INCLUTE Maecenas, atavûm sate sanguine regum;
Praesidium Musis dulce decusque meis;
Sunt variis variae curae, et sua quemque voluptas,
Quemque suum studium ducit, et artis opus.
Sunt, quos delectat rapido contendere cursu:
Et metam cautis praeteriisse rotis.
Qui dein sollenni tendunt super aethera palmâ,
Tergemino divis semper honore pares.
Hunc, si mobilium plebis circumfusa Quiritum
Laudet, et ad caelos voce favente vehat:
Illum, qui fundos gaudet coluisse paternos,
Messibus invectis horrea plena iuvant.
Talem, Myrtoi trabe findat ut aequoris undas,
Perduxe Attalicâ haud conditione queas.
Tum licet Icariis mercator fluctibus errans,
Discupiat patrii rura videre soli:
Attamen, ut paulum venti posuere, reversus
Ad genium, quassas repparat ipse rates.
Est alius, vitae prorsum pertaesus agrestis,
Qui capitur sapidi lurco liquore meri;
Nec dubitat solidam somno diffindere lucem.
Propter aquam, aut viridi, membra supinus humo
Castra iuvant alios, litui, sonitusque tubaeve
Atque invisa nimis matribus arma piis.
Venator tandem, cervos sectatus, aprosque
Investigatos sedulitate canum;
Immemor et sociae tenerae, et surgentis alumni;
Vel noctes udo sub Iove durus agit.
Haec alii: ast me hederae, doctae redimicula frontis,
Longaeva prohibent posteritate mori.
Hinc solum nemus, et silvestria numina, Nymphe
Sufficiunt soli gaudia vera mihi.
Si placida Euterpe si blanda Polymnia chordis
Non fugit Alceae plectra movere lyrae.
Dein si me Lyricae tu gaudes addere turbae:
Vertice nae feriam sidera celsa meo.
Nil ego terrarum dominos, palmasque superbas;
Nil ego delicias divitiasque morer.
ERGO abit ille meos non ultimus inter amicos,
Aemulus Ascraei Maeonidaeque senis?
Ergo sedet, doctas invisere Pallados arces;
Aequoreisque vehi per freta longa viis?
O, cuius fidei vates est creditus ille,
Navis, velivolo currere docta mari;
Salvum Cecropiis exponas finibus, opto;
Conserves animae dimidiumque meae.
Sic te, diva potens Cypri, Venus aequore nata,
Sic Helenae fratres, ligna corusca, regant!
Hippotadesque aliis ventorum carcere clausis,
Adspiret Zephyri flabra secunda tibi!
At vero fragiles qui primus in aequora puppes
Duxit et infido marmore vela dedit;
Nec timuit rapidum, certantem Aquilonibus, Austrum,
Nec tristes Hyades, non rabiemque Noti;
Quo non est alius maris impetuosior undis;
Arbitrio cuius statque movetque salum;
Illi, credo, triplex circum praecordia ferrum:
Illi et de rigido robore pectus erat.
Ecquid enim gelidae timuit mortis genus ullum?
Qui siccis oculis monstra inamoena maris;
Qui latê infames, illa Acroceraunia, montes
Vidit, et irati saevitiem Iconii?
Atque Deus, prudens cum poneret omnia, vasto
Nequiquam terras abscidit Oceano:
Si tamen et lati penetrant vada caerula Ponti,
Immensi finem transiliuntque rates.
Usque adeo nil non audax tentare, lucelli
Causâ. gens hominum per scelus omne ruit.
Sic satus Iapeto, quondam audax intulit ignem
Sub ductum aetheria, fraude nocente, domo;
Hinc macies, hinc dura fames hinc visa nec unquam
Invasit terras febrium acerba cohors.
Inde, prius nobis quae tarda venire solebat,
Iam properat celeri mors inopina gradu.
Ingressus vacuum sic Daedalus aera pennis,
Ivit, quas homini non datur ire, vias.
Sic ferus Alcides raperet quo cerberon umbris,
Ausus perrupit ipsum Acheronta truci.
Nil hominum usque adeo petulantia linquit inausum:
Caelum etiam terrae dira propago petit.
Atque ita per nostras, admissa immania, culpas
Irata haud patimur ponere tela Iovem.
CRISPE, genus princeps ab equestri sanguine ducens,
Quem capit haud caecis abdita lamna locis:
Argento color est nullus, nullus color auro;
Splendorem ex usu nî moderante trahat.
Proin aget extento Proculeius nobilis aevo,
Fratribus indulsit, qui patris instar, opes.
Illum felici terrarum Fama per orbem
Pennâ solvi unquam rite cavente, vehet.
Nempe sitim infandam quicumque exstinguit habendi,
Heroum vincit fortia facta ducum:
Latius et poteris fines extendere regni,
Si valeas animi flabra inhibere tui:
Quam Libyam iungas ipsis si Gadibus olim,
Et subsit domino Poenus uterque iugo.
Namque sibi indulgens ceu crescit diditus hydrops;
Corpore nî languor fugerit albus aquae:
Sic sitis expleri haec nulla ratione potestur;
Ni cedat fervens ille Cupido tibi.
Hinc virtus censu felici cauta Phraaten
Eximit, infamem crimine avaritiae.
Vocibus et falsis vulgum bene dedocet uti:
Qui solum Croesos autumat esse deos.
Ast uni regnum defert diademaque tutum
Et laudis rarae, praemia rara, decus:
Quicumque ingentes auri cum spectet acervos;
Haud aciem ad cumulos usque retorquet opus.
QUALITER Oceano dans carbasa libera quondam,
Felici portum navita tangit ave;
Si neque se pelago credat temerarius alto;
Neu malefida nimis littora nave premat:
Sic tibi, mi Licini, ducetur leniter aevum;
Sors cordi semper si mediocris erit.
Aurea cui placet haec; non squalet sordibus, idem
Sobrius invidiâ, summa petente, caret.
Nam quo res usquam fuerit praelustrior ulla;
Hoc gravior a illam crede, pericla manent.
Cernis, ut ingentes ventorum turbine pinus,
Ut querceta [Reg: querqueta] gravi saepe Aquilone tremant!
Cernis, ut aeriae, monimenta immania, turres
Haud raro casu terrificante ruant!
Cernis, ut in caelum minitantes vertice montes
Irato feriant fulmina missa polo!
Sed bene munitus contra vim sortis utramque,
Atque suis animus dives ubique bonis;
Infestis sperat meliora; timetque secundis,
Altera ne versâ sors eat acta rotâ.
Tristia nam laetis (rerum haec adamantina lex est)
Laetaque mutari tristibus, ipse vides.
Ipse vides, ut vere Iovis moderamine pulso,
Instent tristis hiems et penetrale gelu.
Summovet ille idem glacialia tempora brumae;
Atque comis silvas, gramine vestit humum.
Et male si nunc est, male forsan non erit olim:
Non rerum facies una, colorve manet.
Dirigit haud semper lethalia vulnera ferro,
Sed quondam et citharâ blandus Apollo canit.
Tu iam, mi Licini, sis sortem ad utramque paratus:
Non tumidus laetis, non timidusque malis.
UT primum piceâ tegitur caligine caelum:
Nec monstrant pelagi sidera certa viam:
Dulcia tranquillae superos rogat otia vitae,
Quisquis in Aegeis nauta laborat aquis.
Otia vult Thrace, studiis asperrima belli;
Haec eadem pharetrâ Medus honorus amat.
Quilibet exoptat sibi tutam, GROSPHE, quietem:
Verum huc quae ducit non via cuique patet.
Non etenim gemmis, non est venalis et auro,
Non, quae Sidonio murice lana nitet:
Non possunt gazae deducere corde tumultus;
Aut Croesus tenuit quicquid avarus opum.
Non lictor populum quantumvis summovet, idem
Marmoreâ curas exigere aede potest.
Ille potest, tenui cui quadrâ dulce salinum
Splendet, qui vitae tempora laetus agit.
Huic faciles somnos numquam [(transcriber); sic: unquam] timor anxius aufert:
Hunc dubium numquam, dire Cupido, quatis,
Sed modicis rebus satiatus regnat, et in se
Divitiarum exsors, satque superque tenet:
Ecquid in exiguo iaculamur fortiter avo
Plurima, quis praesens vix facit hora fidem?
Quid terras alio mutamus sole calentes?
Quid semet recti pectus inane fugit?
Aeratas scandit curarum vis mala naves,
Et turmas equitum sollicitudo petit.
Ocior est cervis, est alis ocior Euri,
Nec locus est, quem [(transcriber); sic: quen] non anxia cura petat.
Ergo animus saltem praesenti gaudeat altus,
Securus quid sors crastina luxve ferat.
St quid (ceu sunt res) forte exhibeatur acerbi,
Temperet ingenuus risus amaritiem
Nam nihil ex omni reperitur parte beatum:
Nosque latet, quidnam vespera sera vehat.
Sic quondam clarum cita mors lethavit Achillem:
Abscidit et socii gaudia certa tori.
Sic quoque Tithonum consumpsit longa senectus;
Et cladem cantu macra cicada refert,
Et mihi fortassis felix id porriget hora,
Quod tibi praelustri Parca noverca negat:
Nam tibi, GROSPHE, greges, armentaque bucera sunto;
Parturit ubertim qualia Trinacria:
Sint et equae, latê implentes hinnitibus auras,
Lanaque te Tyrio tincta colore tegat:
Divitiae contra modicae mihi, parvaque rura:
Alceae tenuis spiritus estque lyrae.
Praeterea infidum vis mascula temnere vulgus:
His ego ditatus, nil tua, GROSPHE, moror,
QUAE sit pax animi, quae nostra medela malorum,
Ille ego Musarum dicere Mysta paro.
Impia turba procul, procul impia turba facesse:
Carmina nulla tibi percipienda cano:
Percipienda cano sed castis auribus illa:
Quales Nympharum sunt puerûmque gregi.
Imperium in cives est summis regibus amplum:
Imperium in reges, sed tenet ipse Deus.
Ipse supercilio trifida movet arida terrae:
Ipse Giganteas disicit igne manus.
Contingit, laetas disponat ut ordine vites
Latius hic alio, pluraque vina legat:
Contingit Martis descendat in aequora campi
Illustri proavûm nobilitate potens:
Moribus ast alius melior descendat eodem;
Virtutisque decus nomina clara, ferat.
Attamen et summos pariter mors tollit et imos:
Fatalis nomen quodlibet urna movet.
Non Siculae poterunt somnos inducere mensae:
Non avium cantus, non citharaeque soni:
Desuper immineat si setâ adpensus equinâ
Ensis, et exitii si premat usque metus.
Contra blanda quies numquam fastidit agrestum,
Qui gestant curis libera corda, casas:
Umbrosis desunt nec ripis munera somni:
Tempe etiam Zephyris pervia somnus adit.
Nam qui, quod satis est, nihil ultra discupit; illi,
Laudari felix cur mercatur, habet.
Ille procellosi numquam petit aequora Ponti;
Arcturi occiduas non timet ille minas.
Numquam illum cruciant affictae grandine vites;
Numquam laesa arbos, aut malefidus ager.
Sed cui nec tellus satis est; hic molibus altum
Contegit, et solitum piscibus arctat iter.
Quippe frequens istuc mittit caementa redemptor
Cum famulis, domino tecta parante suo.
Nec sic declinat miserae vexamina mentis;
Cordis et affectus, qui fuit ante, manet.
Scandit Herus navem, navem spes scandit eandem;
Cedere de Domino cura timorque negant.
Cornipede invehitur sublimis; et huc quoque cura
Advolat: expertem nec sinit esse sui.
Proin si nec Phrygium scit delinire dolentem
Marmor, nec stellis amula lana potest:
Si mentem haud recreant generosi pocla Falerni;
Si nec Achaemeniis costa profecta plagis:
Cur ego vesano vasta atria moliar ausu?
Cur mihi divitias per scelus omne parem?
Non his permutem positas in valle Sabinâ
Aedes: non curas tanti ego sanus emam.
ERGO opus exegi Musis Phoeboque favente,
Claudens Aeoliis Itala verba modis,
Hoc opus et statuis fuerit vivacius aeneis,
Altius insigni Pyramidumque situ;
Hoc non imber edax non saevus diruet Auster.
Nec pessum annorum saecula cana dabunt.
Hoc me vitalem faciet post funeris horam;
Nec totus gelidâ contumulabor humo.
Semper apud seros crescet mea fama nepotes,
In Capitolinâ dum cadet aede bidens.
Et quamvis humili prognatos sanguine dicar;
Attamen in vatum carmine multus ero;
Quâ latê rapidis violens strepit Aufidus undis;
Quâ Daunus sicis imperitavit agris;
Nempe ego, qui princeps Alcaei plectra secutus,
Aeoliis vinxi verba Latina metris:
Flexanimesque dedi vario discrimine cantus,
Ante ausus vatum quos dare nemo fuit.
Tolle Thalia caput, meritis celeberrima tantis;
Atque meas lauru cinge virente comas.
QUEM tu cumque semel progressum matris ab alvo
Spectaris placido lumine Melpomene:
Illum haud clarabit pugilem labor Isthmius acrem
Insignis pugnis, caestibus atque, labor.
Illum non cursis sonipes excitus Achaeo
Victorem plausus murmur et inter aget.
Nec capitolinam victor ducetur ad aedem,
Ornatus meritas Delide fronde comas.
Illum, quod regum fera debellaverit arma,
Fregerit et vires, contuderitque iugum,
Non Mavors Clariâ redimitum tempora fronde
Romanâ egregium sistes in aede Ducem.
Plurima sed Tibur quae fertile praefluit unda
Et silvae facilis vatibus umbra sacris;
Aeolio fingent insignem carmine, fingent
Illustrem Heroo Maeoniisque modis.
Hinc urbs imperitans de septem montibus orbi,
Me vatum gaudet connumerare choro.
Atque adeo iam nunc mihi laudis adorea crescit:
Dente minus iam nunc mordeor invidiae.
O quae temperiem dulcis testudinis aptam
Innumeris numeris, Pieri sancta, facis;
O tibi si libeat mutis quoque piscibus illum
Donatura cygni Dauliadisque sonum:
Muneris omne tui est, digito quod monstror, et hic est
Ille lyrae fidem, audio, id omne tuum est;
Quod spiro, et validas habeo in sacra carmina vires,
Quod placeo, atque legar, si legar, omne tuum est.
FINIS METAFRASEWN.