EMmanuel natione Lusitanus genere Sosa, conditione miles, ambitione princeps, aspirante fortuna victor. exspirante miser, secundis principio ventis Dione defensa spei plenus Lusitaniam repetebat: dum ibi primum desperare doctus est, ubi Bonae spei promontorium eminebat, quam enim ex oriente gloriam superbus vehebat, oriens ab occasu ventus ut afflavit; difflavit. Quo primum concussa navis, excussa gaza, raptata vela, discussus malus, erepta gubernacula, animi ipsi sunt evulsi, Stitit tamen arena tenuis Scapha
Sosam, Eleonoram coniugem, liberos, et e sociis paucos, infelices naufragii reliquias ut suorum e litore spectarent interitum, suum vel exspectarent, vel sequerentur. Hinc ad amnem sancti Spiritus deferuntur. Regulum in media Barbarie humanum nacti colligere poterant naufragii tabulas, nisi sub amico vultu hostem Sosa male suspicatus abitum properasset. Sed dum suspectam vitat barbariem, in veram incidit, obviant properanti Aethiopes: arma expediunt Lusitani, et superstites virium reliquias intendunt, nigri vultu, dolo si animo barbari amicitiam simulant, ad oppidum praemonito per internuntium Rege invitant. Rex ut imperio, ita et fraudibus primus arma incolis metuenda poni, sibique a Lusitanis consignari postulat: ponuntur una reclamante Eleonora, simulque melioris fortunae spes omnis deponitur. Rex simulata humanitate Sosam excipit, ut suorum praedae paret inermem. Repente enim invadi iubet, spoliari, expelli. Neque hic tragoediae finis. E barbarie eiectus, humanitatem sperare tantum potuit, non assequi: nam ab alia Aethiopum manu occupatur, inermis raptatur, vestibus et iam spoliatur. Ereptis omnibus adhuc supererant vivae moriis umbrae, cum Sosa coniux et liberi, quorum vitam ut sustineret infelix pater, silvestres ab arboribus epulas mendicaturus in silvam abit: sed ubi tenuem vitae medelam reperit, exspirarunt, paris sortis herede relicto parente. Hunc habent magna exitum.
Vide Ioan Pet. Maf. hist. Indi. l, 16.
IAm nocte Martis exule augustam Tago
Aurora Divae pacis aspirat diem;
Et qui corona barbarus vallum prope
Urbis premebat ferrea, in fugam breves
Accinctus alis fulminis rupit moras.
Laetare felix Martis Heroi parens
Ibera tellus, tuque poplitibus minor,
Cui Lusitana verticem acclinat Dea
Laetare Iberae gentis augustum decus
Princeps Ioannes. Vicimus! qualis grege
Parvo superbam siderum noctem premit
Auriga lucis Phosphorus, quando suo
Redivivus auro comptior diem praeit.
Sol es Ioannes: Phosphorus tuus Sosa est.
Sol es Ioannes; cuius a flammis meus
Traxit calorem macro, et ignitam Duces
Animam biberant; cuius a radiis fibrae
Accensae Iberi Martis in sugam levem
Vertere timidos Gangis extremi accolas.
Sol es Ioannes, cuius ad lucem stupet
Iam tritum Oaxis nomen, et Erythra, et Tigris.
Tuos triumphos si quis Oceano redux
Praeire potuit Phosphorus, potest Sosa,
Post atra Gangis agmina, et Tigris pares
Noctis tenebris marte concisos globos.
Quod si relicto Gange sidereum caput
Effert ab ortu Matris Idaliae comes,
A Gange Victor efferat iubar Sosa.
Titan Iberas lustrat auspiciis plagas,
Quid hic moramur? proximum suo decet
Phoebo micare Phosphorum, Si vos pari
Face cremat ardor, patriae optatos lares,
Et Lusitani regna repetamus soli.
March. Desiderantis vota si patriae aspicis,
Et Lusitanae fervidas gentis preces;
Dudum redisse decuit. Erythraeo diem
Quoties recentem protulit Titan vado,
Toties amica pacis, et Charitum soror
Patria morantem precibus ardebat Sosam,
Sosam videre, Gloriae si te magis
Coquit libido, gloriae in sinu sedes;
Toto ille notus orbe, par superis Sosa,
Indique terror; et, quod ad censum tui
Venit triumphi, barbari domitor soli.
Cald. Quin Amphitrite siquid augustum tulit,
Flavoque genuit alveo, exhaustam tuas
Flagellat arcas; fertilis glebae solum,
Cilicumque messes; adde in opprobrium Mydae
Geminum corusca Nerei praeda diem.
Dione tuta, Martio expulso metu,
Partis trophaeis, barbaris quidquam plagis
Sosam tenebit? gloriae exhaustum satis,
Satis triumphi, divitis glaebae satis.
Uxor paternos saepe suspirat lares,
Geminaque proles saepe; ne dignum polis
Nomen Dione lateat, ancillas freti
Famulantis undas patriae ad sinus lege.
Sosa. O Patria! dulce nomen! affectum rapis.
Submitte faciles Aeole in votum choros
Etesiarum. Patria! iam totas tenet
patria medullas. Ibimus. Mar. Quo nos vocas?
Sosa. Calderia patriae vela pandemus spei?
Cald. Graves trophaeis, patriae optati, rubro
Eviscerati divites spolio freti.
Sosa. Ibimus: hydaspis auream prolem Tigris,
Indique sobolem gemmeam, et totam libet
In Lusitanas vehere Gangetin plagas,
Zephyris adulat aura, stat miti mare
Crispatum ab ira: ventus obsequio venit.
At dum Vasaeus instruit ratem, dies
Laetis agatur iste festivus iocis.
Marchesius. Siluere fluctus Martis, et campo vaga
Desaevientis pressa tempestas Deae
Sereniore pace tranquillat metus.
Cald. Sors nulla longa est, mitior serit iocos
Zephyrus eodem, quo Notus saevit mari.
Brevis hora laetis tristia immutat: malum
Nullum perennat. nemo desperet suis
Meliora rebus, quando de iectum solo
Fortuna pressit: ille qui trepidus diu
Rati pavebat, dum supinatis mare
Iret procellis horridum, optatum sua
Tenuisse tandem vela Portunum videt.
Vas. Qui comminante grandinem campis polo
Gravidis aristis funera timebat, die
Reduce tumentes vidit aurata coma
Nutare spicas, Nemo, dum furvae polum
Rapuere nubes, astra desperet; potest
Redire pulsa nocte meliori comam
Implexus auro Phoebus. Humanos Deum
Audire gemitus saepe delectat, novo
Risu beandos. Ante fatales Dio
Sine Sole luces traxit, et metuens feri
Lupos Tyranni sparsit exleges comas;
Nunc influentem copiae cornu bibit
Beatitatem. March. Nos prius luctum pari
Comitata luctu turba, communes quoque
Plausus ciamus. Dulcius ridet, cui
Gemitus amaro fonte madefecit labrum.
Moderata durant gaudia. Est lusum satis
Parce fruendum sorte felici; nocet
Risisse nimium. Lacrimas risus parit.
Cald Disterminantur limite haud magno dolor
Magnus, voluptas magna. Vas. Iam lusum satis.
Instructa navis, vela ludibrium data
Ventis, et ira facilis aequorei Iovis,
Amorque patriae, et Sosae Imperium vocat.
Sosa. DIonis ora, nec semel capite meo
Defensa tecta, barbarae gentis iugo
Erepta valla, scena virtutis meae,
Et Lusitanae gloriae augustum Dio
Vale theatrum. Eleon. Posuit ad votum mare
Ferventis irae turbinem, molli iacet
Somno quietum pelagus, et tergus levi
Inambulatur Aeolo: suis tamen
Ventis tumescit animus, agitatus suae
Amore patriae. Fil. Non sumus populo sati,
Quem vel noverca genuit extremo sinu
Natura terrae, lacte vel pavit lea,
Aluitque Tigris: non sumus populo sati,
Quem vel colore noctis afflavit stygis
Atror, vel umbris animus innatus pari
Nigrore fontem tinxit, et tinxit genas.
Gens bruta nigra fronte simulacrum nigri
Ostendit animi. Sosa. Patriae arrident lares
Prae ditis oris Indiae? Fil. Et cursu natat
Celerante fluvius, donec undosae maris
Se reddat ipse patriae. totas vorat
Amor medullas, patriam, patriam volo.
March. Favete molles flebilis Iovis chori.
Cal. Iam dum Cocini tecta decrescunt, Amor
Accrescit animo; dum Indiae littus fugit,
Propior Iberus obviat. Vasaeus. Iam se Bonae
Spei marita sideri ostentant iuga.
Mar. Spes bona sub illo montis exspectat iugo.
Sosa. Exsuscitari domitor Undarum patris
Vasaee, nullus horror in mentem cadit,
Dum fervet aestus Nerei? Vasaeus. In Bonae spei
Versamur ora. Eleo. In Bonae spei quoque
Ora periclitamur. Vasaeus. Ubi spes est bona,
Quae fata Princeps metuis?
Eleo. Ubi spes est bona,
Causa metuendi plurima est. Vas Faciles ratis
Citat natatus ad Bonae littus spei.
Sosa. O Morte vita gravior! aerumnae parens,
Vortex malorum. Fil. Mergimur pater! o Pater!
Sosa. Utinam furentis nuper ad belli minas
(Vetuistis astra) sanguine explessem meo
Sitientis arma barbari. Mar. O quisquis Deus
Summos rotati cardines poli regis,
Et rerum habenas temperas, irae potem
Sepone fulmen. Calder. Lentus irasci Deus
Conde o rubentem dexteram. Vas In mortem vocas
Aeterne pelagi Rector; hanc animam super
Oro reserva. Sosa. Chara progenies, Patris
Nati levamen! Fil. O pater! natum manu
Iuva paterna! Sosa. Nate spes amplae domus;
Sosiae pyropus gentis! heu luctus patris!
Fil. tuum procellis exime o Natum pater!
Sosa. O astra, meruit, fateor, hoc meruit caput
Torti volantem fulminis flammam sua
Satiare morte; quamlibet tamen Sosa
Matura subeat fata, non subit Pater.
Parcite parenti. Testor has caeli faces,
Non fata trepidus fugio; sed natos amo.
Va. Indulsit undis Numen elatum caput
Inferre arenae; maesta sed comitum manus
Adhuc procellis ageres? an mersum caput
Praedam dedisti Nereo? an litus tenes
Viva umbra mortis? Fil. mai. O pater! Fil. min. Mater. Mai. Pater.
Eleon. O nate! miseram qualis ad matrem redis?
Sosa. Quo me Noverca fortium immitis virum
Fortuna redigis? fuimus. hoc superest mei;
Post evolutam Martio nimbo Dium,
Post barbarorum morte tumulatas minas,
Post gloriosum Martis edomiti decus
Restamus ossa gloriae, et famae cinis
O quisquis alto timidus undantis sali
Dedisse pinum, sorte contentus tua
Auras ferentes stringis, et remo legis
Propiore terras; vela ne spei explica,
Fragilemque in altum provehi ratem time.
Quae sorte turgent lina, lacerantur quoque.
Saepius adulans Zephyrus Aquilones tulit.
Felicitati quisquis adhibuit fidem,
Dedit et dolori. Magna prosperitas trahit
Magnum dolorem. Solis occasus novas
Parit tenebras: faustitas moriens graves
Luctus adornat: occidens longam dies
Protendit umbram. longus abeuntem dolor
Sequitur voluptam. Sortis humanae damus,
Exempla terris, questibus nati Duces.
O quem beavit Indus, aut famula Tagus
Natans procella, cuius in limen fluit
Flammis Achates, cuius in laquear abit,
Vel nata Oronte gemma, vel flavus Cilix,
Quae cumque possidebis, ut custos habe.
Fortuna quod donaverit, non est tuum.
Fuimus Iberi, fuimus! hoc quod est super,
Vix umbra nostri est. Scilicet potens Sosa
Invisus hospes limen alienum expetit.
Cald. Si rapta tantum mente volvamus, potest
Tetigisse corda luctus: at si quae rapi
Potuere pendas, magna naufragio seges
Crescit voluptae; biberit undanti sinu
Captiva Gangis spolia, et Indorum vada
Avida Amphitrite: biberit iratum mare
Pretiosa foenora amnium, immensas opes:
Illa tamen ira Nerei mitis fuit.
Tibi pepercit, coniugi, natis, mihi.
Potuit marito coniugem, natos Patri,
Ducique socios rapere; donavit. Gemis
Externa rapta, lege reddendi data?
Superesse gaude coniugem, natos, Sosam.
Sosa. Nimis heu! amaram gaudii venam ingeris:
Talem videre coniugem, et natos, pater
Timere poteram! Eleo. Nempe quo magis levat
Fortuna, lapsum metue graviorem. fero
Cervix Leoni maior in vulnus placet.
Marita turris nubibus pluvio caput
Vapulat ab Austro; fulmen Aemonias quatit
Rupes, minora innoxium transit iuga.
Sors in potentes robur exercet suum.
Sosa. Quid est, quod illa rapere cum volet, nequit?
Initia laeta claudit atroci exitu.
Peracta iam tragoedia est. Ducis Sosa
Exue cothurnum; pone personam: iubet.
Redire sors in ordinem: Moras trahis?
Iubet: obsequendum est, fata nolentes trahunt,
Ducunt sequentes. pone personam Sosa,
Exi theatro nudus, invisus, miser.
March. Quod non dedit fortuna, non rapit, sua
Repetit; in animos iure, et imperio caret.
Excîdere quidquid potuit, in censu tuo
Male numerabis. Infimo cubant gradu
Felicitates, creditrix si quas alit
Fortuna. Summus sorti, est gradus, nihil
Debere sorti. Mutuum fugit, suo
Quis quis beatus. Post inundantis sali
Exhausta damna, postque demersas opes,
Si animus superstes integer fluctu enatet,
Nil perdidisti. Rebus alienis cares?
Tuis beatus. March. Adde; si spes est super,
Nil perdidisti, contumax nondum comes
Spes nos reliquit. gaudii aurora emicat,
Et faustitatis Lucifer, dum spes micat.
Sosa. Sperare rebus possit ereptis Sosa?
March. Sperare solum rebus ereptis potest.
Sosa. Spes est inanis, nulla quam fulcit manus.
Mar Spes vera calcat arduum. So. Sed qua potest.
Mar nullus animosae impervius callis spei est.
So. Stanti. M. Et iacenti. S. An arduum pectus iacens
Superare tentet? March. Si cadat spes, est spei
Spes nova superstes. So. Parte qua misero Sosae
Spes ulla nictat. Eleo. Parte qua speras minus.
Sosa. Doce, o Vasaee, siqua spes miseros alit.
Qua parte fulsit? Vas. parte spes omni micat,
Quaese Tonante fundat, Abiectus vigor
Resumat animos: fata nos tuto locant:
Fortuna vires ipsa consumpsit suas
Tantum nocendo. post Erythraei maris
Spolia voraci mersa Neptuni sinu,
Qui te iuberet esse securum, Deus
Extentus almo brachia, et rigidae trabis
Mensura tristis, restat in messem spei.
Sosa. O qui profuso sanguine humanum genus
Tibi vindicasti Christe, qui pari geris
Paterna sceptra dextera, Sosam aspice,
Sosam rotantis vile ludibrium Deae,
Sosam sequentis fabulam aetatis; Sosam
Tot haurientem fata, quot video super
Vitas meorum. Perge quo callem nemus
Altum supinat: Spes bona ostendit viam.
Qui nil potest sperare, desperet nihil.
En laureas! en purpuram!
En Martis arma! ferte.
Rex. AIn', pyropum gentis Hesperiae sosam,
Et Lusitani generis immensum decus
Pelago redisse naufragum? Aul. Eversae rotae
Triste documentum. Rex Liceat affatu frui.
Sic illa fallax oritur, et cadit Dea.
Si Solis ortum sequitur oriendo, sua
Nece anteibit solis exstincti necem.
Quem nasciturus praevia aurora dies
Avere iussit, fronte tangentem polos,
Moriturus idem fronte tangentem solum
Iussit valere. Mae qui compto diem
Ferebat auro Phoebus exacta orbita
Tristem caducas mersit in noctem comas.
I, fide magnis, fide crispatis freti
Iocantis undis. Zephyrus arridet? Noti
Sequetur ira. Maria composuit sopor?
Furor excitabit. Falleris sortis levis
Venator aurae. Lenta cum venit, gradum
Animata pennis fulminis quando fugit.
Sed en severae sortis exemplum. sosa.
Sosa. Illustre Caphrum columen, et domitor soli,
Salique domitor, una reparandis via
Relicta damnis, pedibus affusum Sosam,
Comitesque clemens, coniugem, et natos vide.
Rex. Assurge; et animum corpori arrecto parem,
Paremque frontem sume; sed iuvat tamen
Audire casus. Sosa. Quae dolor tegi cupit,
Referre mandas. pareo iubenti. dolor
Sine me volentem regiae voci obsequi.
Rebus superbus prosperis, auro satur,
Saturque gemmis, marte servata Dio,
A Gange Victor Hesperum rursus Tagum
Visere redibam: Socia adhaerebat Sosae
Coniux, et altae liberi columen domus,
Sociaque turba: iamque cedentum India
Fugiebat oculos, lenis impulsu rates
Ferebat aura: credita est aurae ratis,
Cum fortiore tenderet flatu sinus,
Stitura arenae. Iamque lucebat Bonae
Spei ora, spesque mente pariebat novas,
Sed ora terminalis haec spei fuit.
Cum lassa Titan colla Pyroentis iugo
Solvere pararet, seque praecipitem dies
Ageret in undas, parva sordenti globo
Nubes serenas inquinat Phoebi comas.
Violenta nox insequitur, et trepidum rapit
Nubis volumen aethera. Ubi caelum perit,
Et Luna rapta, et conditae astrorum faces,
Agitata ventis unda venturis timet,
Tumetque pontus! irruunt una exciti
Maris Tyranni: turbo convolvit fretum,
Miscentur undae, non capit sese mare:
Ventis repugnat aestus, ac aestum retro
Ventus repellit; excidit temo manus,
Et vela transtris: omnis officio stupet
Typhis relicti, postque supremo datas
Preces timori, Nereo irato grave
Auri tributum pendimus: nullum fuit
Pretium pyropo, Iaspidi nullus valor.
Quaeque aestimabam, ut spernerem, fecit timor.
Suis carina nuda thesauris iter
Per arva Nerei molle sperabat fore:
Sed sortis ira non premit, nisi opprimat.
Utrumque fluctu navis alterno latus
Diverberata solvitur, tabulae crepant,
Aguntque rimas, nacta per rimas viam
Succedit unda: donec avulsas mare
Tabulas voravit. quanta! dicentem increpat
Dolor renascens. Rex Prome: qui clades suas
Referre potuit, citius auxilium tulit.
Sosa. Sinite dolores! quanta lamentis cohors
Insonuit omnis! triste documentum! mea
Volui procellis pignora, hauriri mari
Vidi sodales: pars tamen Lybicae data
Mecum est arenae. Forte maiori malo
Servata mecum; gravibus aerumnis modum
Nisi tua dextra statuat: o si quae tuas
Pietas medullas tangit, et miseri movent
Casus parentis, tende subsidio manus.
Ma Auxilia propera: qui tuam implorat manum,
Dux erat; honoris magna materies tui.
Rex. Non inserena Pleias, ubi forsan diem
Furata mundo triste nimboso dedit
Polo tributum, semper augustam teget
Solis Iuventam noctis alternat vices
Dies renascens; sortis inimicae rotam
Quies coercet. Illa cum volet, fugit,
Sed et redibit; turbine alternat gradus:
Ut avolat, sic advolat. Veniet dies
Sereniore lucidus Phoebi coma,
Qui rapta revehet. Mitte, quae pectus vorant
Virile, curas. Nos mali expertes licet
Tua damna tangunt. nostra, dum suas dolor
Infringit iras, tecta, Patronos lares
Una subite. Eleono. Quantus accedis Deo
O gemma Regum! vile qui caput levat,
Deum aemulatur; cetera hominibus pares
Reges, Deorum Numen accedunt prope,
Si quos sinistri deprimunt casus, levent.
Fil. I. Miserere Rex! miserere natorum pater!
Fil II. Miserere Rex! miserere Natorum pater!
Rex. Utriusque votis annuo. Matri, Patri,
Natisque pronus consulam cura pari.
Succede tecto. Regiae fores patent.
Vos in propinquo solvite timores lare.
Barb. Timete post trophaea quos rapax tulit
In alta ventus: gloriae augustus dies
Ut affluit, sic effluit. Mitis venit
Fortuna parvis. fulmina impendent iugis,
Abylamque toto vertice exstantem freto
Quamvis serenus, obviis tamen quatit
Nereus procellis. Ibat augusto comas
Radiatus igne nuper, humano Sosa
Altior honore; littore, et Eoo diem
Auri vehebat, sed priusquam cerneret
Votos Iberos, occidit mendax dies.
Sic ille atriis timidus in rotis puer
Solis vehendi cupidus in noctem cadit,
Dum lucet orbi: quique sub solis rotas
Gressum parabat Icarus, avitae decus
Extinxit undis gloriae. Nemo prope
Impune flammas hausit: accendunt quoque
Lucere quas putaveras. Fulmen diem
Mentitur igne, quo iugis stragem vehit.
Fortuna vitrea est, frangitur quando micat.
Incide pennas, quisquis ad solem volas
Inebriantis gloriae, et lapsum time.
Non bene calentem raperis ad Phoebi rotam,
Quicumque fingis cereo pennas litu.
Phaethon lupatos excute, impendent graves
A sole noctes: reprime sollicito timens
Tua vela fune, quisquis alludens mare
Etesiarum gratia incautus secas.
Quamvis quiescat unda, non desunt Noti,
Fortuna si quem blandior risu excipit,
Caperata perimit. Neminem immunem sui
Sic esse iuris patitur, ut quantum favet,
Tantum minari desinat. Levat? time.
Vertigo per praerupta gradientem occupat.
Sosa. Suspecta semper barbari est Regis fides.
Credamne? pendet animus arcanis vacans.
Serena frontis sidera, et amicus color,
Patensque laetos spondet eventus amor;
Sed cura pectus versat, et dubius timor
Animum flagellat; quid si adortus occupet
Incogitantem? quando non times, time.
Matura tunc pericula in caedes ruunt,
Cum non timentur. Ira se arcano licet,
Dum tempus obstat, pectoris sinu tegat;
At tandem in ignes exsilit. Mulcet manu
Hyaena laeva, dextera ut caedem inferat.
Non cernis odia? barbarus Rex est, cui
Nostram salutem credimus: certae necis
Suspicio subolet; providus mihi malis
Animus futuris angitur. favet? favor
Larva est furoris. fronte subsessor latro
Mendace velat odia. cristatum caput
Chelydrus herba condit. aptantur doli
Temporibus. illud metue, quod metuis minus.
Emmanuelis una non solum tibi
Agenda causa est. es pater, Natos pater
In praeparatum forte discrimen trahes,
Charamque coniux coniugem Potest Sosa
Credere salutem barbaro Regi suam,
Nequit maritus, genitor incautus nequit.
Quaerenda certa coniugi, et natis salus.
Sosa. Ades probate rebus in summis mei
Interpres animi, sortis extremae comes
Calderia, mecum profuge crudeles soli
Nigrantis oras, barbari fraudes Ducis
I profuge mecum Marchesi: saevi dolos
Praeverte Regis. Cal. Barbarum mitem vocas?
Sosa. Mitem ferocem nuncupas?
Marchesius. Sed qua probas
Ratione saevum? Sosa. Fraudibus,
Marchesius. Quibus? Sosa. Soli,
Vultusque nigri. Cald. Saepe sub frontis nigrae
Colore clausus pectoris candor latet,
Quem saepe pansae Regio amplexu manus
Produnt. sosa. Latentes metuo in amplexu dolos.
Mar. Qui se in favores explicat, nescit dolos.
So. Numquam innocentes anguis amplexus dedit.
Vasaeus. Raro patrandi sceleris obducta latent
Sub nube signa. lingua si fraudem premat,
Oculi loquaces, proditor frontis color,
Sollicitus oris nutus, ambiguo tremens
Sermone lingua criminis notas dabunt.
Sosa. Notas tenemus, anguis amplexu necat;
Favore ficto barbarus quando canit
Dolosa Siren, funus impendens time.
Ridere simulat dirus aliquando furor.
Notas tenemus. Cald. Regis amplexus tenes:
Et male paterno cedere e sinu petis?
Sosa. Suspecta timeo verba, suspectam fidem,
Quae tela cudat, video; dum placido silet
Tyrannus ore. Cald. Tela quae cuderet amor?
Sosa. Amor latenti tegumen obductus dolo.
Date vela rursus Aeolo, aut forti pede
Deserta mundi spatia, naturae ultimos
Calcate fines: omnis in fuga est salus.
Mar. Ergo benignum Aethiopis amplexum fuga
Deserere mens est? Regius num sic tibi
Amor est probatus? Eia perspectam fidem
Felix adora. Cald. Nam quid aggrederis miser,
Ludendus, exspes? Ecce per soli avia
Per clausa phoebo nemora, et aestivi canis
Adusta flammis arva vix lentes bene
Gressus trahemus: deinde quis tutum locus
Dabit recessum? Sosa. Pellor et trahor: grave est
Obstare, quando pellor et pariter nefas
Sistere trahentem. Fraudium pellit metus,
Trahitque coniux coniugem, proles patrem.
Luctatur intus animus; et quamquam pudet,
Iniussus arcem pectoris metus tenet.
Suspicio fraudis fraudibus sternit locum.
Vas. Vitare dum vis, praeda ne fias, cave.
Cald. Et quos recessus mente designas tibi,
Tuisque tutos? nescius sisti furor
Omnem nocendi semitam ulturus teret.
Sosa. Tutius aperto conferes hosti manus,
Quam te latenti fideris. Moram increpa
Amica turba, servit in fraudes mora,
Quaecumque [(transcriber); sic: Quaeunque] trahitur. Ma. Precibus infelix timor
Etsi repugnet; dabitur id tamen tuis
Dux magne iussis. Ibo quo sequi imperas,
Per utriusque sortis alternas vices.
Sosa. O chara amici pectora, supremum meis
Damnis levamen! Sortis excessit vigor,
Sed spes remansit: insequens forsan dies,
Quod prior ademit sortis adducet iubar.
Per obviantes ite fortunae minas,
Casusque mecum, prospera aversas genas
Dum sors reflectat. Cal. Sequimur in vitam et necem,
Habitate solis lustra penetramus feris,
Per mille rerum vortices, discrimina,
Casusque totidem, fata quo ducent tua.
Rex. Properatis abitum, gentis Hesperiae decus?
Plus dandum amicis fuerat: arbitrio meo
Si vestra starent acta, Coniux, et Pater,
Natique mecum gemmeos agerent dies.
Rogando flecti posse sperabam, preces
Dedimus in auras. Ultimum precor Sosa,
Agenda lentus statue; qua tutum est, gradus
In parte fige. hic otium certum bibe.
Qua parte quaeris esse securus, magis
Hac metue parte. consili e sede aspice
Animo occupatas sortis humanae vices.
Sos. Rex magne Caphrum, quantos extorres agat
Amor videndae Patriae, et mentem gravet,
Didici exulando. quantos in Iberos lares
Festinat animus! quantus approperat frui
Desiderato littoris Iberi sinu!
Dulce est amanti Patria Rex. Si meruit favor.
Si [(transcriber); sic: Sl] merita nostra, casus in vestrum in solens
Ne se revolvat verticem, nostro lare
Vivite beatos otio tuto dies!
Sosa. Favore Princeps imparem Sosam gravas.
Utinam daretur ultimam partem tuis
Referre meritis posse! sed cum deficit
Animum facultas, esse virtuti satis
Solet voluntas. Rex. Nimius in laudis meae
Serie laboras: facere quod velim bene,
Fortuna nostra est; vestra, reddendi genus
Non cogitare. Sosa. Esse non gratum iubes,
Cogisque. Rex. quisquis muneri vicem parat,
Dum recipit; est ingratus. Sosa. Ingratum voco,
Referre quisquis negligit. Rex Quisquis parat,
Aequare poste credit. Ut caperes dedi,
Non ut referres. Dona cupiebam dare,
Non fenerari mente qui facili capit,
Capiendo reddit: nimia referendi fibras
Cui cura tangit, arguit dantem. Sosa. Satis
Numquam futurus gratus est, qui non statim
Grates rependit. Rex. Quisquis accelerat nimis
Referre, grati nomen haud meruit viri:
Sed debitoris. Sosa. Vincor o Princeps tuo
Favore pressus: nulla quod virtus mihi
Meruisse potuit, munus agnosco. nisi
Superae benignum Charites effundant sinum,
Ut dona adaequent Regis, ingratum Sosam,
Natosque coges vivere, ingratos mori.
Nunc et favorum veniat in cumulum precor,
Ut Lusitanum vivus attingam solum.
Rex. Incerta sequeris. Si tamen id animo sedet,
I fortis anime, perque felices iocos
Indormientis Nerei, per et soli
Famulantis arva faustus Hesperii subi
Littoris arenam. Sosa. Filii vestrum patrem
Noscite: levamen unicum in tantis malis
Coniux adora. Eleon Quamdiu Princeps meos
Sanguis per artus bulliet, quamdiu piis
Vescetur auris animus [(transcriber); sic: animut] , in grates tuas
Linguam resolvet. Fil. 1. Alterum patrem colet
In te superstes pignus afflicti Sosae.
Fil 2. Morti dabamur victima, at per te salus
Reparata miseris. Rex. Ite, quo caelum vocat
Meliore digni sorte. Fil. 1. Tu Pylios dies
Excede vita. Fil. 2. Vive. Fil 1. Postremos tua
Pietas in orbes exeat. Fil. 2 Nomen tuum
Esse pietatis nomen addiscat Tagus.
Sosa: Verum est. latente fraudium immunem dolo
Se comprobavit. Magna maiestas viro,
Sed maior intus animus infractam satis
Fidem probavit. Iacta sed tandem alea
Citat morantes Ite progenies mea,
Matris levamen, dulce solamen Patris.
Avaritia. Morare? fraudes instruam.
En aureas catenas.
Genius. Felicitatis lux micat.
Timor. Est umbra faustitatis.
Genius. Beatitas! Timor. Cave! cave!
Genius. Felicitas. Timor. Caveto.
Fort. et Avar. Habet! tenetur. aureis
Sunt vincula in catenis.
Pars Secunda.
Genius solus Captus gemit.
Heu me! tenemur. aureis
Sunt vincula in catenis.
Non est corusco torquium
Beatitas in auro.
Piscatus Indi vortices,
Gangetidosque vitrum,
Damnum procellis extuli.
Mersi beatitatem.
Frustra latentis pallidus
Fossor beatitatis,
Profunda terrae viscera
Ligone pervagaris.
Non montibus Gangeticis
Felicitas sepulta est.
Sonante nulla volvitur
Felicitas procella,
Si quod per undas volvitur
Aurum, fugit per undas:
Frustra sequere. Montibus
Si quod latet sepultum,
Est mortuum: si hoc erues,
Animi erues Mephitim.
Rebus colorem defluum
Mortale tolle vulgus.
Torques honoris, in animi
Sors vinculum recudit.
Pars Tertia. Captivus abripitur.
Timor. Fuge, Fuge! Genius. Teneor.
Timor. Fuge, fuge!
Genius. Fugam vetant catenae.
Fort. et Avar. Procede sortis victima.
Genius. Quo me cruenta raptas?
Fort. et Avar. Ad victimantem acinacem,
Secespitam et secures.
Genius. Heu! quem cruenta pallidi
Libido tangit auri,
Hoc disce mecum: Qui volunt divites fieri, incidunt in tentationes, et laqueos.
Sosa. POst maria tot lustrata, quae toto procul
Eiecta mundo iuvenis aurato dies
Prospectat ortu, sortis humanae vices
Acti per omnes venimus, qua se levat
Suave nomen Spiritus Sancti plaga.
Eleon. O suavitati nominis utinam pares
Alat ipsa mores terra! Fil 1. Mi pater quies
Qua sede dabitur? debitum officium pedes
Iam destituro viribus lassi negant.
Fil. 2 Hic aegra pono membra mi Pater, negat
Infirmus animam spiritus Sosa. Superi! malum
Et hoc tueri cogor? Infelix Pater!
Quod nil meis prodesse, nec tristes queam
Levare casus! O mihi luce hac magis
Dilecta proles; nostra quemcumque exitum
Habitura sors est, pectore invicto pati
Assuesce: sera quamlibet, dabitur tamen
Sedes quieti. Fil. 1. Cur male relicti Caphres,
Piique blandae Regis elusae preces?
Quae nunc latebrae, quis locus miseros teget?
Eleon. Mi nate, tenuis restat in tectum via,
Comitare patrem. Sosa. Nate, quem tanta est mihi
Genuisse, tristis sarcina in humeros subi.
O fida socii pectora, et mecum malis
Exercitata nobilis Tagi indoles,
Si quem parentis tangit infausti dolor;
Auxilia nato praestet. Eleo. Ah! humeros dolor
Suppone natis. pondus acceptum sinus
Accede fili. March. Mitte, quam nati tui
Sollicita coniux Principis curam geris.
Eleon Facilis mei iactura.
Sosa. Macte animo! meam
Agnosco nunc te coniugem.
March, Nate, o meos
Humeros subito. Sosa. Ista spolia Orientis fero,
Isthaec secundo Marte defensa Dio
Spolia supersunt. Eleo. Magne Regnator poli
Miserere tandem, vultu et afflictam vide
Gentem sereno! parce, per si quid tibi
In Lusitana gente gratum unquam fuit!
Sosa. I prae Vasaee, praesidi si quid super
Caelum reservat, fundet auxilio crucis.
Vasaeus. O crux salutis an chora,
Spes una naufragorum.
Tot verberati fluctibus
Fatiscimus sub ictu.
Per tot sali pericula
Per tot soli furores
Raptamur, agimur, volvimur,
Simulacra viva mortis.
O crux salutis anchora
Spes una naufragorum,
Ni sustines, spes concidit,
Demergitur carina.
Filius 1. Quae monstra genitor?
Sosa. Nate, quid monstri vides?
Fil. 2. Fuge mater, heu fuge.
Eleon. Nate, quas larvas times?
Fil. 2. Suprema generi fulsit haec nostro dies.
Fil. 1. Pater, ad tyrannos venimus.
Sosa. Nati, heu! patris
Miseranda cura? quot mihi eripiunt neces
Pectus paternum? quem diem miser horrui,
Adest profecto rebus extremus meis.
Quo terga vertam? nostra iam metus mala
Vicere cunctos. Video perniciem mihi,
Et imminentem coniugi, ac natis necem.
Maesti parentis unicus, nati, timor,
Et casta thalami socia, securas specus
Hic in latebras oscitat. Dignum viro
Vos bellicoso capite consilium, et manum.
Placetne ferro obstare venienti? Omnes. Placet.
Sosa. Et barbarorum pellere furorem?
Omnes. Placet.
Mar, Sunt paria nobis arma, sunt pares maus.
Cald. Una est peri clis reliqua superandis via,
Repellere armis arma, vires viribus,
Manutque manibus Bar. 1. Paria pectoribus viri.
Aptate nervis spicula. Sosa. Hic si unquam viri.
Barbar. Ibera pestis, dedecus mundi ultimum,
Imbelle Lusitaniae vulgus; tuo
Nudum propino vertici telum. Sosa Tuum
Nostro hauriendum sanguinem ferro dico.
Barb. 1. O sol diurne, quaeque vigilantes choros
Triformis Hecate argenteo vultu praeis,
Haec praeteritis scelera? Tartessum tibi
Rursum propino sanguinem. Sosa. Rursum tuum
Lupis propino. Bar. 1 Ruite properate impetum.
Eleo. Miseros ab alto Rector o Superum aspice.
Sosa. Hac parte, et illa sustine infestam globo
Denso cohortem. Ba. 1. Totus in pugnam evola.
Eleo. Spes una rebus Virgo desertis veni!
Fil. 1 Quamvis per ossa serpat exsanguis metus,
Diuturniores nescit in moras tamen
Amor latere. mente natorum est nefas
Excidere patres: ignis occulti calor,
Etiam timore pectus oppressum excitat.
Comitare fratrem frater, et natos parens.
O parce: Fil. 2. Parce.
Eleon. Parce, per tui precor
Regis salutem: supplicem mitis rogo
Ne sperne Matrem. Si sitis ferri, nisi
Sisti potest cruore, feminea cadet
Cervix in ictum mollior. Bar. 1. Sistunt preces,
Et arma nondum visa percellunt fibras.
Sosa. Quid agimus? avocandus est armis puer
Ne quid tenellum peccet in amorem furor.
Sosa. O Nate! Fil. 2. Genitor
Sosa. Socia genialis thori.
Fil. 1. Ignosce Genitori.
Sosa. O mei generis decus!
Bar. 1. Mittantur arma: vincimur. Vestrae vigor
Infractus ille mentis, et vultus color
Fero cientis tela refringit manus.
Sosa. Mittantur arma, si prius dictis fidem
Iuratis. Barb. 1. Irin, Numen insessu premens,
Caelumque testis. Sosa. Arma mittantur manu.
Barb. 1. Salvete tenera nobilis Tagi indoles.
Iubar illud oris, plenus illecebris amor
Nostra involavit arma. Magnanimae notas
Spectate comites Indolis. Sed ne mora
Dies trahatur, ultima gentem Tagi
Adesse ripa, cuius in vultu decor
Simul et venustas spiret, ad Regem refer.
Sosa. Si mihi disertus ore facundo eloqui
Manaret amnis, impares meritis tuis
Grates referrem. Si tamen vestras lubet,
Audite grates. debiti cantus sonent.
Gens nigra vultu,
Amica cultu,
Gens grata Lusitaniae.
Miseros amatis,
Pressos levatis,
Gens grata Lusitaniae.
Nox est fugata,
Dies renata
Vestri favoris gratia.
Sed nox doloris,
Dies amoris,
Vestri favoris gratia.
Barb. 1. Ut mollis auri cantuum illusit sonus!
Sed illa volucris aemula canentis fides
Arridet usque. Sosa. Turbine implexo date
Ridere tot a plectra. Barb. 1. Iungatis choros.
(Musica barbaros recreant.)
Bar. 1. Satis est propinquo nemoris umbrosi diem
Lenite senio; regios nutus ferens
Dum redeat urbe nuntius. Sosa. Regis favor
A nemoris umbris, Regii in amoris diem
Nos evocabit. Barb. 1. Pronus afflictos levat.
Succede nemori: Sirius calor iubet.
At tu propinqua civium interitum refer
Venire clade; si Lares salvos velit,
Deosque patrios, coniuges, natos, focos,
Metus propinquos urbis ingressu arceat.
Nuntius. Hostile fines agmen Orientis metu
Premit propinquo. Rex. Nomen et patriam refer
Venientis irae. Nunc. Novus extremo Sosa
Gange, ac Ibero, robore, et ferro gravis.
Fortique comitum latera succinctus manu.
Rex. Infestus ille tela in occasum rotat
Potentis urbis? Nunc. Pectore et manu micae
Animosa virtus: ira virtutem adiuvat.
In te suprema patriae incumbit salus.
Rex. Quid otia nimis segnia furores trahunt?
Scelus anteverte, ne quiescentem occupet.
Ibo, et furori primus obtendam caput,
Armisque pectus. Siste. Non cautum Ducem
Inopina saepe damna momento premunt.
Volvimur eodem, dextera adversus pari
Mars reprimendus. Tardius iacta gravius
Ferit sagitta. exerrat in praeceps furor,
Si frena laxat, Siste, meditemur dolos.
Excutere telis arma si tentas, pari
Vim vi retundent. Si irruo, non obruo.
Et hinc sinistro sortis afflatu metus,
Et inde fertur: sive venientum agmina
Propino telis, sive subeuntes larem
Oculo benigno specto, discrimen coquo.
Moriantur: ite, patriae si quem salus
Amorque tangit. Ibimus laeti in necem.
Dummodo cadentes hostium cadens globus
Sua ruina condat: hic tumulus placet.
Sed ira fraudes induat. Magnum bonum est,
Simulata virtus tecta iam pietas dolis
Arridet animo. fronte dum ficta suas
Fraus mima partes sustinet; bullit nigro
Sub corde livor, ira, furiarum manus,
Et styx, et orcus omnis, et barathrum fremit.
Inventa fraus est; parta, iam parta ultio est,
Subire divo prosimas caelo domos;
Regis penates, artis annosae lares
Quicumque poscit; urbis augustae inclitas
Turres remoto Martis incessu colat;
Deponat arma; pacis in patriam venit:
Ulterius arma ferre lex gentis vetat.
Ubi ponet arma; pacis excipiam sinu.
Quem nempe Erinys obsidet, et ultrix quatit
Megaera flagro. Tacitus interea dolus
Eventa rerum spectet, et sagax suas
Tumultuoso ne quid exerrem impetu
Disponat artes fraudium, et fraudem tegat.
Nuntius. Hactenus eundi libera armatis fuit
Per tesqua venia; iussa nunc Regis vetant
Ulterius arma ferre. Vel gradum refer,
Vel arma pone infesta. Sosa. Vel gradum refer
Vel arma pone infesta. Lusiadum manus
Quid parva possit? Nunc Ire si ulterius libet,
Patent amica cuncta; suspectus tamen
Violens in armis civibus nostris Sosa est.
Ma. Parva cohorte mille terrentur? Nu. Novum
Nobis timendos fecit armorum genus.
Sosa. Anceps timore, vota quo dubium ferant,
Agor, speique quidquid est super, metu
Miscetur: Arma Marchesi, et Martis notas
Posuisse suades? Mar. Arma nos frustra tegent,
Cald. Nec protegenda viribus nostra est salus.
Precibus agamus. Eleon. Arma depones Sosa?
Depone natos, coniugem, socios, Sosam;
Victima furori barbarae gentis damur.
Vas. Si sit cadendum, viribus minor cadet;
Nec arma prosunt. Eleo. Arma si metuunt sat est;
Sperare tantum possumus quantum timent.
Arma precor, arma sobolis auxilio tene.
Ma. Auxilia lenta quaerimus. Em. Fil. Prolis pater,
Charaeque matris vertitur in armis salus.
Arma, pater, arma Matris auxilio tene:
Eleon, Site tuorum tangit affectus Sosa,
Gravemque pronis rebus in lapsum studes
Tuere natos: arma quam diu geris
Sperare donas; arma cum ponis, iubes
Spes exulare. Em. Fil. Genitor in manu tua
Nostram salutem condimus. Quamquam patre
Iubente natos dedecet metus, tamen
Exsistit ultro corde labefacto pavor.
Barb. Age arma pone, non vacat vanis diem
Mactare verbis; rumpe suspectas moras:
Officia lenta regium in graves citant
Animum furores. Sosa. Tempori cedam. Cal. Via
Haec una restat brevia per compendia
Salutem emendi. Ma. Cede El. Quam metuo, ut tibi
Quidquam supremo tempore hic prosit labor.
Tenuisse cupies arma, quae properas dare.
Va. Triste ominari parce. Rex quidquid iubet,
Necessitatis iura praesentis quoque
Leonora poscunt. El. Nostra quam fragili salus
Commissa ligno est! maius extremo tumet
Metu periclum, bullit in fluctus mare,
Strident procellae, mugit adverso Notus
Aquilone pulsus, nubit Oceano polus,
Et tu relicto fluctuas clavo? fretum
Emoliuntur Aeoli insanus chorus;
Et robur addis Aeolo? antennae gemunt;
Ventoque vires sufficis? cedo malis.
Nil femina audet, So. Lacrimas tantae preci
Darent vel hostes, cogimur tamen ultimae
Necessitatis lege. Barb. 1. Quid dubio moras
Sermone trahitis? tesqua regressis patent,
Domus ferarum: at arma si ponas, patent
Potentis urbis cardines. Mar. Mitis dedit
Exempla mentis barbarus nuper Caphrae
Monarcha gentis. Ele. Quo trahis coniux, eo.
Sosa. Deliberatum est. arma Gradivi notas,
Omnemque Martem pono: securum iubet
Amica Regis gratia, et gentis favor.
Mar. Nil est timendum; pacis in patria sumus.
Cald. Accipite Martis arma, queis nuper Dio
Asserta paci, totque Lusiadum globi
Sceptro rebelles poplite didicerunt Tagum
Curvo vereri. Sosa. Regio imperio Sosa
Parere promptus arma depono. Barb. 1. Pedes
Succinge pennis Aeoli, moram increpa,
Oculisque primus regiis arma exhibe,
Nos lentiore ruta permensi gradu
Gradus sequemur. So. Sequimur ad nutum, praei.
Pars tertia. Curis infestatur.
Fort. et Mis. Curae voraces vultures!
Et pectorum catastae!
Genius. Eheu! dolor doloribus
Succedit. Mis. His avari
Iuste premuntur legibus:
Non assequi quod optant,
Omnes. Lex haec avarum corripit;
Non assequi quod optat.
Rex. IAm capta sese retibus miscet fera,
Venabulumque sponte venantum induit.
Et ipse, et una gentis invisae comes
Plagis tenetur. Anime, quid frenos premis?
Simuletur ira, tempori aptari decet.
Quamvis timentis vix sciat furor tegi,
Tamen tegatur. tutius saevit furor
Amore tectus: odia vindictae locum
Professa perdunt. aspice ut multo gravis
Squalore vultus umbra vix hominis tegat.
Heroa gentis capita Lusiadae, mari
Iactata turba, tabula collectae tatis
Vos tandem arena sistit, et portu beat.
Subite portum pectoris; tuti meo
Pendete collo, placida quo sedet quies,
Quem saevientis ita non turba Noti,
Nec Terriquassi Regis alternus furor.
Sosa. Unice cadentis lucis assertor mei
Tutela capitis. Rex. Supplicem a genibus manum
Aufer, meosque potius amplexus pete.
Et vos reliquiae naufragae magnae domus
Parvi clientes, dulce solamen Patris,
Maestaeque Matris gaudium; Iuvenes meo
Pendete collo. Laudis hinc nostrae seges
Crescet, dedisse naufrago sedem Sosae.
Eleon. Rex paria superi pretia pro tantis tibi
Meritis rependant. Sosa. Gratiae tuae trahunt,
Sequimur trahentem. Rex. Famula servorum manus
Tardas citatis demite obsequiis moras;
Ornetur altum columen, et turbae capax
Immane tectum spatia diffusae domus
Arcanae retegat, cuius auratae trabes
Sudare marmor onere peregrino docent.
O multa pelago, muta sitienti solo
Perpesse Princeps! Teneo bellacem manum,
Et Martialis capitis augustum iubar
Datum est videre! fulminis tortas tui
Nuper procellas trepidus, et capite minor
Dione metuit Aethiops: hinc te super
Caerulea ponti regna, terrarum super
Spatia, curuli nube subvectum polo
Miscere fama visa: nos tantum Ducem
Vidisse, multum; plurimum tamen iuvat
Opem tulisse. Sosa. Censui adscriptum tuae
Laudis nepotum id sera posteritas canet,
Iacuisse nosmet ludicrae sortis pilam,
Per te stetisse rursus: et quisquis mea
De gente surget nobilis ab avo nepos,
Trahere a favore sanguinem tuo sciet.
Cal. Nos turba vilis, triste ludentis iocus
Soli, salique: cuius in tumulum Tethys
Laxavit ora saepe, quam torvo Leo
Sepelire rictu nisus est, cui et Tigris
Ferocientis oris in rabie ultimum
Tumulum paravit, pacis in avitae sinu
Tandem sedemus. Rex. Vecta puniceis volet
Laetitia bigis: obviam occursu cohors
Tenera salutem patrio ritu paret,
S. Rex magne grates, digne qui mundum regas.
Fil. uterque. Rex magne grates, digne qui mundum regas
Mar. Auguste Princeps, digne qui vastum rotes
Aeternus orbem; maior optatis fuit
Gratia, verendam dexteram Regis semel
Tetigisse labris; quando nunc aulae iubes
Nobis patere cardines, tuae simul
Arcana reseras mentis. Intueor doli
Immune pectus. gratiis cultam domum,
Sedem favoris. Rex. Ite, iam fores patent,
Simul subite pectus, et Regis lares.
Tigridis ut iras innocens agnus subit.
Rex. Res est sub ictu, venit in plagas fera.
Ades ense prompte miles, officio impiger,
Manuque firmus; certus odiorum ordinem
Dispone mecum. fronte simulata iuvet
Texisse fraudes; pars in obsequium Duci
Impende curas, arma pars forti cape
Peregrina dextra; tela sepositos petunt
In vulnus hostes, ensis affinem ferit,
Ensis ab Iberis proprium in vulnus datus.
Recipiat enses hostis, ut calidos suo
Cruore foedet. Surgite, infraudes voco.
Hinc in latebras ferte furtivi gradum,
Hinc excubate. laeta festivos agat
Choros iuventus. Editor festi prope
Spectator adero: mox ubi pulsa dabo
Tellure signum, fida Gradivi manus
Erumpe latebris. irrue in scenam ocius,
Chalybemque stringe patriae ultorem tuae;
Expelle regno monstra, quae nostros metu
Animos flagellant: praeda, quae remanet, tua est.
Sed tege silendo foedus arcanum doli,
Dum te latebris evocet coeptus chorus.
Eleon. In quas voluti filii aerumnas gravem
Vix trahimus animam! finis alterius mali
Gradus est sequentis: nostra dominatu premit
Capita Tyrannus: sortis inimicae furor
Saevit, iocatur, ludit, illudit, necat.
Aliquando tandem saeva fortunae manus
Iram refringes: tuque, qui facili venis
In supplicantum vota subsidio Deus,
Eripe furori: nam quid afflictas malis
Animas moraris? quid malo longo breve
Negas sepulchrum? damna quae miseri putant,
Sunt vota nobis. cladibus tamen decet
Animo subesse: finge te damnis parem
Genuina proles. Em. Nube quas densa minas
Texit pavoris ira Fortunae, gravi
Elisit ictu: pulsa tempestas diem
Sereniorem protulit. Eleon. Nullus dies
Sine nube lucet. quando moritura face
Incuret atrum noctis umbrosae sinum
Permensus orbem Cynthius, lauda diem,
Didac. Fessos quietus Regis excepit sinus,
Post damna blanda pacis optatae quies:
Post maria portus, post tenebrosam picem
Noctis, serenum Cynthii Orientis iubar.
Eleo. Quis portus, aut quod pacis exottae iubar?
Didac. Quod rex propinat. Eman. Vehitur in portu ratis
Nostrae salutis. Eleo. Saepe ludentem ratem
Ad saxa torquet aura, quae placide vehit.
Eman. Sperare Mater nuperi Regis fides
Meliora mandat. El. Arma, quae incautus pater
Concessit ultro barbaro Regi, fidem
Non pollicentur. Did. Arma quid Regem iuvent?
El. Laesisse voluit, arma qui petiit prior.
Ema. Meliora spondet comis affatus, modus,
Orisque blandi Charites, oculorum iocus.
Eleo. Mendace nempe toxicum scypho datur,
Mihi pectus arma rapta sollicitant metu.
Eman. Pietas inermes esse securos iubet,
Vix inter arma tuta: cum metuit, fidem
Servare nescit barbarus; dempto metu
Mente pietatem combibit quamdiu pares
Faciunt timendos arma, in ambiguo est salus.
Eleo. Quamdiu timendos arma fecerunt, salus
Aliqua micabat certior propria a manu;
Nunc ab aliena dextera in stipem venit.
Didac. Felicitatem quaerimus, sive haec stipe
Seu merce veniat, veniet optanti gregi.
Eleon. Praesagus utinam semet errore in suo
Illudat animus! arma sed pectus vorant,
Arma data Regi barbaro. sed si metus
Errore ludor, proderit, nati, tamen
Mentem paratam gerere supremis malis.
Didac. Praecepta teneo Mater, et menti insero.
Em. His obsequentem commodo mentem parens.
Rex. Excogitatae fraudis instructus locus,
Parata scena est Iste nunc labor manet,
Exserere foetos fraude numerosa sinus.
Talenta quando regia, et rutili grave
Gangis tributum nostra depositum tegunt
Tecta advocetur: Editor scenam instruo.
Animis adeste, macte virtute o viri;
Tantum favetis patriae, quantum novis
Monstris nocetis. patrio quantum lare
Abesse quisque busta Lusiadum petit;
Tantum repellat. Agite; succedit fera,
Vultu dolus tegatur. Hesperii Sosa
Decus triumphi, Phoebus in laetum diem
Explicuit aurum crinium, et parem meo
Scenam theatro, gestit explicito tuae,
Meaeque gentis gaudium, et Iuvenum choros
Spectare vultu: dabimus in votum choros.
Sos. Mitte ista princeps studia, quae praesens dies,
Nec res, nec usus poscit, aut miser Sosa.
Rex. Mittantur ista: Serviani Scenae choris:
Age laeta misce turba saliares iocos.
fit Saltus.
Rex, Ad arma miles, arma res, tempus vocat.
Exigite regno monstra terrarum luem,
Pallentis Orci filios, pestem soli,
Caelique virus. So. Parce. Rex Quid genua tenes?
Removete miles. Didac. Parce:
Eman. Mi genitor iuva.
Eleon. Miserere Princeps.
Rex. Tartari extremi lues.
Sosa. Per si quid astris, si quid est carum solo!
Rex. Quid spes inanes corde decepto foves?
Non audiere. Verba meliorum audio.
Eleon. O Magne Princeps.
Rex. Principis nomen vocas?
Eleo. Miseris benignum.
Rex. Vestra quod dirum facit
Perfidia. Didac. Parvo sanguini.
Eman. Innocuo patri.
March. proli tenellae parce.
Rex. quam vestris dolis
Pridem imbuistis? Cald. Innocens femina.
Rex Sosae est;
Est Lusitana. Sosa. Stemma per Regis precor.
Re. Frustra. Vas. Per arcem mentis excelsam tuae.
Rex. Nolo. Cald. Per animi sceptra
Rex. Nolo. Sosa. per tuos
Olim nepotes. Re Nolo. El. Per Regis manum.
Rex. Nolo. Em. Per altum Regiae frontis iubar.
Rex. Nolo. Didac. Per astra.
Rex. Scelere quae pridem tuus
Pater impiavit? nolo. Sosa. Per Regis pium,
Clemensque nomen. Re Nolo. Quid frustra prece
Tentatis aures? Ite, feralem luem
Exigite ferro. Sosa. Finibus regni procul
Si nos repellis, arca miserorum unicum
Saltem levamen detur. Rex. Hoc nolo quoque:
Praedam arca nostro militi optatam dabit.
Saevite. El. Saltem pignori parce! o scelus!
Sos. O cara patri pignora. Vas. O factum impium!
Crudele, dirum, barbarum! Mar. aeterna dolus
Palude dignus Rex. Pestilens linguae probrum.
Bene est; revixi; pectore excedit timor,
Quem mihi cruenti generis invisi Duces
Armis ferebant. Tuta iam votum tenes
Securitatis patria, expulsi gemunt,
Per quos timebas: desine instantem Tagi
Trepidare chalibem: teste depulsus polo est,
Quicumque in armis patriae excidium tulit.
Chorus. Eheu quanto turbine nostras
Lubrica versat fortuna vices.
Sosa. Hic insolitis flebile carmen
It erate modis, memores lapsae
Toties sortis. Chor. Mersa profundo
Pectora luctu geniale vetant
Fundere carmen. Sosa. Repete assuetas
Turba querelas. Haec hora tuos
Patitur luctus. Chor. Per tam variae
Taedia sortis saepe petitam
Prosperitatem nusquam aspicimus.
Timido luces, trepido noctes
Gemitu implemus. Quando illa dies
Ultima nobis sesta, rotanti
Sorti extremam proferet horam!
M. Miserande Princeps, quo vagum?
Vas. Instant timores, urget a tergo furor,
Nec ulla spes a fronte melioris micat
Usquam salutis, Fata sic miseros premunt.
Sos. Quid huic malorum accedere aerumnae potest?
Periit vetustae gloriae augustus dies,
Rebusque raptis omnibus, spes unica,
Arma periere: tu quoque extremus peris,
Si qui petivit saepius, novo potest
Perire casu. Eleo. Patria! Tartessi vada.
O male relicta patria! quis nunc me Tago
Vivam reponat? Sos. Nulla sine gemitu dies
Nascetur unquam! nulla sine fletu cadet!
Habet hoc severae sortis incertus favor,
Variis paratus casibus casu interit.
Mar. Numquamne Divi luce tranquilla frui
Miseris licebit! ulla nec spes est, fore
Maeroris ante limitem, quam funeris!
Vas. Sed reliqua late temperant vices mala,
Tandemque cessat ira, quae diu fremit.
Hiemem sequentis gaudia aestatis premunt;
Nimbosque Phoebus; Caspii cessat maris
Tyrannus aestus; ponit Orion minas,
Et contumacis Aeoli furor cadit:
Unus doloris, unus hic sortis furor.
Numquam remittit. Vulnus insanabile!
Quod una fecit, altera accumulat dies.
Cald. Fortuna saeva, fortibus semper viris
Noverca, quidquid rapere potuisti Sosae,
Rapuisse cerno. Sos. Solus at post tot mala
Mihimet supersum: quin novercalem exeris
In me furorem? tolle me: si sum meus,
Plurima supersunt, quae tuam effugiunt manum.
Me tolle, tortae victima hic cadam faci!
Did. O care genitor. Sos. Linquite o nati suo
Patrem perire funere. Em. O miserae pater
Spes una prolis! El. Quid agis? aut quis te dolor
Trahit in furores? So. Columen afflictae domus,
O casta coniux; lumen exstincti patris,
O chara soboles! frusta naufragii mei
Miseranda socii turba: vel sic vos tamen
Posse intueri maximum est Sosae bonum.
Hic imminente rupe ubi specus oscitat
Iterate fletus: flere nunc tantum iuvat.
Nil est perenne; labimur
Premente sortis ictu.
Fortuna versat aleam,
Iactamur, et rotamur
A sole honoris in mare
Delabimur doloris.
Sed Sol cadens in aequora
Moriente nocte surgit;
Sors nostra solum pertinax
Non erigit lacertos.
Nil est perenne: labimur
Premente sortis ictu.
Sosa. Succede rupi, planctibus
Nostris patet caverna.
Ut est in auro toxicum,
Aut anguis est in herba:
Sic crusta fortis aurea
Multum tegi malorum.
Demite colorem defluum
Ostrique, fasciaeque.
Ne side sorti: decipit;
Te deprimit levando.
Felicitas sequentium
Est ansa tot malorum.
Pars Tertia.
Fort. Sic ludimus. Mis. Sic ludimur.
Fort. Roto cuncta. Mis. nos rotamur.
Fort. Promitto Solem. Mis. Nubila
Solem brevem sequuntur.
Felicitas sequentium
Est ansa tot malorum.
Fort. Imo Parens sum. Mis. Novimus.
Te sum parente nata.
Me non amatis Miseriam?
Matrem cavete sortem.
Mar. Periimus o Calderia! praecipita fugam.
Periimus! urget hostis. ah dixi parum.
Furiatus urget orcus. Cal. In fugam Sosa
Converte gressus; omnis in fuga est salus.
I profuge: quaere, si quid abscissum solo
Natura vomuit; nullus in terra amplius
Tuo tegendo vertici locus patet.
Sos. Heu liberorum sanguinem! di. Iuva o pater.
Sos. Leonora Tigribus pabulum hoc uteri decus
Mater tulisti! liberos genui pater
Feris vorandos! Saeve dominator freti
In nos profunde monstra caerulei maris,
Et rigida quidquid infimo Tethys sinu
In fata gestat. Ema. Rursus o pater, fera
Monstra in ruinam tela distringunt. Did. Neci
Mater paramur alteri. Eleo. Tandem venit
Toties cupidus mortis extremae dies.
Vas. Fuge Sosa peltas hostium. hic fuga decet
Consulere rebus, nulla dum superest salus.
Barb. I. Perime, trucida.
March. fuge, fuge in latebras Sosa.
Barb. II. Perime, trucida. Eleon. Perime.
Sosa. Sed natis patens
Patrique parce. Eleo. Perime.
Barb. I. Capientem improbo
Lacessit ore capta? El. Cui lucrum est mori,
Lacessere hostem capta capientem potest.
O mors doloris una solamen mali!
O mors doloris una relevandi modus!
Confugimus ad te, dande placatos sinus.
Transadige ferro pectus. Bar. In mortem ruis
Pertaesa vitae? Vive, cui vita est malum,
Fatumque votum. Morte qui poenam exigit,
Nescit Tyrannus esse: cupienti mori
Concede vitam: vivere volentem neca.
Sosa. In haec reservor? astra vos saltem Sosam
Respicite. Ba. Ferro spiritum inimicum exspues.
Sosa. Inermis hostis esse non potest Sosa.
Barb. Inermis arma fraudium gerit Sosa.
El. Perimite; cupimus: Sola mors votum meum est:
Celerare sueti funera, quid agitis moras?
Barb. Non morte ut una funerem, moras traho.
El. Mors una tantum perimet: en pectus patet
Magno paratum vulneri; ferrum imprime,
Ut male morantem spiritum tandem exprimas.
So. Quo quo innocentes filios? Di. Pater! Pater!
Em. Iuva innocentes o pater! Ba In altos trahe
Nemoris recessus. Sos. Socia Lusiadum manus
Sosa relicto profugis? Barb. Abripite ocius:
Deripite tergo, quidquid extrema super
A sorte restat. Eleo. Barbare, et vitam rape.
Sosa. O aestuantis lacera fortunae pila!
Semel profecto premere felices Deus
Cum coepit, urget: hos habent magna exitus.
Barb. Deripite spolia, iuris est vestri Sosa.
Vasae. Imbellis anime! gentis in probrum tuae
Prodite Vasaee, siste: trepidantem retro
Gradum revolve, qua tenebrosis nemus
Gemitum cavernis gentis Hesperiae premit.
Comes pudende! tumida per maris freta,
Per aestuantes morte caerulea vias,
Per tesqua caelis obvia, audaci polis
Minata rupe culmina, et arenas cane
Aestiva adustas semper infesto Sosae
Fato obstitisti, victus extremo malo
Fugisse gaudes? praestiti officii piget?
Redi Vasaee! pabulum feris datos
Redime Sodales si licet; sinon licet
Forsan perire funere licebit pari.
Pulchrum est cadente comite, pro comite parem
Ambire mortem. Siste iam fugae est satis;
Redi Vasaee, teque pietati refer
Male derelictae: vidit imbellem dies,
Cernat animosum.
Cal. Quo meas lacrimas feram?
Ubi has tenacis exspuam vitae moras.
Ubi Sosa? Coniux, liberi? an morti dati
Saevo leoni pabulum, aut Tigri iacent?
Vas. Imbelle, vecors, turpe, et infandum caput,
Et par Vasaeo Marchesi; nulla satis
Scelus eluendum morte! quid anhelum fuga
Praecipite adurges spiritum? fuga prior
Si lapsus animi excordis exemplum dedi,
Prior reverto: sequere redeuntem, prius
Timidum secutus. Ma. Vah pudor! fortis vigor
Hic ille mentis? nulla, dicebam, tuo
Me latere vis avellet. Exemplo fides
Isto probatur? anime si vivis, tibi
Si per calentes gutta Tartessi meat
Venas cruoris; redde subductam fidem.
Non est virile terga fortunae dare.
Te redde socio: saepe sublimes facit
Ruina mentes: casus attollit viros.
Redeamus anime: cumque moriendum semel,
Moriamur illo, quo sosa moritur loco:
Duce moriente commori virtus docet:
Redeamus anime.
Cald. Tesqua repetamus: datum
Miseram leonum dentibus praedam Sosam
Rictu eruamus; vel pari fato nocens
Fundatur animus: levius est probro mori,
Mar. Moriamur una, levius est fatum malo.
Cald. Aude, age Vasaee; Marchesi; faustos potest
Fortuna adhuc nos facere, miseros non potest.
Sed hem propinqua saxa lamentis sonant.
Cald. O Sosa! Sosa. Supini, desides, et vix viri,
Ludibria turpi nostra potuistis fuga
Animare socii? Ma. Sero nunc tandem pudet!
Sed recreat animos funeris victor Sosa,
Coniux superstes, liberi erepti neci.
Sosa. Fortuna credis? detriumphatae Sosa
Domitor Dionis, ille quem senex dies
Iuvenisque cecinit gloriae prolem, Sosa
Ego sum. Timete posteri! mundi vices
Numquam stetere prosperae. quidquid potest
Semel evenire, discite exemplo meo
Semper timere Cal. Laeta sic nostris quatit
Fortuna pennas casibus; quemque edita.
Locarat arce siderum, celeri trahit
In ima lapsu. El. Rupium arentum iuga
Inter cadendum est. melius! [(reading uncertain: page stained)] ah melius chalybs
Hausisset ima viscera. Sosa O vitae meae
Spes una coniux, liberi, et fortis comes!
Nunc, nunc recurset pectori tandem Deus
Unica salutis ara, quam vix dum prece
Tetigistis unquam. El. Sic decet miseros loqui.
Sosa. Sic facere El. decuit ante. Sosa. Nunc sero decet.
Eleon. Dilata pietas Numinis vultu procul
Reici meretur. Sosa. Ultimis pietas malit
Expressi, saepe Numen in votum trahit.
Ele. Expressa pietas, nulla pietatis nota est.
So. Sed sit doloris. El. Serus est nimium dolor.
Cum iam cadendum est. So. Aure dilatos quoque
Pius dolores patria excepit Deus.
Eleon. Excipiat ergo sceptra qui torquet poli
Lamenta nostra; sique patronam preces
Merentur aurem, morte luctantem diu
Resolvat animam: tuque quae miseros tenes
In morte vita, rumpe fatorum moras.
Lux vilis ista est, redde cupientem neci:
Mors sola portus So. Parce iam coniux precor.
El. Tyrannis est, vetare cupientem mori:
Concede mortem Numen, et vitae eripe.
March. Ignosce fatis, ne sit haec pietas scelus.
Ele. Quisquis precari funus extremum vetat,
Crudelis ille est. Sos. Interim poena est mori.
Eleo. Quando voventi venerit, donum fuit.
Vas. Remitte Princeps. El. Fuimus: hoc non est meum
Vasaee nomen: Principem pridem exuit
Fortuna. Mar. Sed non exuit mentem advoca
Animum priorem, pectus antiquum excita:
Magno prementes pectore aerumnas doma.
Sos. Resiste; tantis in malis vinci, malum est.
Em. Destituit animus membra mi pater; fames
Erodit ossa, sanguinem exsiccat sitis.
In mortem adurget utraque, et sitis, et fames.
Breviore nuper licuit et salo, et solo
Perire fato; Victima at nondum polo
Matura visa, lucis hoc pretium tulit,
Diu interire. Sosa. Nostra dum pendet fame
Salus premente, chara sociorum cohors
Aptate fidas lugubri officio manus.
March. Utinam liceret sorte meliori tibi
Praestare faciles iussum in officium manus!
Vetuere superi! sed iuvat vel sic tamen
Potuisse miseri iussibus Sosae obsequi.
Sosa. Ego propinquo nemore postremas dapes
Fami levandae congeram: siquas tulit
Annosa glandes quercus, in cibos paro.
Non iam paratu mensa peregrino tumet,
Nec bibitur auro Bacchus, aut gemma latex,
Ex quo sinister sortis afflatus docet
Artem dolendi. discere incipio miser.
Quod evenire posse credebam iocum.
At nec rogatur aureo in scypho latex.
Sed fons negatur; nulla me Assyrii fa mes
Molestat epuli: poma vel glandes date
Amica nemora; poma vel glandes vicem
Nectaris edemus. Em. Genitor infelix! abis!
Emmanueli basium extremum apprime.
Iam nox suprema oboritur, et dubius dies
Oberrat oculis; ferreus mortis rigor
Invadit artus. Sosa, Vindicem mortis cibum
Mi nate quaero El. Quaere; nos morti interim
Rapiemur esca; nostra iam pridem gravi
Urgetur anima spiritu; infesto gelu
Corpus rigescit: Marchesi extremum precor
Natis, mihique suffice auxilium manu.
Hic in propinquo membra ponemus specu
Numquam levanda. Quid meos retines sinus
Manusque nate? cassa praesidia occupas.
Mar. O triste nimium Principi obsequium! ultimum
Ducere in sepulchrum. Did. Poplites subter labant,
Pedemque fallit trepida dubitantem via
Eleon O nate Matri summus, ac serus dolor.
Mar Debilis anhelum spiritum pulmo trahit:
Defecit animus; lux obit, corpus solo
Exanime lapsis viribus fessum cadit.
Cald. O dulcis aetas, dulce et infelix onus!
Quid os lacerto stringis, aut vultum premis?
Propera Vasaee pendulam vitam labris
Revocare gelido latice, morientes genas
Dum sustinemus frigidi venti flabro.
Succurre rupes, abditos tellus sinu
Retege liquores. Si Deus miseros vides,
Si sancta pictas vindices tangit polos,
Totoque numen omne non caelo excidit;
Gemino patescat latere discedens humus,
Argenteoque flumine auxilium fluat.
Serimus in auras verba. quam facile cadunt,
Cum Numen urget, floreae aetatis dies!
Quam fragile fallax divitum perit bonum!
Induta rebus tutior parvis quies.
Felix secunda quisquis evectus rate
Lenocinantes mente non avida bibit
Faventis aurae Etesias. Numquam modum
Servant eundem prospera: extremus favor
Sortis, furorem sortis extremum trahit.
Ut nimius aestus solis accendit polos,
Dirasque calidis nubibus parit faces.
Aut dormiente Nereus quando iacet
Unda quietus, fluctibus sese parat;
Sic blandientis aura cum sortis favet,
Nocet. quiescit? integrat vires. iacet?
Restaurat iras. elevat? lapsum parat,
Sed bem! liquentes unda garritus citat.
Faves benignum Numen extremis malis.
O dulce manans rupe de secta liquor!
Propera medelam funeri.
Marchesius. - - - - o luctus graves!
Vicere nostra iam metus omnes mala,
Fortuna vires ipsa consumpsit suas;
Nec si velit nocere, quo noceat, habet.
Cal. Miserande Princeps, luctibus sate o Sosa!
Seu tu maritus esse, seu malis Pater?
Sosa Quoscumque luctus afferes, veteres feres,
Eloquere: faciunt damna securum ultima.
Quin ipsa tanti pervicax clades mali
Siccavit oculos; quodque in extremis solet,
Periere lacrimae.
Cald. Heu! flebili letho occubant
Nati, parensque. Sosa. sequere post natos Pater,
Post occubantem coniugem Coniux Sosa.
Matura poscis fata, post omnes cades,
Fiesque generis funus extremum tui.
In hoc ferarum stabula penetravi, et nemus,
Quaesitor orbus glandium, et pomi Sosa;
In hoc beatus glandibus onustus redi
Trina ut viderem funera, et trinam necem
Viduus meorum? Sic parum fueram miser,
Nisi in dolores hic quoque extremus meos
Cumulus veniret. Vas Statuit aeterna Deus
Id lege, sors ut aspera veniret probis.
So. Sequere cadentem coniugem, et natos pater.
Dehisce terra; pande properanti viam
Manes ad imos: Uxor et nati iacent,
Uxor reposcit coniugem, nati Patrem:
Et his, et illi redde me. Virum fugis
Mors timida, fortis feminae, et pueris! fugis
Mori volentem? Solve luctantem diu
Membris adesis spiritum. Subita licet
Nunc Parca venias, tardior voto venis:
Aurem querelis commoda extremis Deus,
Humana iusto fata qui nutu regis.
Quid innocentes parvuli in caelum rei
Peccasse valeant? Siqua debetur mihi
Scelerum expiatrix poena, de caelo tona
Nec deprecantem fulmine eliso expia:
Suspendis ignes? explico pectus: feri,
Feri volentem. Iustus aliquando dolor
Si pauca peccet, dignus est venia tamen.
Frustra querelis temporis moram increpo;
Date mihi reliquias funerum, infelix date
Videre pondus: lacrimis adhuc abest
Pars magna nostris. Vas. Lacrimis tuis venit
Pars magna Princeps. cerne num species tuae
Sit prolis ista, aut coniugis vivae iubar?
Sosa. Leonora! March. Reliquum vocis absorbet dolor.
So. Nati! Cal. Reclinat languidum in latus caput.
Funusque trino funeri accedit novum.
Sosa Heu cecidit altae columen eversum domus!
O dulce pignus! o decus lapsae domus!
Genitoris o spes vana, queis demens ego
Lauros parentis bellicas, annos patrum
Omnes precabar, funere extincti iacent.
Sic ad reversum pignora reditis patrem.
Haec illa facies igne sidereo micans?
Hic ille vultus flammeum intendens iubar?
Sic ad parentem natus ex voto redit?
Sic et revisit coniugem coniux? Ego,
Ego vos peremi liberi, et coniux: ego,
Ego interemptor ille; qui magnae procus
Sortis, parentem et filios morti dedi,
Dum vana venor. Spiritus altos gere
Dominare tumidus, quisquis aut lauro comas,
Aut nectis auro; generis et laudum ordinem,
Et spem Nepotum subita sors telo ferit.
Ego testis; ignes Nemesis in avaros agit,
Sequitur tumentes ultor a tergo Deus.
Sic scena mundi clauditur. Luctum date.
Chorus. Heu quam vanis pascimur umbris!
Dum nos magnae vota fatigant
Sortis avara.
Sosa. Heu quam vanis pascimur umbris!
March. Quo felices nascens vidit,
Vidit miseros moritura dies.
Sosa. Heu quam vanis pascimur umbris!
March. Quidquid in altum fortuna tulit,
Ruitura levat.
Sosa. Heu quam vanis pascimur umbris!
March. Sublime potens; felixque tene:
Vertitur uno rota momento.
Sosa. Heu quam vanis pascimur umbris!
March. Mergitur illis, queis vaga lusit
Navis in undis.
Vertitur uno mare momento
Sosa. Heu quam vanis pascimur umbris!
March. Male [(reading uncertain: print faded)] pensantur magna ruinis.
Gravior lapsus incubat altis.
Sosa. Heu quam vanis pascimur umbris!
Discite, si quos solio famae
Locat ambitio, populosque super
Ire superbo iubet incessu:
Discite, si quos recreat blandi
Aura Favoni, non continua
Nube immunes sperare dies,
Nimis heu! vanis pascimur umbris!
Fatuae sequimur flammae errores,
Verasque faces patrii caeli
Spernimus. Ibit, qui nunc medio
Nitet axe dies noctis in umbras:
Vigor aetatis senio cedet,
Vel Rhadamanti praecoce fato
Ibit in urnam. Nihil aeternum est.
Ubi purpureos Helena hortorum
Rosa lemniscos aurae explicuit,
Vix visa cadit. Nimis heu! vanis
Pascimur umbris!
Fortuna bonam saevior urget.
Si quae stillam dedit ambrosiae,
Pleno cyatho fel dabit. Eheu!
Nimium vanis pascimur umbris!
Si quae explicuit gaudia Zephyrus;
Quae pone subit, complicat hora.
Fortuna bonis inimica viris,
Longum faustis invidet aevum.
Et tamen eheu! pascimur umbris!
Dicite tandem, quos fata Sosae
Eversa monent, dicite, paria
Nos fata manent; quamdiu vanis
Pascimur umbris.
FINIS. Bis data Vienna Austriae Anno 1643.