Quodcumque sceleris nomine immerito arguis.
Iam solita Phoebus signa, quae toto micant
Diffusa caeli baltheo, emensus quater,
Ex quo paternis laribus eiecti gemunt
Hermenegildus uxor Ingundis, puer
Matris levamen, gaudium afflicti patris,
Tria fulcra Regni, tres Ducum larvae, tria
Exempla sortis. Thraciae postquam pedem
Lassum intulere (quod pium Regem decet)
Caesar vagantes obvio excepit sinu.
Fovere miseros, proprium est Regum decus.
Necessitati occurrere, Quirinia lupa
Didicere pridem. Criminis quid hic subest,
Quod, pius in omnes, in tuos fuerit pius?
Est Christianus: esse in afflictos pium
Lex nostra mandat. Forte quod Martis manum,
Viresque dederit? Gloria est Romae, mei
Est ista gloria Caesaris, pacem suis
Negare populis, exteri ut pacem ferant.
Levigildus: Levig. Si tanta amoris gratia Caesar tuus
Prolis alienae tangitur, servet meam,
Diadema nostrum in aliud inclinat caput.
Orator: Orat. Hermenegildi vota non tangunt tui
Solem verendum capitis, aut sceptrum manus
Ostrumve lateris Regii. Hoc unum rogat,

Tibi restitutus angulo extremo domus
Gaudere possit, unde si nequeat diem
Spectare, patris possit obtutu fruit.
Levigildus: Levig. E volve plura. Forte iam sapuit suo
Damno eruditus, quamque malesanus fidem
Damnavit olim, mente meliore arripit,
Novamque damnat.
Orator: Orat. Non volet, sed nec licet.
Romanam adorat, huic sacramentum dedit.
Levigildus: Levig. Ergo ut profanis ritibus regnum impiet,
Plebem venenet, Numen irritet, sacra
Omnia profanis misceat, inulto feram
Genitor furore? Me prius caeli hoc iubar
Videat sepultum.
Orator: Orat. Quamdiu hostili manu
Pater insequeris filium, qui te genu
Supplice veretur?
Levigildus: Le. Donec aut nato pater
Extrudat animam pectore, aut natus patri.
Cherintus: Cher. Quisquam gaudet filium letho opprimi?
Levigildus: Levig. Iacere leges scelere qui nati videt.
Cherintus: Cher. Cadit inter arma legis ac Regis vigor.
Levigildus: Levig. Ipse in rebellis verticem et Olympus ruat.
Orator: Orat. Te per salutis publicae afflictum statum,
Per quidquid astra publico ereptum malo
Immune servant! Patris affectum exsere.
Levigildus: Levig. Rumpetur ante pectus hoc, quam se tua
In vota flectat.
Orator: Orat. Genibus affusus dabo
Lacrimas, precesque; donec in amorem fluat
Cor eliquatum.
Levigildus: Lev. Absiste, quid tempus mihi,
Tibique vocem absumis?
Orator: Orat. O magni Danes,
O si qua pietas per moras ferri potest

Penetrare corda, precibus o vestras meis
Iungite: nec ante lacrimis finem date,
Quam mitigatus regis irati furor
Rursum in medullas ducat affectum patris,
Miscere Princeps!
Levigildus: Lev. Impii?
Orator: Orat. Nati tui.
Levigildus: Levig. Sed non meretur.
Orator: Or. Orat.
Levigildus: Lev. At frustra.
Orator: Or. Rogat.
Levigildus: Levig. Immitis hostis.
Orator: Or. Filius.
Levigildus: Lev. Non sum Pater.
Orator: Orat. Da supplicanti.
Levigildus: Lev. Ut opprimat?
Orator: Or. Patrem ut colat.
Negare pacem filio, non est pium.
Levigildus: Levig. Pium est negare crimini.
Orator: Or. At nullo reus
Laesit parentem: laeserit si quo tamen,
Benignitatis patriae est, veniam dare.
Levigildus: Levig. Absiste precibus. Ubi ita vindictam vocat,
Pietasque ferrum, nullus est precibus locus.
Orator: Orat. Testor pavendam fulmine trisulco manum
Iusti Tonantis! non timor, sed nec pudor
Hermenegildum supplicem affudit patri.
Iam terra tantis militum ardebat globis,
Quantos nec ipsa Luna stellarum greges
Per ampla caeli spacia diffusos videt,
Dum bella fratri nocte sublustri movet:
Cum maestus ore natus, et vultu pius,
Redux ab aris, multa suspenso coquens
Animo, profatus pauca, me, qualem vides,
Ire ad parentem nuntium pacis iubet.
Levigildus: Levig. Peracta res est. Ista dum loqueris mihi.
Legatus alter filium pugnam vocat.
Orator: Orat. Habe ergo bellum. Testis est Phoebus mihi,

Et terra testis! hactenus partes tui
Orator egi filii, et Romae tuli
Tibi vota; sed nunc libere (ut natum decet
Sanguine Quirino) libere edico; nisi
Desideratae nuntium pacis, prius
Quam Sol diurnam mergat Oceano facem.
In castra mittas; antequam rursum caput
Attollat undis Phoebus, orientem scies
Hostem occidenti perepetem, implacabilem.

SCAENA IV.

Praetor: Praet. Lex nulla lex est, quae iubet patrem suos
Odisse natos.
Levigildus: Lev. Patriae ut curent bonum
Reges, suimet sanguinis amorem exuant.
Praetor: Praet. Quod ratio prohibet, nulla lex sancte iubet.
Levigildus: Lev. Quod lege cautum est, ratio servari iubet.
Praetor: Praet. Si iusta lex sit.
Levigildus: Lev. Et meum, et vestrum est, Duces.
Vim sustinere iurium, et quidquid iubent,
Ferro tueri.
Praetor: Praet. Parcere insonti quoque
Decus imperantum est.
Levigildus: Lev. Quem Magistratus dabit
Ad ista sensum?
Praetor: Praet. Tu Magistratum iube
Poscere, quod aequum est. Si tamen contra fremat,
Ergo ne peribit inclitum regni decus,
Ut Rex iniquo serviat Senatui?
Ergo coquetur miles aestiva face,
Patres sub umbra ut gaudeant? Quodsi sacro
Amore belli aguntur, in campum exeant,
Cum Marte Martem conserant, Solem ferant
Sub onere chalybis Dormiant illi caput
Plumis sepulti, miles excubias agat?
Illi quiescant, miles in ferro gemat?
Levigildus: Levig. Demus placere patribus, ut natus meus
Sese paterno amplexui infundat redux:
Livore et odio Regiae semper calent;
Peribit istis forte, si parcam.
Praetor: Praet. Licet
Aperire mentis abditos sensus?
Levigildus: Lev. Licet.
Praetor: Praet. Per arma Reges, quod volunt, possunt. Iube
Adesse natum Marte stipatum latus:

Ego cohorte compita tenebo, et fora,
Ne plebs tumultum concitet. Vulgus leve,
Quae velle par est, saepe detrectat; tamen
Ubi facta fuerint, plaudit, et laetum probat.
Levigildus: Levig. Consilia laudo: quando de sacris tamen
Agimus, iacere nostra consilia decet,
Solumque sacris nutibus flecti caput.
Cherinte, Regum oraculum, Interpres Dei,
Animi implicatos explica nodos: habes
Regem paratum nutibus caeli, et tuis.
Cherintus: Cher. Quoniam loquendi veniae concessa est, loquar.
Satis cruoris, ah! satis fusum solo est,
Cadaverumque foeda sparsorum lues
Satis astra turbat. Cassus est omnis furor
In Christianum nomen. Inclemens hydra
Recisa saepe, saepe recesit quoque.
Durum remedium litis est lis altera,
Nec tollere licet proprio alienum scelus.
Prior paternum natus amplexum petit.
Sinum repande, amplexui amplexum explica;
Vegetosque in humeros filii augustam pater
Partire molem. Fraudibus solium vacet,
Geminaque concors pectora adstringat fides.
Praetor: Praet. Dictata caeli loqueris.
Levigildus: Lev. At quid ais Pater:
Illumne pest diligi, quem odit polus?
An caelo amatur ille, qui in legem est reus?
Cherintus: Cher. Si non sit aequa, est nulla lex. Legis vigor
Stat in aequitate: sed usus aliquando solet
Minus aequus esse. Legis hic sacrae est tenor.

Quicumque sacra dogmata Arii improbat,
Regno rebellis, contumax Regi, et fide
Alios Quirina taminat, dirum caput
Subdat securi. Rigida lex, sed non fera est.
Damnat protervum, non ramen quemvis. Eum
Iubet perire, qui fidem Arii negat,
Simul et Quirina dogmata in plures serit.
Interpretari mitius legem decet,
Adamus: intra cordis abstrusos sinus
Si quid recedit, lege constringi nequit.
Quid ergo ferro corda scrutari iuvat,
Ut ibi venenum comprimas? Virus latens
Nocet tegenti: si tamen lingua impia
Aliis dolosae pestis infundat malum,
Hunc iusta legis ita damnari iubet.
Praetor: Praet. O digne mithra siderum Interpres!
Levigildus: Lev. Tua
Me ratio stringit; facilis assensum dabo,
Se sensa pariter ista primates probent.
Cherintus: Cher. Dixi audiente Numine: et quid me vetet
Eadem audiente dicere Senatu?
Levigildus: Lev. Bene
Desideratae pacis in vestros sinus
Decreta pono Martis invicti Duces.
Tu Praetor arma digere, et portas tene:
Tu fide Pastor, vosque magnanimum genus
Pars prima regni, pondere eloquii gravem,
Flectite Senatum. Nemo non eadem volet,
Quae vult senatus, miles armatus, Pater.
Favete Superi! Redditum patri meum
Hodie videbo filium, nato patrem.

CHORUS.

Digesta loco; neque nocturni
Ullum horroris patet indicium:
Sic ira ferox inter amantes
Terret utrinque; at non nocet ulli.
Vibrant enses, signantque neces
Utrinque feri; sed pietatis
Exilit ignis. Tendunt arcus;
Sed velut iris, pulchra sereni
Filia Solis, nuntia pacis
Optata ferunt. Ducunt fossas;
Sed latet illis amor in fossis,
Et sua tacitus proelia signat:
Queis non homines avidos belli,
Sed magis ipsum perimat bellum.
Flammeus amor est, flammea et ira est:
Gemiam nutrit pectore flammam,
Quicumque et amat simul, ac odit.
Ira caduca est flamma, brevisque:
Modicum fervet, moxque emoritur.
Amor aetherei flamma est ignis,
Nata Empyrei sedibus orbis,
Unde exiliit, resilit, seque
Rursum aethereos volvit in orbes.
Si quo fugit quandoque sinu,
Visusque procul cessisse; brevi
Tempore veterem repetit sedem:
Crescitque, quibus premitur, damnis.
Discite: Verum est: Quandoque licet
Laedatur amor, numquam emoritur,
Si verus amor tamen ille fuit.

ACTUS II.

SCAENA I.

Servile collo? serviam? fratri? O nimis
Indigna poena sibero iuvene: Et ego?
Ego: nec ullo scelere damnatus, nisi
Quod sanguis idem, serius solum, meum
Spiritum animarit? Vivis Hispani probrum
Risusque vulgi? vivis? et apertam vides
Recarede mortem? Quod mihi primam facem
Impendit astrum? astrum voco? sed non fuit:
Fuit Cometes crine ferali rubens,
Et dira spargens funera, aut anguis coma
Ardens Medusae. Si tamen sidus fuit,
Cadens fuisse credo, quod lapsu suo
Meum notavit. Sed quid indignor polis?
In te cruenta Parca, crudelis Dea,
Vertantur irae. Tu meae vitae trahis
Adamante stamen, ut diu vivam, diu
Moriar dolore, semper emenso malo
Maioris haeres: semper alterna vice
Speransque desperansque, tam vivis gravis
Quam mortuis exosus. Ah! frustra Notos
Lacesso stultus. Ipse, quod caelum negat,
Quod refugit Acheron, ipse secretos sinus
Rimabor animae; ipse, ipse qua parte abdita
Lateat, requiram; vincula abrumpam, fibras
Omnes revellam, et staminis ductum meo
Ferro recidam; vulnus immane imprimam,
Quo mors subintret libere, et vita exeat.
Fidelis ensis, una Recaredi ultima
Spes, et levamen; unicum e patria domo
Fulcrum relictum: quando, quod potuit rapi,

Raptum omne video; te tamen, crudi patris
Hereditatem teneo. Secretum tibi
Recludo cordis. Pande captivae viam
Animae, et molestum spiritum hoc gremio iube
Exarcerari. Patriae o dulcis sinus!
O cara nemora!

SCAENA II.

Ego venienti occurrere, et laeto dare
Plausum triumpho. Phoebe quin caelo ruis?
Aut retroactis curribus mundum fugis?
Et melle acerbum toxicum modico illinit:
Recarede nate, te manet regnum quoque,
Populo ille iura, iura tu silvis dabis.
Gosvvinta: Gos. Hoc illud ergo est, quod senex prima iubet
Me luce adesse? Quod malum superi imminet!
Recaredus: Recar. Ego esse Numen aliquod in caelo putem,
Cuius soluto cultui haec merces venit?
Quam sicca servi gloria, innocentia est?
Imis movere sedibus mundum iuvat,
Evertere urbes, sanguine humano togam
Depurpurare. Regna qui lacerat, capit.
Redde mihi ferrum Mater.
Gosvvinta: Gosvv. Hoc Superi vetant,
Et quod laevamen quaeris infelix puer?
Te ut hostis urbi redditus primam sui
Videat triumphi victimam affusam pedi,
Propria peremptam dextera?
Recaredus: Rec. Moriar licet,
Nullum quietus ille spectabit diem.
Tumulum emovebo, frigido cineri ingeram
Acherontis ignes, nemora terrebo impio
Clamore et ululatu, umbra funesta et nocens
Reddam nocentes nemoris umbrosi lares.
Socios et hostis semper infestus suo
Adstabo lateri, larva formidabilis
Oculis oberrans lumen eripiam die,
Somnumque nocte: Scopulus assurgam in mari,
In lacubus hydra, in turribus fulmen, tygris

Silvarum in umbris, aspis in campis. rapax
Harpyia ad epulas, toxicum in vino, Draco,
Furia, cerastes, Eumenis, trifaux canis.
Et si quid orcus peius, aut Acheron habet.
Gosvvinta: Gosvv. Errore dulci a mente deflectis, Putas
Te posse quidquam, quando Parcarum manus
Stamen recidet? quando rapietur dies
Et lumen oculis, sensui sensus, genis
Purpura, medullis vita? Quid mentis tibi
Credis futurum, quando cingeris latus
Et mille monstris Tartari, et toto stygis
Ardebis igne?
Recaredus: Rec. Te putas vivo loqui,
Augusta Mater? Quidquid hic tangis, vides,
Non corpus est umbra Recaredi tui.
Vivo: sed inter mortuos, inter graves
Furias doloris, inter horrores stygis.
Quod corde sensus, tot alo serpentes: faces
Tot pectus urunt, vota quot lacerant fibras,
Sum Furia Furiis, umbra sum umbris, Styx Stygi.
Gosvvinta: Gosvv. Poetica haec insania est. Pereat schola,
Quae docuit ista. Vive, dum superis placet.
Moriatur ille, causa qui mortis tuae est.
At tu futurae gloriae hanc serva comam;
Debetur aureo vertici auratum iubar.
Recaredus: Recar. Teneo cruenta fata, quae caelum mihi
Decrevit olim. Crede, fugientas aquis
Confundet ante Boetis astrorum ignibus,
Quam se corona in verticem inclinet meum.
Redde mihi ferrum Mater, ut vitam exigam.

Gosvvinta: Gosvv. Absiste furiis nate. Reprimere impetum,
Sapientis animi est.
Recaredus: Rec. Cruda quem fata imperant.
Gosvvinta: Gosvv. In servitutem fata sibi sapiens trahit.
Recaredus: Rec. Iurata cum doloribus acerbam iubent
Finire sortem?
Gosvvinta: Gosvv. Peius est medio malum,
Mori, ut dolores finias.
Recaredus: Rec. Peius quoque est
Servire, quam perire. Decretum est mori.
Gosvvinta: Gosvv. Servire qui scit tempori, tandem imperat.
Recaredus: Recar. Servire qui vult tempori, numquam imperat.
Gosvvinta: Gosvv. Quodcumque nate crinis, aliquando ut regat,
In servitutem temporis sese trahit.
caelum omne sese mergit Oceano, fugit
Astrum omne Solis aurei accensum iubar,
Laceratur auctis omne turbinibus mare.
Silva omnis alta frondium orbatur coma
Regnum omne rigida accenditur Martis face:
Sed dum ferendo tempori tempus trahunt,
Aurora caelo, nox redit stellis, quies
Tranquilla ponto, vernus arboribus viror,
Regnisque? pax amoena. Quin frater tuus
Servivit ipse tempori, hinc patriae redit.
Quid est? quod ora vertis? et fletu mades?
Recaredus: Rec. Si nullus umquam Regiae ad nares odor
Venisset aurae, meque fallacis spei
Lactasset offa, vulnus haud esset grave,
Carere regni purpura, et frontis nota.
Sed quanta tu promissa Recaredo dabas
Regni et coronae! Nempe, dicebas, habes

Recarede regni pignus: Arium tene,
Hoc grande pignus illud est? haec sunt tua
Promissa Mater? regna silvarum? quibus
Nec una virga in regiam crescit manum.
Gosvvinta: Gosvv. Spes magna fidei, magna spes amplae domus,
Da tergere oculis lacrimas. Vultus leva:
Iniquitatis ultor in caelo est Deus.
Si se superbus tollit, in abyssum ruet
Graviore lapsu. Sancta stat Nemesis vigil,
Per et ipsa tergit ostra, quam gravibus parat
Fatis, securim. Quem modo plorans vides
Tumidum secundae sortis afflatu, brevi
Ridens videbis sanguini immersum suo.
Sepone questus, rursum et antiquum voca
In pectus ignem cordis erecti, impigri,
Sapientis, alti, fortis, imperterriti,
Similisque Matri. Me quoque hic ictus ferit:
Ego, ut exularet, impuli: opprobrium meum est,
Illum reponi. Venia mihi facilis foret,
Si frena mollis lacrimis mulier darem;
Sed cum memoria sanguinis mentem subit,
Generosa lacrimas supprimo; donec dies
Sequens prioris vindicem accendat facem.
Simulare fictis odia qui nescit minis,
Amare nescit: fingere qui amorem nequit,
Odisse nescit. Tune, quod mulier potest,
Recarede nequeas? Vixeris in aula hactenus,
Neque simulare noveris? Tibi loquor:
Quid adhaec reponis? Cernis hoc capitis iubar?

Recaredus: Rec. Cerno.
Gosvvinta: Gos. Rotantem sidera et terras Deum
Gosvvinta testor! Regio aut iubari caput
Nate implicabis, aut meum hoc iubar dabo
Ventis et undis; vertici nec se meo
Involvet aurum, nisi prius capiti tuo
Diadema veniat. Nate, quid sentis? refer.
Recaredus: Rec. Non iam noverca: Mater es. Matrem voco.
Quae non dedisti vivere, a morte impedis;
Das mihi secundum spiritum, ubi primus perit.
Gosvvinta: Gosvv. Resume pectus pectore, atqui, ensem manu,
Oculisque terge lacrimas, risum indue,
Mentire fronte gaudium; obsequerte patri;
Occurre fratri, stringe in amplexum: omnia
Simula, parenti quae tuo, et fratri placent.
Recaredus: Recar. Hic maneo tecum corde dum gressum aufero.

SCAENA III.

Irata mulier? Nomen Augustae licet
Infamis ille latro mihi rapiat, tamen
Restat novercae, nomen horrendum, impium,
Crudele, et audax, fertile iratum, potens
Discordiarum origo, technarum parens.
Doli architectus et faber. Dicam omnia:
Nomen mulieris. Ne tamen iustus dolor
Indigna iubeat, caveo. Vindictam dolis
Servile vulgus instruit, mens nobilis
Virtute. Scitis astra, non alia face
Ardere pectus istud, aut uri fibras,
Quam vestri amore Numinis, honorem cui
Leges per ipsas asseram. Est urbi aequitas,
Est et senatus cultor Arii integer:
Ille mihi scutum portiget, quo se simul
Recaredus, et Gosvvinta, et Arius tegant.

SCAENA IV.

Gosvvinta: Gosvv. Recurrat animo dulcis (ah quandam) meus
Hermenegildus, unus illecebrae meae,
Solamen unus grande, dum Arii stetit
Iuratus aris.
Consul: Cons. Ille te Matrem quoque
Coluit, amavit.
Gosvvinta: Gos. At amor iratus semel
Migrat in furorem. Quando mutavit fidem
Ritu Quirino, Matris affectum exui.
Consul: Cons. Incendiarius ille, qui torsit facem,
Fuit Hymenaeus: fulminis ritu piam
Concussit aulam.
Gosvvinta: Gosvv. Assequeris. Hinc neptim meam,
Hermenegildi coniugem Ingundem, asperis
Torsi flagellis, anguibus, rigido lacu,
Ut veritati pectus aperiret. Stetit,
Ut dura cautes. Inde marmoreum patri
Genium exprobravi filii, et mollem nimis
Animum parentis filio.
Consul: Cons. Haec multa mihi
Rex ipse quaestus lacrima est.
Gosvvinta: Gosvv. Patris tener
Affectus ille pene me morti dedit.
Sed sancta pietas corde pietatem expulit.
Armata zelo Numinis, qui nil pavet,
Aggressa patrem saepe, devici semel,
Verum est: perire decuit infandum caput
iubente lege: sed stetit in aula malum,
Nec voluit oculos civium stirpis suae
Recreare morte. Namque plus aequo placent
Populo cupressi regiae. Hinc mollis senex
Ferale ne quod Hispali exemplum daret,
Hermenegildum, coniugem, et natum iubet

Exesse patria, et vertere exilio solum.
Consul: Cons. Peregrina sic venena, quae mulier tulit,
Mulier fugavit altera.
Gosvvinta: Gos. Sed actum parum est.
Quid fervor ille profuit, rursum data
Si pace redeat? Genitor (infelix senex!)
Illi coronam, et regium sceptrum parat.
Consul: Cons. Et hoc Senatus urbis assensu probat.
Gosvvinta: Gosvv. Probat hoc Senatus?
Consul: Cons. Filius pacem petit,
Pater ipse anhelat; quid reluctentur senes?
Gosvvinta: Gosvv. O foeda larva Regis! et secum trahet
Fidem sacrilegam?
Consul: Cons. Si sibi servet, neque
Infundat aliis.
Gosvvinta: Gos. Spondet?
Consul: Cons. Et iurat patri.
Gosvvinta: Gosvv. Quae forma iurati est Sacramenti?
Consul: Cons. Legam.
Quando paterni pronus affectus amor
Ritus Quirinos cedit et mihi, et meis,
Ad fulmen ensis Regii, ad fulmen Dei
Hermenegildus iuro, servabo fidem,
Quam debeo patri filius, et homo Deo,
Cliens patrono, Principi civis suo.
Si faxo contra, fraude si quisquam mea
Deserat Arium, vindice et ferro, et face
Rex ultionem capite de nostro cape.
Gosvvinta: Gos. Superi potentes! nullus est sensus tibi?
Lex nulla rituum Hispali?
Consul: Cons. Legis nihil;
Hoc pugnat aequo sensui. Legit Dei
Mystes Cherintus; explicuit: Omnes silent.
Ubi nempe clara veritas legis patet,

Parere pronis sensibus legi decet.
Gosvvinta: Gos. Cherintus.
Consul: Con. Ipse.
Gosvvinta: Gos. Quid Senatorum choro
Se miscet ille Graecus.
Consul: Con. Ut legem sacram
Interpretetur. Ista Pontificem decet
Tractare: si quem dixerit legis reum,
Supplicia statuere merita Senatus potest.
Gosvvinta: Gos. Conticuit ergo oraculum regni? et novus
Caecusque donis sacra Tirefias regit?
Consul: Con. Valuit Achillis dextra; Tiresias parum.
Gosvvinta: Gos. Quis ille Achilles?
Consul: Cons. Praetor, et belli
Illi occupatas urbis augustae fores,
Aulam, tribunal, compita, et primas domos Duces
Tenuere: Regem, nosque furibundo impetu
Petiere pacem civibus, veniam suo
Hermenegildo, moxque collegam legi
Ad sceptra patri.
Gosvvinta: Gos. Purpura Senatus gravis
Ad fulmen istud palluit?
Consul: Cons. Ferri calor,
Audaxque flamma non timet senum togas.
Gosvvinta: Gos. Et tu probabas ista?
Consul: Cons. Quid solus queam?
Gosvvinta: Gos. Qui sana dat consilia, sat multum potest.
Consul: Cons. Consilia prosunt nulla, cum mentem tenet
Prior occupatam sensus.
Gosvvinta: Gos. Ut nolit, tamen
Ratione saepe vincitur sensus.
Consul: Cons. Nequit
Illum movere ratio, qui peius timet.
Gosvvinta: Gos. Malus est Minister consili, spes et timor.
Consul: Cons. Contra furentis ire torrentis viam,
Est plena res periculo.
Gosvvinta: Gos. O viles viri!
Servilis ordo! fascibus vestris probrum!
Ite, et secures aureas ligno rudi
Posthac secando addicite. O pietas rea!

O lex profana! quam gregi vili data es
Custodienda! o dedecus regni! o pudor!
Ergo redibit regia insignis nota,
Quem nuper odit Hispalis mortis reum?
Consul: Cons. Quid fuit agendum?
Consul: Cons. Quid fuit agendum? rogas:
A femina? Vocandus Acherontis furor,
Cienda caelo fulmina. Ubi cultus Dei
Versatur uno incendio culti lares,
Et tota cineranda Hispalis.
Consul: Cons. Magnos alis
Regina magna spiritus: at non decet
Nos tantus ardor.
Gosvvinta: Gos. Non decet? Non dedecet.
Ego paterna iura non prodam: sacra
Secuta Ani semper, et posthac sequar,
Quae vivo, vixi, quae fui, haec aeternum ero,
Te Consul, una mentis afflictae ancora,
Unum levamen patriae, et legum basis,
Adiuro; vires exsere, imperio utere;
Coeat Senatus, quodque constituit male,
Antiquet iterum. Quid taces? Si quid metu,
Vel vi statutum est, irritum leges iubent.
Quid hic timendum est? Redde te Consul tibi,
Ego recludam semitam: ego Regem prece,
Prece et Senatum molliam, ego facilem sequi
Movebo plebem, milites ego metu
Manuve cogam; manibus excutiam ferros
Enses et hastas; urbis accessu procul
Prohibebo monstrum, pectore opposito et manu,
Quid ad ista Consul?
Consul: Cons. Fortis Herois, polo
Propago digna, patriae leges iubent

Servare pacta; quodque decretum est semel,
Violare prohibent. Alia sed tempus monet.
Hermenegildus foribus incumbit, prius
Quam se Senatus uniat, quam plebs manus
Viresque iungat, urbis augustae forum
Tenebit. Ergo Regiam mentem evoca,
Meliora posce, pacis amplexum exhibe.
Maiore ne te complices malo, minus
Est eligendum.
Gosvvinta: Gos. O sidera! o exspes fides!
Quin ego per ipsa templa sub Divum tholos
Irrumpo ad aras, et Sacerdotem gravi
Vulnere peremptum flammeo Acheronti sacro?
Pietatis hoc est: qui urbe pietatem expulit,
Pellatur orbe. Vulgus ignarum tamen
Factum improbaret. Vade mandatum refer,
Phoebus prius quam crastinus promat diem,
Procul hinc facessat, Graeciam infidam petar.
Nil deprecari fas sit, et loqui nihil,
Nec adire Regem. Si audeat Regi loqui,
Praeterfluente merget in Boeti caput.
Dolore forsan pressus, aut nostri metu
Furoris actus, sana consilia dabit.
Consul: Cons. Miser Cherinte, poena in auctorem cadit.

SCAENA V.

Recaredus. Hermenegildus. Filius. Recaredus: Rec. SUbsiste frater, donec occurrat pater,
Aulaeque reddat.
Hermenegildus: Herm. Patriae Augusti lares
Salvete: Salve terra, quae nuper mihi
Perdita revertis: Hispalis salve mei
Pars magna amoris. Hispalis sortis meae
Flos et corona! cuius aspectu diu
Prohibita vultus lumina; at numquam meo
Animo excidisti; cuius effigiem sinu
Vivace semper cordis expressam tuli.
Filius: Fil. Ergo ista terra prima mihi cunas dedit?
Hermenegildus: Herm. Haec ipsa nate.
Filius: Fil. Sentio; in fibris meat
Dulcedo quaedam. Lumine orbatus, mea,
Mea ista patria est, dicerem. Sed quae caput
Hic vasta moles tollit?
Hermenegildus: Herm. Augusta est domus
Nostri parentis. Cernis hortorum areas,
Ubi ver perenne ludit, atque aurae leves
Serunt amica proelia, et miscent iocos?
Filius: Fil. O gaudiorum gratia meorum capax!
Hic ego superbum ad froena quadrupedem instruam,
Hic ense et hasta bella signabo, manu
Adhuc tenella, seriis donec vigor
Accrescat armis. Sed quis hic fluvius meat.
Lenique ripas lambit argenti sono?
Hermenegildus: Herm. Famosus ille Boetis est, alti sinu
Natus Tigaei, cuius ad ripas viret
Semper smaragdus, donec affluxu amnium
Tumidus, superbam cornibus frontem levat,

Mugit, ferocit, spumat, insultat mari,
Collidit auras, fluctibus caelum impedit.
Filius: Fil. Talis ero quondam forte, cum vires dabit
Aetas adulta. Quid video? virides viros
Haec regio gignit.
Hermenegildus: Her. Inde quod discas, habes,
Dum tenera myrtus surgit, et nondum gravis
Est buxus annis, facile, quam in formam voles
Ducere, sequetur; fiet, ut flectes, homo,
Locoque: sed si tempus induret fibras,
Truncumque firmet, indocilis, inflexilis,
Et obstinata, et contumax, frangi potest,
Flecti repugnat.
Filius: Fil. Capio, quod doces, pates,
Dum vernat aetas, flectat in mores tuos.

SCAENA VI.

Amoena spectat Arcton, ut vestros ego
Aspicio vultus, excipi ut vestro sinu,
Amplexibusque cupio.
Praetor: Praet. Detectus tui
En portus animi, dulce delicium, Pater.
Hermenegildus: Herm. O care semper, carior sed nunc tamen.
Vultus parentis!
Filius: Fil. Genitor, hic avus est meus?
Hermenegildus: Herm. Est ille. Quod me videris facere, expedi.
Ego parentis pedibus adsternam caput.

SCAENA VII.

Benignus oculos.
Levigildus: Levig. Sarcina o dulcis meo
Pendete collo. Vigilo? num ludor iocus
Vani soporis. Filius num iste est meus?
Hermenegildus? Filii aut umbram manu
Complector aut ipse umbra sum illusus pater?
Hermenegildus: Her. Non est inanis umbra, quam stringis, pater:
Hermenegildus sum tuus? nec sum tamen
Hermenegildus ille, quem generis probrum,
Hostem parentis, Numini invisum, solo
Gravem putabas. Ille, si quando fuit,
Pridem perivit. Si mihi credis pater,
Nec esse nolui, nec fui talis; tamen
Fuisse finge: nolo diluere scelus.
Diluere crimen, crimen est; quando parens:
Est ipse proprii filii iudex. Ubi
Amor est patronus, esse delinquens velim,
Qualem volebas, filium, genitor habes,
Captum, ligatum vinculis. En me tui
Strictum catena amoris: affusum tuis
Pedibus triumpha. Lateris hoc ferrum mei,
Sit tibi trophaeum, sit mihi aeternus pavor.
Amor mihi eripit arma, quae furor dedit.
Levigildus: Levig. O Numen! unde (verba quae laetus paro
Amor resorbet) unde tam proles pia
Mihi parenti tam impio! Nimium tibi
Mi nate? (pectus deficit) dicam tamen,
Nimium tibi crudelis, atque atrox fui.
Non genitor; ursus, tigris, et pardus fui.
Monstrumque quodvis. Plura no possum miser.
Praetor: Praet. O pugna amoris! rixa pietatis! Furunt

Subinde amantes, sed amor est irae exitus.
Levigildus: Levig. Verum est; amoris indoles veri est; licet
Aliquando corde frigeat, numquam mori.
Adverte mentem nate: promissam fidem
Haec charta servat.
Hermenegildus: Her. Paginae candor minus,
Quam candor huius pectoris pacta exprimit,
Descripta rursus teste confirmo Deo.
Levigildus: Levig. Per pectus istud, unde non potuit patris
Pietas revelli, iuro pietatem novam,
Stabilem, perennem. Nolo memoretur mihi
Vel nomen irae vereris, ex animo tumor
Postquam recessit. Antequam in pontum dies
Cadat iste, frontem Regium implectet iubar.
Hoc et noverca poscit, et cives vovent.
chorus: Chor. Vincite lauro tempora, et oliva simul
Laurum implicate milites: festum melos
Hermenegildi Regium nomen sonet.

CHORUS.

Tu quoque tumulum mihi concedes.
Nectar quodam Deus infundit
Patriae sulcis, quod non quivis
Sentire potest, nisi qui patria
Nascitur ista. Semper radiat
Clarior ibi Sol, ubi quisque oritur,
Magis arrident aetheris aurae,
Quas quisque suae bibit in primo
Limine vitae; sentitque, licet
Ocusis cassus, genium patriis
Auris proprium; cantaque hilaris:
Hanc ego primam teneris hausi.
Puer ex annis; haec mihi patria est.
Videt algentes Scytha per campos
Rigidas semper candere nives,
Semper glacie flumina stringi:
Horret, et alget, tremit, ac imis
Coit adstrictus cruor in venis;
Nec tamen umquam meliore solo
Ambit patrias mutare nives.
Ridet, si quis nimium laudet
Fertile Paestum, mitia Tempe.
Quamvis durum, et sulci impatiens,
Gratius illi est natale solum.
Ithaci quondam genus incultum
Procul abductum litore Troiae
Stetit in placido Charitum portu,
Tenuitque sinum Divae Ogygiae:
Sed male sanus scopulos patriae,
Et iuga capreis invia Divae

Praetulit hortis. Felix nimium
Regie iuvenis, qui post longum
Tandem exilium, natale redux
caelum arrides, cernisque solum,
Hostisque hostem semper amatum,
Semper amantem stringis amice,
Positisque odiis, simul obtentis
Gaudes, patria, parte, ac regno.

ACTUS III.

SCAENA I.

Te tulit Athenis?
Pamphagus: Pamph. Castra qui Martis, Duce
Hermenegildo, nobili hac ora stitit.
Cherintus: Cher. Gaudeo reviso Pamphago.
Pamphagus: Pamph. Quis tu senex.
Cherintus: Cher. Nosti Cherintum.
Pamphagus: Pam. Caelites! quis me tibi.
Teque mihi reddit! Nosco, quem Dominum habui.
Tuus esse posthac semper ut quondam, peto.
Cherintus: Cher. Eris, ut fuisti, Pamphage, aeternum meus.
Pamphagus: Pamph. Sed unde cani capitis.
Cherintus: Cher. Hoc aulae malum est.
Cito senescit (nempe non vivit diu)
Qui sequitur aulam.
Pamphagus: Pam. Vivis augusta quoque
Cherinte in aula.
Cherintus: Cher. Vivo fortunae satur.
Felixque in aula. Me quidem ambitio extera
Tenuit videndi regna, regnorum modos,
Moresque, qualis forte Pythagoram, et senem
Tenuit Solonem. Patria excessi; solum
Ingressus istud, semper afflatu steti
Sortis secundae. Fama mox ubi mei
Penetravit aulam, lectus Augusto sui
Morum Magister filio audaci, et fero.
Exinde texi patrios ritu dolo
Fidei Arianae, civium et Regis pio
Favore (quod vix exteri aliquando queant
Sperare) primas in Sacerdotum choro
Sedes adivi. Legis affectu color,
In me benigna studia Regina explicat.
Pamphagus: Pam. Cherinte, facilem sortis afflatum time.
Cherintus: Cher. Quid est timendum.

Pamphagus: Pamph. Cum favet nimium, furit.
Cherintus: Cher. Quem sequitur aurae Regiae aspirans favor.
Velis secundis navigat.
Pamphagus: Pam. Pelagus tamen
Timeat movendum.
Cherintus: Cher. Quando spumosis patet
Pelagus procellis Aliquis an possit mihi
Fluctus timeri, quando sto sortem supra,
Totoque pressum calco livorem pede?
Pamphagus: Pam. Cherinte, in aula es. Nullus hic fidus status.
Hic saepe caditur, surgitur raro. Vitrum est
Fortuna: ubi micat frangitur.
Cherintus: Cher. Postquam meo
Labore pasis otium regno datum est,
Sperare possum summa. Sed Consul venit.
Cautus propinquo ex angulo observa omnia.

SCAENA II.

Te veneror unum. Tu mihi semper boni
Es vena. forte et gaudium adportas novum.
Consul: Cons. Infauste vates! Spes tua exhausta est. Peris.
Extremum in odium est versus extremus favor.
Cherintus: Cher. Consul iocaris? seria an prodis?
Consul: Cons. Tuum
Regina poscit verticem, et fertum, et faces
Minatur.
Cherintus: Cher. Isthuc sexus ac aetas trahit.
Pamphagus: Pam. Quam vera dixi: Lubricam sortem time.
Cherintus: Cher. Et ipse memet exsecror. Facile id feram.
Consul: Cons. Insanientis instar aptabat manus,
Ut strangularet ipsa.
Cherintus: Cher. Reperisset viam
Captivus animus.
Consul: Cons. Verita sed conos tuos,
Exesse mandat Hispali, ac regno procul.
Cherintus: Cher. Etiam beatis sedibus caeli velim
Exesse, sedes illa si subeat poli.
Consul: Cons. Unam hanc morandi in urbe concedit diem.
Nocte exeundum est.
Cherintus: Cher. Una supplicio dies
Me solvet omni.
Consul: Cons. Mandat, ut rursus tuas
Repetas Athenas.
Cherintus: Cher. Spiritum hoc reddam loco,
Quo natus hausi.
Consul: Cons. Te vetat cuiquam loqui.
Cherintus: Cher. An aliud addit?
Consul: Cons. Esse tu parum hoc putas?
Cherintus: Cher. Plusquam Cherinthus meritus est: minus tamen
Quam possit ira feminae. At quonam meo
Regina scelere mota tam diros agit
Furoris ignes?
Consul: Cons. Error ah! nimium patet
Tuus Cherinte. Quomodo astutus Sinon,
Rotator aulae, iam tot annorum dolis

Omni dolo superior, errore avium
Iter iniisti? Noveras quanto fovet
Recaredum amore, quanta promittit, cui
Spei reservat. Stulte (da veniam meo
Cherinte amori) in exulem abstractus male
Hermenegildum, Regis affectum moves,
Cogis Senatum, legis evertis basim,
Hermenegildo ut faveat.
Cherintus: Cher. Aut ludis mihi,
Aut illa ludit. Nonne cum Regi dares
Placitum Senatus, ipsa festivis iocis
Regina vultus induit? paci annuit?
Undansque tota gaudio lacrima genas
Ubere rigavit?
Consul: Cons. Fallitur candor tuus,
Tenorque mentis integrae. Mendax nimis
lacrima est mulieris. Tempus haud alia dabat
Concilia, quando publico sensu omnium
Probata res est. Gaudium finxit, furor
Premebat animum: totus hic in te cadit,
Qui solus huius auctor, et origo es mali.
Cherintus: Cher. Ego origo?
Consul: Cons. Nam quis alius? Hoc belli Duces
Hoc aula loquitur, hoc Magistratus refert.
Cherintus: Cher. Haec aula, non est aula, sed lustrum est, meris
Stultis refertum, et canibus intentis ferae.
Antrum omne perolent, omne virgultum stupent,
Omnem tremorem virgulae arboreae, aut comae
Produnt latratu. Creditur grandis Leo
Capiendus; ecce prodit imbellis lepus.
Amice Consul, non vocat, sed nec decet
Arcana Regum evolvere: hoc scito tamen.

Non ita crepante nubium clausae sinu
Fervent procellae fulminis, corde ut calet
Amor paterno. Floret hic, dum aetas viret;
Sed floret etiam, fessa quando aetas cadit.
Vidi sub aere cassidis fletu patrem
Genas rigantem, bella clamantem labris,
Sed corde pacem. His additae ab amicis preces.
Minaeque ab hoste, milite, et amico simul.
Omnia videbam lege fatorum geri.
Quid Consul ageres in rei tantae ultimo
Deprensus apice? An unus armatis minis
Obnitereris? unus auderes Patrum
Placita irritare? Nempe furiali faci
Civilis irae pabulum atque escam dares.
Adversa Regis sensa decretis dares?
Scelus est in aula, nolle quod Reges volut.
Flectendus illuc sensus est. quo Rex suum
Inclinat animum. Placita qui loquitur, sapit.
Sed ipsa rerum spectet eventum. Loco
Quo nostra stabunt arma, si Regem dolor
Agat in sepulcrum? Bella quis Martis reget?
Quis insolentem spiritum infringet trucis
Hermenegidi? Forte quam pacem dedit
Suadente amore, viribus belli minor
Genitor, coactus, sed suo probro, daret.
Quid ergo tanto sanguinis fusi alveo.
Cadaverumque strage tantorum est opus,
Ut augeamus publicae damnum rei?
Reddatur ille civibus, regno, patri,
Sagum reponat, cassidem fronte exuat,

Extinguat ignem chalybis, et circum gravi
Radietur ostro, dextera sceptrum rotet.
Frontem tiara regio inducat, Tagus
Obsequia properet cadere de regno potest.
Ut aula numquam solida privatum tulit,
Sic solia semper lubricos habent gradus.
Consul: Cons. Ergo a parente filium prodi voles?
Nos peierare? saeva sub thyrso aureae
Pacis recondi tela?
Cherintus: Cher. Non istud velim
Sed, si reguntur astra constanti fide,
Mitam parentem iustus invadet furor.
Permittet ultro scelera, qua prohibet Deus,
Ut vetera plectat: Aequa non distat procul
A scelere Nemesis. Impium a tergo gradum
Vindicta sequitur. iuro ...
Consul: Cons. Dum nectis moras,
Discrimen auges. feminae crescit furor,
Dum trahitur hora. Ne prior fugiat dies.
Fuge hinc Cherinte.
Cherintus: Cher. Tu ista consilia mihi?
Tuo haec Cherinto?
Consul: Cons. Sentio ex ipsis mihi
Animam medullis eripi: at vereor tamen,
Ut forte supplex Regis ad genua accidas,
Et arte, qua vis pellere, accersas malum.
Cherintus: Cher. Illustre iuro Cynthii lumen! pedem
Verbumque non movebo. Reginae refer,
Promptum Cherinthum iussa tam dura exsequi,
At innocentem feminae zelo opprimi,
Quemque tollerare nequiit, extortem piis
lacrimis sequetur. Principum ingenia gravi
Ratione frustra flexeris: malunt suo
Damno doceri. Saepe quod perdi iubent,

Desiderant deperditum.
Consul: Cons. Hic animi tenor
Constansque virtus cor mihi e fibris rapit.

SCAENA III.

Fidelitatis.
Pamphagus: Pamph. Consili quidnam est super?
Cherintus: Cher. Ut verso itinere gloriam ad eandem ferar.
Pamphagus: Pamph. Umbras vocabis Tartaro?
Cherintus: Cher. Haud umbris eget,
Quem fax honestat ingeni. Hoc agam, ut nihil
Agendo, teneam summa votorum. Mihi
Recaredus aderit.
Pamphagus: Pamph. Frater ut fratri necem?
Cherintus: Cher. Hoc astra vertant.
Pamphagus: Pamph. Filius matri?
Cherintus: Cher. Haec quoque
Vivat.
Pamphagus: Pam. Furentem placet?
Cherintus: Cher. Et frustra hoc aget.
Pamphagus: Pamph. Et quid Cherinthe grande moliris.
Cherintus: Cher. Manum
Tuam architecto porrige, videbis meo
Caelum favori sponte se in terras dare.
Pamphagus: Pamph. En expeditum Pamphagum.
Cherintus: Cher. Sic te decet.
Ego te per omnes milites, notum velim,
Per et tribunos.
Pamphagus: Pamph. Patriam, nomen, pilum,
Vultus colorem, cassides, arma, et sagum
Cuiusque nosco, nosco vexilla, et notas,
Quid imperabis.
Cherintus: Cher. Vestis ut formam, et pilum,
Vultumque mutes.
Pamphagus: Pamph. Habeo Vertumni in mea
Manu apparatum. Cum volo, miles sagum,
Rigidusque rursus induo. Cato togam,
Civisque rusticusque sum. Qualem voles.
Cherintus: Cher. Volo ... Sed ecce Regius iuvenis adest.
Iterum sub umbras Pamphage. Observa omnia.

SCAENA IV.

E corde fratris.
Cherintus: Cher. Labitur tempus fugax;
Hora est loquendi. Quo rapit mentem furor
Heroe Princeps? Cede: consulto impera
Silentio doloribus. Nocet sibi
Qui multa loquitur.
Recaredus: Rec. Robur at nullum potest.
Frenare linguam, quando tempestas mali
In corde fer ver. Ira quae premitur, nocet.
Cherintus: Cher. Sed non prementi.
Recaredus: Rec. Nemini gravius.
Cherintus: Cher. Furor
Professus est inanis.
Recaredus: Rec. Occlusus fremit,
Et claustra rumpit. Cernis, ut pressus solo
Vapor ferocit, volvitur, mugit, tonat,
Durasque cautes frangit, et iactat suum
Adusque caelos carcerem? Et parvis putat.
Magnum dolorem posse velari fibris?
Cherintus: Cher. Recarede, falleris. Ille, qui terra vapor
Clausus tenetur, gravius in damnum furit.
At si solutus vinculo exhalet, perit.
Sic mentis ira quae tacet, gravius nocet.
Meminisse libeat Tantali, cuius labra
Irritat unda semper: hic numquam bibit.
Loquacis haec est poena, quam demum feret,
Permulta semper velle, sed nihil assequi.
Recarede, qui vult facere, non dicat. Cadunt
Consilia magna Principum, quando sua
E sede partu praecoce in lucem exeunt.
Recaredus: Rec. Documenta capio: sed dolor mentem eripit.
Cherintus: Cher. Fuganda flamma pectore est, quae non tacet.
Recaredus: Rec. Fugata flamma pectore in linguam volat.

Cherintus: Cher. Linguam coerce dentibus.
Recaredus: Rec. In oculos dolor
Violentius ibit.
Cherintus: Cher. Parte quacumque exeat,
Partem ultionis optimam perdes.
Recaredus: Rec. Minae
Pars ultionis magna sunt.
Cherintus: Cher. At qui minas
iacet minarum damna concinnat sibi.
Recaredus: Rec. Mea damna cupide quaero, nec veniunt tamen.
Cherintus: Cher. Infausta nostris hora consiliis fluit.
Omnem hic furentis clamor elidit modum:
Heroe Princeps, suadeo, et te per tuam
Oro salutem, per tuam famam; tace.
Hoc te regendis fascibus natum proba.
Regnare nescit, regere qui linguam nequit.
Recaredus: Rec. Nocere nescit, regere qui linguam potest.
Stringor, coarctor, ardeo, in cinerem fluo.
Cherintus: Cher. Quae Furia? qui te possident Manes stygis?
Si clamor iste prosit, i, silvas tuo
Clamore terre.
Recaredus: Rec. Parte qua fugiam, ut meus
Non inde maius capiat augmentum dolor?
Ut icta telo cerva, quam partem fuga
Teneat, profunde semper infixam suo
Lateri sagittam portat: Ita valles licet,
Aut iuga requiram montium, semper meo
Telum profunde pectori immersum fero.
Quae praeter unda labitur, fletum ciet,
Movet aura gemitus.
Cherintus: Cher. Loquere nunc, quantum libet,
Dummodo loquaris sana.
Recaredus: Rec. Quid vis ut loquar?
Cherintus: Cher. Quid torquet animum? quid tibi temet rapit?

Recaredus: Rec. Vidi (resorbet lingua, quos meditor sonos)
Vidi coronam, purpuram, solium meo
Fratri apparari.
Cherintus: Cher. Hoc torquet? hic fumi vapor?
Recaredus: Rec. Me fumus iste excoecat, et visum eripit.
Cherintus: Cher. Si se priusquam condat in noctem dies,
Hermenegildus Regio e solio excidat,
Ostro exuatur, sceptra vellantur manu,
Capite corona, patrio affectus sinu
Nonne et coronam, et purpuram, et sceptrum, levem
Fumum esse dices?
Recaredus: Rec. Dulce figmentum canis.
Cherintus: Cher. Quod veritati dabitur.
Recaredus: Rec. Implebis mea
Cherinte vota. Si tamen fallas fidem?
Cherintus: Cher. Crastinus ab aula me ferat ad Indos dies,
Tuoque procul amore.
Recaredus: Rec. Iurabis?
Cherintus: Cher. Deum,
Solem, salum, solumque. Tu iura quoque
Arcana nulli pandere.
Recaredus: Rec. Et Deum, et solum.
Solem, Salumque iuro.
Cherintus: Cher. Tutelae meae
Quam texo, fidus servies.
Recaredus: Rec. Vita iubes
Fratrem emoveri? vota sunt pridem ignei
Haec ipsa cordis: spiritum iussu tuo
Illi e medullis extraham.
Cherintus: Cher. Hoc Numen vetet,
Tuam ut cruore fratris incestes manum.
Hoc blandioris oris eloquio potes,
Quodcumque meditor.
Recaredus: Rec. Crimen ut fingam, iubes?
iube alia. Mens honesta mentiri nequit.
Cherintus: Cher. Te blandiora postulo: ut similes tamen.
Simulare scire, Principes etiam decet.
Sic cui voluptas, persequi umbroso feras
Nemore latentes, qui suum campo ad necem

Exspectat hostem, simulat, et fraudes struit.
Simulare quisquis nescit, indignum caput
Habet corona.
Recaredus: Rec. Pande simulandi modum.
Cherintus: Cher. Cras lege nostra Pascha libamus. Reus
Est ille capitis, quisquis id nostro abnuit
Libare ritu.
Recaredus: Rec. Frater indulto patris
Lege est solutus.
Cherintus: Cher. Pergo. Romanos tenet
Quicumque ritus, abnuet nostro sacram
Obire coenam more.
Recaredus: Rec. Nec frater volet.
Cherintus: Cher. Vultus serenum pone, maerorem indue
Et gestu, et ore.
Recaredus: Rec. Hic absque figmento, meo
In ore prostat.
Cherintus: Cher. Finge pendentis modum
Inter pavorem legis, et certam necis
Necessitatem: lacrimis vultum riga,
Suspira, et alto pectore gemitus trahe,
Blandire fratri, ut credat Ausonia tibi
Fide clare pectus.
Recaredus: Rec. An credet, putas?
Cherintus: Cher. Probus est, probisque facile rexuntur doli,
Monebit ille, nobili ut coeptam fidem
Tuearis animo, Pascha detrectes, patri
Legique Numen praeferas. Satis hoc puta,
Ut exuatur purpura, et regno excidat.
Recaredus: Rec. Crimen probari convenit. Quod si neget,
Quo teste agetur?
Cherintus: Cher. Finge pietatem, roga
Munimine aliquo aut annuli, aut sacrae crucis
Te roborari. Iamque quod poscis, puta
Certo peractum. hoc indice probatum est scelus.
Tum tu sub antra nemoris abscede, et mihi
Curas remitte. Facta, quae voves, dabo.
Recaredus: Rec. O Sol Cherinte pectoris! quanto occupas.

Dulcore mentem! Teneo, quod suades placet.
Hac arte solium scando, qua frater cadit.
Hermenegildus ecce!
Cherintus: Cher. Pro votis adest.
Solusne?
Recaredus: Rec. Solus: maestus aspectu, et gradu
Haerente.
Cherintus: Cher. Princeps, utere hac hora, ut decet.
Arcana, quae volvetis, hoc antro audiam.

SCAENA V.

Hermenegildus: Herm. O labilis fortuna mortalis throni!
Salus periculosa, et obscurus nitor,
Potentia impotens, amara suavitas,
Dives sepulcrum, honor profanatus! Miser!
Et centies, et millies ille est miser,
Qui regna vane fingit, ardenter sitit,
Assequitur aegre, cum metu fruitur, cadit
Momento in uno. Corda qui fingit Deo,
Meliore regnat sorte. Subiectum pede
Excelsus orbem calcat, et laetus suas
Amat tenebras; quas nec invidia impedit,
Nec odia tangunt: imperat solus sibi,
Sibique servit solus; et fugit, et fugat
Et aurum et auram plebis: affigit sitim
Fonti innocenti; verticem saxo applicat,
Mollemque duro in marmore soporem capit.
Multa valet, at pauca cupit, et metuit nihil.
Recaredus: Rec. Pene mihi cor eviscerat.
Cherintus: Cher. Tempus monet.
Assume pectus. Ludus in tua est manu.
Accede fili propior.
Recaredus: Rec. O semper meis
Inimica votis fata!
Hermenegildus: Herm. Quis gemitus sonat
Has inter umbras? Errone? Est frater meus.
Recarede, quis te mentis affligit dolor?
Recaredus: Rec. Sequebat alto in nemore fugientem feram,
Arcumque iam contraxeram, intentum obvius
Suspendit ictum pastor: effugit fera.
Hermenegildus: Herm. Adhuc amoena bella venatus placent?
Recaredus: Recar. Sic fata mandant. Gentis imperium tuum est.
Meum ferarum.
Hermenegildus: Herm. Nolo, me Regem voces

Recarede: melius brachium regni tui
Servusque dicar.
Recaredus: Rec. Ego procellosum hoc mare
Ingrediar? auro liberum obstringam caput?
Manuque pura sceptra sanguinea geram?
Regnare quondam dulce credebam, suus
Cum Christianis legibus staret vigor.
Oppressa pietas nunc iacet. Miser heu status
Fidei Quirinae! lacrimae invitum occupant.
Premuntque voces: Imo nec lacrimis licet
Vacare, quasque corde protrudit dolor,
Timor retrudit: quod sinum lacrima: aperit,
Stringit medullas.
Hermenegildus: Herm. Sequere Recarede impetum
Sermonis. Ergo corde Romanos colis
Recarede ritus!
Recaredus: Rec. Corde, sed vultu vetor.
Hermenegildus: Herm. Reclude fratri frater internos sinus.
Recaredus: Recar. Hermenegilde, melleae auspicium mihi
Felicitatis, me quoque aspexit Deus,
Sed tardiore luce, si tardam tamen
Lucem licet vocare, quae tandem venit.
At quae procella ferveat, quantus fidem
Ruat in Quirinam turbo, me nuper meus
Docuit Leander: ferreus legis rigor,
Tuaeque nuper fortis exemplum, impiae
Furor novercae cogit, ut lugens tegam
Sub Arcano pallio veram fidem.
Testor rotantem sidera et terras Deum!
Mihi cor dolore rumpitur. Quo me fero,
Aut mors oberrat vultui, aut sceleris metus.
Hermenegildus: Herm. Iam video, caeli Numen, impleri tua

Promissa, video vota compleri mea.
Recarede, nexum iuro, qui geminas manus,
Geminaque iungit corda, non regni sitis
Non pulchra sceptri ambitio, vel populos super
Amor eminendi patrios suasit lares.
Ubique forti patria est: Deus potest
Reperiri ubique, ubique se caelum exhibet.
At hoc vovebam semper, ut quidquid super
Nostri est cruoris, nube detersa fidem
Videat Quirinam, et qua patet regnum, Deus
Impune ritu posset Ausonio coli.
Si nunc latendum est, quique conceptus fibris,
Umbra tegendus radius; adveniet dies,
Quo clausa corde possit evolvi fides.
Recaredus: Recar. Hora in propinquo est: pectus infirmum est tamen.
Hermenegildus: Herm. Quid depluente lacrima vultum rigas?
Recaredus: Recar. Hermenegilde, laetus hic Phoebus tibi est, malum
At luctuosa Luna succedet mihi.
Hermenegildus: Herm. Recarede, quid ais? quod tibi maestus
Praesagit animus?
Recaredus: Rec. Crastinus Phoebus vehit
Solemne patriae Pascha; quid faciam miser?
Ritu Ariano panis exsecrabilis
Capiam venenum? Grande patrabo scelus.
Capere refugiam? morte supplicium luam,
Hinc Nemesis instat fulmine et flammis minax,
Hinc Lictor atrox pectori ferrum amplicat:
Aut est cadendum propria, aut turpi manu
Carnificis. Ista publicum probrum facit,

At illa facili terminat vitam via.
Hermenegildus: Herm. Equidem est honestum, spiritum et vitam prius
Dare, quam scelesta labe foedari: tamen
Perimere semet, criminis grandis nota est,
Unaque gemina vita truncatur nece.
Recaredus: Recar. Infamis ense cadere Carnificis, grave est,
Levius perire propriae ferro manus.
Hermenegildus: Herm. Recarede! probri labe terreris? Pati
Modicum pudebit, gloriae ut pondus feras?
Nil sunt coronae Regiae, Lauri nihil,
Si de cruore Martyrum aspersas vides
caelo coronas.
Recaredus: Rec. Fortium exempla obiicis.
Ego tyro necdum proelio assuevi.
Hermenegildus: Herm. Putas
Aut aere corda triplici, aut rigido fibras
Illis fuisse chalybe munitas? Luti
Fuere nostri, debiles, timidi, anxii.
Imo et puellae colla Virginea ultimae
Dedere plagae. Vicit horrorem boni
Copia futuri.
Recaredus: Rec. Me pudet frater mei
Timoris. at cum pectore id mecum loquor,
Recarede, fies fabula, et mundi probrum:
Tum mihi per ossa gelidus inserpit timor,
Malimque pene gloria expungi, hanc notam
Quam sustinere.
Hermenegildus: Herm. Criminis merces, probrum est:
At sustinere, pectus heroum probat.
Recaredus: Recar. Sed fugere qui cum possit instantis sibi
Mali procellam, sustinet; malo viam
Alterius aperit.
Hermenegildus: Her. Fugere cum pietas vetat,
Alterius ansa nulla praebetur malo.

Recaredus: Rec. Sed adde: nati est regula voluntas patris.
Hermenegildus: Her. Si pater honesta iubeat.
Recaredus: Rec. Ex ipsis fluit
Legibus honestas.
Hermenegildus: Herm. Quando non pugnant Dei
Legi aeviternae.
Recaredus: Rec. O legis aeternae rigor!
Iubet luenda morte; sed prohibet mori,
Mori volentem. Si mori nolim; scelus
Est perperrandum; Si mori velim, reus
Contaminatur animus. Admoto mihi
Si pello ferro spiritum, fiam reus:
Si abstineo, maculam contraham, et moriar tamen,
Quo vela vertam?
Hermenegildus: Herm. Fluctuo ambiguo mari.
Dic: pane vetito mente decretum tibi est
Non impiari?
Recaredus: Rec. Sceleris ut tanti luem
Fugere liceret, ipse violentas mihi
Manus parabam.
Hermenegildus: Her. Sequere consilium meum.
Hodie per alta nemora, quod moris tui est,
Abi, et fugaces sequere venatu feras.
Tum finge te per semitam ignotam procul
Amore praedae divium errasse.
Recaredus: Rec. An fuga haec
Scelere vocabit?
Hermenegildus: Her. Qui timet letho obviam
Porrige frontem, vertat in fugam pedes.
Recaredus: Rec. Ambage nondum evolvor. In reducem mala
Eadem redibunt: cogar ad ritum impium.
Hermenegildus: Herm. Quid ergo poscis consili? E regno fuge:.
Amica pandet tecta vel Socer meus,
Vel Imperator, donec et mentem induas,

Et mente robur: quodque nunc trepidus times.
Tibi fiat olim dulce, pro Christo pati.
Recaredus: Rec. Spondebis ista?
Hermenegildus: Herm. Litteras comites dabo.
Vel ipse clypeus ibo fortunae tuae.
Recaredus: Rec. Meam iuvabis sortem, ut evertas tuam,
Iterumque belli nimbus in pacem cadet.
Unum rogabo, facile quod, frater, tibi est,
Mihi muniendae serviet menti.
Hermenegildus: Herm. Iube:
Tibi cor ipsum e pectoris medio dabo.
Recaredus: Rec. Antidota Romae, Martyrum cinere inclita,
Possunt paventi robur et pectus dare.
Hermenegildus: Her. Exarmo memet, captus exemplo tuae
Pietatis.
Recaredus: Rec. Isto spiritus scuto redit.
Hermenegildus: Her. Olim hoc Leander munus infirmo dedit.
Quando timori par erat noster tuo.
Recaredus: Rec. Sed aula prodit. Dulcis eripitur sapor.

SCAENA VI.

Recarede spes secunda, cui bellax calet
Mars in medullis, Diva cui iaculis manum
Diana obarmat: vos meam, bini poli,
Spem sustinere, Dividi utinam se in duos
Regna paterentur! at velut Soles duos
Non capit olympus unus, ita Reges duos
Unica corona non capit. Sed nec iuvat
Dividere regnum, pectora ut iungas duo;
Dividere gemina pectora, ut regnum unias.
Recaredus: Rec. Agnosco, genitor, genium, et ingenium meum.
Mihi lustra, fratri regna debentur meo.
Hermenegildus: Herm. Imo tibi regnum destinat mentis vigor.
Recaredus: Rec. Quod genitor imperavit, hoc caelum probat!
Hermenegildus: Her. Recarede, sceptrum debito, aut dono, tuis
Manibus resigno.
Recaredus: Rec. Sceptra iam pridem manus
Fastidit ista.
Hermenegildus: Her. Sceptra qui regni fugit,
Capere meretur.
Recaredus: Rec. Iura quod faciunt tuum,
Meum putabo, quando sum totus tuus.
Praetor_A.: Praet A. Quod clima mundi teneo? quam terram premo?
Humanus ista corda non genuit satus,
Quae non trahuntur, quo solent homines trahi,
Splendore rerum.
Levigildus: Lev. Rixa quam grata haec mihi est
Dilecta soboles, ferre qua palmam, aut dare,
Aeque est decorum. Gratulor genitor meae
Felicitati, quando, quos discors trahit
Animi appetitus, una concordes facit
Ars obsequendi. Semper o Superi pia
Haec bella foveant. Lite vos ista gravem

Litem abstulistis. Veniat ad regnum prior,
Qui prior in auras venit. Huic solium ac iubar
Recarede cede; ac interim laetus die
Fruere sereno, et regna silvarum tene.
Quocumque regno est pulchrius regnum sui,
Quod cuique virtus, non favor sortis, dedit.
Recaredus: Rec. Patris voluntas regula est nati. Placet
Quodcumque mandas.
Levigildus: Lev. Ista Gosvvinta approbas?
Gosvvinta: Gos. Quod destinasti mente, cum caelum probet,
Scelus improbare est.
Levigildus: Levig. Ergo quod superi velint
Faustum evenire nomini Hesperio, et Gotho,
Nostraeque stirpi, pone dissimulem tuo
Generi apparatum, pone privati notas
Hermenegilde: et quamlibet virtus sua
Satis corusca luce, peregrino coli
Fugiat nitore, purpuram tamen indue,
Quam Tyrius ostri succus auctorat minus,
Quam per tuorum bella Maiorum cruor
Hostilis haustus. Ista clementi sinu
Tegit innocentes, velat alienum scelus:
Velare solum regiam culpam nequit.
chorus_militum: Chor. Mil. Haec purpura insolentem
In invidi furorem
Reverberet ruborem.
Hermenegildus imperat!
Levigildus: Lev. In bella natus ensis, inimicis minax
Per vulnera actus hostium splendet magis,
Hic ubi minister consili semper latus,

Manumve obarmet. Ante quam in fulmen tame
Liberetur ictus, praeviis minis tonet,
Caedat rebelles, mollibus cedat quoque.
chorus_militum: Chor. Mil. Hic militaris ensis
Detruncet os furori,
Linguamque proditori.
Hermenegildus imperat!
Levigildus: Levig. Virgam sinistra regia augustam cape,
Ferri sororem. Quando non dociles regi
Prosternit ensis, virga male pressos levet,
Metui manus sit una, sit amori altera.
Ut lenitas timeatur, et ametur rigor.
chorus_militum: Chor. Mil. Eia aureum revolvit
Se saeclum, aureosque
In termites resurgit;
Cadite invidi furores.
Hermenegildus imperat!
Levigildus: Levig. Corona fit coronis ornatus tui.
Haec undulantem verticis stringat comam,
Licentiamque mentis augustae premat.
Qui mula poscit, pauca consequitur. Regit
Manu impotente, regna qui plura expedit,
Ibera plaude tellus,
Gemino beata sole.
Resorbeat furores
Livor, furor calores.
Hermenegildus imperat!

SCAENA VII.

Eripuit animo.
Praetor: Praet. Forte Barbantus fuit?
Pamphagus: Pamph. Castra habet ad ipsam fluminis
ripam.
Praetor: Praet. Bucus?
Pamphagus: Pamph. Bucus est, is ipse.
Praetor: Praet. Perge, gestorum modum
Seriemque narra.
Pamphagus: Pam. Accensus in Ducibus calor
Excivit iram; dumque collisus furor
Effervet, heu me! Anetus! heu mentis dolor!
Praetor: Praet. Ferro est peremptus?
Pamphagus: Pam. Occidit; dumque ultimum
Animae exeuntis spiritum ducit, suum
Hermenegildum voce languente invocat.
Hermenegildus: Herm. O spes adempta in flore!
Pamphagus: Pamph. Tum vino ebrii.
Et Marte calidi bella Lapitharum innovant,
Et ense, et hostis mutuam in caedem ruunt.
Praetor: Praet. Et quid Tribuni? non represserunt malum?
Pamphagus: Pamph. Consilia vicit ira. Quin primus Ducum
Ubi mitigatus est furor, totam nova
Turbavit ira exercitum. Vidi suo
Sanguine Cyrillum sordidum, Hormisdam truci
Vulnere necatum, Athanasium letho datum,
iuvenemque magnae stirpis, et paris spei
Leucippum adempto spiritu Elephantis pede
Misere peremptum; veteris Alpheni caput.
Lacerumque corpus pedibus advolvi meis,
Unde has profusi sanguinis maculas fero.
Praetor: Praet. Quid tunc Brisantes?
Pamphagus: Pamph. Testor augustum diem,
Sollertis omne munus implevit Ducis.
Sed quis prementis reprimar fati rotam.
Qualis procellis rapta pugnantis freti.
Cum Nauta clavum perdidit, ab omni ratis

Sibi apparatum latere naufragium involat;
Talis furoris impetu abreptus sua
In fata miles urget armatas manus,
Et admonentis verba non audit Ducis.
Imo, o cruentae sortis exemplum grave!
Memoria facti e corde mihi vitam rapit.
Praetor: Praet. Forte et Brisantes laesus?
Pamphagus: Pam. Et letho occubat
Dum per rebellium arma contento tonat
Clamore pacem, brachium et pectus ferit
Adacta arundo.
Praetor: Praet. Signa quae prodis mali?
Pamphagus: Pam. Tremula exaratas literas dextra accipe,
Quas, cum caret sepia, ut scripsit suae
Cruore plagae.
Praetor: Praet. Symbolum nosco, et manum,
Tuus Brisantes moritur, ut vivat tui
Splendor superstes nominis Celeragradum,
Pacem daturus militi, tumbam mihi.
Tuus Brisantes. Martis o carum caput!
Veneranda charta, gloriae testis tuae!
Facundus iste sanguis invitat meum.
Differ Brisantes fata, dum venio tuam
Hausturus animam.
Pamphagus: Pam. Si brevem nectis moram
Cernes merum cadaver, ubi miles stetit,
Fusumque fusa sanguinem lacrima elues.
Praetor: Praet. Ite o Gradivi capita, magnanimi Duces,
Iramque nostro militi, et ferrum date.
Levigildus: Lev. Hoc facile credit quisqui, quod nimium timet.
Timenda lentam nuntia exposcunt fidem,
Qua natus ora es?
Pamphagus: Pamph. Alba me genuit, parens
Olim Quirinae gentis.
Levigildus: Lev. At Graeci tibi
Sermonis est accentus.
Pamphagus: Pam. A primis adhuc

Cunis Athenas detulit quondam parens.
Levigildus: Levig. Quod nomen?
Pamphagus: Pamph. Aulus Verus. Ah! Princeps, moras
Abrumpe: celerem poscit instantis mali
Moles medelam.
Praetor: Praet. Fluctuo in partes duas.
Hermenegilde, fateor, invitus tuo
Abscedo latere: casus at praesens iubet.
Quaevis furenti noxia est Marti mora.
Dem iura quam vis militi, legi tamen
subiaceo magni Caesaris. Sanguis meo
Pendendus omnis sanguine est, quisquis fluit
Me negligente. Nempe sic Reges solent
Tribuere maestos Ducibus eventus, sibi
Secundiores. Dumque secura tua
Res sede posita est, copias nostras tuis
Princeps adauge.
Levigildus: Lev. Debeo hoc fidei tuae.
Properate nostri Martis excelsum genus,
Sub signa turmas cogite, et quaqua iubet
Praetor, volate, ac turbini pacem date.
Praetor: Praet. Vestra arma, quidquid laudis emerget, ferent.
Hermenegildus: Herm. Impensa sed quam studia mercedem ferent?
Praetor: Praet. Servire potuisse tibi mihi grande est lucrum.
Hermenegildus: Herm. Quod sum, favori debeo totum tuo.
Praetor: Praet. Recipere amorem maximum lucrum puto,
Hermenegilde vive.
Hermenegildus: Herm. Tu fortis manu
Pugua, triumpha, et gloriam pacis refer.
O res breves mortalium! o plausus breves!
Quos una donat hora, furatur sequens,
Fortuna monstrat gaudia, et luctus parit.

CHORUS.

Est primus et supremus,
Constantiora dixeris
Mortalium triumphis.
Una hora plausus excitat,
Quos funerat secunda.
Fortuna monstrat gaudia.
Et ingerit dolores.
Pupilla eadem nascitur
Risusque lacrimaeque;
Quin ipse risus lumina
In lacrimas resolvit.
Sardoa crede germina,
Quae dant in ora risum.
Ridendo sed consopiunt
Vitamque spiritumque:
Non longa mundi gaudia
Longos trahunt dolores.
Momento in uno panditur,
Et clauditur voluptas.
Cum Capricornum Cynthius
Splendoris igne lustrat,
Et ultimis Trionibus
Spectandus ora pandit,
Uno dies renascitur
Loco, peritque eodem.
Ubi ortus est, occasus est,
Aurora et Hesperugo:
Nec inter ulla linea
Deducitur diei:
hic vita vivit plausuum.

Ipso caditque in ortu.
Fortuna monstrat gaudia,
Et ingerit dolores.
Felix, beatae fervidus
Quem tangit aestus orae:
Ubi nec dolorum exordium est,
Nec meta gaudiorum.
Miser! qui abit per invia,
Flexusque non reflexos:
Potestque saepe proditus
A mare proditorem.
O caeca gens mortalium
Addisce veritatem!
Quae donat hora gaudia,
Sequens acerbat hora.
Fortuna plausus obiicit,
Et ingerit dolores.

ACTUS IV.

SCAENA I.

Currite volantis Aeoli; quo vos mea
iussa ordinarunt: sternite, necate, edite
Stragem ferarum: nemoris imperium meum est.
Casimirus: Casim. Partita iam sunt studia sociorum, mihi
Sed quid reservas?
Recaredus: Rec. Optimam ut ferias feram:
Quae cordis ipsas penitus ei odit fibras,
Pavidamque praedam me facit praedae meae.
Casimirus: Casim. Praeda haec amoris forsan est?
Recaredus: Rec. Erras.
Casimirus: Cas. Amor
Inquam imperandi?
Recaredus: Rec. Vulneris tangis locum.
Casimire.
Casimirus: Cas. Princeps inclite, in damnum ruis:
Fugis hanc feram sequendo, fugiendo fugas.
Abscede magna luce, quam quisquis videt,
Invitet; et altis abde te nemorum comis,
Ad quae invidenti nullus accessus patet.
Recaredus: Recar. Quid densa prosint nemora, quid iuga montium,
Si mens in aula stringitur? quid me iuvet.
Feras ferire, si dolor cordis fera
Ferocior me lancinat? Quavis fera
Ferocioris ardeo flamma ferae,
Quam lancinare pervelim, et vulsis mihi
Perimere fibris.
Casimirus: Cas. Odia te torquent tui
Recarede fratris?
Recaredus: Rec. Maius est animi malum.
Casimirus: Cas. An maius odiis esse fraternis potest?
Recaredus: Rec. Amor esse quando potius exosus velis.
Casimirus: Cas. Aenigma Princeps loqueris.
Recaredus: Rec. At verum tamen.
Casimire, toto pondere hunc odii premo,
Honore qui me spoliat, et sceptro, et throni

Iure, et corona At dulcis affatus tenor,
Affectus ille candidus, quo se mihi,
Suosque amores, purpuram, et vitam obtulit,
Novas in isto pectore accendunt novi
Faces amoris: crevit in flammas amor,
Odioque iam par, Marte decertat pari.
Casimirus: Cas. Et iste solitum fulmen ignorat chalybs?
Recaredus: Rec. Est fulmen iste mucro: sed duro ferum,
Mollique molle pectori. Adamantis velim
Fratri fibras fuisse. Si sceptrum mihi
Non obtulisset, ipse rapuissem manu.
Casimirus: Casim. Te frater odit, ergo quid tu fratrem amas?
Recaredus: Rec. Amo; et peremptum coede non fausta velim.
Casimirus: Casim. Quod restat unum, suffer.
Recaredus: Rec. At prohibet dolor.
Casimirus: Cas. Contemne.
Recaredus: Rec. Non contemnitur tuto manu
Qui gestat arma.
Casimirus: Casim. Parce.
Recaredus: Rec. Latroni meo?
Casimirus: Cas. Occide.
Recaredus: Rec. Per quem vivo?
Casimirus: Cas. Vis vivum?
Recaredus: Rec. Volo:
Modo perimatur.
Casimirus: Casim. Vis trucidatum?
Recaredus: Rec. Volo:
Modo sit superstes.
Casimirus: Cas. Regna vis teneat?
Recaredus: Rec. Volo.
Modo absque regno.
Casimirus: Cas. Vis tibi servum?
Recaredus: Rec. Volo
Servum catenis obrutum, et dominum tamen,
Cinctum corona.
Casimirus: Cas. FAre, quid tandem voles?
Recaredus: Recar. Sentire possum plurima, effari nihil.
Vivere, sed absque spiritu hunc vellem; mori,
Sed absque morte; regere, sine regno. Nihil
Volo, voloque cuncta. Quod timeo, sequor;

Quod quaero, fugio. Qualis Aegaeo ratis
Agitata ponto, quando collisis furunt
Ventis procellae, dubia tunc Boream fugit,
Nunc cedit Austro, et iurgia undarum sequens
Ventique rixas, dubia naufragio suo
Duella finit: talis adversis agor
Odio et amore; dumque se alterno rotant
Impete, duelli finis est damnum meum.
O sors amanti acerba! sed clemens tamen!
Vel fratri amorem tolle, vel odium mihi.
Quodcumque geminis eligas malis malum,
Recaredus est beatus. Ast odium tamen
Sua face rogum funeri accendit meo.
Casimirus: Casim. Gravi procella volveris. Sed iam dies
Temone verso pronus in pontum cadit:
Constringe iussa.
Recaredus: Rec. Cernis has crucis notas?
Defer Cherinto.
Casimirus: Cas. Nulla retinebit mora.
Recaredus: Rec. Huc redde: malim potius in dextram dare.
Voca huc Cherintum.
Casimirus: Casim. Reddo, quod Princeps iubes.
Recaredus: Rec. Debisne certo?
Casimirus: Cas. Forte suspecta est fides
Tibi mea, Princeps?
Recaredus: Recar. Perge; consigna in manus.
Casimirus: Cas. Aliquidne verbis imperas addi?
Recaredus: Rec. Nihil.
Casimirus: Casim. Adpropero.
Recaredus: Rec. Siste.
Casimirus: Casim. Quid iubes?
Recaredus: Rec. Istud meae
Postquam venire dixeris signum manu,
Gestus Cherinti, frontis observa notas,
Oris colorem.
Casimirus: Cas. Nare ceu pressa feram

Vestigat umber, facta scrutabor senis.
Recaredus: Rec. Sed ante caelo teste desponde fidem,
Silentiumque.
Casimirus: Cas. Iuro.
Recaredus: Rec. Nunc iussa expedi,
Quemcumque et aulae senseris motum, refer.
Hic ubi supino collis ascendit iugo,
Tibi, ferisque attentus absumam moras.

SCAENA II.

Felicitatem semper a tergo premunt
Trepidi pavores, horridi casus, dolor,
Minaeque euntis semper in peius mali.
Quid inquietus iste molitur puer?
Quam iam cadente Sole vestigat feram?
Quos Ariana fraude concinnat dolos?
Qualem huic catenam fabricat addendam cruci?
Celabo iussa. Namque mihi rigidus timor
Per ossa currit, forte ne partem feram
Fraudis paratae. Sed quid effrenis puer
Incendiorum devomet? Mortis mihi
Est certa merces. Interim fidus perit
Hermenegildo servus. Ut iussit, dabo.
Fors ipse gemmae splendor ostendet dolos.

SCAENA III.

Obtulit.
Cherintus: Cher. At adsum. Turbinum est aliquid.
Casimirus: Cas. Nihil.
Recaredus.
Cherintus: Cher. Et quid imperat?
Casimirus: Cas. Munus tibi.
Cherintus: Cher. Gratum est benefici Principis munus.
Casimirus: Cas. Vale.
Cherintus: Cher. Adverte pauca.
Casimirus: Cas. Temporis me urget suga.
Hic densa post carecta venabor dolos.
Cherintus: Cher. Iam vota teneo; vela iam facili tument
Impulsa vento. Colloqui fratri est datum:
Hermenegildi miles inductu tuo
Eductus omnis urbe: Recaredus volat
Per res qua nemoris: in manu signum mea est.
Brevis hora factum saeculi unius dedit.
Pamphagus: Pamph. Monet hora. defer Consuli Crucis notam.
Cherintus: Cher. Egone? Perire Pamphage Cherintum iubes.
Si me architectum resciat Consul doli,
Actum est; peribo. Et impia, et pariter pia est
Gens ista, fraudis abstinens, ultrix doli.
Pamphage, tuarum hoc partium est. Qualis soles,
Iterum resume Prothea: internis vafre
Te finge mentis anxiae curis agi,
Ut exsecrandas Colchicae fraudis notas
Legis severo vindici ad manus feras.
Frontem asperabit, et supercilium grave
Attollet. Unde, quaeret, hoc venit tuis
Lucrine, manibus? Finge Recaredi sinu
Cecidisse: subde tempus, et locum, et situm,
Omnemque cautus consili molem explica,
Quod frater exsecrabilis fratri dedit.

Pamphagus: Pamph. Rem teneo totam.
Cherintus: Cher. Post, ubi seriem rei
Dederis apertam, lacrima ficta roga;
Ut cuncta fido clausa contineat sinu.
Ignem rogabis ore ut oppresso ferat.
Vix tam repente fulminis telum cadit,
Quam Consul huius ordinem arcani feret
Reginae ad aures. Illa si noscat, sat est.
Reliqua furentis impotens zelus dabit.
Unus susurrus feminae iratae est satis,
Ut sede totum moveat Acherontem sua.
Pamphagus: Pamph. Facti Senatus ordinem, et seriem exigit.
Cherintus: Cher. Moris moras implecte: compulsus tamen
Rem prode totam.
Pamphagus: Pamph. Scilicet ferri preces
Mihi admovebunt.
Cherintus: Cher. Plectere at numquam licet
Testem indicantem iudici alterius scelus.
Pamphagus: Pamph. Volent probari singula.
Cherintus: Cher. At factum patet.
Reus ipse non negabit. Inclinans monet
Properare Phoebus. Pamphage, ut iussi, expedi.

SCAENA IV.

Dubio est relictus. Fraudis hoc pondus grave
Hermenegildum poscit. O fortis iocus,
Miserande Princeps! Consili experti mihi
Quid super agendum est? Pandere arcanum, fides
iurata prohibet. Quod tamen crimen foret,
Periclitantis Principis vitam fide
Servare fracta? Nimius est legis rigor
Qui cogit esse Principi infidum suo.
At si revelem, vita Recaredi quoque
Periclitatur. Adde: sum solus, doli
Ad quem Cherinti et Pamphagi veniunt. Negent
Fabricasse technas, arguar fraudis faber,
Et ipse ficti criminis poenas luam.
Medium tenebo Sic loquar possint doli
Ut anteverti; nec datam infringam fidem.
Celabo fabrum sceleris, et prodam scelus.

SCAENA V.

Succincta pennis Fama de Boeti ad Padum
Tuos honores ferre momento, decet
Me praevenire Regis affectum mei.
Hinc tibi coronam (Flavii affectu loquor)
Primam secundae pronubam, et semper novae
Meritum coronae praemio semper pari
Pendi vovemus.
Hermenegildus: Herm. Sive maiestas metum,
Sive mereatur vota; me solio Deus
Locat ille, cuius nutibus mundi arbitri
Surgunt, caduntque; cuius imperio occupant
Excelsa Reges solia, et eversis ruunt
In ima soliis. Arte mortali licet
Regnum tenerem, prima curatum mihi
Haec esset una, patriae, regni, patris,
Et exterorum Principum voto obsequi
Sed quid parentem Flavius poscit meum?
Praetor: Praet. Quantum quietis oderint turpe otium
Res universi, singula loquuntur satis.
In gremia fontes fluminum currunt; mare
Flumina requirunt; surgit ex ponto vapor,
Et vapor in auras solvitur: semper volat
Aura inquieta, montium affligit iuga,
Mare in procellas excitat, silvas quatit,
Omnemque mundum sedibus ab imis movet.
Haec imperantium indoles animos tenet:
Nullis quieti finibus fines suos
Protrahere gaudent: donec amplexu ambitum
Mundi coronent. Nobili hoc vitio Ducum
Mentes laborant, semper ut tendant nova
In regna votum, dumque quod deest vident,

Deesse credunt omnia, ut desit nihil.
Haec quoque medullas Flavii incendir siris.
Ad sceptra natus, sceptra, quae quondam Patres.
Tenuere, poscit. Spiritu tanto minor
Italia numquam poterit augustam sitim
Explere, donec Imperi summum decus
Roma superaddat. Saepe Maiorum inclito
Tentata. Marte steterit audaci licet
Invicta fastu, posse se vinci tamen
Superba docuit. Quando iam pacis sinum
Rex occupasti, et otio miles perit,
Aut est quieti civium. et regno gravis,
Illud precatur Flavius; vires tuas
Accedere suis. Praeda quae veniet, tibi
A Tibri ad Aetnam cedet.
Hermenegildus: Herm. Hoc leges iubent,
Natura mandat. Flavium si quod premit
Periculum, Periculo ut sistam meo,
Si fas piumque non vetent. Ambo sati
Prodiimus una stirpe. Maiores sui
Tenuere Italiam; regna Maiores mei
Hispana. Quisque sorte contentus sua
Vivat quieti. Namque quid Boetin Pado
Miscere, Tybrin iungere Charybdi iuvet?
Ut certa fluviis litora, ita certam Deus
Metam imperanti posuit. Exundans calor
Virtus videtur, gloria verae caret
Virtutis, Illa est vera, quae invigilat suis,
Parcit alienis. Ipsa si quando suas

Elementa sphaeras transeunt, sese atterunt.
Limite suam potentiam hic honesto tenet.
Qui posse non vult plura, quam posse addecet.
Orator: Orat. Quid? An Quirini nominis famam times?
Periere Fabii, Caesares magni iacent,
iacent Catones. Quidquid aut bello fuit,
Aut pace magnum, terra tumulatum occulit:
Vides Sacrorum Principem in pacis sinu,
Totamque Romam in otio? et lentus potes
Audire quondam Romuli fastus iugum
Subiisse nostri generis augustos patres?
Decet hunc iugum subire, qui imposuit iugum.
Saeva dominatur Roma; dominatum ferat.
Hermenegildus: Herm. Amat quietem Roma, quam pietas amat.
Invicta Romae purpura insultat sago,
Et mithra galeis; ossa sanctorum suis
Sepulta tumulis Martis illudunt minis.
Sedendo Roma vincit, et geminum rotans
Gladium, severo corpora imperio ligat,
Animasque stringit. Vetera si expendas, iacet
Spoliatus ille, Numini quisquis sacras
Spoliavit aras.
Orator: Orat. Laudo pietatem tuam:
Tamen id potente militis flamma potes,
Augusta Roma Regium ut toleret caput,
Patruoque regni sceptra Pelagius tuo
Cedat Leandro.
Hermenegildus: Herm. Crimen hoc superi vetent.
Ego providentis fata perturbem Dei?
Ego sacrato vertici imponam pedem?
Terramque mithram, cuius in medio sedet
caeleste quoddam, et maius humano decus?

SCAENA VI.

SCAENA VII.

Praeoccupentur, antequam incautum occupent.
Hermenegildus: Herm. Dum veritatis clarus albescat dies.
Nihil est movendum. Saepe dum incerto obvias
Periculo, periculum adsciscis novum.
Praetor: Praet. Nisi mera fingat somnia, est certus dolus.
Hermenegildus: Her. Credam referre somnia. Hoc hominum genus
Rude est, et aeque ficta pro veris canit.
E quidem parenti semper est constans fides;
Nec. quid timendum, video; si genitor favet.
Praetor: Praet. Fratri timendus frater est.
Hermenegildus: Herm. Si quod vovet,
Non obtulissem sponte.
Praetor: Praet. Nec mentem subit
Verus Novercae genius?
Hermenegildus: Her. At pacta est fidem.
Praetor: Praet. Fuit inimica.
Hermenegildus: Her. Pulsa sed pietas redit.
Praetor: Praet. Sincera pietas pectore aut numquam exulat.
Vel, si exularit, integre numquam redit.
Hermenegildus: Her. Aspice coronam.
Praetor: Praet. Video simulacrum rotae.
Hermenegildus: Herm. Sed quid timendum iudicas?
Praetor: Praet. Quod non times.
Hermenegildus: Herm. Vivit quietus, qui nihil metuit mori.
Praetor: Praet. Debet suis timere, qui sibi non timet.
Hermenegildus: Herm. Illum meum censebo, qui exemplum meum
Sequetur.
Praetor: Praet. Uxor est super.
Hermenegildus: Her. Tuto loco.
Praetor: Praet. Neque te tennellus filius movet?
Filius: Fil. Pater.
Mori statutum est? Quis mei curam geret?
Hermenegildus: Her. O astra! quantus ossa mihi stringit rigor?
O nate! cursum patris, imbelli licet,
Manu coerces.
Filius: Fil. Excidi genitor tui
Sinu favoris?
Hermenegildus: Her. Nate mi! utinam magis

Vel faustus esses, vel mihi carus minus!
Hermenegilde, vela quo vertes? Patrem
Natura fecit: cura te nati ligat.
Tecum reserves? sanguinis flos hic tui
Tecum peribit; quodq, metuendum magis,
Fidei Quirinae nomen extinctum putris
iacebit umbra. Praetor, hoc fidei tuae
Committo pignus: defer ad matrem ocius
Commune amoris vinculum: secum iube
Servet quieto tempori. Seu me Deus
Vitae reservet, seu mori iubeat, suus
Ero semper. Illa fervida caelum prece
Mihi favere iubeat, et quidquid feret
Turbata rerum scaena, qua semper solet
Constante mente, et pectore infracto ferat.
Praetor: Praet. O dura Sortis fata, quae tali imperant
A Rege servum dividi, et natum a patre!
O gemma magnae stirpis, ad matrem est iter.
Filius: Fil. Hodie paterno redditus primum solo,
Hodie exulare cogor?
Hermenegildus: Her. Exilium omnibus
Communis est sors, donec in caelo redux
Animus quiescat.
Filius: Fil. Impio innocuas manus
Si polluissem scelere, num gravior mihi
Poena adderetur?
Hermenegildus: Her. Poena tunc esset tibi
Patria exulare nate, nunc tua est salus.
Filius: Fil. Patri iubenti pareo: exilium meum
Hoc nemore peragam.
Hermenegildus: Her. Tigrides, pardi, lupi
Ursi, et Leones occupant, nate, hoc nemus.
Filius: Fil. O barbara nimis silva! funestum nemus!
Avibus quietem tribuis, et domino negas.

Hermenegildus: Her. Fuge, fuge mea dulcedo, tormentum meum!
Filius: Filius. Ah! fugio genitor, fugio in amplexus tuos.
Hermenegildus: Her. Nusquam minus securus es.
Filius: Filius. Nusquam magis.
Hermenegildus: Her. In me volabunt arma.
Filius: Fil. Ero clipeus tibi.
Hermenegildus: Herm. Te nate ferri vulnere et letho exime,
Ac me dolore.
Filius: Fil. Miles, ut fugiam doces?
Hermenegildus: Herm. Constantis animi, nate, me robur doces.
Una cademus ergo.
Filius: Fil. Tu vive o pater!
Si vita patris filii constat fuga,
Fugiamus anime patriam. Hoc non est novum.
Novum est amato a patre compelli ad fugam.
Novum est amante a patre.
Hermenegildus: Her. Mi fili, vale.
Filius: Filius. Pater! revertit animus, et retro pedem
Violentus urget. Genitor, aspectu tui
Non satior umquam. Respice, o dulcis pater!
Adhuc semel da ruere in amplexus tuos
Hermenegildus: Herm. O vulnus acre amoris! o dulcis dolor!
Iam perge maesti patris extremus dolor.
Filius: Filius. Parere patris iussibus nitor, pedes
Semper recurrunt. Ire non possum.
Hermenegildus: Herm. Meos
Rape hinc dolores Praetor.
Filius: Fil. O pater! pater!
Hermenegildus: Her. Iam solus omnem sortis exspecto aleam.
Quamcumque sese vertat in partem, meus
Mihi candor est solacio, et purus color
Animi innocentis. Si parens hostis mihi est,
Feram parentem, fronte qua natum decet.
Servile se si rexat ingenium dolos,
Manu hac refringam; et grande documentum dabo.
Quid laesa pietas possit, ubi ferrum rapit.

SCAENA VIII.

Omnem Senatum accendit in flammas pares
Vindicta nunc, et legis urgetur rigor.
Haec causa mixta est; tangit et cultum Dei
Et laesa iura Regis. Hic geminum forum
Coire in unum debet, ut tantum scelus
Rite exigatur. Causa qua ritus sacros
Tangit, Sacerdos iudicat: sed qua petit
Rebellione Regis augustum caput,
Statuit Senatus Inde, ne cedas loco
Regina te, Cherinte, iam supplex rogat.
Adverte: supplex orat. Hoc enim tibi
Referre iussit. Parce fervori incito,
Primoque Zelo. Sis licet laesus, tamen
Regni, Deique cogita causas agi.
Si pro virili dirigis causam, tuum
Infula sacrorum prima praecinget caput.
Age hoc Cherinte, Numen exspectat, iubet
Ratio aequitatis, postulat regnum, rogat
Regina, cuius pectore augusto fides
Nostra habet asylum.
Cherintus: Cher. Praemio nullo fidem
Vendo, nec ullis terreor lethi minis.
Constans utrinque, immobilis stabit, tenax
Mens aequitatis. Recta quod ratio exigit.
Aget Cherintus: recta quod ratio vetat,
Vitabit. Esse nolo suspectus. Fidem
Qui Vaticanam sequitur, Arii timet
Consilia Mystae: vota consilii audiam,
Vestrisque pronus sensa submittam mea.
Inde hinc Athenas vertat, et sacras domos
Iterum verebor Palladis, sancta caput

Redimitus olea.
Consul: Cons. Caelites aliud dabunt,
Constantiore ut pace nobiscum dies
Agas serenos.

SCAENA IX.

Levigildus: Lev. Quid ad haec Cherinthe?
Cherintus: Cher. Si iubes Princeps, loquar.
Age aequitatis legibus: factum exige
Ad iura regni. Post, ubi partes suas
iustitia rigide exegerit, clementiae
Tuae licebit, Regibus quidquid licet.
Levigildus: Lev. Ut aequitati causae, et innocentiae
Hermenegildi a patre permultum dari
Intelligatis, primus excedam foro.
Iudicia vos transigite; nec quidquam metu
Decernite, aut amore. Privatum reum
Credite, et in omnes iuris aequati viam
Servate. Lex haec iudicem iustum decet,
Timore nil statuere, et affectu nihil.
Maius est minister iuris, et timor, et amor.
Quo se recepit natus?
Praetor: Praet. Affusum Dei
Videre ad aras.
Levigildus: Lev. Ocius nostros iube
Subire vultus Sensuum nempe hunc habet
Nidum suorum, Numinis templa et tholos,
Arasque Divum. iuro dominantem mihi,
Regesque iusto Numine prementem Deum,
Si quis (quod equidem credo) fabricatur dolus,
Impete retrogrado poena in auctorem cadet,
At ecce prodit, nudus, et inermis, sui
Securus. Istud frontis extersae iubar,
Haec promptitudo facilis ad iussum patris
Opinionem sceleris ex animo fugat,
Et innocentis filii speciem ingerit.

SCAENA X.

Simulque Regem.
Levigildus: Lev. Iura non ullum eximunt:
Amore Reges, vique privatos ligant.
Hermenegildus: Herm. Suspectus est Cherintus.
Levigildus: Lev. Affectum tibi
Hic pendit omnem.
Cherintus: Cher. Muneris quando mei
Sic ratio poscit, adero iudicio, tamen
Subiicio sponte patribus sensum meum.
Hermenegildus: Herm. Da dignitati iudicem aequalem meae.
Levigildus: Lev. Quicumque iudex maior est grandi reo.
Hermenegildus: Herm. Ego me patrati sceleris immunem scio.
Levigildus: Lev. Et innocentem credo.
Hermenegildus: Her. Non fugio tamen
Ullum tribunal. Nullius culpae reus
Nil metuit animus. Iudicet, quem tu voles,
Qui mente constat, iudicem nullum timet.
Hic dignitati cedo, regalis notam
Hic pono frontis: Regia sceptrum manu,
Humerisque purpuram, et latere ferrum exuo.
Praetor: Praet. Adsunt parati iudices.
Levigildus: Lev. Vobis Patres,
Hermenegildi trado librandum scelus.
Si quis beatas credidit Regum vices,
Captusque inani luce radiantis laris
Vilem exsecratur rusticae sortis casam,
Me videas, et te nate. Documento sumus,
Quod sit levamen Principum, quando suam
Fortuna scaenam mutat, et miscet iocos.

SCAENA XI.

Consul. Hermenegildus. Senatores. Cherintus. Notarius. Consul: Cons. MEliore Princeps digne fortuna; id rogo
Primum, prementem sortis urgentis vicem
Constante tolera mente, qua Regem decet.
Erroris haec est indoles, semper fori
Horrere iura. At ille, qui caelos regit
Numine perenni, sensa qui abstrusa inspicit
Animi latentis; ille sincerum mei
Pectoris amorem cernit, et castam fidem.
Qua te, tuumque sanguinem, et honorem colo.
Hunc testor, inter iudicis sortem, ac rei,
Si deligendi genitor arbitrium daret,
Te iudicare, et esse ego mallem reus.
Hermenegildus: Herm. Te semper aequum censui. Hinc maior mihi
Spes firmat animum. iustus, et recti tenax
Senatus, innocentis oppressi est salus.
Consul: Cons. Hermenegilde, sacra Romulei Patris,
Ritusque, leges, iura, et imperia probas?
Hermenegildus: Her. Hoc grande crimen illud est, quod me trahit
Hoc ad tribunal? Inita consensu tuo
Pariterque Patrum foedera loquuntur palam.
Vos approbastis.
Consul: Cons. Nodus hic nondum rei est.
Sed scitor istud.
Hermenegildus: Her. Sacra Romulei Patris,
Ritusque, leges, iura, et imperia probo.
Consul: Cons. Si iura fidei Romulae in metas breves
Constricta, posses limite effracto, plagis

Inferre mundi pluribus, non id tuus
Suaderet ardor?
Hermenegildus: Herm. Ista quid quaeris? scelus
Opere patratum, iudicis tractet forum,
Non sensa mentis. Corda rimatur Deus.
Consul: Cons. Etiam tribunal corde rimatur, reus
Cum fraudis ageris.
Hermenegildus: Herm. Fraudis? et cuius?
Consul: Cons. Sciam,
Cum, quid reponas, audiam.
Hermenegildus: Her. Nec me pudet
Verum fateri. Vota si mentis rogas,
Te quoque Senatum, Regiam, Regnum, et Patrem
Omnesque late limites mundi, sua
Aperire vellem lumina ad fidei iubar.
Consul: Cons. Magnum patrati sceleris indicium facis.
Hermenegildus: Herm. Sed perpetrasse me hactenus nondum probas.
Consul: Cons. Auctor negandi patriam Arii fidem
Nulli fuisti?
Hermenegildus: Herm. Patriam Arii fidem
Per me negarit quispiam? Quando?
Consul: Cons. Hoc die.
Hermenegildus: Herm. Per me negasse neminem hic vidit dies.
Consul: Cons. Quid si probetur?
Hermenegildus: Herm. Neminem hic vidit dies.
Consul: Cons. Constanter istud asseris?
Hermenegildus: Herm. Constans Deum
Appello testem.
Consul: Cons. Voce periura abstine.
Quid collocutus fratri es? Arii ut sacrum
Pascha exsecretur.
Hermenegildus: Her. Fratri ego? (o Superi boni!
Quam nulla amici pectoris tuta est fides!)
Consul: Cons. Et verba rupes audit, et loquitur nemus.
Solus locutus fratri es: haud solus tamen
Verba Recaredus audiit.
Hermenegildus: Herm. Nemo mea
Aut arte fratrem, aut fraude seductum arguet.

Consul: Cons. Piscator adsit.
Hermenegildus: Herm. Filium Regis, caput
Tam vile tantae noxium culpae facit?
Consul: Cons. Unde unde pateat veritas, semper sacra est.

SCAENA XII.

Divellite artus artubus, donec sinu
Aut veritatem promat, aut animam vomat.
Pamphagus: Pamph. Pereat Lucrinus; dummodo Regis mea
Stet morte vita.
Hermenegildus: Her. Iuvenis infelix! times?
Nihil verendum est, vera si dicas.
Pamphagus: Pam. Iubes?
Hermenegildus: Her. Nec vita Regis scelere servanda est levi.
Pamphagus: Pam. Parebo.
Consul: Cons. Tandem navis in cursum venit.
Lucrine, quae nam manibus hoc signum tuis
Fortuna fidit?
Pamphagus: Pam. Parte, qua Boetis natat
Propinquus aulae, forte Recaredi e sinu
Cecidisse vidi: sustuli: mox ut notas
Nostro exsecratas dogmati aspexi, timor
Horrorque mentem subiit. Hinc culpam reus
Ne traheret animus, manibus incautus tuis,
Casus futuri nescius, Consul, dedi.
Consul: Cons. Recaredus unde Colchicum hoc signum tulit?
Pamphagus: Pam. Pietate fratris.
Consul: Cons. Fine quo?
Pamphagus: Pam. Ut constans Patris
Tolleraret iram.
Consul: Cons. Quando?
Pamphagus: Pam. Cum sacra impio
Violasset ausu crastina.
Consul: Cons. Haec dicta ex fide?
Hermenegildus: Her. Nihil negabo. Vera Lucrinus refert.
Consul: Cons. Qua se recepit sede Recaredus?
Pamphagus: Pam. Fuga
Densas propinqui nemoris intravit domos.
Consul: Cons. Quonam monente?
Pamphagus: Pam. Fratre.
Consul: Cons. Qua causa!
Pamphagus: Pam. Ut sacra
Vitet diei crastinae.
Consul: Cons. Hoc verum quoque est
Hermenegilde?
Hermenegildus: Her. Vera Lucrinus refert.
Consul: Cons. Lucrine, fraudis ede constructae modum.
Pamphagus: Pam. Cum iam virili luce trabeatus dies

Radiaret axe pendulus, qua se Tagus
Affundit aulae, vidi, et obstupui duos
Fratres amico vocis affatu gravem
Versore causam: propior accessi, siti
Verba audiendi, postque carrectum latens
Et aure verba, et gesta luminibus bibi.
Consul: Cons. Peracta causa est: Signa confirmant: reus
Fatetur ipsa gesta, quae testis refert.
Abi satelles, filium Regis rei
Huc siste.
Hermenegildus: Her. Frustra quaeris: est tuto loco.
Consul: Cons. Illum imperasti Regia tolli?
Hermenegildus: Her. Patris
Cura hoc poposcit.
Consul: Cons. Qua latet sede abditus.
Hermenegildus: Her. Qua sit parente tutior; quam nec mea
Fortuna adire possit, aut vester furor.
Consul: Cons. Hoc ergo causae deerat. Iam ultra nihil
Examinandum restat; allatum est satis,
Audi tenorem patriae legis. Lege.
Notarius: Notar. Quicumque Arii Sacra contemptu impio
Inhonestat, et se Romulo ritu inquinat,
Regno rebellis, contumax Regi suo,
Gravisque regno: sceleris in poenam caput
Subdat securi.
Hermenegildus: Her. Lege non stringor: patris.
Tuo, Senatus publici indulto eximor.
Sancita testor pacta.
Consul: Cons. Quae primus reo
Infringis ausu. Foedus effractum lege.
Notarius: Notar. Quando paterni pronus affectus amor
Fidem Quirinam indulget et mihi, et meis,
Ad fulmen ensis Regii, ad fulmen Dei,
Hermenegildus iuro, servabo fidem,
Quam debeo patri filius, et homo Deo,

Cliens patrono, Principi civis suo.
Si faxo contra...
Hermenegildus: Her. Consul, attentus cape.
Notarius: Not. Si faxo contra, fraude si quisquam mea
Deserat Arium, vindice et ferro, et face
Rex ultionem capite de nostro cape.
Consul: Cons. Hermenegilde, causa confecta est; patet
Periura fraus, et laesa maiestas Patris.
Hermenegildus: Herm. Tenore pacti causa si exigitur, nihil
Mihi est timendum. Repete, quae dixit ultimo!
Notarius: Notar. Si faxo contra, fraude si quisquam mea
Deserat Arium, vindice et ferro, et face
Rex ultionem capite de nostro cape.
Hermenegildus: Herm. Expende verba: cuius hic fraudis reum
Hermenegildum iudicas? Nec me pudet
Iurare rursus: Arte si frater mea,
Meoque suasu Romulae gentis fidem
Suscepit, ensi pronus obiiciam caput.

SCAENA XIII.

Mox in chelydrum versus, in mortem patris
Acuis furoris toxicum. Ingratum caput!
Infame monstrum! patris exitium tui!
Sic ludis aulam, fronte mentitus pii
Calorem amoris, corde succensos vomis
Ignes Averni? Rapite sceleratum procul,
Et aere vinctum mergite umbroso specu.
Dum paria tanto crimini offensus pater
Supplicia dicto. Iam, Patres, vestram fidem
Immunem amoris postulo, immunem metus.
Aperire mentis sensa: quod crimen rei est?
Qua vi probatum? iura quam poenam imperant?
Consul: Cons. Quo scelere Regis laesa maiestas iacet,
Quo iura legum eversa, quo pacti vigor
Pessum datus periurio, et nostrae sacra
Violata fidei, et patriae oppressus status,
Sol ipse testis loquitur, et puro dies
Trabeatus auro. Testis auditus; reus
Confessus ipse; tot indices sceleris notae,
Magno Senatus vulnere, extorquent fidem.
Et quod pudendae pondus adiungit rei.
Cur patris aula filium ablegat? Timor
Id nempe suasit. Timuit? Hoc signum doli est.
Semper latenti crimini it socius timor.
Et quid corona Nobili cinctum putas
Egisse ad aras? Nempe meditatus viam
Dolum exsequendi est. Hora pietati est sua,
Suspecta pietas esse tibi debet, statam
Cum mutat horam. Fraudis hoc proprium est,
Pietate tegere. Censeo mortis reum dolum

Hermenegildum.
Senator1: Sen. 1. Sponte confessus scelus
Se damnat ipsum.
Senator2: Sen. 2. Iura non parcunt reo,
Qui iura violat.
Senator3: Sen. 3. Perdere meretur diem,
Quicumque veram Numinis perdit fidem.
Senator4: Sen. 4. Terra hauriatur, bella qui caelo movet.
Senator5: Sen. 5. Regale probrum Regius sanguis lavet.
Senator6: Sen. 6. Caput rebelle capite minuatur suo.
Levigildus: Lev. Consilia iustae mentis, et rigidae probo
Zelum aequitatis Regna sed gemina basi
Fundantur, aequitatis, et clementiae.
Vestrum est rigorem persequi; leni meum est
Attemperare gratia iusto modus
Suus rigori est. Aequitas constat bene,
Si lenitate misceas. Nimius rigor
Crudelitatem barbaram aliquando sapit.
Sic rigida sit iustitia, clementem tamen
Ut sapiat animum. Poena sic truncet scelus,
Ut servet hominem. Nos iubet Reges Deus
Populis mederi. Vulnera et morbos sat est
Fugasse; at aegri vita servanda est. Fluens
Semper cruore mucro, carnificem sapit.
Sic ergo poenae statuo decretae modum,
Maneat scelesto vita, tollatur scelus.
Consul: Cons. Vigore legis morte plectendum est scelus.
Levigildus: Lev. Rigore legis plectitur letho scelus.
Stat sine rigore iurium constans vigor.
Moriatur ergo, legis ut constet rigor,
maerore cordis tabeat, et antri situ
Nam quid profundi est carceris squalens domus,
Nisi mortis umbra, tumba viventis, brevis

Infernus? Imo vivat, ut semper mori
Desideranti desit ad mortem via.
Minus ille moritur, cui mori, ad votum datur.
Magis ille moritur, saepe qui poscit mori,
Votique numquam redditur compos sui.
Consul: Cons. Suppliciae Leges ordinant.
Levigildus: Lev. Reges modum
Statuunt rigori.
Consul: Cons. Quando non certa patet
Statuta lege poena: cum certus tenor
Dubitare prohibet, nulla statuendi modum
Est causa Regi.
Levigildus: Lev. Legibus regni eminet
Regia potestas.
Consul: Cons. Et potestate eminet
Cultus Tonantis.
Levigildus: Lev. Me esse clementem vetas?
Consul: Cons. Clementia haec crudelitas regno foret.
Levigildus: Lev. Hoc me tenebit dedecus.
Consul: Cons. Deum magis.
Levigildus: Lev. Damnare scelera qui potest, idem potest
Donare veniam.
Consul: Cons. Scelera cum tangunt Deum,
Donare veniam, nisi Deus, nemo potest.
Levigildus: Lev. Punire scelera nemo, nisi Deus potest.
Consul: Cons. Pietatis haec lex impium vulgus facit.
Non sumus ad altis Arcaden nivibus gravem,
Nec ad Bootae frigora: Hispani sumus,
Hispana iura colimus, et veteri patrum
Tenore regimur. Consuli fasces sui,
Sua sunt Tribuno iura quae pridem ligant
Populos Iberos, antequam extremo angulo
Septem Trionum Vandali et Gothi ad Tagum
Violenta ferrent sceptra.
Levigildus: Lev. Quis rerum modus?
Quae consulendi ratio? Qua mundi plaga
Regi Senatus imperat? Consul mori
Hermenegildum mandet? Ego mori veto.

Abi hinc superbe. Quod libet, Regi licet.
O nos futuri nescios! uni ut malo
Statuamus obicem, saepe non cauti alteri
Iter aperimus. Urbe dimisi viros.
Quos nunc voverem. Perge; part ventis vola,
Revoca Gradivum Martis Augusti: meas
Tu Praetor acies ordina, et portas tene.
Sed fluctus alius pulsat infaustam impetu
Peiore navim.

SCAENA XIV.

Gravior profundat Regiae stirpi ultimam
Stragem daturus. Semitam quisquis sibi
Ad regna pandit pandet ex antro viam.
Levigildus: Lev. Crambem recantas. Marte si bellum tulit
Hermenegildus, posuit, et ferrum tacet.
Brevi furori aeterna penduntur male
Odia Remittunt ista, cum pietas redit.
Gosvvinta: Gosvv. O cusa ab auto saecula! beati quibus
Sunt parricidae, seque redimitum scelus
Gaudet locari Regio excelsum toro.
Levigildus: Levig. Quod ergo caede barbara, et cruda nece
Scelus piandum est? Romulam fratri fidem
Persuasit: at nec fata violenta intulit,
Nec membra membris vulsit, aut animum expulit.
Amoris hoc periculum est. Credit suam
Fidem salutis ancoram: hanc fratri exhibet:
Amore peccat. Ergo quod crimen vocas,
Dedecore culpae et criminis probro vacat.
Quidcumque patret, semper est insons amor.
Nec vindicantis provocat fulmen manus,
Sed blandientem corde pietatem excitat.
Gosvvinta: Gos. Generis Iberi dedecus! caeli probrum!
Impune tantum lentus excusas nefas?
Nec terra mugit, nec barathrates sinus
Nobis vorandis oscitans pandit solum?
Levigildus: Lev. Quam promeretur error, hanc poenam ferat:
Nec ira Regem lenta, nec praeceps decet.
Nec multa decet scelera populorum pati,
Ne lege cruda mortis ulcisci omnia,

Generis habenda est ratio, meritorum, indolis,
Aetatis: et dum plaga sanari potest
Leni medela, non decet ferro et face.
Hermenegildum non feret quis vis dies.
Gosvvinta: Gosvv. Hermenegildum si unicus ferat dies,
Vindicta caelo deplua evertet domum.
Non est Deus laedendus, ut prolem iuves,
Silenta Reges fulmina in scelera vibrent,
Violenta caelum fulmina in Reges iacit.
Levigildus: Lev. Loqueris, quod ira suadet, et praeceps furor.
Quod agere ratio suadet, hoc Regem decet.
Meliorne quisquam regna post funus senis
Flectet parentis? Regna Recaredo tuo
Noverca velles? Regna Recaredo pater
Non destinabo: mente stat sitma sacrum,
Non destinabo.
Gosvvinta: Gos. Pectus o crudum piis,
Piumque crudis! Ille quo vivat, iubes
Fidam perire coniugem? Nihil abnuo,
In ista telum viscera, in collum, in caput
Converte ferrum: vima occumbam tuo
Coniux furori. Hoc coniugem solum potes
Facere beatam; regna ne videat gravi
Polluta scelere.
Levigildus: Lev. Vive; sed qualem decet,
Coniux marito obtemperans.
Gosvvinta: Gosvv. Ferox Scytha,
Cui patrius animum Caucasus, caput nives,
Gelu cruorem, pectus insedit rigor.
Si vilis adeo serva sum, aut plebis grege
Extracta mulier, ista quid radiat meo.

Corona capite? longa quid retro fluit
Toenia? Valete Regiae post hac notae,
Notae exsecrandae! Regia et vita simul
Expulsa mecum patrios ritus feram.
Sed astra iuro, iuro Diis sacram stygem!
Mundi emovebo cardinem, ac unam simul
Mecum in ruinam Vandalum nomen traham.

SCAENA XV.

Carebis hoste et liber insidiis ages.
Hermenegildus pereat. Ah demens! tibi
frena rationis femina eripiat? Cave!
Cum morte nati fama clemens petit
Quae sola Reges ornat, aut Reges facit.
Moriatur illa, filius vivat meus.
Iactura tumidae coniugis grande est lucrum.
Cherintus: Cher. Quis te repente vulneris tangit dolor,
Magnanime Princeps?
Levigildus: Lev. Nulla quem sanet dies.
Hic obsequentis Coniugis constans amor?
Haec est Senatus lenitas?
Cherintus: Cher. Testor Deum!
Irata mulier plura quam dicat, facit.
Perspectus animi Zelus in patriam fidem
Spem mitigandae feminae nullam mihi
Superesse patitur. Non feret mentis calor
Iacere leges patriae, et iura opprimi.
Levigildus: Lev. Ut ergo placeam feminae, aspergam domum
Proprii cruore filii? partam hactenus
Maculabo famam? Saevus ut dicar, pii,
Delebo nomen? Sensa quae mundus dabit;
Quae Sigebertus? perfidus dicar meo
Struxisse nato pace mentita dolum.
Suspicio libitu fingit, et credit mala.
Cherintus: Cher. Tui dolores cordis arrodunt meum.
Levigildus: Lev. Sed quae medela vulneri est? Quonam potest
Modo pruentis feminae extingui calor?
Aut ut Senatus mitior crudam pia
Sententiam sententia immutet? Nihil
Cherinte menti subvenit?
Cherintus: Cher. Magnum decus

Generis Iberi? nescio votum meum,
Quod cuncta sperat; an magis nimius amor,
Qui cuncta credit, verticis canos mei
Involvit astu. Sero cognosco indolem
Animi innocentis. Sed Sacerdoten haud decet
In facta Regum ferre censurae notam.
Laudare Regum facta si nequeas, tace.
Levigildus: Lev. Consilia amanti suggerit prudens amor.
Amas Cherinte filium infausti patris:
Consilia prome, ut iura stent firmo gradu,
Hermenegildus vivat, et voto suo
Amor patris fruatur: in domum feres,
Quemcumque posces gloriae in regno gradum.
Cherintus: Cher. Una meditanti semita aperitur.
Levigildus: Lev. Refer.
Cherintus: Cher. Quando.
Levigildus: Lev. Quid aeris iste campani sonus?
Cherintus: Cher. Tumultuantis plebis est signum. Deus.
Qui fata Regum ponderas, Regem iuva.

SCAENA XVI.

Effert in auras, ariete admoto fores
Tunduntur aulae. Mortis ad poenam tuus
Hermenegildus petitur. Urgentis mali
Regina ductrix crine disperso furit,
Ferroque et igne saevit, et caedem parat.
Levigildus: Lev. Pax ista belli semen, o praetor, fuit.
Nunc te per illam candidae mentis fidem,
Per Martis illum spiritum, et fortem manum,
Quam mihi sacrasti millies, Praetor, rogo.
Praetor: Praet. Sincera rerum in turbine probatur fides.
Non ante Regi verticem attinget malum,
Quam nostra se per pectora infringat furor.
Levigildus: Lev. Portum tenemus. Tu quoque affectum proba
Cherinte Regis. Classicum cogat meas
In arma turmas. Summa constantis viri
Laus est ad omnem sortis infestae impetum
Frenare sese, et stare rationis iugo.

CHORUS.

Litore ponti, sive rigenti
Cardine mundi, cui non suadet
Radius mentis pronos animos
Curvare Deo? Scytha inhumanus
Erigit aras, barbarus Indus
Thura Sabaeis urit acerris.
Quam patet orbis, patet et Numen,
Quam latet orbis, non latet, omnem
Qui regit orbem. Cur tamen ille
Luminis auctor nocte errorum
Patitur mentes hominum involvi?
Est, qui truncum, qui rude saxum,
Quique metallum pronus adorat.
Huic Leo Deus est, huic fera tigris,
Alius larvis adolet thura,
Alius gnarum de Styge monstrum,
Cererem, Bacchum Veneremque colit
Alius numen devorat, alius
Urgente siti cyathis haurit.
Ast errorum est maximus error,
Studio plures solere vias
Quaerere, ut erres. Illa Quirinae
Scopulus fidei fabula Arii
Dudum tutas pertaesa vias
Errat, ut erret? parque errores
Ducta minores abit in summos:
numquam vero satianda, diem
Veri obscuris quaerit in umbris.
O Magne Deus, verique parens
Quem nec falli, nec datur hominum

Fallere sensus! quin semel hominum
Corda errorum solvis ab umbris,
Purumque diem spectare tuae
Fidei donas? Sperate pii,
Quibus est cordi toto vera
Differre Dei dogmata mundo;
Sperate; brevis vita errori est
iam mole sua collapsa gemunt
Dogmata Arii, iam stygis imam
Turba errorum repetit sedem
Et licet ira fremat insana
Ultimus Acheron, mundumque sua
Sede emoveat, sincera Dei,
Et sola fides, qua vasta patet
Terra, canetur.

ACTUS V.

SCAENA I.

O turba vilis!
Gosvvinta: Gosvv. Arma tingemus tuo
Cruore.
Cherintus: Cher. Sidat mentium praeceps furor,
Tumorque ferri, o princeps!
Levigildus: Lev. Orci Draco,
Furia Acherontis!
Gosvvinta: Gos. Larva sacrilega; Deo
Rebellis umbra. Huc arietem cohors age.
Levigildus: Lev. Huc congere arma miles, hic saevi; hic feri.
Cherintus: Cher. Per quidquid astris, quidquid est terris sacrum,
Vos ego, potentes Principes, stratus rogo;
Dum pauca paci proloquor, vestras manus
Ferro abstinete.
Tribunus: Trib. Magne Rex, pronus tuum
Adoro sceptrum: plebis insane furor
Trahit abnuentem. Sistere furentem potes,
Si quem per arma poscit, impendis reum.
Levigildus: Lev. Mali architecte, plebis incentor: reus
Ille es sceleste.
Cherintus: Cher. Siste furialem impetum
Tribune; quidquid postulas, Princeps dabit.
Levigildus: Lev. Mentiris hirce!
Cherintus: Cher. Magne moderator soli
Levigilde Iberi: venia sit paucis mihi
Turbam alloquendi: quidquid exposcis, feres,
Regina, quidquid poscis, est legis vigor.
Gosvvinta: Gos. Ipse est.
Cherintus: Cher. Habebis. Magne Rex, poscis tuum
Hermenegildum vivere.
Levigildus: Lev. Hoc ipsum peto.
Cherintus: Cher. Habebis. At Senatus, et Consul, fori
Vult aequitatem?
Consul: Cons. Hanc postulat.
Cherintus: Cher. Habebit. Tua
Plebs o Tribune, postulat legem.
Tribunus: Trib. Hanc petit.

Cherintus: Cher. Superi favetis! Omnibus votum est idem,
Omnes tamen rixantur, et sese impetunt.
Errore bellum ducitis. Tolle hinc trabem;
Hinc arietem amovete, dum Regi loquor.
Invicte princeps, pectoris magnos tui
Laudo proboque spiritus: ingens tamen
Discrimen instat. Multiceps populus fera est,
Et cum furori frena laxavit semel,
Aegre domatur. Adde, quod miles tuus
Remotus est ab urbe.
Levigildus: Levig. Revocatus manum
Et arma Regi sistet.
Cherintus: Cher. At sero nimis:
Nec ante forte, quam tuum interitum fleat.
Redire demus: quale documentum dabis
Matri involutus, crastinus quando dies
Populum citabit Pascha sumpturum? Vide,
Ne festa lucis gloria in luctus eat,
Cena in cruorem, et pascha non nocui gregis,
Fiat macellum, teque miserante obvios
Agni innocentes militis in enses eant.
Fidis Cherinto? amoris exemplum dedi.
Fidem experire.
Levigildus: Lev. Facta quae voles, iube.
Cherinte, habebis.
Cherintus: Cher. Pauca, quae loquar, quoque
Regina, pauca Consul et populi accipe
Tribune. Terror sanguinem in venis gelat,
Quando excitandae video bellorum faci
Fervere cives, nosque vix tersas genis
Iterum vocari ad lacrimas. Plebis levis
Repente in arma surgit insanus furor,
Sed et repente languet, haud longa mota.

Exercitati militis turbo potest
Urbis replere compita, et cives gravi
Strage sepelire. Vultis hanc rixam pio
Sedare amore?
Consul: Cons. Dummodo iuris vigor:
Legisque constet.
Cherintus: Cher. Strabit illaesus vigor:
Attendite oro. Gemina damnandum facit
Hermenegildum culpa: qua laedit Deum,
Religio vetita: qua partem, et Regem ferit,
Perfidia.
Consul: Cons. Summa haec est rei.
Cherintus: Cher. Laesus pater
Culpam remittit. Propriam cuivis licet
Iniuriam remittere.
Levigildus: Lev. Hoc lubens probo.
Consul: Cons. Nec improbamus.
Cherintus: Cher. Culpa quae tangit Deum,
Examinanda est. Rigidus est equidem Deus,
Tamen et benignus: dumque suspensum scelus,
Mortale librat, iudici miscet patrem.
Veniam Senatum posco: quam rigidam putas
Lex mitis ista est. Verba libremus. Lege.
Notarius: Notar. Quicumque Arii sacra contemptu impio
Inhonestat, et se Romulo ritu inquinat,
Regno rebellis, contumax Regi suo,
Gravisque regno, sceleris in poenam caput
Subdat securi.
Cherintus: Cher. Legis hic purae est tenor.
Libremus ergo singula: officii hoc mei est.
Notarius: Not. Quicumque Arii sacra contemptu impio
Inhonestat, et se Romulo ritu inquinat.
Cherintus: Cher. Subsiste. Verum est: dogma Arianum improbat
Hermenegildus. Ipse confessus palam est.
Sed culpa nondum mortis hinc trahitur. Lege.

Notarius: Notar. Regno rebellis, contumax.
Cherintus: Cher. Siste. Hic rei
Cardo involutae vertitur. Non est satis
Legis vigore, asserere Romanam fidem,
Nisi contumacis crimini accedat nota.
Peccare pronum est, nostra dum semper labat
Natura, quisquis contumax constat suo
Sceleri, meretur Numinis et hominum odia.
Consul: Cons. Nunc teneo sensum legis.
Gosvvinta: Gosvv. Hoc facile scies,
An contumaci mente defendat scelus.
Cherintus: Cher. Reum ergo Genitor filium accerse: admone,
Sumat Cherinti pascha damnatum manu:
Dolum dolore pellat; exemplo suo
Consilia damnet. Melius est, curvet caput,
Quam perdat. At si contumax rupe impium
Induret animum; legis erumpat rigor,
Minus obstinato vertice recisum nocet.
Levigildus: Lev. Nisi sit paterno degener genio, nequit
Esse obstinatus.
Cherintus: Cher. Ore dependent tuo
Lethum, salusque filii. Eloquio valet
Amor paternus. Forte vicinae necis
Concussit animum terror, ut mitis specu
Revertat agnus, qui specum ingressus Leo est.
Quam vita facili constat? admissi dolor
Si subeat animum sceleris, erasum est scelus.
Levigildus: Lev. Consilia sector sana. Gosvvinta, an placent?
Gosvvinta: Gosvv. O me beatam, si una sit regno fides,
Ritus Tonantis unus, atque unus calor
Rei fovendae publicae!
Consul: Cons. Stellas meras
Locutus es Cherinte.
Cherintus: Cher. Sic votis meis

Secunda faveant sidera! et linguam patri,
Pectus resolvant filio.
Levigildus: Lev. Hinc Praetor vola,
Qua parte presso ad carcerem tendit solo
Fundamen arcis; filium suavi trahe
Ad obsequendum vinculo: incensam interim
Furore motae plebis extinguam facem.

SCAENA II.

Natura si quem nomine parentis beat
Aetate fessus vivit in sobole pater,
Moriturque morte prolis. An vivet, suam
Si perimere ipse cogitur vitam nece?
Pamphagus: Pamph. Te sors parentis dura, me casus movet
Nati sinister. Quemque facilius paris
Fortuna tangit: te senis, iuvenis mihi
Cruenta fata pectore evellunt fibras.
In vere primo gloriae, ac primo die
Solii paterni cadere sub ferrum caput
Dignum coronis mille, quis rigido Geta
Natus parente, aut maris spuma editus
Videre poterit Atreus siccis genis?
At ille mentis integrae infractus vigor,
Affatus ille dulcis, et pulchro fluens
Ab ore virtus, ille magnanimus necis
Contemptus, ille frontis et vultus color
Nullo dolore varius, aut alius metu,
Quanto vel ipsum criminis possunt fabrum
Mergere dolore? Pectoris iuro fidem,
Quando ad Senatus causa versata est forum,
Fictam videbat lacrimam ex oculi, dare,
Et vera fluxit.
Cherintus: Cher. Fata nolentes trahunt.
Periculum instans multa persuadet: furens
Mulier nefanda tentat: in Superos amor
Illicita licitis miscet, et legis tenax
Animus rigores esse virtutum: putat.
His cruda miserum fatu in exitium suum
Regem trahebam vinculis.
Pamphagus: Pamph. Sed quis rei
Huius futurus exitus? Speras patris

Emolliendum voce? num contra magis
Animum obstinabit?
Cherintus: Cher. Mente suspensa haereo,
Animumque varia lance libratum levant,
Premuntque spes hinc, hinc timor. Semper tenax
Magis est malorum pectus humanum: bono
Facile iuventus cedit, et inhaeret malo.
Fors duriorem cautae naturae rigor
Votique faciet sanctitas: forsan tamen
Ambitio vitae, coniugis constans amor,
Amorque prolis mollier, quodque assolet
Mollire scopulum, lacrimae maesti patris
Frangent vigorem pectoris. At adest senex.

SCAENA III.

Ut mitigetur, cultus ut crescat tuus.
Impende linguae verba, quae frangant suo
Cor pertinacis impetu. Per me diem
Si vidit ille Solis, ah! videat quoque
Fidei nitorem.
Praetor: Praet. Promptus ad nutus tuos
Hermenegildus adstat.
Levigildus: Lev. O gratas vices!
Hermenegilde, meus amor, meus timor!
Venisne fili promptus ad nutus meos?
Hermenegildus: Herm. Est legis instar unicus nutus patris.
Levigildus: Lev. O anima patris nate! pars melior mei!
Haec obsequentem filium patri decet
Responsa ferre. Stemma quos profert idem,
Eadem voluntas uniat. Frustra est pater,
Qui contumacem filium mundo dedit.
Nec natus ille est, sed suae stirpis probrum,
Qui blanda mitis verba non audit patris.
Hermenegildus: Herm. Agnosco patrem: filium agnosce, o pater.
Tuum gubere est genitor, et meum obsequi:
Seu me vocare filium, seu me velis
Vocare servum.
Levigildus: Lev. O vita morientis senis!
O patris anima! Quamlibet Regis mihi
Patrisque nomen iure conveniat; tamen
Unum potentis, alterum tumidi reor.
Voca me amicum.
Hermenegildus: Her. Vertere exilio iubes
Suscepta regna? non minus promptum scies,
Quam exilia regno vertere.
Levigildus: Levig. Hi patrem procul
Fugiant rigores. Posco, quod possit tua
Reddere voluntas sola.
Hermenegildus: Herm. Si constat mea
Patris voluntas, antequam poscas, habes.

Levigildus: Lev. Dulce o levamen! patris afflicti salus!
In Romulaeam quantus hoc regno fidem
Furor odiumque bulliat, fili vides.
Periculosa semper est novitas, licet
Laudanda forte. Providae mentis puto,
Si quando regni sceptra sumuntur novi,
Cum veste mores sumere, et regni sacra.
Confusiones rituum, sectam excitant:
Divisa secta dividit mentes: abit
A mente in enses scissio, ferrum Deum
Dum quaerit, ipsum vertit in fugam Deum.
Et sic potentis interim regni decus,
Populique robur strage miseranda ruit.
Hoc ergo Patri obsequere. Romanam, licet,
Sequare legem, quando Romanos ages
Inter penates: quando te Numen iubet
Hispana regna flectere, Hispanis tibi
Legibus agendum est.
Hermenegildus: Her. Regna diversos habent
Diversa pannos, non Deum. Alienis licet
Mutare vestem ritibus; sed non Deum.
Est mundus unus, unus est Deus, fides
Est una, quaqua vastitas mundi patet.
Levigildus: Lev. Unum esse numen, non nego; occulta tamen
Sub nube tectum: nube at errores videt,
Ridetque nostros, nec tamen fulmen iacit.
Pietatis error noster est: pietas suo
In flore regna servat. Hinc Regem decet
Vetera tueri sacra, et antiquam fidem.
Quodcumque novitas penetrat in regnum, grave
Discrimen adfert. Publici errores trahunt

Secum furorem publicum. Patris fidem
Quid nate abhorres? Ne tamen cogam, tibi
Concedo nate corde Romanam fidem:
Sed lude populum: patrios ritus dolo
Prudente finge. Principi fraus haec licet.
Quod esse fraus in cive privato solet,
In Regibus prudentia est.
Hermenegildus: Her. Si non nocet
Simulare, licitum est. Impius vere est tamen,
Qui se esse simulat impium.
Levigildus: Lev. Arcano fidem
In corde servat. Cordis est, precium dare
Vitiumque factis.
Hermenegildus: Herm. Opera sine vera fide.
Sunt cor sine anima: tecta fine operibus fides,
Anima absque corde est.
Levigildus: Lev. Non iubeo Colchi tamen
Sumere venena, Panis Arii quoque
Est panis e caelo datus: panis cibum
Cuicumque fas est sumere.
Hermenegildus: Herm. At non hac manu,
Non tempore isto. Saepe quod scelere vacat,
Fit aut ab ipso tempore, aut loco scelus.
Levigildus: Lev. Nec primus es, nec ultimus.
Hermenegildus: Herm. In Orco quoque
Nec primus ero, nec ultimus.
Levigildus: Lev. Legis genus
Est usus.
Hermenegildus: Her. Hic si est impius, habet impiae
Legis vigorem.
Levigildus: Lev. Quidquid e caelo Deus.
Tolerat benignus, impium dici nequit.
Hermenegildus: Her. Quod longa tolerant saecula, hoc plectit Deus.
Levigildus: Lev. Gemitus vel unus placat iratum Deum.
Hermenegildus: Her. Poenam meretur, qui piam veniam suis
Praesumit ausis.
Levigildus: Lev. Quisquis invitus nefas,

Admittit, omnem sceleris evitat notam.
Hermenegildus: Herm. Cui mors amatur, facile declinat scelus.
Levigildus: Lev. Peccata Regem sancta sunt, quibus basis
Stat firma regni.
Hermenegildus: Her. Firma stet cordi fides
Pereunte mundo.
Levigildus: Lev. Tempus ingenio teris,
Amate fili. Parce morienti seni,
Tuae iuventae parce.
Hermenegildus: Her. Quod possim, iube.
Levigildus: Lev. A me tulisti regna: tu leve hoc mihi
Hermenegilde cede.
Hermenegildus: Herm. Terrarum mihi
Regnum dedisti, rega sed caeli rapis.
Levigildus: Lev. Studium obsequentis filii culpa vacat.
Hermenegildus: Herm. Facit obstinatum filium imperium impium.
Levigildus: Lev. Ergo ego scelestus, impius, iniquus pater?
Soli tibi animi purus illuxit dies?
At me, Novercam; totque Sapientum scholas,
Regni tot urbes, insulas stantes mari,
Omnes profundus mentis oppressae stupor
Tenet involutos, Veritas uni tibi
Affulget; error ambitum mundi ligat?
Sint aequa, iniqua iussa mandantis patris,
Studium obsequendi in filio caecum volo.
Hermenegildus: Herm. Ego in parente providam mentem rogo.
Levigildus: Lev. Auctoritate Regina iubeo.
Hermenegildus: Herm. Vetat
Regis potestas altior.
Levigildus: Lev. Ab imis traham
Venis cruorem.
Hermenegildus: Her. Corpus hoc terrae dabo,
Animamque caelo.
Levigildus: Lev. Funeris honores tuo
Negabo cineri.
Hermenegildus: Her. Sidera impedent faces,
Urnamque caelum.
Levigildus: Lev. Nempe sic fidem probas,
Teque innocentem! perfide, infamis, latro
Et parricida, vomica furialis Stygis!

Credam Deum timere, qui spernis patrem?
Pone scelerata Regiam virgam manu:
Pone diadema capite quod nocuo suum
Perdit colorem: pone, quem frustra geris,
Ensem aequitatis vindicem, ut fiat tuae
Feritatis ultor.
Hermenegildus: Her. Licita dum mandas, habes
Natum obsequentem. Quidquid hic perdo, lucror,
Iactura levis est, grande qua fenus venit,
In me furoris ultimam flammam egere;
Clemente in aliis protege amplexu fidem.
Levigildus: Lev. O quantus iste surculus stirpis meae,
Quem trunco genitor! Patrius sensus redit,
Placidaque pietas. Esse si nolim pater,
Natura cogit Parce si nimia furor
Acerbitate tonuit. expressit dolor,
Quae pressa vellem. Nate per canos meos,
Per sancta generis iura, per nomen sacrum
Nati patrisque, sana consilia tibi
Audi ingerentem. Quidquid irarum fuit,
Transierit: ex hoc genitor ac pietas redit.
Pare admonenti.
Hermenegildus: Herm. Posce, quod numen probat.
Levigildus: Lev. Superbe fili! pedibus affusum tuis
Vis me videre? Cerne ius vitae meae,
Meaeque mortis dextra versas tua.
Vis me perire? Pertinax aurem obstrue.
Vis me beata luce genitorem frui?
Inflecte mentem. Nate te patri, patrem
Tibi reserva, filiis avum tuis.

Hermenegildus: Herm. Perire nequeo, salva si constat fides.
Levigildus: Lev. O pertinacem mentis aversae luem!
Non surdiora saxa Tyrrheno quatit
Reciprocante fluctus undarum vice.
Causa est peracta: perdidi litem; caput
Tu perdidisti. Quid meos luctus traho?
Lugubre cives classicum ad funus vocet.

SCAENA IV.

SCAENA V.

Hermenegildus. Consul. Tribunus. Chorus Civium. Consul: Cons. HErmenegildus: tragica, quae vitam tuam
Fortuna versat, paene me mihi eripit;
Omnemque sensum cordis extinguit dolor.
Sed parce Princeps: nec tuae vitae est tibi
Libera potestas; agere nec fas est mihi,
Quod adluberet.
Hermenegildus: Her. Surge: quo fletu meam
Sequeris procellam, dilue errorum tuum.
Consul: Cons. O eminentis cordis intrepitus vigor!
Ineunda arena est ultima. Extremae vices
Omne evocare pectoris robur solent.
Adi ergo forti pectore supremam necem.
Tuo monili porrige ligandas manus.
chorus: Chor. O crudeles, rigidaeque vices
Sortis acerbae! Quod fuit ante
Soli orienti decus et splendor,
Infame probrum fit morienti.
O mortalis gloria fumus;
Aura instabilis! purumque nihil!
Consul: Cons. Lugubrem ephebi nobiles umeris date
Pendere chlamydem, Regiae pompam necis.
chorus: Chor. O crudeles rigidaeque vices
Sortis acerbae; Quem Sol vidit
Veniens ostri luce superbum,
Tenebris mersum Sol videt abiens:
O mortalis gloria fumus!
Aura instabilis! purumque nihil.
Consul: Cons. Nos refuge pullo lumina involvi peplo,

Ne chalybis horror pectus, aut oculos amor
Teneat fruendi loce mortali nimis.
chorus: Chor. O crudeles, rigidaeque vices
Sortis acerbae! Gemini Soles
Frontis amoenae, qui veniente
Sole ardebant, sunt duo noctis
Sidera, puro ex axe caduca.
O mortalis gloria fumus!
Aura instabilis! purumque nihil!
Consul: Cons. Genua recurva. O tragica fortunae rota!
Quis caute dura durior spectaculum
Oculis pavendum, vultui exsecrabile,
Et cordi acerbum videat, et lacrimis vacet?
Si vota mittere libet in caelum, licet.
Hermenegildus: Herm. Supreme Regum, pacis in sinum accipe
Regis cadentis spiritum. Soli tibi
Debetur ille; cetera in terris manent.
Cor sit parentis: fratris, exuviae: meae
Exempla vitae, coniugis: natus meus
Sit fortis heres mentis invictae: fidem
Hispana regna sanguine e nostro bibant.

SCAENA VI.

Recaredus. Casimirus. Iidem qui supra. Recaredus: QUae pompa tristis funebri terret mea
Nemora apparatu?
Consul: Cons. Perge, qua pergis via,
Generose Princeps.
Recaredus: Rec. Scaena quae luctus refert.
Consul: Cons. Tuae saluti victima paratur, bono
Regni, patrisque commodo.
Recaredus: Rec. Verbis tegis
Quod terret animum. Miles hanc frontem ocius,
Mihi revela.
Consul: Cons. Patris imperio moram
Recarede ponis.
Recaredus: Rec. Fasciam solve ocius.
Consul: Cons. Resolve miles.
Recaredus: Rec. Quid moras tantas trahis?
An explicas? an implices? Bubo hinc abi.
Quid hoc? labori subtrahunt sese manus,
Rigidaeque trepidant; ossa convellit tremor,
Et cor in ima sede constringit gelu:
Arcana vis retro reluctantem trahit,
Quid video? an umbra ludor? est frater meus.
Hermenegildus: Herm. Recarede!
Recaredus: Rec. Frater.
Hermenegildus: Herm. Disce non timide mori,
Honesta fidei causa cum cogit mori.
Recaredus: Rec. Consul, nocentis verticem in poenas trahe;
Parce innocenti. Nullius culpae reus
Hermenegildus est: ego admisi scelus:
Me me securi subde.
Hermenegildus: Herm. Quid frustra es pius?
Consul: Consul. Convictus ille iure es.
Recaredus: Rec. Per fraudem.
Consul: Consul. Pater
Quemcumque iustus iudicat reum, est reus.

Recaredus: Rec. Veri colore iudici illusit dolus.
Consul: Cons. Quae allata, quae probata, discrevit pater.
Recaredus: Recar. Hoc est dolosi proprium, fraudi dare
Veri colorem.
Consul: Cons. Filii ubi librat pater
Crimen patratum, fraudibus non est locus.
Recaredus: Rec. Fraudes in aula principem locum obtinent,
Ego fefelli; poena debetur mihi.
Hermenegildus: Her. Mihi imperata est. Obsequi vel sic volo.
Recaredus: Rec. Fratri imperatum est, exsequi quod me decet.
Hermenegildus: Herm. Spes una magni vive Recarede o patris.
Recaredus: Recar. In me bipennem lictor ultricem vibra.
Hermenegildus: Herm. Sine, exsequatur Regium imperium patris.
Recaredus: Recar. Supplicia frater merita si sceleri meo
Vetas rependi; iustus haec genitor dabit.
Consul, bipennem fascibus rursum illiga,
Donec parentis libra discernat reum.
Consul: Cons. Iam Sol recedit, pronus in noctem dies
Praecipitat ignes: arbiter causae novus
Cogi Senatus, non potest.
Recaredus: Rec. Nihil est novo
Opus senatu, quando me sisto reum.
Consul: Cons. Repetamus ergo carceris caeci specum,
Donec in apertam veritas lucem caput
Illustre tollat Sera sed puram solet
Videre lucem veritas.
Recaredus: Rec. Mecum pete
Casimire patrem. criminis testis mei.

SCAENA VII.

Nolens latente spiritu.
Pamphagus: Pamph. Vivus Stygis
Mergere sponte lacubus. Ego cautus fuga
Meae saluti consulam. I, qua te tui
Agunt furore, et lacessito polo
Molem cadentis fulminis ab auris trahe,
Scelerum tuorum vindicem.
Cherintus: Cher. Tandem ultimum
Calco theatrum. Phoebe non semel meo
Scelere impiate, curribus versis fuge,
Raptumque mundo territo incinera diem.
Me fax trisulca, me gravis caeli vapor,
Me turbo flammae sulphure et pice aestuans
Perimat nocentem. Statis ad votum rei
Surda astra? Statis? Foeda furiarum cohors,
Chymaerae, Erynnes, Cerberi, et quidquid latet
Stygia sepultum nocte, Avernales sinus
Pandite Cherinto. Quid times tanta senex
Onuste scelerum mole? Supremum adiice
Scelus sceleribus: tuta per Boetin ratis
Ibit in Avernum. Mergere, et fato tuo
Suum redire scelera in auctorem doce.

SCAENA VIII.

Levigildus. Recaredus. Praetor. Casimirus. Praetor Augusti. Levigildus: Lev. O credula nimis rebus in dubiis fides!
Sic misera lauditur aula, qua caecas doli
Fixere sedes: cuius invidia fores
Livorque munit; cuius in medio sedent
Odium furorque. Cingimur multo latus
Undique cliente, sed tamen multo latet
Cliente multus proditur. Non est novum.
Sub innocentis pallio absolvi reum,
Et innocentem morte damnatum opprimi.
Nec ipse facile an innocens, an sis reus
Diiudicaris, quando virtutum induunt
Scelera colorem, et misera nudatur suo
Virtus amictu. Praetor hinc velox abi,
Sceleris repertum Consuli auctorem refer.
Hermenegildum absolvo. Restituat notas
Sceptri, coronae; ac purpurae; et rursum meae
Reponat aulae: vertat in Graecos duos
Strictam bipennem. Tuque scelerosum caput.
At ecce, scaenam Praetor Augusti subit.
Sidit tumultus militum, et tuae quies
Reposita pacis?
Praetor_A.: Praet. A. Fraudis inventum fuit,
Miles quiescit, paxque tranquillum tenet.
Turbat numquam. Firma praesidia attuli
Hermenegildo, Causa quo posita est loco?
Levigildus: Lev. Meliore.
Praetor_A.: Pr. A. Vivo Scaena quae vultum subit!
Recaredus ante Regios stratus pedes?
Levigildus: Lev. Siles sceleste? Loquere. contextae impium

Evolve nodum machinae; retege scelus
Quod sera quondam forte non nocuo mihi
Fama imputabit. Eat in auctorem dolus.
Hermenegildus ergo persuasit tibi
Despicere iura patria, et imperium meum?
Recaredus: Recar. Ego architectus fraudis, ego Romae fidem
Simulare doctus illa consilia erui.
Praetor_A.: Pr. A. O astra!
Levigildus: Lev. Nondum nodus hic rei patet.
Quis tibi dolosis artibus mentem imbuit?
Recaredus: Rec. Cherintus.
Praetor_A.: Pr. Iste candor est rigidi senis?
Haec sancta pietas.
Levigildus: Lev. Quod tibi antidotum dedit
Hermenegildus?
Recaredus: Rec. Hoc quoque extorsi dolo,
Ut imputati sceleris indicium darem.
Levigildus: Lev. Quo consulente?
Recaredus: Rec. Cuius a ductu hactenus
Steti, Cherinto.
Praetor_A.: Pr. A. Paene me iusti mihi
Rapiunt furores.
Levigildus: Lev. Siste, dum plura eruam.
Quis ille testis, cuius affatu reum
Fratrem Senatus egit?
Recaredus: Rec. Est Graecus; senis
Servus Cherinti.
Levigildus: Lev. Quis repentinis agi
Vertique furiis militem ad patrem tulit?
Recaredus: Rec. Idem Cherinti servus; ut nullum reo
Praesidium adesset.
Praetor_A.: Pr. A. Pamphagi indicium facis.
Recaredus: Rec. Is ipse fraudes miscuit.
Levigildus: Lev. Sed quis dolos
Persuasit auctor Pamphago?
Recaredus: Rec. Vulpes senex.
Levigildus: Lev. Sed quis Cherinto?
Recaredus: Rec. Turpis exilii metus,
Regina quo damnaverat.
Levigildus: Lev. Reginam amor
Egit tuendi iura. Nihil istum in dolum

Egit Senatus?
Recaredus: Rec. Credidit verum scelus.
Ego, ego cruentus ille sum fraudis faber,
Ego machinator criminis, falsum nefas
In innocentem condidi et verum impius
Nefas patravi. poena debetur mihi.
Levigildus: Lev. Tuum est sceleste crimen, et dolor est meus
Quem nullus oculis patris absterget dies.
Hic ille fictus impiae frontis color,
Tenor modestae vocis, et regni ambitu
Immunis animus! Crede iam illusus pater
Frontis theatro; quando latebrosi sinus
Vastam pavendi criminis scaenam tegunt.
Equidem deceret ense transadigi tuum
Scelerate pectus: quando iuvenilem tamen
Culpam fateris tempori, et fratrem eruis
Praesente morte; sisto commotum impetum;
Meumque rursus filium agnosco pater.

SCAENA IX.

Retundat omen. Aliquis an tangit patrem
Luctus?
Praetor_A.: Prae. A. Medullas horror attonitus quatit.
Levigildus: Lev. Effare casum.
Praetor_R.: Pr. R. Iussa facturus tua
Dum propero caeci carceris ad antrum, steti
Boetis propinquo litore, et vidi (dolor
Permitte verba!) Mysta sacrorum incitus
Furore, an aestuo? crine bacchantis modo
Disperso in auras, voce non hominis fremens,
Suique sponte carnifex, iactis probris
In astra, in homines, in reluctantem mori
Animam, exsecratis Regiae Augustae dolis,
De rupe sponte lapsus, infandum caput
In praefluentes vertices mersit Tagi,
Meritaque Averni incendia per undas adit.
Levigildus: Lev. Est iusta caeli poena. Non differt diu
Supplicia Nemesis. iactus in caelum furor
Repetit furentem. Scelera qui fecit, ferat.
Si tortor absit, consciae mentis dolor
Satis nocentem lancinat. Sed nec Tagi
Congesta moles, nec perennantes Stygis
Undae impiato pectore infandi eluent
Labem facinoris. Impium letho datum,
Licet exsecrando, nemo sapienter dolet.
Praevenit iram Regis, et iustam mei
Nemesin furoris. Sed refer, quidnam meo est
Hermenegildo.
Praetor_R.: Pr. R. Casus ubi pavidum gravis
Attonuit animum, propero, subiturus forum,
Spatiosa qua se fundit ad turrim via.
Stabat coacto miles gyrum globo,
Densusque circum populus arctabat forum,

Spectaculi avidus, Parte nunc ista viam,
Nunc scrutor illa, at undique accessu vetor,
Densante nimbum plebe. Tum pullum trahens
Hermenegildus syrma funereum subit
Mortis theatrum: lictor utrimque ad latus
Bipenne stricta saevus incedit comes:
Sequitur Senatus. iamque constiterat suo
Funesta tragicae pompa fortunae loco;
Cum Consul; agite (voce ferali intonat)
Agite, statutum in scelera supplicium cadat.
Dilata poena saevius torquet reum,
Nocetque populo Saepe dum nectis moras,
Consilia mutant Principes: patres sui
Dulcedo tangit sanguinis Ne qua mora
Iura aequitatis corruant, aut Rex vetet
Reum securi subiici, sententiam
Latam exsequamur.
Levigildus: Lev. Iussa tu nostra impiis
Non expedisti?
Praetor: Praet. Quantus elatae sonus
Vocis valebat, sistite inclamo, necem
Tribune siste. Consul Augusti excipe
Mandata Regis. Qualis ad fremitum maris
Stat surda Calpe, surdus ad vocem meam
Stetit Senatus, Consul, et lictor ferus
Legis vigori intentus.
Levigildus: Lev. Heu miserum patrem
Miserumque Regem!
Praetor: Pr. Subiit incensum furor.
Animum, sagittam promo: Lictorem peto.
Attonitus haeret ille: cum meae interim
Adsunt cohortes: dumque vix vertor, meis
Signum daturus, parte qua curae meae

Rimentur aditum, voce confusa audio
Sonare gemitus; repeto luminibus atrox
Mortis theatrum. Heu tristis! heu nullo satis
Ploranda in aevo scaena! ceu veris decus
Purpurea ferro carpta se inclinat rosa,
Caput verendum Regis in terram cadit.
Recarede dextram subiice cadenti patri.
Recaredus: Rec. O care genitor! o meam sortem! Pater!
Levigildus: Lev. Heu me scelestum! perditum, infamem, impium!
Abominandum Tartari monstris caput!
Pandere profundi flammea Acherontis specus,
Devolve me, combure me, consume me.
Exple furorem Cerbere: auctorem, et scelus
Involve eodem turbine, et eandem Stygis
Rape in cavernam. Quis mihi ferrum eripit?
Reddite nocenti acinacem, ut scruter viam
Animae impiatae.
Recaredus: Rec. Genitor ultricem meas
Verte in medullas dexteram, et ferri sitim.
Ego parricida sanguinis legem, et sacra
iura violavi: solus ego fratri impius.
Solus ego potui, et volui, et explevi nefas.
Levigildus: Lev. Impie, sceleste, barbare, sacrilege, hominum
Odium et Deorum! tolle funestum hoc mei
Diadema capitis. Tolle, sed voto patris,
Et forte fratris Scaena, quam ploro miser,
Tibi aparatur.
Recaredus: Rec. Pande Avernales sinus
Revoluta terra, conde me, matrem, patrem,
Scelerati Arii dogma, delubra, et focos.

SCAENA X.

Hac inter astra gaude
Hermenegilde lauro.
Mensura laurearum
Sunt bella, damna, mortes.
Qua deprimit tyrannis,
Hac emicas ad astra.
Virtus furore pressa
Emergit ad triumphos.
Levigildus: Lev. Hermenegilde, tene? vel speciem tui,
Mi nate, video?
An.
Hermenegildus: Herm. Ponite dolori modum
Finemque Iberi. Transiit, quidquid potest
Vocari acerbum: pompa nunc melior subit,
Mihi tumba caelum est funeri, Sol est togus,
Et astra sunt funalia, et lessus melos
Est Angelorum. Scaena sic tristis perit,
Reditque melior. Regna consurgunt, cadunt,
Veniunt, recedunt. Sortis eventus putant
Homines: Olympus ista; non casus rotat.

FINIS.