Melioris Adami ... Parodiae et Metaphrases Horatianae: Continentes argumenta sacra et scholastica; adeoque poetica progymnasmata.Machine-readable textAdam, MelchiorAdam, MelchiorXML version, markup prototype, December 1999Ruediger NiehlmarkupCamenahttp://mateo.uni-mannheim.de/camena/adam6adamparodiae.htmls001.htmladamparodiae.xmladam6/jpghtmlFrankfurt (Main): Unckel, 1616.
Regeln fuer die Texterfassung 03/2001
not necessary
September 2004Ruediger Niehlmarkup
new TEI header; typed text - structural tagging complete - no semantic tagging - Morpheus spell check
MELIORIS ADAMI
SILESII
PARODIAE
et
METAPHRASES
HORATIANAE,
Continentes argumenta sacra
et scholastica; adeoque poetica
progymnasmata.
FRANCOFURTI
In Bibliopoleo Unckeliano.
ANNO MDCXVI.
VIRIS Pietate, virtute, doctrina clariss. D. D. D. SIMONI GRUNAEO, Phil. Poet. et Theolog. Ecclesiastae Lignic. CASPARO CONRADO, Phil. Poet. Medic. Vratislav. Physico ordin. GREGOR. MARTINIO, Philol. et Medic. Dioces. Wolaviens. Physico. Amicis primis.
DUM vobis mitto tenues, mea carmina, lusus;Chara Deo, et Musis pectora chara piis;Iure aliquis verbum mihi protritum occinat illud:Quid ligna in silvas, in mare mittis aquas?Huic ego; et Oceanum rivos admittere, et altisCernimus admixtas quercubus esse nuces.Chara est formicae formica, cicada cicadae:Et nil non parili gaudet ubique suo.Quid? quod iudicium de carmine carminis auctor,Vel magno melius Caesare ferre potest.Praeterea est rerum studiosus quisque suarum;Carmen amat, quis quis quis carmina docta facit.Accipite haec ergo ludicra imitamina Flacci:De vestro et numquam pectore vester eat
I. AD SIMONEM GRUNAEUM THEOL. DEO, MUSISQUE carum. PARODIA Ex lib. 1, Carm. 4. Ode.
ANNI circlus abit fixa vice Solis et meatusCanuntque Iani festa plebs Kalendas.Ac neque Mors hominum letat genus, aut Avernus ignis;Nec corda gelido dirigent tremore.Iam late Eusebie fundit iubar, emicante caelo;Iunctique turbis caelitum beati.Suavia iam celebrant commercia; dum polum renatisServator orbis pandit universis:Nunc decet et CHRISTO gratum melos intonare chordis,Et ore, Flamen quod replevit almum.Nunc et ad exemplum Veterum decet expedire vota;Seu dona mittas, sive metra solum.Christi natalis ducit Styge perditam catervam,Gentesque caecas, ô GRUNAEE docte.Gratia caelestis spem nos facit inchoare longam;Systema iam Nos caelicum tenebit;Tempeque aeterni Paradisi: quo simul migrans;Non dente sortis iciere nigrae;Nec Fati insidiis terrebere; quas tremunt profaniMortalium quandoque sancti et ipsi.
II. Ad CASPAREM CONRADUM Philos. Poet. et Medicum: PARODIA Ex lib. 1. Carm. 6. Ode.
QUAERATUR stolidis nummus, et aureaeGazae, Iudaici more Cupidinis,Quam vim cumque rei feta metallicaeTellus viscere continet.Nos, CONRADE, nihil quaerere, nec levesArgenti philyras, protegere inscii,Nec baccas Pharium per mare concheas,Non saxo egregias domosCuramus, superi terrea. Nam DeusAffectusque animus rite potens, vetat;Donum concilii caelitis, et decus,Cura prodigere aerea.Quis Ditem laqueis saevum AcheronticisNon vitaverit? aut artifici doloPartas divitias? aut odio DEIIdoli scelus aemulum.Nos gurgustia, nos parcam alimoniam,Tegmenta et fragili commoda corporiAequi consulimus, sive quid additurNil ultra modicum indigis.
III. IN ADVENTUM CHRISTI. PARODIA Ex lib. 1. Carm. 9. Ode.
AUDIS, ut aethra gestiat egrediGnatus IEHOVAE! ut te sibi praeferat!Propterque te non exprimendaGaudia respuerit polorum!Pande eia pectus, mente pia hospitemTantum receptans: atque lubentiusTuo Redemptori, redempteChristiade, officium omne praesta.Relinque mundo evanida: quae simulCepere mentes deliciis malisInebriatas, nec IEHOVAM,Nec superum meditantur axem.Tu sed IEHOVAM ne fuge quaerere, etQuod vox bonorum cumque infert, fideApprende; nec divini amoremMitte Patris, neque tu Lytrotae.Donec vocatus possideas fideApprensa: tunc et tristitia et metusMorbique grassantes per artusExcidio perimentur uno.Tunc et nepotum perditor ad StygaAdamidarum praecipitabitur:Hostesque sanctorum tyranni, etHaeretici male literati.
IIII. Ad GREGORIUM MARTINIUM Phil. Poet. et Med. PARODIA Ex lib. 1. Carm. 10. Ode.
GREGORI dilecte comes Thaliae,Qui sacras dotes Clariae catervaeMente quaesisti catus, et sagacisMore latrantis:Te canam doctae Sophiae et MinervaeAdseclam, mentisque piae tenacem;Fervidum, quicquid libuit, cerebriCondere cellis.Te, caballini quia combibistiLargiter fontis latices, frequentiArtium potu saturum, brabeoDonat Apollo.Quin et affulgente tibi Minerva,Matris emensus Physeos viretaImpigro Coi studio, et GaleniSurgis in ausus.Tu salutari positos reducesPharmaco, diras adimesque lethoArtifex vires, hominum supremis,Gratus et imis.
V. Ad IOANNEM TYRSIUM SPONSUM, Cum ROSINA STENIA Ex lib. 1. Carm. 14. Ode.
MI TYRSI, repetis iura, iterum, toriSponsus? nae bene agis! faustiter apparaTaedas: quippe tenes, utCodex caelitus editus,Utque exempla pii plurima saeculiIsthaec iura probent; ut sine compareNulli ferre penatesPossint sollicitudinumMolem. Iam tibi sunt pignora suavia,Est res, quae sociam, poscit opem domus:Sincere ergo ROSINAM,Praestantis sobolem viri,Ardes, et genus, et cor fidei integrae.Nil fluxis Arabum mens piae laminisFidit. Tu, Deus alme,Casto connubio favens,Dignate Edenios iungere compares;O et praesidium, et spes thalami unica;Integrata, volenteServes; te duce, gaudia!
VI. Ad Lib. 1. Carm. 19. Oden. PARODIA Temporis rationem habendam.
VELOX circuitus poliDescriptaeque iubent lucis, Homo, vices;Et rerum cita flexio;Momentum omne animo condere temporis.Urat te Eusebies amor,Durantis volucri tempore longius:Urat grata Polymnia,Virtutisque nitor, nescius emori.In te pallida mors ruensCorpus deiciet; nec dabitur dies,Et clarum iubare aureoSolem cernere: nec, quae nihil attinet.Hic ius atque pium cole: hicDissuaves Charites, Numina mitia,Pindi cum triplici choro:Sic fatis fueris altior omnibus.
VII. Ad DANIELEM ARNOLDUM SPONSUM. Ex lib. 1. Carm. 26. O.
CALDAE solutus febris anhelitu,Gaudes iugari non male dispari,ARNOLDE, vinclo: quae futuroSit metuenda procella Iano,Quos Mars oberrans appetat, uniceSecurus. O qui nexibus intimisVincis amantes, siste pacem,Siste toro egregio salutem,IEHOVA praeses. Nil sine te noviPossunt amores: Tu duo copulas,Tu copulata augere cordaDivite visque potesque dote.
VIII. Ad I. PHILIPPUM PAREUM De nova Plauti edit. PARODICON Ex lib. 1. Carm. 29. Ode.
PAREE primas nunc Critici occupasChoragI, et agmen Vaticinum praeis;Non ante depulsis ab UmbroNoctibus, illuvieique socciIndis nitorem. Quis tibi GloriaeCurrus per orbem nomina differet?Pectus quod e Pindo sagaciNon referet capiti usque gratesFlagrans Poetam volvere ComicumMente evoluta? quis neget arduosPlauti adsequi iam posse sensus,Teutoniae et Latium reverti?Quando coactis undique Apographis,Gazamque Belgae, et lampada GallicamInferre perplexis locorum,Expediens meliora, quaeris.
IX. IN IDOLOLATRIAM PONTIFICIAM. PARODIA Ex lib. 2. Carm. 31. Ode.
QUEM Christianus poscet opem hispidisRerum in procellis? spem veniae unde namCulpis requiret? non LatiniPraesulis Indigetum a maniplis;Non sordidatis ex operum globis;Signisque mutis; non popae ab hostiis,Non ossibus, quae vanus erroVenditat agminibus coactis.Fidant nefandis hisce, quibus placetRomana Thais, terror et omniumPraesul sacrorum, praesulisqueMancipium, populo monotaInvisus omni. Quippe per ampliusDucit cucullum, quam laticem sacrum,Fastu profano: nos IESUAntilytron, meritumque salvat.Niti antilytro hoc et merito mihiO CHRISTE dones: at precor integraCum mente, tum vitam deincepsDegere criminibus carentem.
X. Ad SIGISMUNDUM a Nibelschiß. Equitem Silesium, DE USUFRUCTU DISPUTANTEM. PARODICON Ex lib. 1. Carm. 43. Ode.
RARUS Camenae cultor, et infrequensLaboriosae grex sapientiaeEquestris exstat: tu cupiscisVela dare, atque iterare cursus,SIGMUNDE, avitos. Nam sua, Delius,Cuivis alumno munia dividens,Huc te usque per laetos ThemistosExcit agros, lepidumque tractum:Quo casca Virtus, atque Politica;Quo larque privus, quo Physeos sataIucunda, quo cultus IEHOVAEPerfruitur: valet alta mentisMonstrare, et edoctum edit agon DicesLycea tangens. Hic apicem sagaxAstraea cum clamore amicoEfferet; hic micuisse gaudet.
XI. Ad Rever. et clariss. V. QUIRINUM REUTERUM Theol. D. ZACHARIAE URSINI opera coniunctim edentem. PARODIA Ex lib. 2. Carm. 1. Ode.
MOTUM ex Fabello praesule turbidum,Bellique causas, et genera, et modos,Schedasque disiectas piasqueTheulogiae tabulas, et armaNumquam orthodoxis visa cohortibus,Ursiniani plenum opus ingenI,Tractas, et educis tenebrisDepositos dubiis libellos.Quantum haec sacrorum cura voluminumIurabit orbem! quam Tibi, diditasRes ordinanti, illustre nomenChristiadum statuetur oris!Insigne sanctae praesidium rei,QUIRINE, ripae gloria Nicridos:Cui Phoebus aeternos honoresEusebie tribuit iubente.Iam nunc discerto flumine pectorisPerfundis aures: iam pia VeritasEt robur armorum, minacesDissipat haeresewn maniplos.Videre magnum iam videor ducemImo sepulchri de scrobe redditum,Et cuncta technarum subacta,Ipsam etiam rabiem Socini.Brenno, et planorum quisquis inanior,Scite revicto, diffugit impotens,Errore, purgatum venenisEmicat haereticis Alethes.Ursinianis dogmasi fortior,Quis non minister bella sacerrimaTestatur, auditumque GallisPantachiae strepitum Chimerae?Qui Ludus, aut quae pulpita copiaeIgnara cornu; quod dedit ante hacForas PAREUS? TeutonorumQuae caret ora labore sancto?Sed ne invenustis Musa procax modisCurae moreris tempora Phoebicae,Mecum QUIRINO pro labore,Pro studio hoc age grata grates.
XII. Ad CHRISTIANUM KUFERUM Philos. tunc Candid. PARODIA Ex lib. 2. Carm. 2. Oda.
NULLUS Euterpae nitor est, cerebriAbditae cellis, operate Musis,CHRISTIANE, olim: nisi ApollinaremVincat agona.Floret aeternante PHILIPPUS aevo,Clarus encomI a Clario tributi;Illum aget plausu metuente frangiFama Alemannum.Altius tendas, puteal ferendoPhoebicum; quam si Domi-murcio usqueSessites, et te tua arena iactetAlpha Sophorum.Urget, adspirans supera illa templa,Nec pedem sistit; nisi summa dulcisPresseris Pindi, et nemorosa tempe,Perfica victrix.Erutum temet tenebris Vacunae,Dissidens bardis, numero eruditorumInserit Clio; Clariamque recte addicitAlumnoLauream; famae decus et viroremDetrahens illis, studiique fructum:Quotquot haud Circo hoc iuvat expeririLaudis honorem.
XIII. Ad ANDREAM LANGIUM IC. PARODIA Ex lib. 2. Carm. 11. Ode. In Dei providentia acquiescendum.
QUID flexuosi circuitus poli,Amice LANGI, spondeat, ignibusDistinctus astrorum remitteQuaerere: nec trepides in orbemFerentis anni fausta. Regit DEUSHoc universum: sedis et arduaeStellantis, et Titaniae astra,Et variam face Noctilucam.Non vel capillus vertice defluitNostro, nec ales se laqueo implicatCasu: quid aeternis minoremConsiliis animum fatigas?Cur non in isthac divite sat maliVita serenas pectus, et omniumSecurus, in grates canendasTotus abis DOMINO, bonoquePraesente gaudes? exigit ipsemetIEHOVA grates. Quis sed enim exputetSub corde summatim paternaAetherii benefacta Patris?Quis adsequatur munera caelitusProfecta? eburna quin age cum lyraDavidis adsis, dicque carmenCordivoris relevate curis.
XIV. Ad Lib. 3. Carm. 18. Oden. PARODIA HORTAtoria.
MYSTA, Lutheri vehemens amator,In tuos fratres animum benignumSerus adsumas: redeasque CHRISTIAequus alumnis.Si sumus Christi bene sana membra;Dulce nec defit fidei charisma,Spiritus donum: coliturque veroNumen honore.Sumimus cenae Domini sigilla,Cum subit noxae facies patratae:Festus in sacra canit aede CHRISTIMunera coetus.Non leo saevum furit in leonem,In tibi agnatam ruis ut catervam:Gaudeas iram pepulisse tandemTrans Garamantas.
XV. Ad GENTEM IUDAICAM prosfw/nhsis. Ex lib. 3. Carm. 20. O.
AH viden' quanto abicias periclo,Gens Abrae, summi monitus IEHOVAE!Pro gravi magnas solues brevi postCrimine poenas:Cum per effusas Latii catervasIbit, insignem referens triumphum,Hostis, excisatua et urbe et omniGermine gentis.Interim dum tu sacra iussa temnisImpie; ille enses acuit tremendos:Certus hanc omnem posuisse fortiSub pede terramVictor, et diris abolere flammisArduum sancti penetrale templi:Qualis ille olim Assyriae tyrannusAlter et alter.
In SYMBOLUM IOANNIS BREITHORII IC. Ex ECCLESIASTICI PROTREPTICO: In omnibus sermonibus tuis memento ultimorum tuorum; et in aeternum non peccabis. PARODIA Ex lib. 4. Carm. 3. Ode.
QUI te, sera Catastrophe,Mortalis memori pectore gesserit:Illum non Honor orbicusInflabit stolidum: non Venus igneaCaecis ludet amoribusLurconem: neque res Croesica ditibusDonatum preciis Midam,Quod sortis dubias iam superet vices,Adfiget male sacculis:Sed qui Flatus agit corda fidelium,Et spes delicii astrici;Tollent a luteis sedibus ad polum.Victrix mnemosynon maliOrditur, brevitas aevi inamabilis,Mundi educere me lue;Et iam tecta modo diligo caelica.O luctaminis arduiPausam quae solidam Mors placide facis!O duris quoque cautibus.Incussura Erebi, si capiant, metum!Totum hortaminis hoc tui est,Quod de corde meo iam magis et magisExudat scelerum vapor;Quod sensim morior vano operi, tuum est.
XVII. De FRUCTIBUS RESURRECTIONIS CHRISTI. Ex lib. 4. Carm. 3. Ode.
CUM tu, CHRISTE DEUS, semelVictor de tumuli rupe reveneris;Iam nos haud dolor inferiTerrebit barathri: non tabula utraqueMosis deferet ampliusPeccantes: neque res putrida flebiliConsumptos tumulo sitos,Qui vivi capitis membra sumus tuaeClaudet perpetuo in scrobe:Sed qui te DEUS exciitEt vis corporis entheaSistent iudicii tempore vividos.Haec spes lethi abigit metum,Suadetque haud trepidis hospitio hoc soliAeternam patriam ingredi,Et prensare animo nil nisi caelica.O diro cruciamineTetrum qui facinus, CHRISTE, hominum expias;O caecis quoque gentibusDonature poli, si capiant, decus:Totum muneris hoc tui est,Quod sesim morior mortiferae lui,Flatus vi supera sacri;Quod mortem haud timeo, nec Satanam, tuum est.
XVIII. Ad SPIRITUM SANCTUM. PARODIA Ex lib. 4. Carm. 3. Ode.
QUEM, tu Pneuma DEI, semelElectum supera luce beaveris,Illum non Sathanae furorCaecabit dubium; nulla SophisticeFalso ludet acumineDeceptum, neque mens obruta noxiisDirae mancipium Stygis,Quod summi monitus respuerit PatrisDio concilio exiget:Sed quae sola hominem iustificat Fides,Et caelestis Heri favor,Praestant Tartario carcere liberum.CHRISTI principis omniumDignatur bonitas igniculi istiusMotus tangere me pios:Etiam labe minus gaudeo sordida.O caliginis insitaeCaecas qui tenebras Spiritus eximis!O duris quoque gentibusDonature poli, si cupiant, iubarTotum luminis hoc tui est,Quod iungor numero te celebrantium,Coetus adsecla caelici:Quod credo et bene ago, si bene ago, tuum est.
XIX. Ad PHILIP-ERNESTUM VOEGELINUM SPONSUM. PARODIA Ex lib. 4. Carm. 3. Ode.
QUEM tu, dia Charis, semelFlagrantem facili compare iunxeris:Illum non Eris improbaVexabit calidum: non Stygius furorCaecis uret amoribusInsanum: neque res patria edacibusMarcentem studiis Virum,Quod nil subsidii fidi habeat domi,Turbis iunget inanibus:Sed qua iura tori Pax bona continet,Et cura socia domusFingent Aesonida staminis aemulum.Isthoc gratia NuminisDignatur parilis participem tori,Mi VOEGLINE tibi addereEt iam, triste minus cor ederis, vigil.O privi cruciaminisSaevos quae stimulos, dia Charis, fugas;O brutis quoque belluisPraebens laetitiae, quam cupiunt, facemTotum muneris hoc tui est,Quod florent bene res terram habitantium,Firma coniugii fide:Quod stirps est hominum, sicut erit, tuum est.
XX. Ad IOH. BURCKARDUM WETZELIUM Philos. Candidat. Ex lib. 4. Carm. 9. Oda.
NE crede inepte futilia esse, quaeClaro Stagirae natus in oppido,Non ante Phoebeas per artesApta dedit monumenta dextre.Non si priores Theulogie tenet,Themisve, Cousve; Euepies latentCliusque et innuptae Thaliae,Uraniaeque graves labores:Nec si quid olim grex Sophiae ediditHaec spernit aetas: vivit adhuc Plato,Ducuntque passim per LyceaSocratici radios alumni.Non sancta doctas Technosynes fugitOpes, et acrem iudicii notamLimamque linguarumque fructus,Et decus Eusebie magistra.Non iureconsultus Logicas itemFastidit artes: saepe PoliticeAdscita, depugnavit acrisPerspicuis Sophiae logismisPerplexa legum proelia: non sagaxCalenus, aut hoc Hippocrates prior,Neglexit illa arcana Tempe,Pieridum latice irrigata.Vixere docti, post ea lumina,Multi, sed omnes, de Sophies faceSe feneratos esse famePrincipium, unanimes fatentur.Tantum supremis addit adoreisExculta Clio. Non ita te suisDonis inornatum carere,Totve tuos patietur exin,WETZELI, agonas carpere lividasObliviones. Est animus tibiRerumque abundans, et venustaeRhetoricae, Logicaeque plenus,Grassatus omnes per Physicae ambitusLate patentes; scis bene siderumCertos meatus, scis tonitruQuid moveat, Zephyri aut tumultum;Iudex honesti limitis, utileDiscernis, ardens prava recidereAffectuum, et commune iustisOrdinibus statuisse magnum.Non venditantem multa, vocaverisRecte eruditum; rectius occupatLaudem eruditi, qui CamenaMultiplici sapienter uti,Linguasque callet edere principes,Dulcesque Musis iungere Gratias:Non ille caelos elegantiLaureola timidus ferire.
XXI. Ad Lib. 4. Carm. 10. Oden. Spiritus Sancti laudes.
FLAMEN, parantem ludicra pangere,Verasque laudes; admonuit sacrum:Ne dia terrenis canendisPlectra darem. Tua mens IEHOVAFructusque sanctis contulit uberes;Et dona lapso restituit gregi,Amissa primorum parentumNequitia; et vetitam redemptisArcem polorum pandit; et entheumCatum impetenti frena tyrannidiIniecit; emovitque pestes;Atque idiomata donat alma:Per quae verendum nomen et inclitiSurgunt honores, summaque NuminisDiffusa maiestas, ab ortuSolis ad Hesperium cubile.Adstante nobis Flamine, non furorMundanus, aut vis ulla fidem eximet:Non fraus Sathanae, qui fideliInsidias struit usque turbae:Non, qui Latinum Pontificem colunt,Promissa tollent caelica: non Getae,Non Turca, pestis ChristianumNon Parathum prope flumen orti.Nos et profestis lucibus, et sacris,Templi sonoris in laquearibus,Cum prole matronisque nostrisRite DEUM prius apprecati,Virtute plenos caeliflua viros,Linguis micantes eminus igneis,Petrumque facundum, et timentemProgeniem Isacidum, canemus.
XXII. In HERODEM INFANTICIDAM, PARODIA Ex Epod. 6. Ode.
QUID innocentes bimulos mactas, Leo,Moliris et CHRISTO necem?Nae prorsum inanes, ô tyranne, edis minas,Stimulumque contra calcitras!Nam quale fulmen diritasque grandinis,Infesta pestis messibus,Ruit per agros turbine immani sata,Et cuncta ruris gaudia:Tu cum nova feritate perpetras scelus,Morte insolenti concides.Time, time! namque in truces RhamnusiaParata vibrat spicula:Ut in Pharaona Aegyptio mersum aequore,Aut in profanum illum Syrum.An si quis ausis impiis petat DEUM?Inultus ille evaserit?
XXIII. Ad EPO. 10. ODEN. PARODIA PROPEMPTICA.
FAUSTO Thaliae alumnus exit alite,Petens Lyceum Phoebicum.Ut inviis custodias pium viis,IEHOVA te precor Deus.Caelestis ales ipsius claudat latus,Cladesque cunctas exigat.Exsurgat Phaethon qualis illis solibusCum ver remigrat aureum.Nec imber atra nube densus appluat,Quem Tethyos neptes cient.Feliciore sed feratur hinc itu;Olim ac TOBIAE filius:Quem sanctus alto missus ales aethere,Dixit, reduxit sospitem.O quantus erga te omnium elucet favor,Quanta omnium exspectatio:Et illa non simulata gratulatio,Grates et aeternum ad DEUM:Insignis olim cum coronaPythicaReversus ad tuos eris.Devota quod si vox word missing meas preces,A te profecta, iuveritIEHOVA clemens prosperabit exitum,Reditum dabitque candidum.FINIS PARODIARUM. Sequuntur METAPHRASES.