POESIS LYRICAMachine-readable textAvancini, NicolaiNicolai AvanciniXML version, markup prototype, December 1999Susanne MussmannmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/avan1avancinilyrica.htmlavan001.jpgavancinilyrica.xmlavan1/jpghtmlWien: i. Blaeu et A. Harttung, 1670
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
3 December 2003Susanne Mussmannmarkupnew TEI header
NICOLAI AVANCINI
E SOCIETATE IESV
LYRICORVM
LIBER PRIMVS.
AD FERDINANDVM III.
IMPERATOREM.
ODE I.
Eius animi magnitudinem in rebus desperatis memoria Nordlinganae victoriae excitat.
ESt cura caelo digna, regentiumFovere Sceptrum; quosque ferociaHostilis ambit, vel protervusSollicitat calor imperandi,Fasces tueri. Sunt tua NuminiFERNANDE, cordi regna; nec arduoMinora bellorum tumultu,Ludibrium mele pressa SuecoMarti iacebunt. Providus aetherisSic ordo sanxit: Cum furor AustriamLassavit, et Bellona saevisImperium cinerare flammisiam iam paravit, protinus advolantPortenta caelo: Praelia BalthicisUtcumque saevitura ab antrisConglomerent inimica tela;In te minantis turbinis impetumRetusa frangent; seque tumentiumFervor procellarum quietiRestituet, generosioreFerro repertae. Si tua te iuvatPericulorum saepe ruentium.Exempla, Bellonaeque nisus,Et furias revacare menti;Ister loquetur saepius hostiumInsanientum sanguine decolor,Lycusque, calcatisque lateRhenus aquis, trepidusque pressaRipa Visurgis. Qua patet ImperiCircus, tuorum linea duciturConstans triumphorum: ultimoqueMateries numerosa laudumNarraris orbi. Sed mihi vellicatNoerlinga mentem, qua stetit AustriaeArena virtutis, salusqueImperii. Meminisse fas sit.Bellona, saevae Balthidos arduumEmensa pontum, fata QuiritibusSuprema Germanis parabatVandalico properare ferro.Late minaci surgere vidimusCampos arista, et Marte sub aereoMessem Gradivi impune passimBarbarico fluitare motu.Licentiosis ante volatibusGrando fremebat plumbea, missiliArmata letho; quam ruinaeImperii, gemitusque retro, etMentis Tyrannus magnanimae timorPallente vultu, vulnera, funera,Caedesque, stragesque, et dehaustiExcidium populi subibant.Quis tunc, timendum pectus aheneisAeratus armis, depopulantibusObiecit hastis? quae paratumFuneribus meditata - campumVirtus ferocis fulmina VandaliVictrix subegit? quae domuit manusBelli procellas? quod volantemCircum equitum peditumque nubemRobur paternis finibus arcuit?Eheu! pudendi Martis acinace,Et indecora caede fususImperii iacuisset orbis;Ni FERDINANDUs dira minantiumVexare turmas impiger hostium,Vastis fatigato ruinisImperio decus arrogasses.Pro! quae iacentum strata cadaverumNoerlinga vidit! quem tibi VandalusCampum retexit! cum fugaciAnteiit sua fata cursu.Quantis Gothorum sanguine decolorIstri procellis infremuit Thetis!Quanto flagellavit tumultuRhenus aquas, geminumque littus;Cum fusa duro Marte cadaveraMisceret armis, signaque volveret;Et scuta scutis, tela telis,Et galeas galeis feriret.Tempestuosi sic male conciditProcella ferri, quidlibet impotensSperare; ni praesens favoriAustriadum sua tela NumenOppignerasset. Quae tibi MartiumTunc dextra robur pectoris indidit,Stat usque constans, et GradiviAustriaci comitata bellum,Metit triumphos. Indue pristinasAUGUSTE vires, insuperabiliTonante fultus: quo GradiviSigna feres, trepidabit orbis.
AD FERDINANDUM III.
IMPERATOREM,
Cum adhuc Hungariae Bohemiaeque Rex bellicam expeditionem susciperet.
ODE II.
Vaticinium Victoriarum eius.
VEntura lustris posterioribusEdico vates. Huc age marmora,Huc aera civis: FERDINANDOHic memorem strue fama pilam.Nam quis superbae dignior arduumSubire molis pegma, vel aureoSpectari in arcu, sive ahenaClaustra. Semiramiosve murosMavortiali straverit impetu,Seu Sarmatarum cornua fregerit,Thracumque Lunas, presseritqueUno Asiam Lybiamque Marte;Quam tu, Austriorum maxima CaesarumFERNANDE proles? Te puerilibusCunis reclinem barbarorumFusa super posuisse castraAvita Virtus Austria dicitur;iam tum decoro pulvere MartiosFoedare vultus ambientem,Et teneram solidare ferroIn bella dextram: Tum quoque basiisAd arma natas per galeam genasLibasse, Sol gentis, Rudolphus,Et gladio clypeoque parvasAptasse vires. Cresce rebellibus,FERNANDE, dixit, cresce ProponticisTerror procellis, et tenellaExcidium meditare dextra,Exercitata pectoris aegideOlim movendum, cum gravior manusIncumbet armis, et tiarasFronte super radiabit auro.Tunc belluosus Xanthus, et aviiRipae Scamandri, ThermodoontiiHebri tumultus, Bosphorusque, etArgolicis Achelous undis,Thressusque, et audax Bistonius tuosMordere fraenos discet, AchaicaServire Tethys, CaspiumqueAustriacam trepidare dextram.Tunc et nivali prodita Caucaso,Aut fusa saxis de BorealibusArma edomabis praelioqueConcuties Rhodopes sub antrisPudenda Martis signa Othomannici;Lateque prae te castra fugaciumAgens Getarum, non decorisTergora vulneribus notabis.Tu fulminantem sub MareoticoFulgore Bessum non reparabiliDamno fatigabis, premesqueIndecores Mahometis aras.Sed ante stragi Bistoniae tuusPraeludet ardor, pro patriae focisPer pila et hastas, perque scutaAustriaco superanda Marte.Tumultuosi turbine sulphurisObiecta franges castra rebellium; etVinci reluctantis LutheriPosteritas male fida discet,Quid Marte possis. Milite nam tuoInsanientis Pergama TaenariDemolieris, perfidisqueTempla diu famulata sacris.Haec ille. Sed iam temporis orbitaEvolvit aevum, quo tua fervidoFERNANDE ferro dextra terretSuppositos pedibus Tyrannos.Pavete vinctae compede Cyclades,Thracesque, et audax Brennus, et insolensArmis Gelonus, Vandalique, etQuidquid habet furiarum apertusIn bella Avernus. iam manus igneaSe FERDINANDI in fulmina concitat.Haustura gentes, iam solutusHinnit equus, violansque freniLeges, in hostem praecipitat gradus.Pavete: quo se volverit impetusCalentis aestus, in ruinasFulmen aget, sonitumque ferri.
AD ALEXANDRUM VII.
PONT. MAX.
ODE III.
Ut decernat Immaculatam Conceptionem
Beatae MARIAE Virginis.
QUi Vaticano, Maximus Arbiter,E colle terras imperio regisCaelumque, ALEXANDER, caducaePraesidium pietatis; audiVocem tuorum. Qua iuvenem vehitora Phoebum, Turca frementibusInsultat armis; qua senex SolHesperium cadit in cubile,Molitur Anglus funera: qua diesUtrinque spectat dissidio pariOrbem diremptum, busta mundiAfer agit, cineresque densat:Qua se Bootes torquet, et ArcadesLentas adurget, Moschus et insolensScythes, Gelonorumque MavorsSarmaticum lacerant vigorem.Quemcumque mundi Sol videt angulum,Illo laborat navigium PetriFessum procellis, ultimamqueBella fremunt minitata cladem.Quisquamne tandem terminus impiumAestum Gradivi sistet, et inditoFrangens reluctantem lupato,Excidium prohibebit orbis?Vocanda caelo est, iam toties soloFugata Pax. Decerne, quod alligetIratum, ALEXANDER, Tonantem, etDetineat grave fulmen irae.Decerne sancta lege: DEI ParensVixit veneno libera patrio;Labisque primaevae parentumInnocua, in geniale crimenNon venit. Hoc te vilior aspiciPlebs orat: hoc te, qui propior DEIAris Sacerdos adstat; hoc teImperium rogat; hoc paterniFERNANDUS haeres nominis; hoc PaHoc Gallus; hoc et quos SapientiaLauris coronat; queis TiaraeFronte micant, celebresque mithrae:Ecclesia omnis supplice, poplitiAffusa sacro, te prece postulat:Dic: Gurges haeredum, nepotesCum traheret pater in ruinam.Mundi cadentis vulnera VIRGINEMNon sauciarunt. O quis honor DEOHinc exprimetur! quanta MATRIGloria Virgineae, TibiqueCantanda seris fama nepotibusNascetur olim! quanta fidelibusToto orbe sparsis, quanta RomaeLaetitiae seges emicabit!Sed (quod bonorum summa) PropontidemQui turbat hastis, quique AquilonibusMovet tumultus, qui cadentisSolis ab Hesperio cubili,Aut primo ab ortu praelia disseritMars inquietus, praelia sopiet.Sic auguramur! cum DraconemVirgineo pede subiugatumPronunciaris, nil poterit DracoEnervis Orci, qui hactenus impiasFlammas Avernali cavernaOrbis in excidium profudit.Exinde puro Pax niveis poloInvecta bigis gemmea saeculaReponet, et mundo redibitCana fides, niveique mores.
AD B. V. MARIAM
DEI MATREM,
ODE IV.
Cum Augustissimus Romanorum Imperator
FERDINANDUS III. Eius Immaculatae Conceptioni Statuam in
summo Urbis foro Viennae poneret, eique sese devoveret.
MATER, augusto redimita Sole,Cui verecundo pudibunda cornuLuna se flectit, famulumque plantis Subicit ignem:Cernis, ut vasti dominator orbisPoplite affuso tibi FERDINANDUSSupplicat voti reus, et perennem Dedicat Aram?Hic perennanti rediviva saxoColla, serpentis grave pondus atri,DIVA conculcas, onus et Draconis Grande minaris.Hic Leo tritus gemit, et colossoAtterit dentes, Basiliscus atroTortilis giro sua sponte subdit Toxica plantis.Ante communi temerata culpa,Exulis primi vitiata pomoCredita es paucis, Erebique sceptris Colla dedisse.Nunc vetat Caesar male fluctuantemInter undantes pereuntis orbisDicere ardores iacuisse, et ulla Labe profanam.Scilicet nondum per inane CaeliCynthiae pernox vigilabat ignis,Cynthius nondum sua vestiebat Sidera flammis:Nec suos Adam temerarat ausuImpio dentes; tibi quando NumenSubdidit mundum, genitrixque visa es Digna vocari.Scilicet magni solium TonantisDedecet primae geniale noxaeCrimen, et tantam rigida gravari Lege parentem.Egit hoc Caesar tibi FERDINANDUSFusus ad saxum, positaque lauruVerticem acclinans: Mihi, Virgo, dixit, Criminis expersAudies semper: tibi regna subdo,Sceptra, fortunas, populos, coronas,Filios, memet; tibi dedicatum Accipe munus.Hactenus genti populisque CaesarVixerim; posthac tibi militaboServus. hic sceptrum, hic diadema pono, et Frontis honores.Audiant gentes: meus ille diciDesinet, quisquis crepitante flammaVel Rubum credit potuisse cingi, Nec tamen uri:Vel sacro extensum Gedeonis agroVellus haud ullo violari ab imbre,Tota cum circum pluviis maderet Area stillis:Nec tamen nullo temeratam ab igneVIRGINEM credit potuisse flammisEripi Inferni, solidamque mundo Stare ruente:Vel putat mersam pelagi procellis,Quando communi tumulatus undaNerei toto latuit profundo Naufragus orbis.Austrius quisquis cupiet vocari,VIRGINEM dicat sine labe puram,Quae malum prime geniale noxae Sola triumphat.Sic vovet Caesar, vovet et ViennaCaesarum nutrix, famulumque quidquidAustriae subdit caput, et verendum Nomen adorat,Ergo te VIRGO, meliore quisquisSpiritu vivit, veneretur expersLilium spinis, foliisque puram in Irida sparsis.Te puer molli labio, et puellaGratia plenam canat, ante primasTemporum cunas, refluique caeli Ante recursus.Sacra dicaris Domus, hospitalisNumini, puris laqueata gemmisQuam profanati genialis orbis Nesciat ira.VIRGA Iessaeo generosa floreAudias; magni Solium Tonantis,Et Thronus puro Salomonis auro Semper amoenus.Terra dicaris benedicta, floreFertilis campi; cui VirginalesAnguis in sulcos fugiat venena Spargere culpae.Innocens VIRGO Speculum canaris,Cui suam Numen speciem sub umbraCarnis impressit, speculumque toto Pinxit amore.Celsior sed dum supereminenteCernis, o VIRGO, famulam ViennamMarmore, et pressae pudibunda calcas Cornua lunae;Austriam prona, bona VIRGO, fronteAspice, et magni pia FERDINANDIAure materna, facilique vultu Suscipe vota.
AD SERENISSIMUM
LEOPOLDUM
HVNGARIAE BOHEMIAEQVE
REGEM.
ODE. V.
De optima regnandi forma.
NOn legum cumulus, non rigor, aut metus,Non frontis species semper amabilis,Non ridens labium, non NUma, non Solon,Non praecepta Lycurgica,Non sceptrum Assyrium, non dominantiumPersarum cydares, non fremitus ScythaeServant Imperium. Non nimis acria,Sed nec mollia PrincipumSint praecepta nimis. Molliter impera,Qui flectis populos: acriter increpa,Si vis imperiis addere vim tuis.Regnum molle nimis, perit;Et crudele nimis, seditionibusInternis agitur. Nolo NeronicoTorqueri populos imperii iugo.Civis lege sub aereaOppressus, genium contrahit asperum,Et mores rigidos. Ut violentius,Excussoque solo erumpit in aeraIgnis, qui premitur nimis:Sic quamvis genii nobilis, indolesArctari impatiens, cum premitur, dolet;Tum fervet rabie; denique, quam diuMolem gesserat, excutit.Aurati radius vel diadematis,Vel sceptri species, vel lateris color,Vel fulgor Solii non bene convenitCum dura in populos manu,Quae labente magis fulmine saeviat,Et ferro et facibus; quae iugulis necesSemper parturiat; quae tonet horridoSemper supplicio, et reosAeque ac innocuos morte remuneret,Et consanguineo funere misceat.Cui fulget solium, mens quoque fulgeat;Et clari diadematisIn vultum veniat pulchra serenitas.Immites animos, vulgus inaestuans,Plebisque indomitae pectus, amoeniorFrontis mitigat area,Et risus facilis. Sic Leo ferreosClathros dilacerat, seque benigniorCedit blanditiis. Quod nequiit furor,Hoc clementia comparat.Sed nolo residem dexterae inertiam,Nolo mollitiem. Saepe ferocibusLuctandum ingeniis est, quibus aestuatMens in civica praeliaPlebeiusque furor: quae melioribusSi tentes studiis fingere, vincerisCordis duritie, et ludibriis probosVulgi mobilis objicis:queis quo plus studeas, plus noceas quoque.Ergo sit facili in fronte severitas,In risu gravitas, emphasis in iocis,Et. constans animi tenor.Hac RUDOLPHUS iit: Non mihi, dixerat,Uni nascor iners, sed populi bono:Nec claudi patiar: me sinite obviosAmplexus dare civibus,Hac ALBERTUS iit, fortis aheneosUnes per cuneos rumpere semitam,Et ferrum manibus vulneris arbitrumExercere per aemulamObstantum rabiem; nec minus AustriisPromptus sanguineos tergere SolibusArmorum fremitus, et rigidos trucisVultus ponere Achillei.Hac se belligerae Mars AlemanniaeEt mundi domitor CAROLUS orbitaDevolvit, Phrygio non minor AustriusBellator Telamonide.Seu vectus pelago Gadibus Africam,Europenque Asrae iungeret, et mareCalcaret dominus, Bistonis improbumAudax fundere sanguinem:Seu Victor saturum Myrmidonum neceIn pace ablueret fulmen acinacisRefractis furiis, seque amethystinoSoli fingeret aemulum,Largus blanditiae, parcus acinacis,Parcus militiae, pacis amantior,Orbis praesidium, gratia civium,ianus nominis Austrii.Hac FERNANDUS iit (semper amabileO nomen superis!) aeque AVUS ac PATER,queis mitis facili in fronte severitas,Et clementia serioIn vultu micuit: seu temerariaArcerent Stygiae iura superbiae,Et belli fremitus, et miserabilesCasus Marte retunderent;Quos vel Parrhasiis Ursa Trionibus,Vel Danis vomuit terra paludibus,Aut ignobilibus rusticus insolensArmis duxit in Austriam.Seu pulchra cilium lege serenitasUtrique opprimeret, regnaque pectorisOcculta regerent arte, benignitas,Pax, clementia, gratia.Hac ibis LEOPOLDE: huc patrii trahitExemplum generis. Non reses indoles,Vel torpens animus, vel decorum tibiEst ignara ferocia.Vix natus, patrium dicere sanguinemEbullisse puer, seque tibi gravesInclinasse mitras, et facilem suiVirtutem puerilibusInserpsisse togis. iam tibi PannonesInflexere genu, seque BohemicaAugusto capiti Laurea miscuit;Et se purpura RegioAffixit lateri; iam diadema teGermani Imperii postulat, et suisArridet radiis, iam sapientiamEt mentem Austriacam stupent,Qui te conspiciunt. Sic LEOPOLDE teExemplis patriis indue, et exereVirtutis specimen, mitia fulmina,Clementemque ferociam.
AD SERENISSIMUM
LEOPOLDUM
HUNGARIAE ET BOHEMIAE
REGEM.
ODE VI.
Ut imperet suaviter et fortiter.
Quisquis secundis Imperii ratimDynasta felix ire Favoniis,Fluctusque tranquillos iacere.Et placida populi quieteGaudere gestit; queis DEUS imperat,His ille terrae legibus imperat.Cui norma regnandi est ab astris,Sorte reget meliore gentes.At numen una fronte sereniusIndulget orbi lumen, et imbribusTerras superfusas inundat:Fronte pari recreat, feritque.Non ille, quamvis caeca licentiaMortalium sese inferat aetheriTu mens, Gigantaeoque belloInnocuis violenta pubesInsultet astris, semper acinaceUltore saevit, nec nocua manuElidit ignes, flammeumqueOre vomit iaculante fulmen:Non ille semper stat gravida superiudex severus nube, nec arduaIn funera et clades acutoDextra riget metuenda telo.Sed parcus irae fulmina comprimit,Lentusque flammas volvere, vindicemSuspendit ignem; ac ultionisLora manu breviore tractat.Crudele regnum mole ruit sua;Constat paternum: quoque suaviorEt vultus et sceptrum gubernat,Hoc niveo magis exigunturPhoebo Calendä, depluaque aureoFelicitatis sidera munerePacem reducunt, pulveremqueEuboicum revocant in annos.Nil subditorum exulcerat acriusIn bella mentes, quam Ducis asperiImmitte sceptrum, civiumqueIn iugulos grave fulgur ensis.Oppressa libertas fera suscitatIn arma dextras, qui minus imperat,Plus impetrabit; quique cogit,Ille minus populum movebit.At nec remissis legibus addecetFraenare gentes. Nec nimis asperaSint sceptra Regum; temperatoNec pietas careat rigore.Impune crimen crimina germinat,Serpitque labes, cui tenerae nimisManus medentur: fons futuri est,Praeteriti sceleris medelaNeglecta. Vires tempora noxiisHerbis ministrant. sit rigidus favor,Rigorque clemens, cum veneniDamna sequens nihil auget hora.Cum perpetratum flagitium novaeEst causa noxae, supplicium manusNe lenta tardet. Qui nocentemNon perimit, nocet innocenti.Terrere, non est semper atrocitas;Nec semper est clementia parcere.Utrumque miscendum est. MachaonQuale ferit, simul / medetur.Hac arte Reges saecula prorogant:Hac FERDINANDUS sustinuit PaterCaesarque mundum, quando regnaiustitia et Pietate flexit.Hac tu, paternis non minor artibusLUIDPOLDE regna; votaque patriaeVirtute adimple, dum reponisiustitia et Pietate Patrem.
AD SERENISSIMUM ARCHIDUCEM
LEOPOLDUM GUILIELMUM.
ODE. VII.
PANEGYRIS.
DIceris olim Mars Alemanniae,Et Galliarum terror, et UrbiumVictor rebellantum, et Visurgin,Et Rhodanum, Legerimque magnisLassasse bellis, atque Ararin metuTurbasse ferri: Sequana te canet,Et Rhenus, et Mosella, et Ister,Teque Lycus LEOPOLDE seroTranscribet aevo, non superabilemArmis Achillen, et memorabiliLoquetur auro; te tuorumFama canet senior Nepotum.Dicere, quantus moenia ruperisMavors ad Ipras; quantus in obviumHarcourtium fulmen rotaris,Et rigido Cameracum in aereEvisceraris: quam tulerit tibiDonkercha palmam; quo LieleriumSudore victum; quo MenenaeQuo steterit Gravelinga bello.Nec te silebit grande opus AustriiMardika Martis; nec famulariaRocroya subiecisse quondamColla tuis, LEOPOLDE, signisNimis dolebit; Quin sua proniusCessisse Brugae moenia, et arduasDixmuda turres, et CapellaAustriacam timuisse dextramGaudebit olim: nec sibi GallicumFraenum Bogurgum, nec sibi LiliaRhetelium desiderabitMagne tuo, LEOPOLOE, ferroNuper subactum: quin tua SymbolaCortracum amabit; sub tua procidetVexilla Flander, deprimetqueBelga suos tibi sponte muros.Sed illa laus est maxima Principis,Cum Marte possis plurima, plurimaClementia servare, et aequiNutu animi studioque pacisCives tueri. Sic geris impetumMavortialem fortis acinace;Ut non remittas lora mentis,Nec rigido nimis ore fulmenStringas severus: Nec violentia,Nec ardor irae estinguit amabileFrontis serenum; nec superbaNube tumet cilii theatrum.Vultus amicis vocibus assonant,Vocesque caeli risibus aureamBeatitatem proloquuntur,Et genii moderatiorisTestantur aulam. Sic Patris indolesAugusta natos occupat, et suosMores refingit; sic LeonesIn soboles animos refundunt.Talis serenis Solibus aemulusFERNANDUS olim melle beatiusSpirabat aevum; sic rigebatiustitiae metuendus ense,Ut lenitatis semper amantiorPer ipsa sonti vulnera parceret;Magis verecundi pudoris,Quam rigui cupidus cruoris.Hinc consonantum gratia temporum,Amica pacis saecula melleosAnnos trahebant; hinc olivae,Hinc placidi micuere Soles.Sic tu frementes ingenuo minasExtinguis ausu. nam melius iubet,Qui melle iussa, et liberaliImperium comitatur auro.Hinc te sagatis miles amoribusUltro est secutus. Nempe fides Ducum,Et ira constans, impetusqueHoc precio bene comparatur.Hac arte ductae in magna periculaIvere turmae: hac miles in obviosFuroris ignes, hosticamqueImpavidus ruit in procellam.Te teste quivis vincere, vel mori,Per asperati fulmina praelii,Martisque ferventis tumultus,Per proprii pluviam cruorisAmavit ultro, nec puduit tuiPerire causa. At tu quoque cum tuisArdore eodem vel perire,Vel furias penetrare MartisVictor fremebas. Nam quoties equoIn arma primus, primus in aereumCampum irruisti; nec cruentiFerrea diluvies GradiviStitit volantem? nec rigidum geluStrinxit tuorum pectora, queis facesFacto ingerebas, aemulumqueIn studium facilis trahebas.Hac miles urget praelia; qua praeitVis imperantis. PraecipientiumExempla plus urgent in ausus;Quam tubicen, tonitruque vocis.Novere Belgae. Cetera supprimoMomenta laudum, posterioribusNarranda saeclis, queis canerisPraesidium LEOPOLDE Flandri,Columna Regum, gloria Caesarum,Corona stirpis, gentis et AustriaeFirmamen, et Martis propago,Et fidei, patriaeque fulcrum.
AD PRINCIPES GERMANOS.
ODE VIII.
De bello Germanico, pro pace.
EHeu, pudendi fabula saeculi,Sero Nepoti non sine lacrimisCantanda quondam! quo furentumTheutonidum rapit ira ferrum?Non est honesti haec prodiga sanguinis,Nec digna vestro nomine TheutonesVirtus, sarissarum caloresIn proprias animare caedes.Utcumque Turcas, aut Scythiae vagasGentes subactas, signaque AchaicoIllata ponto, et funeratiCastra Getae labefacta MarteAudire mallem; nec MarathoniamLaurum inviderem, nec Mareotida, etHebrum, Methoneosque saltusTheutonico cecidisse ferroVates tacerem. Nam procul ArtacenFumasse busto, et sanguine BosphorumManasse, Bizantique turresFulminea occubuisse dextra,Pridem decembres diceret ad focosVictor Geloni miles, et aufugamScythen, reluctantemque BessumTheutonicos tolerare fraenos.Sed heu! nocenti parcitur; innocensSanguis sititur. Barbara NoriciNil tela mucrones fatigant:Et gladios, toties cruoreTinctos cytharum, Thyssagetum pudetPulchris phalanges rumpere nisibus,Cretamque raptam, CycladasqueNon humili reparare bello.At insecundo Marte AlemannicosEnses suorum in viscera civiumAut caeca regnandi libido,Aut aliis supereminendiCupido mersit. Parcite, PRINCIPES,De subditorum vulneribus sitimPotare vestram, et parcioreExcidium prohibete ferro.Utcumque vilis verticis est cruor,Est indecorum fundere. GloriaeSi tangit ardor, appetitumTemperies moderata frenet,In inquieto fulgura gloriae,Non in sereno, quaeritis aequore.Ipse appetitus eminendiNocte viam tegit ad coronas.Ferrum in suorum mergere viscera,In innocentes vertere fulmina,Natare tabo, civiumqueRura cadaveribus replere;Evertere urbes, busta coloniisInferre, caedes irreparabiliDensare damno, patriosqueSternere agros, segetemque agrorum,Hoc Regiumne est? scilicet editoMagnus locavit vos solio DEUS,Libidini ut vestrae liteturVulneribus, necibus, ruinis,Bustisque Regnorum? Ah melius nitetAugusta caeli forma, sereniorCum fulget aether, ac amoenaLuce dies radiatus intrat:Quam cum fragores fulminis intonatTonitruorum murmure saevior;Et convolutum nube caelumFulminea strepit a procella.Timenda Regnis iam satis hactenusEst imperantum visa potentia:Amoenitate enubilateTandem animos, ciliumque frontis.Scissam tot armis inviolabiliFirmate rursus nexu Alemanniam;Metuque bellorum repulsoRursus amor pietasque regnet.Non ista Regum est gloria, purpuramFuso suorum tingere sanguine,Aut apparatu praeliorum--Absumere opes, animamque regni.Non ista Regum est gloria, purpuramCometae adinstar spargere, caedibusReplere passim urbes, suisqueCum populis sepelire regna.Non ista Regum est gloria, scribereLeges sepulchris, aut morientibusMale imperare, aut aestuantesIn gladios rigidare sceptra.Haec vera Regum est gloria, siderumFeliciorum more, potentiaMundum tueri, labilemqueTemperiem solidare rerum:Res dissipatas nectere vinculoConstante amoris; seditionibusUrbes laborantes levare, etPacifera redimire oliva.Haec est Virorum nobilium indoles,Vitare bellum, quando necessitasNon urget instans, et quietisLege suam stabilire sortem.Nam, quale sidus non sibi luminisPendit tributum, non sibi PrincipesInaugurantur, sed suorumUtilitas diadema primumExcogitavit. Quem lateri geritFixum, saluti impendat acinacemPrinceps suorum; nec severumFulmen agat, nisi cum rebellisArcendus hostis finibus imperi,Et innocentum patria CiviumTegenda ferro est. Quod revinctaeFrontis ebur diadema cingit,Idem salubres in populos agatUmbras: quod auro fulgurat, et solumLambit paludamentum, apertoRegna sinu populosque cingat.Quae sceptra torquet regia, nesciantFerri rigorem, vel violentiamSeveritatis, sed modestoAuro animos populorum inescent.Hac arte caeli prodigium, Austria,Regina mundi, qua iuvenis venitDies, fatigatosque currusHesperio tumulat cubili,Per foederatum non moderabiliMavorte ferrum in saecula protulitQuaterna sceptrum, dum procellasPacifica recreavit aura.Hac arte sceptrum proferet Austria,Si vota caelum pronius audiat,Ad usque fines, et supremamCanitiem morientis orbis.Hanc vos precatur maesta AlemanniaHeroes artem, iam specie minor,Cadaverosa fronte, adesoPene alia, at tamen ipsa, vultu;Heu! tristis, inquit, nec lacrimabiliSat eluendus diluvio dolor,Donec cruentatis sepultusVisceribus retrahatur ensis.Quot lustra vidi, peneque saeculum,Ex quo Gradivus Civica praeliaExercet in me, nec cruentiFinis adhuc patet usque belli.Quot Albis amnes sanguine polluit?Quot Ister egit valla cadaverum?Quot scuta Rhenus, quot sarissas,Quot clypeos, galeasque volvit?O Christiano parcite sanguini,Vestrisque sceptris parcite PRINCIPES,Quae iam Gigantaeo furoreIN solidum riguere ferrum:Non arma dextris excutio: unicumPrecor: proquinquum parcite PRINCIPESLassare regnum; et militareOdryssiis date robur orisBene elocandum. Hic Strymona misceat,At hic patentem ponte PropontidemInsternat, hic ducat calentemBistonios segetem per agros.Hic Nessum inundet classe; CorinthiamHic claudat Isthmum; hic aequore CycladasVetet natare; hic iura Naxo,Ille Paro, Scythiaeque dicat.Sic ite magni in praelia PRINCIPES.Sic vestra quondam bella Alemanniamiungent Achaeis, et PelasgiTheutonicas patientur aras.
Ad Illustrissimum et Excellentissimum
D. COMITEM
FERDINANDUM
DE PORZIA, etc.
ODE IX
Cum ab Augustissimo Imperatore FERDINANDO III. ex Legatione ad Sereniss.
Remp. Venetam revocaretur, et Serenissimo
Archiduci LEOPOLDO IGNATIO
praeficeretur.
Legationis functe laboribusFERDINANDE, pulchras Adriaci marisDimitte sedes, et SenatumAc populum Venetum relinque.Secundioris carbasa flatibusFeruntur aurae. iam tibi faustiorRecluditur portus, ratisqueAustriacae properat subireTheatra laudis. Perge volentibusFERNANDE Divis, ImperialiumQua se coronarum ViennaPuchra parens, imitata Solem,In luce iactat. iam tibi MaximiBlandum favores Caesaris annuunt,Te vultus arridet, iubarqueCaesareae pietatis optat.Hic Patris ingens gloria Caesaris,Magnaeque stirpis gemma sequentibusAptatur annis; ut CoronisA tenero LEOPOLDUS ungueAssuescat, Illum fors sibi destinatOlim Bohemus, fors quoque PannonesIlli laborant, ominosumUt Stephani stephanoma sacraeFronti maritent. Non ego saeculaMagno parenti Nestoris ultima,Non pulverem fratri SybillaeInvideo, decimaeque cursumFelicitatis. Sed tamen indolesErecta cordis, spiritus igneus,Mens feta prudenti vigore,iudicii generosa virtus,Augusta spirant. Fors OthomannicaHuic Luna flectet cornua. DexteraSic apta bellis pollicetur,Sic pietas animosa spondet.Quid si (futuri nescio quis mihiApollo vates omina praecinit)Cum sidus aeternum cadente-Aetate parens, vetulusque fraterAddetur astris, ipse sereniorSuccedat orbi Phoebus, et aureoFrontem coronatus tiaraImperio moderetur orbem?Quodcumque tandem sidera destinent,Nil vile credo. At, quamlibet editaNatura, praeceptis iuvanda est.Dum teneris adolescit annisAd sceptra virtus et diademata;Opus Magistro est. Ingenuae idolesHabent favillas acriorisIngenii, vegetaeque mentis:Sed publicarum in magna periculaCrevere rerum, cum sine PraesideVirtutis, et cura MagistriInteriit iuvenilis aetas.At quanta moles, fingere publicaeDucem saluti! qui excidium piisAvertat aris, HaeresesqueUltor agat, scelerumque larvasAd impiatae regna ProserpinaeRetrudat audax; qui solium occupetVirtute; qui pacis quietem, etConsilio moderetur arma!Non unus uno in Principe fingitur.Unus paratur pluribus. InstruitPlebemque, Civesque, et Senatum, etMilitiae famularis agmen,Quicumque vitam Principis erudit.Nam lege Cives Principis ambulant,Seseque ad exemplum regentisTota student revocare regna.Prudentioris consilii est opus,Necessitati pectora publicaeAptare Regum, PrincipemqueEgregiis animare curis.natura primos igniculos deditAd sceptra; virtus excoluit manumPectusque; virtutem MagistriCura vigil studiumque format.Olim quaternos Persia RegibusDedit Magistros: vim sapientiaeUt primus afflaret, rudemqueIngenii tabulam novenisScientiarum pingeret artibus:Alter doceret pectoris impetumFraenare, et ardentem severisImperiis regere appetitum:Ad aequitatis tertius ordinem,Morumque normam, iuraque Caesarum,Decreta, leges, et statutaiustitiae, Themidisque lancemREgem erudiret: Quartus ut igneamAd bella mentem, ad praelia dexteramExsuscitaret, et probrososCorde metus, pavidumque frigusProcul fugaret. Tu unicus ommumSupplebis artes: tu Sapientiam,Tu fraena mentis, tu aequitatisiura dabis, calidumque pectusAd Martis ignem Principis excoles,FERNANDE. Sic te consilii tui,Prudentiae, excelsaeque mentis,Et genii moderatioris,Morumque Caesar conscius eligit.Ades tenelli regula Principis,Et norma vitae, CaesariqueConsimilem sobolem parentiEffinge. Non est difficilis manumSequi magistram materia. IndolesAugusta primo prodit aeve,Quod senibus cumulabit annis.Quod vir patrabit, iam puer indicat.Natura magnae semina gloriaeOstendit ultro; seque parvusA tenero Leo prodit ungue.Pro! quantus olim, quantus in aureaeMomenta pacis proferet AustriamPrudentiam, clementiamqueEt placidos LEOPOLDUS orisRisus modesti! quantus in aereasMaturiori fortior impetuAssurget iras, si furoresOdrysium minitetur astrum!Sed te Magistro. Te Venetis proculFERNANDE iam nunc fluctibus eripe:Te CAESAR optat; erudiriLege tua LEOPOLDUS orat.
AD RR. PP.
CHRISTIANUM
HERTRICH,
et
FRANCISCUM
SCHEFFELMAYR,
SOCIETATIS IESU;
PED X.
Cum ex Austria in Indias abirent.
ERgo posthabitae finibus AustriaeAbscissos patrio climate, fratribusAvulsos, violens vos amor Indiae,Nil fati trepidos, rapit?Heu, quantis pelagus seditionibusTempestas lacerat! quanta minaciumSese conglomerant praelia fluctuum!Quanto murmure NereusLuctatur Boreae, et torva licentiaTurbatae Aeoliae miscet atrocibusPontum turbinibus! stant scopulis paresUndae, et sidera montibusAggestis violant; moxque cadentibusIn valles scopulis Tartara detegunt,Absorbentque animos iam prope naufragosSolo naufragii metu.Quid Scyllas memorem colla trifaucibusSuccinctas canibus, mille latratibusTerrentes mare, Symplegadas obviaUrgentes sola murmure?Non est res modicis septa periculis,Rixantis Thetidos tam fragili rateExplorare fidem, perque AquilonibusConvulsum mare credulamHortari tabulam. Quis rabiem Noti,Quis tristes Hyadas, monstra natantia,Infames scopulos, AcrocerauniaConstanti videat gena?Quod si in nocte iacens vos populus movet,Caelestumque rudes, et sine NumineIndi sollicitant; est sua proximoVicinis nimia est nox Luneburgicis,Hassis umbra sua est, umbraque Saxoni,Et Danis tenebrae: huc feta laboribusGnavi pectora vertite.Sed vos Memnonidum devia sedibusAstrorum patriis gens vocat. Ibitis:Nec ponti rabies dissociabiliFluctu dilacerans mare,Nec telis pharetrae lethiferis graves;Sed nec Thessalici pocula toxiciTerrent, nec populi barbaries feri,Quidvis et facere et patiAeque magnanimos. Ibitis efferumCalare Oceanum seduli, et inviasMundi sepositi quaerere semitas.Talis per mare turbidumIvit XAVERIUS, signa nocentiumImpermissa DEVM cedere pertinax,Nec fervor pelagi, nec Boreae gelu,Aestu nec sola SirioAvertere animum Numinis igneisImpulsum iaculis; quin avidus mori.Arces Memnonias foedere RomuloIn caelis traheret vias.Huic sese famulis obsequiosiusSubiecit pelagus fluctibus, et gravemCervicem didicit flectere, et AeolusInservire Favoniis.Talis Silveria, et Nunnius, et SosaInvasere freti marmor inhospitum,Et Bungi populos, et mare Sinicum,Et nuper patriae AustriaeAndreas Xavier raptus in ultimasOras Gangaridum. Scilicet impigrisAddunt hi stimulos mentibus, et proculAdspirantibus annuunt.Sic vos compositis Oceanus feratUndae litigiis! Sic bona sidera,Mites Tyndaridae carbasa dirigant!Sic blandae ZephyritidosSpirent obsequiis flamina; nec ratemDecertantem odiis praecipitis NotiTempestas rapiat; sed cicurabiliSomno indormiat Aeolus.Et pigris iaceant aequora fluctibus.Audimur! teneris vela modestiorImpraegnat Zephyris aura, et EtesiaeCircum suppara fluctuant.Ite, ite, o animi dimidium mei,Dum ludit placidis aura Favoniis,Et velum modico turgidum anhelituInsultat famulo freto:Ite, ite; et populos DeucalionioPartu progenitos, fragmina rupium,Et Pyrrhae sobolem, moribus AustriaeInformate modestiae.Olim forte canam, saevitiae memor,Elisos iugulos funibus, aut CrucisImpletum gremium, aut barbarum acinacemVestro sanguine lividum;Aut emptam iaculis Aethyopum necem,Aut divulsa truci membra ferocia,Aut vivos cineres post sua funeraVates non humilis colam.Ite, ite: at socius pergere dum vetorDetentus patria, mens comitabitur.Si tolli ex oculis forte valebitis,At non eripi amoribus.
AD QUIRITES.
ODE XI.
De otio vitando.
VIdes, ut astris aemula pegmata,Regumque turres, non superabiliFastu tumentes, in ruinamMole sua trepidae fatiscant,Rimisque passim immane patentibusTectum oscitantes vix bene pendulumMuros fatiget, perviisqueGrande Notis pateat theatrum?Vides, opimi ut iugera praediiUrtica damni fertilis obsidet,Et permeantis lene vitriTriste bibit lolium fluent?Primus pudendae hic fructus inertiae est.Perirer somnis: haec sine bellicoFurore Martis vastitatemImmittit agris, laribus ruinas,Pestemque menti. Dextera ubi resesPendet; nec agri nobile villicoReddunt tributum, nec coronaUlla venit redimere frontemVictrice in umbra. Quid male Pergama inBustum voravit? quid Sybarim eruit,Vertitque Cannas? cur cruentoMixtus iit Thrasymenus amne?Delicta turpis dicimus otii,Vitaeque inertis crimina pandimus.Starent adhuc turres Gomorrhae,Nec Sodomam iaculata caeloFlamma ustulasset; ni reses otiumSqualensque inerti segnities situGentem obruisset. Sic perimus,Dum terimus male tempus altoSitu otiosi. Tollite desidemPacem Quirites prolibus; ut graviNegotiorum mole pressasA teneris acuatis annisAd publicorum pondera munerum,Urbisque fasces. Nempe sequentibusAnnis Magistratus tenebunt,iura dabunt, populosque flectent,Martem movebunt, praelia digerent,Pacemque condent. Est, qui Agamemnonem,Est, qui Catonem, Tulliumque,Quique Numam simulabit olim.Hunc cura legum, hunc dextra securibusAptata Romae, hunc consilium togae,Pacisque mores, hunc iuvabitMatris amor, strepitusque belli.Sed non, si avorum moribus aviiVitent laborem, turpis inertiaeMolles Alumni; non CalenoSi madeant, veterumque pugnasScribant Falerno regificis superDeducta mensis, horrida praeliaNarrasse contenti; nec ultraFacta patrum revocare avari.Elumbe vitae desidis otium,Et dissolutus torpor adulteratMolles nepotes, spiritusquemagnanimi generis sepulchroVivo recondit, fataque praevoloFato antecurrit. Quisquis in otioTransegit annos, ille vixit.Imo diu, sed inerte somno,Vitam est moratus. Qualis inhospitaPalus putrescit; dum negat exitumMotumque lymphis, et venenoViperei generis redundat:Talis laboris nescia congregatAngues iuventus, qui male deviumPectus flagellant, et nocentesMille replent vitiis medullas.Ferax malorum deses inertiaIn mille mentem damna reciprocat,Enutrit insanos amores,Inque animum vocat omne crimen:Quem nec decori laeta periculiCupido pungat, nec stimulet decusLauri virentis, nec paternaeEffigies, memoresque avorumPostes honestis ignibus urgeantIn facta Patrum. Surge QuiritiumHeroa proles; hinc Minerva,Hinc lituus vocat in labores.
AD AUSTRIACAM
NOBILITATEM.
ODE XII.
De non mittendis in exteras regiones filiis.
O Felix Alemannia!Sed quondam: patriis cum bene legibusTheuto viveret, exteriIgnarus vitii. Ex quo sobolem proculNostram misimus ItalasPerlustrare plagas, visere GallicosMores; desiimus PatrumNostrorum innocuam currere semitam.Funduntur patrimonia.Aggestaeque, patrum non sine sanguine,Transmittuntur in Angliam,Aut in Galliam opes; ut vitia AngliaeProles Theutonis induat,Et Gallis violet moribus Austriam.Tanti est, Austria GallicasMercari ligulas, aut pedibus gravesNaves indere, vel breviEnsi aptare latus, vel male pendulumLaevae affigere frustulumPanni, quod media vix spithama arceatA tergo pluvium iovem?Nimirum hoc patriae merce pecuniaeNostrae progenies emunt;Quod Matres pudeat, quod pudeat Patres,Quod nescire velint. TamenExemplis toties docti, opulentiamPatrum effundimus, exterosUt ritus soboles discat, et interimIgnoret patrios, togaeMavortisque rudis. Quid memorem exterosNostris crescere viribus,Et nostra toties saeva pecuniaIn nos arma recudere?Nos nervum facimus continuantibusNostra in viscera praeliis.Nos nos Imperio adsciscimus hosticamBellonae violentiam,Vicinique truces Martis acinaces.Nam nostro sobolem forisAuro dum sequimur, grande frementibusBellis auxilium damus.Et, quae nos stolidi mittimus exteris,Produnt aera domesticas.Germanorum abacos, et veteres scyphos,Argentumque superfluens.Auri hinc sacra fames, hinc sitis aestuansIN Germana cupidinemExternam furiat pabula. Filios,Externorum avidos, domiServate innocuos: occidet hostiumIn tot praelia fervor, etNervus dissiliet, quo male floridamInfestant Alemanniam.Quod prosit patriae, non bene disciturExternis regionibus:Detrimenta foris patria pullulant.
AD M. ERISIUM.
ODE XIII.
ADMONITIO,
Cum ad Aulae obsequia accederet.
SI nescis Erisi, quam petis, improbusEst aula Oceanus. Littore solvereMultis Sole secundo.Sed paucis regredi datum est.Ingressum facilis prosperat Aeolus,Egressum rabies assiliens vetat:Et si exire labores,Te fracta in medio ratisFluctu destituet. Sic rege carbasa,Ut nec lenta nimis detineant vada,Nec te praecipitatiAllidant scopulis Noti.Ut felix remees, haec moneo: ambitumMentis dissimula. Plurima qui petit,Votis amputat alas,Si vota exerit ignea.Sortis delicio parcius utere:Transit dum frueris. Tela calumniaeNon adverte. retundisCaute, si minus aestimas.Rideris? faciles excipe risibusRisus. Opprobrio semita clauditurDura ad vulnera cordis,Si constans animo feras.Infestos pateris nominis aemulos?Non agnosce: iubar pande sereniusVultus, atque ut amicosTracta, qui tibi vulnera,Et mortem fabricant. Machina machinamHaec illam iugulat. Tragula te implicat,Dispostaeque paranturAdverso insidiae dolo?Insultare; magis sed cave spernere.Qui iactat, furias excitat aemuli:Qui spernit, decumanamIn se Principis attrahitCommoti rabiem. Cede minoribus;Nec primis inhia partibus. UltimamRetrudetur ad oram,Qui primam nimis ambiit.Quae damnanda vides, claude silentio;Quae audis, dissimula scire. Parum sapit,Qui quidquid sapit intus,Ipsis in labiis gerit.Quae laudanda vides, laudibus evehe.Si laudanda taces, invidiae te arguis.Laus impensa lucraturImpensum obsequium omnium.De te, de patribus, deque atavis tuis,De stirpis meritis, aut nihil, aut parumTe iactare memento.Plumis se probat exterisNiti, qui generis stemmata iactitat.Extincta est veteris gloria sanguinisIpso in funere patrum,Ni factis redeat tuis.Si te multa levat gratia Principis,Tu fastum gravius deprime pectoris.Mens depressa mereturRursus celsius evehi.Si te non sequitur gratia Principis,Nec dulce alloquium, aut frontis amoenitas;Non advertere finge,Nec te subtrahe Regiae.Sponte hic turbo cadet; vel melioribusPrinceps servitiis captus, amoribusTe amplectetur avitis,Extincta veteri nota.Si te muneribus vix modicis beet,Accepisse puta maxima. per minusDonum magna futurisDonis semita panditur:Nec dignus modico est, qui minima abnuit.Nec maiora feret. Quod tribuit manusMagni Principis, aut estIngens, aut manus efficit.In nullum satyras sparge; calumniasIn nullum exonera. Debilior canisMaiorem allatrat,altaMens haec vilia despicit.Nulli non hilari frons iubare obviet;In nullum cilium surrige. ProditurMens in fronte: reductaIn nubes, animum arguitObscurum et tumidum suspicionibus:At laeta, et facili lege modestiaeFrons extersa serenamSignat pectoris aream.Prudens obsequii tempora dilige,Horaeque invigila. Perditur uniusNeglectu obsequii plus,Quam mille officiis lucriAccedat. Cave, ne principis arguasDicta, aut facta. licet crimina publicaSese in compita trudant,Verbis extenua tamen;Aut laudes alias Principis ingere.Nemo est tam sterilis laudis, et improbus,Ut nullam mereatur.Quod si liberius notentRegis facta alii; crede animi sinusExplorare tui, ac retia tendere:Tu prudentior escamNe captes labiis, cave.Non te detineo pluribus. UnicoComplector monitu plurima. Ut arduumAulae per mare ducasLiber naufragio ratem,Et vites scopulos mille periculisInfames; animum purior occupetVirtus. Sola secundosVirtus suggeret Aeolos.
AD L. VARRUM.
ODE XIV.
De Fortuna non querendum.
PArce Fortunam lacerare, Varre;Si, quod humana dedit ante dextra,Rursus infida rapiat; nihilque Proroget aevum.Inde laudanda est magis, unde damnas.Omnibus debet: rapit isti, ut illiPorrigat partem, pia, liberalis, Optima Mater.Sic dat, ut semper dare possit. UniLarga, dum summa nive canet aetas;Parca, dum primo viguit venusta Flore iuventa.Alteri prima nive liberalis,Parca postrema. Quod heri negavit,Crastino servat. Tibi destinata Adfluet hora.Abstine probris, nocitura quandoVota non audit Dea. LargitatisEst genus quoddam, nocitura amico Vote negare.Quod satis cuique est, Dea liberalisCommodat: nulli ligat aeviternum.Si suum tandem repetat, molestisParce querelis.
AD CLARISSIMUM VIRUM
D. FRIDERICUM
GRUNER,
ODE XV.
Cum i. V. Doctor crearetur.
NOn, cui laevibus implicatAuro cusa diem gloria crinibus,Gemmarumque frequentiaAccendit mediis imperium comis,Exemptus popularibusUndis, Daedaliis nisibus aetherisInvadet Capitolia:Non, cui barbaricis infula nexibus,Innubique micans faceObsedit tumidum gratia verticem;Non, cui fama Agamemnonis,Aut Pyrrhi tubicen Rumor, eburneisCircum tecta sonat rotis,Et laudum series hoc lituo canit,Quo nuper NasamoniaeVirtutis dominas intonuit togas,Cantatumque Decembribus,Martis delicias, ignibus Hectora,Aut famam AmphytrioniamNotam sideribus miscuit hospitam.Ignotum spolium maris,Et Tartessiaci progeniem fretiFictis demite crinibus;Si quos sollicitat Fama CorinthiisMensurata decempedis;Laudataeque movet scena superbiae.Auratas Siculis honorProcudisse notas dicitur ignibus,queis Regum tegitur caput,Et famae tenuis pingitur orbita.At quos eruerit sibiVulgi incompositis turbinibus Themis,Veri lucida NuminisImmiscere comis fulgura dicitur.Hinc qualis ruit arduoParnasso vitreus filius ungulae,Et circum placidis natatUndarum choreis Numen amabile;Talis mentis ab editoClivo devehitur ripa scientiae,Et circum latus obsidet,Omnemque irriguis pectoris areamRivis suave perambulat.Hoc, ceu Sidonio flumine, purpuramDivum progenies HonorTingit nobilium signa Quiritium.Quisquis consiliis eget,Cui sub cynnameo pondere criniumNullus Consul olet, tuisNomen non meritum deme securibus.Regem non facit aureusImber, non rutilo cincta satellite,Pactolique die coma;Aut arguta suo frons diademate.Rex est, cui Themidos memorArdet conspicuo frons diademate.Hac tu nominis aureiFRIDERICE nota pulchrior aspici,Turbis iura minoribusDictas; nec sterilis consilii, tuaeIpse es Concilium domi:Non extra rutilam verticis infulamDiviamque superbiamPraetextata tibi Curia quaeritur;Sed tu ipse in medio tibiLaudum iudicio Consul inambulas.
AD NORONIUM.
ODE XVI.
Exemplo et mores parentum plurimum posse ad
prolis educationem.
MOres parentum non tenui fluuntAmne in Nepotes: fingitur ad patrisExempla natus. Sic propinquiHerba soli vitium, bonamveRadice prima combibit indolem:Aeternitati si sobolem volesVixisse, NORONI, vel ireLaudis iter, niveaeque callemCalcare famae tu prior integerInter procellas temporis, aufugosLucrare Soles, et laboreNon timido vegetare famamCura Nepoti. Si tibi comitasIn fronte suavis, fi Charis in labris,Gestusque mansuetus, tenorqueIdem animi, placidumque pectus;Non tu Neronem, non patriae dabisIn prole Galbam. Pura serenitasVultus, et affatus benignusCongenerem fluet in iuventamProlis tenellae. Te super arduasStrages iacentum impulsa cadaverumCruore sparsum fortitudo,Te decorum generosus ardorPer arma ducat; iam patriae dabisIn prole Achillem. Patris adoreaeNatum excitabunt; nec iacereMuta tuae monumenta laudisPiger videbit. Frustra alias bonasSuadebis artes, si tibi CaecuboMensae fatigentur, diemqueSegis agas, patriasque mergasOpes Falerno. Qua cupis insequiVia Nepotes, hac pater antei:Exempla sunt leges; parentesQuod faciunt, fieri requirunt.
AD UNIVERSITATEM
VIENNENSEM.
ODE XVII.
Ut iuramento asser at Immaculatam Conceptionem
B. V. MARIAE
IAm stat capaci erectus in areaColossus, artis Phidiacae labor;Piique testis FERDINANDIPrimigeni sceleris carentemDicit MARIAM. Quin,Academici,Opinioni Caesaris addimusVotum, aut Sacramentum? MereturMagna PARENS sine labe diciConcepta. Qualis marmoreas superCum navigaret Lamechides domos,Late et superfusus superbasOceanus sepeliret urbes;Labantis aevi diluvio obrutiCessere cuncti: sola fluentiumExempta tempestate aquarumFunereas pereuntis orbisNon sensit iras Arca, super gravesInvecta fluctus: talis in omniumVIRGO ruina contumacisNaufragium superavit undae,Quam nescienti crimina patria-Infudere mundo. Scilicet hac decetNitere Matrem puritate,Qua nequeat melior creataA mente pingi. An non potuit DEUSServare Matrem? an noluit, AngelisOlim imperaturam, paternaEximiam generare noxa?O impotentis dextera Numinis,Si quod volebat, non valuit! reumO filium; si, quod valebat?,Non voluit, geniale crimenAbesse Matri! Nempe gregariaNos (si daretur mentibus optio)Nasci precaremur parente?Non decorum patriorum avitumQuam stemma et altae frontis amoeniusClararet aequor? cuius in exterumEt intimum vultum erogarentMunificae Charites decorem?Ite, ite: voto supplice diciteAffusi ad aras: Quam sibi FiliamElegit, et sponsam, et Parentem,Hanc patrio DEUS a venenoServavit. Olim sic Dola Sanciit,Sic Mussipontum, sic SalamanticaeDixere Musae; FERDINANDISic pietas praeeuntis urget.
AD MACRINUM.
ODE XVIII.
Honor virtutem sequitur.
VMbra virtuti sua semper instat,Laus, honor, famae popularis oda,Gloriae affluxus, memorique fusae in Aere columnae.Ureris laudum studio, ac honorisIgne? virtuti facilem molestaeApplica mentem: dabit illa famae Grande tributum.Et licet densis nitidam tenebrisLivor infestet; nebulaque SoliObvia famae meritos triumphos Invidus abdat;Sed tamen puris aliquando cedetGratiis nubes, facilemque vultumExeret virtus; et amiciore Luce Placebit.Impari semper iaculo duellantLivor et Virtus; minor ille cedit,Maior haec surgit, validaque palmas Involat hasta.Sic ubi nubem toleravit infansCinthius, tandem violentia adultusIncrepat flamma, medioque vultum Explicat axe.Sed negat laudes hodie: diem tuCrastinum expecta. Brevis est sagittisVita livoris: venit, aufugitque, Fulminis instar.Impetus primos habet insolentes.Sustines? frangis. trepidas? triumphat.Pectus armati fugit, at iacentis Fortius urget.At per aetatem tibi semper instat?Alteram expecta. Moriere? viventPosteri, et famam veniens sepulchro Eruet aetas.Saeculi nolim breviore metaVota concludas. Erit ordo quondamAlter annorum, venietque gens Vir- -tutis amatrix.Illa, si praesens sileat palaestra,Illa virtutem tumulo evocabit;Quaeque in aetatem latuit, secunda- Aetate patebit.Vera, vel praesens retulit, vel absensGloriam virtus. Negat haec honoresDebitos aetas? dabit hos sepulto Posthuma fama.Semper a tergo prope vel remoteUmbra Virtutem haec sequitur. NegatusQuin honor laudi est, emiturque ab ipsis Fama tenebris.
AD CAIUM SENNIUM.
ODE XIX.
Detestat ut nostri temporis bella.
Ex Harat. Epod. od. 7.
QUo belli rabies, quo furor incitusMentes praecipitat? quo male TheutonumMucrones saturi sanguine caedibusNostris assidue tepent?An fors Austriacis Danubius parumBellis erubuit? non satis aut Lycus,Aut Albis gemuit? Moldava non satisPressus Marte BohemicoRipas Theutonico sanguine polluit?At non Threiicii ut cornua sideris,Non ut Bistonidum bella retunderet,Devictaeque PropontidosLittus littoribus iungeret Austriis,Invisumque genus fulmine ferreoSectatus premeret Theuto, vel Africas.Arces in cinerem daret.O probrum generis Theutonici! o pudor!Cur non Bistoniis fraena furoribus,Aut Thressae remoram iniecimus aspidi?Aut cur non OthomanicasIras sanguineo extinximus aequore?Ipsi (quo voveat nil truculentiusGermanis Selimus) funera patriisScrutari ruimus fibris.Ipsi funereis sternimus ossibusCampos, et putrido rura cadavere;Ipsi diruimus moenia et oppida,Et bustum patriae damus.Quae tigris tigridi, quisve lupus lupoInfestus, rabiem dentibus exerit,Crudelemque animum in congenerem sibiExercet tigridem aut lupum?In non consimilem bellua belluamUngues exacuit; dentibus irruitIn non consimilem: sed sibi compariParcit bellua belluae.Nos, nos degeneres indole, sanguinemHumanum bibimus; nec saturi tamenUno haustu, extrahimus quidquid in ultimaSede est pectoris abditum.Caecusne est furor hic? an rapit acriorVis consanguineos? dicite. PallidumInvadit labia ac ora silentium,Et fibrae attonitae stupent.Sic est: dissidiis, non sine crimine,Germani scidimus viscera patriae.Haec seris meritam culpa NepotibusPoenam, funera, destinat.
AD MARCUM
TALIONIUM.
ODE XX.
Fatua vestium gloriatio.
Non chlamydis sonantisAureae bullae, neque Sidon celebrata ab ostro,Non Asiae volucrumTexta, nec filis operosum Phrygii laborisTe studium elevabitAltius vulgo. Tibi quod nunc latus ambit ostrum,Quaeque pedes flagellatPurpura, et vestis radians Oebalio apparatu,Et Sinicos coloresExues tandem TALIONI. Cecinisse quondamAudiimus Poetam:Fabula est vita. Hanc agimus nos fragili in theatro.Cum fuerit peracta;Qualis intravit vacuus, talis abibit Actor;Veraque restitutoOre sumetur facies, dissimulata cedet.Quod quis erat, resumet.Qui fuit Princeps, phaleras ponet, et indueturVix bene tecta villoMembra. Cedendum est. Phrygionum labor in lacernamDesinet. O togateTinnulo miles tonitru. Mygdoniae palaestrae!Quid tibi fert avarusIndus, aut Hermus? locuples quid Genoessa in auro?Quod gladio pyropus,Sella quod confert asino. Nec vegetat remissumIngenium, aut decoremMentis exornat, neque fibras animat vigore.Mollia, nec peritumMilitem armorum faciunt, nec capiti MinervamIngenerant; nec auroMaior est mentis calor. Indigna animo virili estCura, tumere veste;Dignior sexu leviori. MediocritatemSi nitor, elegansqueCultus excedunt, rapiunt ingenium, occupantqueMole negotiorumVestium curae: capiti nil reliquum reservant.Vis sapiens haberi?Occupa mentem meliori studio, TyrumqueExue: fortioresMilites villo veniunt, et sapientioresPhilosophos lacerna,Quam Canopaei precium muricis educavit.
AD TITUM CANDIDUM.
ODE XXI.
Adversa non sunt mala, si bene utaris.
Institor pacis, placidaeque mentisEmptor, in rerum penetra medullas:Nucleum pensa; rigidamque deme, CANDIDE crustam.Exteri fallunt nimium colores;Veritas imo latet in recessu:Deme, quod circum tegit, et latentis Erue frontem.Error in rerum specie laborat:Veritas intus tegitur. ColoresSensui illudunt: ratione verum Nititur omne.Quidquid his mundi pateris procellis,Nil malum dicas. Malus usus aufertOptimis famam, minuitque sanctis Rebus honorem.Pestis et morbi, cruciatus, ensis,Mille tormentis animatus horrorNil trahunt secum vitii; sed umbram Adiicit usus.Ferrum idem servit patriae saluti,Servit et caedi propriae; sed ususPraestat, ut caedem potius minanti Obviet irae.Ensis aspectu mulier fatiscit,Miles exultat: timet illa mortem,Sperat hic famam, decimoque nomen Ferre nepoti.Abstine affectu: neque fulminantesFemina horrebit chalybis furores;Nec manus ferro nimis implicare Miles amabit.Quae putat vulgus cruciare, possuntGaudii messem dare; si timoresMentis expungas, et opinionem Corrigat usus.Quaeque decepti segetem putamusPacis, haec torquent. Malus usus istaFlectit in noxam; bonus usus illis Fundat honorem.Utere adversis patienter: interLaeta constantem retine tenorem.Hinc et hinc victor referes quietae Gaudia menti.
AD AUFIDUM.
ODE XXII.
Educatio plurimum potest ad virtutem
PRincipium natura boni est: tamen illa remittit,Si desit institutio,Et documenta boni.Plures naturae durum vicere rigoremPrudente vitae regula,Quam tenuere probamVivendi normam sine recti lege magistra.Plures Magister improbusA probitate trahitIn comitem vitii; quam consuetudo proborumPatiatur ire semitamIndolis indomitae.Non nego naturam ad virtutem plurima posse:Sed forte si quis indolis.Nobilitare caret,Naturae vitio, normamque exhorret honesti;Urgente lege dirigiDurities animiAd rigidum virtutis iter valet. Ista frequentiMollitur assuetudine.Et monitoris ope.Nulla malignantis tanta est audacia vitae,Doctrina quam non atterat,Instituatque manusCote magisterii. Patitur vel Caspia tigrisLegem, vel ursa Thracia,Armeniusque Leo.Non minus ingeniis flectendis improba curaPotest, vel institutio,Assiduusque labor.iam nemus humanas densum transivit in urbes,Et scopulus in palatia;Regia statque domus,Hic ubi arena fuit; ridet Flora aemula PaestoHymetiisque Gratiis,Hic ubi se steriliTerra dabat lolio: rupes ubi celsa superbumMiscebat astris verticem,Hortus alit Charites.Saxa cavantur aquis, non vi, neq; turbine nimbi,Sed guttulis cadentibus,Et patiente mora.Ipse chalybs domitus Liparaea incude, remittit,Sequiturque ductum mallei,Imperiumque fabri.Cui rigidum natura dedit sub pectore ferrum?Vel cui medullas marmoris,Duritiemque petrae?Cui rigidam infudit, genus intractabile, tigrin?Vel cui Leonis visceraCruda noverca dedit?Si tamen illa dedit ferrum, tigridemque, LeonemqueAut marmor; educatioCorriget ingenitamBarbariem mentis. Doctoris legibus omnisFeritas potest mitescere,Ingeniumque premi.
AD CONDYLUM.
ODE XXIII.
Discrimen veri et falsi amici.
DIstingue amicos CONDYLE. Non potes.Omni carere? at selige, dum potes.Multis amaris? sed fidelesVix poteris numerare paucos.Est, quem catenat pectoris integriAmor virilis, nec dubio fidesColore picta: est, qui verendumNomen amat, caret arte, amici.Uterque vultus exerit areamSerenitatis sidere lucidam;Uterque comit verba: uterqueMella oculis fluit, ore mella,Uterque crebris limina basiis.Exosculatur, vel lateri comesHaerere gaudet; quaque tendisInsequitur praeeuntem uterque.Sed dum pares sunt moribus, imparesDiscerne factis.Hic sibi consulit,Tuamque sortem, non te, adorat,Atque tuo magis aere gaudetSuum ampliare, aut tecta domesticaOrnare donis; atque superstitisHaereditatem vastam adire, etSorte tua sibi arare sortem.At ille census non memor aurei,Et affluentis conditionibusLydi Superbis, DauniaequeMessis, et auriflui tributi,Quod pendit Indus divite copia,Hermusque vena fervidus aurea,Urnaque Ganges bracteata,Quod gremio Genoessa fundit;Si poscat anceps rebus in arduis:Fortuna dextram, subsidio dabit:Vel si novercali furoreImpulerit male sana fatum,Opponit altam pectoris aegidem,Arcemque mentis: quaeque periculisInfida te Fortuna vexat,Illa prius sua tela amiciExercet in cor: quaeque tuas petuntTormenta fibras, non prius increpant;Quam sese amici per medullasOppositas violenta trudant.Non est amicus, qui cumulat sibi:Qui, quando fervent limina gaudiis,Assistit humanus; fugitque,Cum tragicam quatit ira scenam.Non est amicus, quem magis alligatAuri cupido, quam studium tui:Cui commodorum propriorumUtilitas faber est amoris.Amor profundo res animo abdita estFactis probatur, Qui sua negligit,Tuasque res curat; nec atraTela timet furiata caede,Rebusque pandit depositis sinus:Hunc crede amicum; quem Pyladen potesComplecti Orestes, quemque AchillenAutomedon potes arbitrari.
AD IUVENTUTEM.
ODE XXIV.
A teneris duris assuescendum.
LOngum supino non bene ab otioOrdiris aevum, fulgura gloriaeQuicumque poscis, quem loquacisUrit amor, sonitusque famae.Pulchris honestam laeta periculisImpubis aetas gaudeat orbitamLegisse, nec molli reclinetColla rosa, placidoque membraComponat ostro. Turpis enertiumVitae senectus excipit otium.Quieta vis parum sepultaDesidia, tumulove distat.Maeret severa nube meridiesSepultus ignem, quem male desidesDuxere flammae; vesperaqueIpse suum lacrimatus aevumIgnava maesto sarcina NereoCondetur. Altae semina gloriaeIn flore spirant: magna parvasBella iuvat simulasse Tigres,Adulterinae tollite marcidaUnguenta Cypri: tollite crinibusAurumque cristasque, et iubataLudibrium petulantis auraeTheatra ficti ponite verticis:Caliginosum vivere sanguinemSi quos pudebit, vel iacentisDesidia recubare vulgi.Virtus honestam sanguine MartioLectura famam, praelia, funera,Martemque, Cadmaeasque messesA teneris meditetur annis.
AD STUDIOSAM
IUVENTUTEM.
ODE XXV.
Virtus Sapientiae iungenda.
SI quem iuvabit saecula posteraFecunda fama vi sapientiaeEmisse, et altam oblivionemIngenii sepelisse laude:Non ille caeco tecta silentioIn iura mundi, certaque foedera,Formasque rerum, conditosqueMente sagax penetret recessus.Quid noctiluco pulchra satelliteIllustriorum incendia siderum,Quid mutuato Solis igneConcilium vigilantis aethrae,Ipsamque Phoebi proderit aureamLustrasse clara in luce superbiam,Geluque torpentem Bootem, etSegnitiem glacialis ursae?Aut quid tenebris tecta fidelibusArcana magni evolvere Numinis!Scientiarum mole fetumIngenium Sapientis, aegraeEst larva mentis, si melioribusIllustre pectus non coquat ignibusMarita virtus: nec iuvabitPalladiam caluisse frontem;Si mentis absit flammeus integraeVigor. Doloris magna fuit segesScivisse multa, dum repertaSaepe labor face, vanitatisSe damnat ipsum. non ego mentiumTormenta veram dico scientiam,Adulta virtus ni Minervam,Praesidio meliore firmet.
AD MICHAELEM
DEVIUM.
ODE XXVI.
Mala conscientia numquam quieta.
COnscium pectus sceleris patratiNon satis Medis tegitur lacertis,Nec pharetrati satis insolenti Tegmine Mauri.Sive se pulchro radiatus ostroExplicet Phoebus, medioque caeloPendulus frontis cilium sereno Comat in auro:Sive Fortunae melioris auraLenis aspiret, famulumque mensisInfluat nectar, Phrygioque lectus Turgeat ostro;Semper instantis metuit MegaeraeFlagra, et internis agitatus umbrisParte non ulla reperit serenae Munera pacis.Namque fatalis sequitur scelestumUltio: et quamvis fugiat volantisFulminis taedas, tamen ipse sese Non fugit ipsum.Quale portentum, rea mens! nec imoAeacus tantum metuendus orco,Aut Avernali Rhadamantus urna, aut Eumenis atra.Pone eum, motis ubi fluctuantesArborum ramis recreantur aurae;Quilibet motus folii tremendum Fulmen in aure est.Pone, securas ubi mollioreNereus vento recreat carinas:Quilibet fluctus necis imminentis Nuntiat horam.Sic reum pectus sibi tortor ipsum est,Seque poenarum cruciat timore,Tela dum differt, sequiturque pigro Vitia passu.
AD PHILOSOPHOS.
ODE XXVII.
Sapiens in utraque fortuna constans.
NIl est, quod SapientiaeMunitas animi concutiat fores,Seu prima iuvenem faceVultum Memnoniis fluctibus exerat,Seu fessam tumulet mariSol Tartessiaco lucis inertiam:Nec mersus tenebris diesNativis animum noctibus obruit;Nec gemmis radians diesConstantes animos altius extulit.Quod si dissociantiumVentorum pelagus seditionibusPacem rupit; EtesiaeLambentes iterum Nerea blandiusSternent. et levibus iocisIbunt Imperii flabilis arbitri.Si fortuna rotatilisFatum difficili verterit alea,Spem non proiicit invidiSecura exitii, non penetrabiliMunita auxilio latus.Quae casus gravior tela rotaverit,Infra consilium cadent.Ingentes animos, quos adamantinaSubtexit sapientia,Fortunae iaculum mitius impetit.Illi fama quatit fores,Ruptura indecoris lora silentii,Cui somnum invidet, et pigraeIndormire vetat pectus inertiae, acLentum ducere sanguinem.Illum sors placidis Solibus invidet,In quem culta FavoniisTempestas facili lege proterviaeFormosas Charites pluit.Quem numquam pavidis arma volantiumTempestatibus ignium,Numquam fulmineo turbine terruit:Census ipse domesticos,Et vires animi nesciit. Heu miser!Qui numquam miser est! calorMentis carnifices inter inaestuat.Virtus fortior emicat,Quam duris agitant fata periculis.Radices agit altiusArbor, cum vario tunditur Aeolo.Tunc quid quisque queat, scies:Cum vultu intrepidus constiterit suo.
ODE XXVIII.
A terris ad spirit valem vitam conversio.
ASSurgo. Sanctum mutor in alitemValete montes, et iuga nubibusMinata, frondentesque terrae,Et vitreae regionis oraeValete. iam me luce superbiorOrigo lucis Spiritus evocat,Verbumque proles aeviterniIngenii, regerensque amoremNati perennem Spiritus, et Patris,Assurgo. nubes me famulantibusPortate ventis, et volantemCaeruleo vegetate campo.Quod serpit infra, mens pede nobiliExcelsa calcat: quod radiat supra,Hoc mentis accendit laborem,Meque suos rapit in calores.Valere terrae: iam feror aliteSub astra penna: iam mihi siderumTheatra panduntur: valete:Pulchra sacri iuga Olympi avete.
AD LIVIUM CORDUBAM.
ODE XXIX.
Quis Beatus
Quid scissum Myniis per mare, CORDUBA,Pinum praecipitas, aut AcheloioPandis vela furori, etCalpes littora transvolas?Non Tartessiaci visceribus freti,Non Ditis Perues abdita montibus,Non Indis latet almaConchis mersa beatitas.Non hanc Mygdoniis Regnum AlyatticiCampis continuam, non alit Appulus,Non sudans laqueariAurum sub Mareotico.Felix qui potuit PigmalioniosCensus, vel Cererem spernere Dauniam;Qui calcare superbaMaiorum patrimonia.Cui non vel Calabri nectaris artifex.Vel Laestrygonia sub nive frigidiBacchi sudat amystisVectigalia Caecuba.Hic tuta positus sede rapaciumFatorum rabiem despicit, et latensOccurrit LibitinaeTelo, nec refugit mori.Illi saeva dies, mors gravis incubat;Cui mens Tantaleis ignibus aestuat,Quem selecta LucrinoInflant ostrea gurgite:Fumosasque Patrum censet imagines,Et gaudet famuli fascibus Imperi,Qui notus nimis orbi,Ignotus moritur sibi.
ODE XXX.
Aspiratio ad caelestem Patriam.
QUaenam stelligero labilis aethereLux mi pectora corripit?Quae fax sidereae filia flammulaeMe sacris cremat ignibus?Mens desiderii fertur ab aestibusSupra blanda pericula:Sirenumque modos, et Siculi fretiPraedones Acheloidas.Uror conspicuis aetheris orbibusExtorris patrio solo:Caeli sidereis uror amoribus.O lucens facies poli!O flammae vigiles! O HyacinthinaStellati domus aetheris!Cur me Daedaleis, heu nimium diu!Mundi erroribus implicas?Cur me sepositum terra tenes polo?Mendacique bono exsulemIrrides, solidis dum vacuus bonisUror Tantalea fame?Ah sortis fluidae! lubrica somnia!Mentem solvite compede.iam caeli excubiae, iam vigiles choriArcem pectoris occupant.Extremum valeas terra, micantibusCaelorum inferor atriis.
AD D. PATRITIUM
MOLEDAEUM.
ODE XXXI.
Sapiens in omni fortuna constans.
SEu Symplegades aetheriSpumosae rabiem Tethios inferant;Seu lambant mare Etesiae,Et mollis pelagus somnus inambulet:Aequa fronte FavoniosEt tristes sapiens excipit Africos.Vidi tergemina faceProstratos scopulos, Acroceraunia,Arctoosque Hyadum lares,Census Maenalios, quaeque puerperaSeptem Luna TrionibusSuevit Parrhasia sub nivium domoVectigalia pendere:Vidi nata iovis terrifica manuScissis fulmina nubibusCircum sulphureis ire volatibus:Vidi depopulantiumTurmas Thyssagetum, Sithonia agmina,Medi fulgur acinacis.Telorum pluvias fervere grandines,Vano scilicet impetu.Quin si Dardanio fama Quiritium.Ostentet Capitolio;Si per Memnonidum regna, per inviumCano frigore Caspium,Nascentisque domos Solis, et HesperiPandat limina gloriae,Fortunae impavidus munera despicit.Ac qualis Siculo vagaPonto praeteriit cantum AchelodumRegis Neritii ratis;Talis praecipiti haud credulus aleaeNomen calcat inutilePrudens, nec precium ponit honoribus.Qui numquam stabili sedent.Defixi solio. SollicitudinesOstro sub Tyrio iacent,Pallentesque metus: Pergama MempheosRiphaeaeque eboris nives,Et quidquid Phariis, aut MareoticisVivit postibus illitum,Fortunae ambiguis casibus obiacet.Quidquid mole superciliIn pulchram invidiam sidera provocat,Claudent fata catastrophe.Nempe et marmoribus funeris ultimumDixit tempus edax diem,Annosasque patrum rodit imagines,Et fumo nigra stemmata.Iunctas invidiae tempus habet faces,Praeclarisque laboribusRestant interitus: forte nec HesperumCernent, quae iuvenis stupetTitan sidereis mixta penatibus.Unus funeris ultimiLiber Patricius fraena rotatiliFortunae iniicis, arbitraeLudentis dominus non humilis Deae.Et qua fronte FavoniisHac prodis decimis fluctibus obvius!Par semper tibi, seu tegatCaelos imbricitor, sive Diespiter.
AD EUNDEM.
ODE XXXII.
Vera Beatitas in Sapientia.
TRibuta Nili tollite, tolliteAuri cavernas nobilis obsides,Tyrumque, divitemque Cretam,Tolle tuos Genoessa census.Tolle invidendos Caelitibus lares,Iniurioso quos pede dirutosFortuna calcat, dum severaFronte minax caperavit ora.Plerumque magnis casibus obiacet,Quidquid tumentis nube superciliDespectat orbes, vel DeorumConcilio sua colla miscet.Caelo minantis tecta NumantiaeSensere versis turribus impetusRhamnusianos, cum tonitruMoenia dissiliere Martis.Carthaginenses, heu! male moeniaTutata cives; et BabiloniiRuere muri, cum trisulcaeMore volans Macedo procellaeGrassatus armis, dissociabilesExasperatae, mentis ErinnidesSpiraret, et maiore nimboFulmineum daret ire Martem.Ardente Troia depopulantibusFit praeda flammis Laomedontiae:Pompae lacunar, et coronaOebalio male fulta saxo.Sic alta clades exitiabiliTorrente inundat Pergama: turgidosQuos attulit Mater, novercaSors eadem rapiet cothurnos.Quid densa circum turba clientium,Aut flexa pronis Roma securibusFelicitatis addet? aequaLege movet gravis urna Craesi,Irique casus. Et timor, et minaeSedent eodem, quo Dominus loco.Seu praeda odoris, seu tumescatLectus Achaemenio apparatu;Altis Quiritum pervigil incubatFortuna stratis: cespite duriorEst pluma Regi, quam caninoCura vigil laniat remorsu.Quid sculpta vivo nomina marmore,Aut fama vivens sub LibanitideCedro beabit? quid MyronisDextra tuos fabricata vultus?Exesto luxus; non bene nominisAvarus emptor; non bene honoribusFelicitatis nundinatorInveniet requiem paratis.Hac ite, qua se Palladis artibusNixus, volatu non humili rotat,Ventisque fractis intrat hospesSideream MOLEDAEVS aulam.Hoc vera manat fonte beatitasMaior sepulchro, funeris ultimaeIgnara flammae; quam nec aetasIn cineres, neque sors resolvet.
AD EUNDEM.
ODE XXXIII.
Eiusdem Argumenti.
SOrtem deficientibusAnnis praecipitem pulvere OlympicaeImmutas sapientiae.Quae possunt adimi seditionibusFortunae, melius cares.Non mentem Libyci fenoris horreoCondis, non AlyatticisAut fulvis Arabum conditionibus.Quid cerae memores Patrum?Quid moles Tyriae? caedua quid Paros,Aut arces Babiloniae?Quid Regum trabeae? vellera Colchidos,Quid vasa Antipodum iuvent,Mittis sollicitus quaerere. Non beatAurum Tantaleam sitim,Nec terris alio Sole calentibusAdductae spolium RheaeAuratum sequitur cura periculum.Quo sors altius evehitFultum divitiis; hoc gravioribusCuris dilaniat fibras.Qualis lethiferis vipera mortibusMaternos laniat sinus.Nec quaerit tiliis vivere posthumis,Aut afflare CorinthiisVitam marmoribus, quem sapientiaTerrae nubibus eximit,Ac per siderei Daedala baltheiDonat moenia, et igneasArces emeritis ire volatibus.Hic et Terrigenum probra,Sortis ludibrium, et vana crepundia,Fucatasque negotiisFraudes, et miseris non medicabilemFortunae rabiem vides,Ac qualis rosei fax hyperionisRidentes Acheloides,Et motum pavido turbine Nerea,Blandis Tyndaridas genis,Spirantisque minas fulgur Orionis,Et tristes Hyades videt;Nec fusam rosei muricis igneaFrons terra maculam trahit.Talis Pyramidum Mempheos ardua,Mausolique tumentia.Rides non humili pegmata lumine,Sceptrorumque potentiam,Paesti luxuriam, semivirum decus,Medi vulnera corticis,Et mersum Phario pectus in unguine,Illusosque vaporibusSponsos Penelopes, Alcinoi genus;queis cervix Bromio madet,Et cirrus pluvia stillat amaraco.Hic Soles niveos trabis,Dum servans oculis astra sequacibusAeternis animam bonisArdentem satias, quae sapientiaPleno suggerit alveo;Quae vel post cineres fata nepotibusTranscribent imitantibus;Vel Dii sidereis sedibus inferent.
AD FLAVIUM DORIUM.
ODE XXXIV.
Aetati iuvenili non fidendum.
FLAVI, iuventae desine credere.Ut aestuosi Solis ab ignibusRoseta, lilieta, et omnisForma cadit morientis horti;Sic illa vultus purpura, lacteusColor genarum, blanda superciliIris, labelli purpurissum,Gemma oculi gemina interibit.Parcus colori crede: mero ligatErrore mentem. spondet amabilisAurae duellum; sed protervosForte dabit Boreae furores.Risum propinat, sed lacrimabilesSequentur imbres, saecula supputat;Sed raptat aetates, et annosPraecipitat fugiente passu.Parcus iuventae crede. VolantiaRuunt citato tempora PegasoAvara mortis, nec cadentemUlla diem tenuere lora.Praeoccupantem tempora sedulaVirtute laudo. Non tibi saecula.Promitte ab annis. Si in senectamiudicium puerile trudas,Virum negabo. Non faciunt virumDevexus anni transitus, aut genaVestita barba, non senilisCanities in honora menti.Matura virtus, neseia temporis,Aetatem honestat, sit iuveniliorLanugo in ore; dum senectaeEripias grave pondus oris;Senem fatebor. Vincere moribusIpsos Catones, fingere pectoraPrudentiae ad normam; modestumAlloquium, placidique gestus.Linguae disertum flumen, et eloqui.Et mens amici conscia Numinis.Innube per frontem serenum,Intrepidi generosa cordisScintilla, frontis tersa modestia,Et sola virtus: haec faciunt senem.Vixisse vis diu? iuventaeIngenium moderare pressoVictor lupato. Non fugientibusAetatem ab annis, sed meritoriaVirtute pensa: ad huius acta,Ac numerum numeremus annos.
AD LAEVINIUM.
ODE XXXV.
Gaduca bona despicienda.
VIdes, ut anni volvitur orbita,Diesque noctem, noxque fugat diem?Mensesque vernantis iuventaePegaseis rapiuntur alis?Undae recedunt praetereuntibusLapsae susurris. Ver hyemem fugat,Autumnus aestatem, fugacesNulla dies remoratur annos.Nihil perenne est. Aeacus omniumConcussit urnam: purpura Caesarum, etIrus lacernosus quadrigisProteritur fugientis horae.Sic quidquid ortum est, exitus occupat,Premitque finis: tendit ad Hesperum,Titan Eous: in senectamPraecipiti ruimus volatu.Felix, dolosis qui potuit MydaeMentem implicatam solvere censibus,Et cui superbum dente LydoPectora non rapuit lacunar.Non ille, quamvis infima misceatFortuna summis, et trabeam leviMutet lacerna, mentis altaeAbiiciet timidus secures.Non ille curru temporis aufugiTritus gemiscet; fronte sed ultimamHoram serena, celsioreEx animi specula videbitInterritus: seu venerit hoc die,Seu cras, paratus cedere, cum voletTonans, nec annos longiorisIn precio numerabit aevi.Volantis ergo ne pede temporisPremare, lapsum temporis occupaVirtute. Virtus sola, mundiInteritu nequit interire.
AD FORTUNAM.
ODE XXXVI.
Vale Fortunae.
SAtis cachinni est: cede volatilisRegina, fluctus quae regis Antii.Quid avolantem me caducisDeliciis male fida tentas?Afflabis auro? iam melioribusVotis benignus me cumulat DEUS,Et largius veris capacemDivitiis animum beavit.Non impotentis fraena libidinisMordebo avarus lucis, et ImperiProcus, nec aggestum PhraataeOceani precium aestimabo.Inefficaci parco pecuniaeLitare, matri sollicitudinum:Congesta torquet ambulantem:Vita brevis breve poscit aurum.Regum propinas ostra, et eburneumPulvinar? ostrum quod dominus premit,Premunt timores: quamque cingit.Torquet idem diadema frontem.Quid tecta caelis Daedala porrigis?Non laevigato gloria marmoreSincera crescit, sed nigrantesIpsa suo domat igne noctes.Quid mi voluptas? Dulichii DucisMe prora terret: blanda periculaiocosa Siren mentietur,Ut pelagi tumulem urunda.Par est Hyaenae: instillat amabilesLaeva sopores, sed necat altera,Brevemque somnum, mortis atraeContinuat graviore somno.Non serviemus. cedite ponderaOnusta curis, me super aureamSortem metallorum sub astraCerta vehet sine nube virtus.
AD R. D. SEBALDUM
SOLDNER,
CANONICUM HERBIPOL.
ODE XXXVII.
Cum Theologia Doctor inauguraretur.
QUem vestigia vitreiCollegisse iuvat fontis, et aemulisRipas passibus insequi;Ad magni socius fluminis ostiaCerto perveniet pede.Qui ponti satagit cursibus obsequi,Atque ut Typhis euntiaObservat ratibus vitra sequacibus,Illum fida natantium.Inducent pelago somnia fluminum,Qua se littoris immemorImmenso cumulat Nereus aequore.Talem nuper amabili,SEBALDE, imperio te SapientiaeTorrens vexit in aequora.Vix casto genitum sustulerat sinu.Cum ripae stetit ad vitrum,I, dixit, tenues unda scientiaeQua se fundit in alveos,Mentem solve iugo mollis inertiae, etDulces illecebras fuge,Aetatis Zephyrus dum facet, auraqueVernis Solibus intepet,Rivorum strepitum praetereuntiumUndosam sequere orbitam.Post mentem ingenuis auctus honoribusExemptus popularibusUndis, Philosophi fluminis accolaVestigabis euntiumStellarum choreas, nomina siderum,Sudantemque laboribusSolem perpetuis, atque paventiumInter fulgura nubiumHorrendos tonitrus, ebria conditoAuro viscera montium,Et quidquid cupidum nominis, abditumNaturae latet in sinu.Tunc crispabilibus pulsus EtesiisArcani mare NuminisIntrabis, tacito tecta silentioDivinae SapientiaeConsultus reteges. Quae Dea dixerat,Nos spectavimus. aequoreSEBALDE, in medio, nil timidus rati.Cedis lina Favoniis.Et mirum! medio portus in aequore est:Hic seu carbasa turgeant,Ventis ludibrium, seu pigra pendeantTranstris, semper amabiliNavim pace quies tuta perambulat.Quin si hoc mergeris aequore,Emergis pariter, mergere; poscimus:Ne tingare scientia,Mergaris, voveo! portus hic ultimusMergi hoc posse sub aequore,Absorptumque mari condere spiritum.
AD MORINONIUM.
ODE XXXVIII.
Contra vanam et saecularem scientiam.
QVid diu vanis agitatus umbris,Occupas fictis animum figuris,Teque fallaci, cupidus sciendi, - -Errore fatigas?Quaeris, errantes ubi Dux UlyssesEgerit naves? dubiae an CharybdisTurbine implexus, Siculaeve Syrtis Senserit aestum?Hoc MORINGNI potius require.Parte qua sistas stabilis, nec erresIpse, iactatus male turbinante Mentis amore.Consonos vocis gravis ac acutaeMe doces flexus: doceas nocentesCordis affectus, animique concor- -dare tumultus.Flebiles vocis mihi congementisIngeris ductus: retinere fletumInter adversas potius procellas Discere malim.Mox Geometres inaranda campoPuncta distinguis; spaciumque vastiRuris in parvam graphicis tabellam Ductibus aptas:Scire sed malim, quibus expleaturAmbitus mentis, patulique vastusCordis excursus, sitiensque avari Pectoris hydrops.Curta distendis, sinuasque longa,Ampla condensas, trahis in rotundumQuadra, discindis bene copulata, Dissita iungis:Mitte curarum vacuos labores;Hoc age, ut discas hominem aestimare.Nosse, quam magni tibi, quam sit arcti Area cordis:Scire quid supra mediocritatemSpumet, aut infra iaceat supinum,Quave se duci patiatur arte Linea recti.Quid fatigantem iuvat in Stagyraeiurgiis tussim sibi procreare,Perque digestas vacui latebras Arma rotare?Otium impulsae magis ambiamusMentis, et tristi vacuum duelloPectus, et purae miseris negata Gaudia mentis.Scire quid prodest, an Olympus alaUnius muscae valeat ligari?An repercussus lapis in reflexus Axe quiescat?An pulex possit bibere AmphitritenAriae? an totam lacerare terramTusse, vel mundum saliendo ab ima Sede movere?Mitte sectari leviora, quorumFructus est risus: superasque temetArrige in curas, ubi vis bonorum, et Copia manat.
AD R.D. MAXIMILIANUM
ENGELHARDT.
ODE XXXIX.
Cum Sacerdotio initiaretur.
QUemcumque mendax fama QuiritiumPer regna mundi, per Libycas plagas,Canique frigus per Bootae,Et rigidas Aquilone gentesInusitatis vecta volatibusPerennitati dedicat aureae,Olim loquaci nominandumPraxitelis simulantis arte:Quamvis cruentos miles acinacesLaetetur inter, fortior arduasObire turmas praeliantum,Et galeis, clypeisque longeClarus videri, et celsus aheneisHorrere squammis Marte sub aereo,Victorque proculcare fascesSuppositi pedibus Tyranni:Non ille certus dissociabilesExulcerati Martis ErynnidesVitabit, aut circumstrepentumLudibrium fugiet dolorum.Nec Daedaleo pectoris impetuEffulgurantum moenia siderum,Arcesque stellarum coruscasIcario penetrabit ausu.At quem beatis dives odoribusDelapsa caelo Relligio potensFurata telluri profanaeMalobathro meliore tinxit:Quo concitato remigio meusMAXIMILIANUS sub pedibus pigramTemnens volatu terram, et urbesSidereae novus hospes aulaeExerrat? Illum per liquidum aetheraTranare nubes, et levibus superPendere ventis, et serenoRelligio dedit ire caelo.Illi curules flammeus aetherisDictator ignes cessit. et aureumiubar, quadrigarumque loraCynthiaca moderanda dextra.Quae Bosphorana terra PropontideDivisa, vel quae dissociabiliSecreta Tethi, decolorveAethiopum plaga barbarorumCaelo refusi Solis imaginesNon vidit? o qua gemmea NereoTributa dives solvit Indus,Qua famulo Tagus amne vectusLudit smaragdis praetereuntibus,Spectate Titan! te tumidus proculGanges salutat, ultimumqueMemnonii penetrale mundi.Te bellicosis edita partubusCaliginosi filia TaenariPerculsa febrili pavoreUmbra fugit trepidante passu.Testes mearum prodigialiaSententiarum monstra, AcheronticiPartus, triumphandusque quondamMarmaricis leo pastus umbris,Quem fulminatis AcrocerauniaDeiecta telis, vel Rhodopes iuga,Caelove quassae fulminanteAemathiae perperere rupes,Immanis anguis, quem Tigris ArmenisEffudit oris, quem maris expuitIratus ardor, quem MegaeraEumenicis animavit antris.Frustra ille saevae dux sapientiaeExaestuanti fraena licentiaeFremens remittet, et venena!Cerberiis animata spumis.Umbramque Lethes progenitam satuTentabit audax immiserabiliInducere orbi, viperinumConcilium scelerumque noctes.Novo reductus cynthius essedoFugabit Orco nata volumina,Stygemque, flammatumque in irasTartareis Acheronta taedis.
Ad Reverendissimum
D. ANTONIUM
MARENZIUM,
PETENAE EPISCOPUM.
ODE XL.
Cum vitam SS. Nicephori M. et alterius
Episcopi scriberet.
MARENTIORUM Phoebus, amabileSidus tuorum, cui charis eloquiNectar propinavit, graviqueSuada dedit fluitare motuSententiarum; sive volubiliExaestuantis fonte opulentiaeBacchatus acres efferatisIniicias animis lupatos;Seu copioso fusilis alveoDamnata somno pectora suscitesTorrente, mirantumque secumLingua oculos animosque volvat.Quin temperatu fonte opulentiaeGratum Quirinis auribus influis,Facundiaeque BarberinisMella apibus riguae propinas.Romana testis ter gemino potensHonore Mater; testis HymettiaSonans volucre Vaticanum, etVirgineae Ambrosiae parentes,Quae, Circiorum luxuriantibusTumultuosa fronte Decembribus,Vectigal Hyblae, dona Paesti,Mella tuis reperere labris.Non tum curuli nube FavoniusNimbos pluebat Chloridos in sinum;Nec liliato grandinabatPraeteriens Zephyrus tributo;Non temperato Veris anhelituBrumae evolutus Maius inertiaCrispabat hortos, nec tepentiAmbrosiam pariebat aura.Sed eloquentem Suada coloribusOrnata frontem, et pulchrior aspiciFacunda Mater eruditumEloquii reseravit hortum;Quem Romulaei Principis atria,Et Vaticanae sidera gloriae,Mirata, quem centum QuiritesAttonito stupuere vultu.At dum sepultum Nicephorum eruisObliviosi pulveris angulo,Placet vetustas, veritatisSim plicior genitrix latentis;Quae dum maligna Nicephoros iubetBlattae vorantis nube superstites,Tergitque adesis incubantemCanitiem, cariemque libris.Tuis novato nomine laudibusVirtus laborat, quam notat aemuloHonore fama, dum tuorumNicephorus redivivus audis.Te grandiorum munera frontiumLambunt coronae, te nivei teguntMores avorum, quos acerboDente pavet temerare livor.Te mille circum spes Petenae volant,Pronoque sacras Istria pectoreVittas veretur, subditumqueGaudet humi posuisse vultum,Secura laeto pacis in otioPromissa pro te vota fidelibusAris rependens, et parentiCanitiem Superos precata.
AD S. NICEPHORUM
MARTYREM.
ODE XLI.
Cum huius vita a Reverendissimo D. Antonio
Marenzio scriberetur.
VIctoriosi nominis omine,Puroque fusi murice sanguinisDecore Martyr, dum DeorumSidereo bibis ore nectar,Avara famae, lucus et appetensMembrana denso pulvere conditaPascit vetustatem, et voraciCharta putris iacet esca blattae;Obliviosis squallida nubibusAevi invidentis pagina saepiamExtinguit omnem, dum vetustaTempus edax monumenta rodit.At non inulte? iam tacitis cadetSenecta libris, iam nitor eximetOblivioni, iam sepultaePulverea male nocte laudesDiu negatam desidia diemTandem videbunt; famaque eburneoSuperba curru posterorumNicephorum memorabit aevo.Quin et vetustas ambitiosiusOrnata cristam dum simulat novaeFlorem iuventae, FERDINANDICaesareis oculis legetur.Tantum vel atri nocte silentiiiuvat profundum nominis aureiDormisse famam, vel sepultasPulveribus iacuisse laudes.
AD SS. NICEPHORUM MART.
et EPISCOPVM PETENAE
PATRONOS.
ODE XLII.
DIVI serenis Indigetum chorisInaugurati, quos genibus minorFlavona adorat, quos SabaeoNympha colit Petenaea thure:Vobis calentes Arsia limpidoCursu procellas volvit, et arduoSub monte pronus blandienteExuvias veneratur ore;Vobis dicatis templa vaporibusGallinianum fumat, et IndicasAlbona conflat, sumptuosaMesse Arabum, Cilicumque, nubes.Cunis reclines vos puerilibusBene ominati nominis aureoVirtus coronavit decore:Nam teneras animabat ardoriam tum medullas, et vagus igneoPectus cremabat spiritus impete,Laudesque maturas tenelloPrima dies simulabat ore.Hinc turpe factum vivida nominisExosa virtus, vertice pendulasLaudes precatur, LaureisqueGestit ovans caput impedire.Alter, Tiara iam popularibusExemptus undis pervigiles agitCuras suorum, datque AsyloGrande pedum, Tyriasque vittas.Adusque famae dedecus invidae;Quae viperino dente momorderatVitam innocentis, ad tribunalAusa reum sceleris notare.Sed nempe virtus invidia altiorTutata sese est, quando reconditasCitavit undas, aut volantesFlexit ad arbitrium columbas:Aut cum perempti prodigialiaLuens aselli funera, sarcinamSuscepit ursus, nec reluctansSollicita tulit arte pondus.Alter severis meta furoribusInvicta perstat, fulmina verberumiocis honestans, et cruoremVulneribus fluitare gaudet.An et decorae prostituit caputVenale morti, sanguine posthumaeEmpturus umbellam coronae,Quam superae parat orbis aulae?Sic est, Olympus NICEPHORO excitusSpectator almi funeris advolat,DEOQUE scenam, CaelitumqueGrande choris aperit theatrum.Haec terra vidit: cetera patriisVirtus Deorum sedibus intulit.Quamvis nec indignata caeloSaepe suam Petenam benignoVultu tueri, quem bona siderumIris notaret, longaque frugibusCeres praeiret, belluosiTerga premens peregrina monstriQuod de Pelasgis tractibus aufugum,Ubi tumentis terruit IstriaeLacus, agris desideratamTemperiem revocat boatu.At vis, et atrae diffugiunt neces,Horrorque tortor iam morientium,Livensque, qui per membra fususAntevola sua fata, pallor.Uterque amici numine palliiCustos clientem protegit Istriam;Seu Mars minetur, ArsiamqueTurbet equis, galeaque potet;Seu cincta morbis pestis anhelituIncestet auras, et morientiumTumens acervis in propinquasExcidium meditetur oras.Sic vos sub umbra nominis inclitam,Tutamque, Divi, protegite Istriam,Sic illa semper fundet arisThura piis cumulata votis.
AD S. NICEPHORUM
EPISCOPVM.
ODE XLIII.
Cum Reverendissimus D. Antonius Marenzius
eius vitam scriberet.
NIvens verenda canitie Senex,Ligustra vultum, lilia verticemIndute PRAESUL, cui fideleDiva genu Petenaea lunat:Quem lapsa caelo gloria patrioTerris ademptum marmoreas superLocavit aras; cui tiaraGaudet honor redimire frontem:Iniurioso surge silentio,Orbique laudes, non meritas mori,Tuas recense, quas parentumPost decimi stupeant nepotes,Natisque narrent, Audior! Audior!Denso sedentem pulvere suscitatAntonius, MarentianaeGrande decus columenque gentis.Hinc laeta curru fama volatiliLate per orbem sparget amabileNomenque laudesque, et remotiNICEPHORUM plaga discet Orbis.Forte et lacunar culminis editiVitare suetus, publicus audiesIn Sole civis; forte quondamAustriacis adamatus arisNoscere magnus, cum melioribusPalmis onustus nomina CaesariDonabis Austrio, et vocariNICEPHOEUS volet Imperator.
Ad Reverendissimum Dominum
ANTONIUM MARENZIUM
PETENAE EPISCOPUM.
ODE XLIV.
PArum otiosa distat inertiaQuieta Virtus. Progenies Deum,Materque honoris, per viarumDifficiles agitatata tractus,Alto sedentem culmine gloriamImpendiosae merce molestiaeEmit: reluctantemque CalpenConsiliis, animoque frangit.Haec te, lupatis impedientiumScissis morarum sessilis otii,Vittis coronat, hac perennis,Laudis iter duce sorbuisti.Scit pulcher undis Adria vitreis,Et adiocantis murmure NereiPulsata Tergeste, tuensqueNereidum fabuleta iustus:Scit Graeciensis MercurialiumMetas laborum Palladis area;Quae nundinatorem decoriNominis egregia revinxitLaudum corona. Quid memorem improbaeDentes retusos invidiae retroCessisse, cum frontem tiarasEmerita redimiret umbra!Illustrius se scilicet exeritVirtus per omnem exercita semitamMARENZIANA, quam obsoletoQuae latuit pudibunda tecto.I nunc, profanas te populi superMolire turmas, qua radiantiumOrdo coronarum requirit,Non humilem redimire frontem.
ODE XLV.
Privatam fortunam magnae praevalere.
QUisquis coronae pulcher in ignibusCaesar superbis, quem venerantiumTurbae Quiritum collocatisAgminibus famulae sequuntur;Quamvis Lacaeno vulgus in atriumAchate stratum confluat, et strepantCircum coronatis clientesOfficio famulante turmis;Non es beatus. Tot populis maleFides habetur. Mygdonios tenetPostes Erynnis; cum reclusisCardinibus patuere valvae,Simul paratis fit via fraudibus,Simul furores, invidiae, et doli,Discordiae, luxus, libido,Ambitio popularis aurae,Globis coactis protinus irruunt.Multi clientes, in tua funeraSunt multus hostis. Non amaturRex, sed amantur opes. TrahunturNitente plures a diademate,Aulaeque gemmis; quam sui amoribusRegis: coluntur, quo teranturA populo Domini rebelli.Nam quanta Regum funere pars suoElata, fatis illachrymabilemplacavit orcum? quot cruentoInvidiae cecidere ferro?Quos Phoebus alto pendulus aethereVidit superbos, luna silentioMirata stratos vidit aulaeAlterius famulante colloSubire lorum. Prosperitas senex,Immane monstrum est. Nec Zephyri iocoLudunt perenni; et saevienteUrsa graves Aquilone saepeTrahit Decembres. Sors variat vices.Quicumque certo tramite deviusExerrat, ille inauspicataCarpet iter male ductus ora.Testis meorum, flectere debilisPatris iugales, sit Phaeton puerOraculorum: dum errat astris,Astra simul trahit in ruinam.Testis volucres Daedalides superVolare pennis gnarus: inobsequensMandata dum spernit monentisPatris, et ignivomo caloriSolis propinquat, brachia defluisCeris madescunt; labitur aethere,Nomenque, famamque, et caloremIcarias tumulat sub undas.Sic casus altis fortior incubat.Stet, quem iuvabit, culmine lubricoPotentis aulae: mi clientumNulla retro famuletur unda.Tutum est, propinquam lambere NereoTumente ripam. Tollite flaminaNati Trionum, faeva proles,Ne decimo rapiamur aestu.Fortuna littus mitior impetit;Altum fatigat: parcior in levemRuit phaselum, sed secundisOfficiis pelago natantiClassi minatur: LaomedontiasFortuna puppes, non humilem quatitRatem procellis: sic malignusMagna furor trahit in ruinam.
AD VIENNAM.
ODE XLVI.
Post bella rus invitatur, ut Pastorem accipiat Reverendiss. et Illusiriss. D. PHILIPPUM
FRIDERICUM BREUNER.
O Austriorum progenies Deum,Alumna caeli, Patria Caesarum,Ocelle mundi, fax Quiritum,Archiducum generosa proles,VIENNA Princeps: iam satis algidaApeliotae pressa tyrannideBrumam bibisti: sat BorussaeGentis hyems Scythicaque canumCrinem gelatus grandine Circius,Tumensque fluctu Sarmatico NothusTerras flagellavit: sat iraeParrhasiis cecidere Plaustris.Accede laetis, iam bona sideraFratres Lacaenae triste minantiumPonti tyrannorum furoresOebalia pepulere taeda.Accede laetis, praetereuntiumQua blandienti silva proterviaFavoniorum gloriatur,Qua Zephyri genialis auraTheatra vivi Veris inambulat,Omnemque spargit prodiga gratiam,Ad usque formosam CanopiInvidiam, Tyriique Veris.Si quem bidentum nobilium PatremUndantis inter diluviem gregisGaudes videre, in quem reclinesGrande pedum, vigilemque virgam,Succedat agris, neu pudeat gregemPavisse. quondam sceptra Quiritium,Romae secures, ConsulumqueRura decus genuere fasces.Inter bidentes Dardana RomuloArgenteorum ad Naiadas amniumCrevere sceptra; cum repenteVirga novo rutilavit auroMagistra iuris, colla QuiritiumFlexura nutu, cui vaga Faustuli,Armenta parebant, levemqueAd sonitum pecus omne stabat.Non et saginans Inachiae gulamArgus iuvencae dedecus exuitMortalitatis, siderumqueConcilio radiare coepit?Quin et Pheraeos Baebeidis gregesObaudientes barbito ApollinisAmphryse vidisti, nec aureumDedecuit pecuare Phoebum.Virtus ab herbis non minor emicat,Quam quae Gradivi pulvere nascitur.Nec corpus aeque contudisse,Ac animos aluisse, laudo.
AD FERDINANDUM III.
ROM. IMPERATOREM,
ODE XLVII.
De Augustissimi Parentis FERDINANDI II.
in Musas liberalitate.
AVara qualis praetereuntibusGemmis Hydaspes littora personat,Et rura Medum bracteataAlloquitur pretiosus unda:Aut qualis auri prodigus ostioSeptemplicato Nereidum PatremNilus salutat, vel tributumHesperio Tagus amne volvit:Talis Latinae Pergama PalladisAuri natantis nimbus inambulat;Quem liberali FERDINANDIProna manus dedit ire fluxu.Ad Bactra dudum, aut dissociabiliAbscissa ponto regna Britanniae,Bungosve, frigentesque Thracas,Aut Tanain prope flumen ortosAbisset exul Pallas, amabiliStipata doctae Mnemosynen choro;Si non fugacem FERDINANDUSImperio tenuisset auri.Sic Gallicano fortior HerculeNon Ora plebis, non populariumInnectit aures, nec sonantiVulgus iners moderatur auro;Sed sacra Dirces Numina, NuminaExuberantis Phocidos hospita,Phoebumque, mirantesque Musas,Et vigiles Heliconis umbras.Hinc qua procellis Mura loquacibusTaurisciorum rura perambulat,Et Austrienses murmurantemDanubium stupuere ripae,Oenusque praegnans divite fabulaExaggerato volvitur alveo,Rhenusque et Albis concoloresDucit aquas medico Choaspi;Qua temperatis Moldava flexibusLambit Bonemos, qua procul AdriaInsultat undis, tripliciqueIn pelagus ruit Ister ore,FERNANDIANAE munera dexteraeSequuntur ultro, quos gemini sacraDelubra Pindi, et eruditaeThessaliae comitantur umbrae.Exempla Patris regula filiiSunt insequentis; qua praeiit via,Hac FERDINANDUS FERDINANDUMInsequeris, soboles parentem.Tu doctioris iura PanaetiiAd usque magnae barbara ThraciaePangaea, regnatamque TeucroAmbiguam Salamina, sparsoFundabis auro, regnaque ApollinisMusasque blando munere differesUltra Triones, in calentisAssyriae Libyaeque campos.
AD FERDINANDUM III.
ROM. IMPERATOREM.
ODE XLVIII.
De Austriacae stirpis amplitudine.
DEterminati neseia limitisUltra superbos AUSTRIA terminosCalpes, coronatamque quondamHerculeis Abylam trophaeisMetit triumphos. Vidimus HerculemHABSPURGICANUM, qua medium mareSecernit Europen ab Afro,Prima suae monumenta laudisLocasse; quando non superabiliDesaevientem Nerea praelioVictor subegit; defluosqueAmphitrioniadae colossosMendaciorum lemmate nobilesUrna subacti condidit aequoris;Famamque, PLUS ULTRA, trilinguiEdocuit resonare cornu.Tum grande ponti fluctibus HerculisNomen sepultum flevit inutileMendacium, NON ULTRA; et altamPaenituit posuisse CalpenMetam loborum: tum quoque gloriaeNereus labantis funere territusMersit verecundem profundiFluctibus Oceani tridentem,Et aestuosi marmoris arbitrosVentos per undam somnus inambulansQuiete stravit, septimosqueComposuit Boreae tumultus.Exinde nullus laudibus obstititLaboriosae terminus AUSTRIAE,Nec terminali thus SabaeumAra DEO didicit cremare.
Ad Illustrissimum Dominum
GEORGIUM NICOLAUM
COMITEM DE ROSENBERG, etc.
ODE LIX.
Alludit ad Rosam Gentilitiam.
DIva, nativo Rosa laevis ostro,Quam colunt flores, famulusque retroPaestidum census, populusque culti- -Adorat Hymetti.Sive Reginas imitata vultuFloreo, gaudes populo videriMaior, et verno solio reclinis Flectis habenas:Seu latus mavis radiata telisBella moliri, rigidisque cinctaMilitum contis in amica flores Bella vocare:Audies cenae decus eruditae,Sigmatis custos, epulique praeses,Umbra convivarum, honor Editoris, Gloria cenae.Subter umbrosam folii coronamPlena convivis tibi mensa surget.Unus accumbat Sapiens, Senatum Esse putabis.Pectoris vastum regit ille mundum,Rex sibi, Caesar, populusque; magnamIpse se Consul moderatur aequis Legibus Urbem.Solus accumbat, trabeatus una,Curiae Patres, Chorus assidebit,Consul, et iudex, dominaeque sueta Lege secures.Solus haud umquam est Sapiens: SenatusQuem domi semper colit, in tumultumSive plebs densis glomerata turmis Concrepet arma:Sive iam legum patiens lupatosMandat infracti furor appetitus,Et pluant passim pretiosa largam Otia pacem.
AD CAIUM LENTULUM.
ODE L.
De Mortis aequali in omnes imperio.
AETas fugaci praeterit orbita,Cresisque et Iris summa necessitasInsultat, ac ignara flectiSceptra quatit, tenuemque falcem.Non interest, an PygmalionioCensu beeris, LENTULE num TagusNatet lacunari, et vetustaDinumeres monumenta Patrum;Gentisque primus prodieris tuae,Vilemque supra te tuleris gregemVulgi iacentis; num superbamGemma gravet pretiosa mensam.Mors cuncta saevo proruit impetuSublimioris nescia sanguinis;Nec stemma, nec gemmas, nec aurum,Nobilium monumenta, transit,Festas rogali funere pertinaxMutare flammas, et lacrimabiliMiscere lesso gratulantumCarmina, laetitiamque planctu.Frustra iuventam obtendis, et inclitasCeras parentum. Ductus ab InachoSanguis vetusto sub Charontisiura venit, fugiente LethesMergendus unda. Frustra adamantinaObtendis acris robora pectoris,Torosque cervicemque, et ossaHerculeis solidata nervis.Ad iura mortis cogitur Hercules,Et Hector, et Mars, et TelamoniusHeros, et undantes volareAeacides celet in sarissas.Mors caeca nescit stemmata Principum,Nec sceptra Regum, nec capitis iubar,Nec Imperatorum secures,Nec titulos, dominosque fasces.Quodcumque vidit nobile Phosphorus,Quodcumque Vesper, iam cinerem suumTranscripsit umbris, et sepultumIndecores iit in favillas.Omnes abimus, LENTULE; et omnibusSeverus horas Aeacus intonat;Nec nosse fas est inter umbras,Quae tumuli ferat hora legem.Hic ordo fati est, LENTULE: quaelibetMorti hora servit; quaelibet in necemProcumbit aetas: Tu supremamHanc reputa sapienter horam.
AD S. FRANCISCUM
XAVERIUM.
ODE LI.
De obiecta ei in somno impura specie.
NOn, diffluentem sanguine quem vides,Victum vocabis. Saepe cruoribusEst parta laurus, saepe palmaSanguineo stabilita nimbo.Afflicta virtus se generosiorIn ausa trudit, perque pacisciturPericulorum tela laudem,Perque neces volat ad triumphos,Tyro cruorem pallet ad obvium,Et arma ponit vulneris impotens:Qui saepe conflixit, notariVulneribus veteranus ambit,Emitque pulchram sanguine lauream.Hac arte, magni gloria Memnonis,FRANCISCE, pugnas, et DionesArma gelas, Cypriasque flammas.Infestat illa, et dum tibi duriorComponit artus somnus, in igneosErumpit ausus, indecoramAusa animo simulare formam.At dormientem quem male credidit,Bello paratum repperit, aegidePudoris armatum, et medullasVirginea feritate septum.Frustra reluctantem impulit acriusTelum Cytheres: ocyus exilisSopore, iuratus pudoremSanguineo reparare nimbo.Tunc nempe castae non patiens nivis,Hostisque puri pectoris, igneasCupido collegit sagittas,Et Paphios lacrimatus ignesPerisse, fugit. Siste veneficam,Audax honesti latro, procaciam:Si dormiens te detriumphat,Quae vigilans statuet trophaea?