QVo, rogitas GRUTERE, animo Gulielmia promam
Funera carminibus delacrimata meis?
Illicio dixim veri in Gulielmium amoris;
Illicio et Monavi, Bucretiique tui.
Si male habes; male habes Gulielmi manibus ipsis;
Et male habes Monavo, Bucretioque male.
Sed male quei possis Trigae huic laudabili Amicum,
Quorum animis animus vivit, ovatque tuus.
Ergo animo haud veluti tuo habes male, ita haud male habebis,
Partem animae hacce tuae me mea habere opera.
CASP. CONRADUS UratisL.
ERgo carceribus juvenantis gloriae in ipsis
Te, Gulielmi, hausit Somni homicida soror?
Spemque illam angusta tecum sepelivit in urna,
Qua pridem implebas orbis utrumque latus?
Sic heu, sic viridi quae luxuriabat arista,
Succumbit pluvio desubito imbre seges!
O sortis nimium scaevae glaciale cor! atri
Sideraque o nimium caeli inamabilia!
Tollitis in primo lactentis flore juventae
Deiphobes dignum vincere pulverem anus.
Dignum, inquam, mores sive inspiciantur, et illa
Quae vel Saturni tempore rara, Fides:
Seu numerosarum exundans vis Doctrinarum,
Hausta et Athenarum, Romulidumque libris,
Qui seclo nullo moreretur, at omnibus esset
Qua vitae exemplar nobile, qua ingenii.
Verane Mnemosides vox profert, verane Pallas?
Ah, ita! vestra, horum et lacrima testis adest.
Lacrima, quae ex oculis nihilo moderatius undat,
Quam qui praecipiti monte cadunt latices.
Ha frustra. tunc omnimodos pallere colores,
Calfacere et falsis ora decebat aquis:
Quum fremeret circum caput illi forfice Clotho,
Sterneret et Libitina officiosa torum.
Quis scit, an haud vestri ploratus, fractaque verba
Fecissent furiis molle, piumque jecur?
Namque dolor quid sit, iam ex illo tempore norunt,
Thracis ad accentum quo stupuere lyrae:
Sepositaque colo, tantum non, a Duce Averni,
Oravere palam pro ipsa abitum Eurydice.
Sed quid? tam properam mortem haud vestrum ulla timebat.
Sique metus quis erat, pro sene solum is erat.
Non male. si fatis tantum auferrentur iniquis
Albescente quibus tincta colore coma est.
At non sollicite articulis mors computat annos.
Tangere quem gestit falce sua, ille senex.
Ille senex, quamvis modo iam lanugine sparsus
Mentum: imo quamvis vix bene lallet adhuc.
Praecipue ille senex, cui de meliore metallo
Mentem animi finxit filius Iapeti.
Audacterque caput qui humana supra omnia tollit,
Et Sophie propius se insinuat domibus.
Hinc tu, Jane, cadis melior quo, vel mage doctus
Non sub lumine erat omni patente Jovis.
Hinc Musarum, inquam, illa exstingueris aurea Lampas,
Patrimaeque cadis virginis altus honos.
O scaevae sortis nimium glaciale cor! atri
Sideraque o nimium caeli inamabilia!
En facinus vestrum. en en illa ut Musica Seiren,
Jam non effundat melliflua illamele.
Et tamen, en, ut adhuc sit tincta genna utraquve ei ostro:
Extremusque micet nunc quoque in ore decor.
Sic Phoebi esse solet lumen iam iamque cadentis:
Iclus Apro, Veneri talis Adonis erat.
Ha quis nunc oculi posset cohibere fluorem?
Ha, cui nunc non singultibus ora hient?
Fundite iam Musae, lacrimas iam funde Minerva,
Non tam, quod juvenis per tenebrosum it iter:
Sed quod opem neglexistis ferre illi, ubi nondum
Spes rediturae omnis fracta salutis erat.
Fundite iam o Musae, lacrimas iam o funde Minerva!
Non tam, quod juvenis per tenebrosum it iter:
Quam quod Anus nasum vestrum latuere: probeque
Trinae, Numinibus imposuere decem.
At tu cinge triumphali nigra tempora taxo
Mors cito, et admissos fortius urge, age, equos.
Nam si unquam exuviis onerata fuit tibi opimis:
Exuviis tibi opimis iam onerata rota est.
Sique hominum gaudes lacrimis, gemituque Dearum:
Parta tibi in longas gaudia Olympiades.
ALate Cypridos puer. quid praepete
Sic findis aera impetu?
Te et iste quid Currus (Columbae quem trahunt
Passerculumque exercitus)
Indesinente perstat insequi gradu?
Axemque quid Myrthus gravat?
An tu quoque ad Gulelmiana funera
Recto ire pergis tramite?
Libetque cippi ponere incliti in jugo
Tuae sacram Matri arborem?
Factum o bonum Cupido. enim illo amicior
Ecquis parenti et Gratiis?
Per alta celsi quum Paphi cacumina,
Gnidique saltus herbidos.
Svave illud entheo ore premeret melos:
Quo cor ita increvit Rosis,
Ut non modo omne florum et herbarum genus,
Prae eis sit despicatui:
Sed provocent, ipsa Hippocrene judice,
Apollinarem lauream.
Ergoi, Nepotule o Jovis, fausto pede
Gulielmiana funera.
Ibique tu, comata Myrthe, celsius
Ramosa tolle brachia.
Canisque sidus pestilens, et ninguidae
Defende Brumae injurias.
Tuisque ubi Favonii optima alitis
Aura incubabit frondibus,
Vocaliore accentu, ita in laudeis mei
Erumpito Gulielmii:
Ut nil sonent valles, sonent nil montium
Vicina caelo culmina,
Sive orta lux, seu biga noctis orta, quam
Gulielmius, Gulielmius.
Viantiumque eat frequvens in auribus
Gulielimius, Gulielmius.
Sic ventulo inspirata arundo, mobileis
Quondam Midae aureis prodidit.
Ha Natura! Deum mere flos, qua haud doctior ulla
Diversi generis flamma animare lutum,
Frustra seponas posthac pulcherrima quaeque,
Inde bona ut formes materie inclitum opus.
In nullum siquidem proprio mage Mors ruit ungue,
Quam in fictum rar a materie illud opus:
Vin' tu hominem fabricare, diu cui vivere fas sit?
Incipe, age: et frustum ignobile sumito Humi,
Neglectimque illud sit talibus imbuere Auris,
Thersitae imbueras qualibus ante caput.
Mox, ubi id haud Parcis suspectum videris, illi
Effigiei aliam tunc animam inde Dea.
Sin tot squalenti non fas bona credere arenae:
Candidiorque tibi ante omnia gleba placet.
Tunc mihi cingatur valide chalyoum genere omni,
Vestis eam et circum spisse adamantina eat.
Undique vel tali claudatur et undique rupe,
Laedere quam Mortis nulla sagitta queat:
Velsi non pote sit tamen expugnare, priusquam
Transierint aevi secla quaterna quater.
Sed quidego? ista magisteria, aut nihilo inferiora his,
Suffecisse suum, ah, tunc tibi tempus erat:
Nondum ubi adhuc Gulielmiades famulantia Diti
Colla dabat, tuus ast, Diva, cluebat amor.
Numc tuae opes ita sunt in eum effusae ampliter omnes,
Nil fere uti restet de meliore nota.
SI qua dies unquam pullo damnanda lapillo,
Et fuit in lacrimis si qua terenda dies:
Illa dies certe pullo damnanda lapillo,
Et fuit in lacrimis illa terenda dies:
Qua male perdidimus nostros, Gulielmium, amores,
Mercere o Phoebi! o Mercurii acer honos!
Ejus enim interitu interiit mihi dexter ocellus,
Cordis et interiit portio magna tui.
Quare age funere a frenatum fronde capillos,
Communis socium me ecce doloris habe.
Et lacrimabilibus dum pulso omnem aethera verbis,
Tute etiam increpita voce chelyque Deos:
Qui juvenem, quo nil veniens Sol ultimo ab Indo
Dulcius aut melius aspicere uspiam amat:
Falce venenata Mortis temere obtruncatum,
Miserunt Lethes amne lavare pedes.
Heu, quis Caelicolas transvorsos livor agebat?
Tunc ubi erat pietas? tunc ubi eratque pudor?
Matris ubi florem illum amplexibus avellebant,
Et voluere austera in regione mori,
Qui nondum augustos patesecerat oris honoreis,
Sed fere adhuc calycis tegmine opertus erat:
Et tamen omne genus florum qui anteibat odore,
Florumque anteibat omne colore genus?
Ha peregre in dura moreris, Jane, advena terra:
Tam procul a patria, tamque sorore procul?
Tam procul a caroque propinquorum alloquio omnium,
Fidam ubi languenti non tulit ullus opem?
Nullus ubi finxit placitura tibi auribus, ultro
Nullus ubi nutus quivit obire tuos?
Hoc hoc, Jane, tua ha multo ha mihi acerbius ipsa est
Morte, licet tua sit mors mihi acerba nimis.
O Mercere! ergo Caelorum ita te oderat ordo,
Illius haud poteras usque ut adesse toro?
Tunc equidem praesens degebas oppido eodem,
Ipse tua macie macie sed male nisus eras.
Dum calida fibras populatur nunc face Febris,
Nuncque repentino lubricat ossa gelu.
Hoc tamen, hoc credo, Mercere habuit Solat I,
Quod fruitus vultu ac voce subinde tua:
Vidit et, ex animo te fata sua atra gementem,
Optantem et pro se posse repente mori.
Ast ei inerrabat quum Spiritus ultimus ori,
Arriperetque tibi fortiter inde manum:
Luminibusque tuis oculo prope fracto haereret,
Mente animi qua tunc, consilioque quo eras?
Vegrandes poterant si ullum extinxisse dolores,
Debueras illa luce etiam ipse mori.
Sed bene, quod tibi tunc Somni germana pepercit,
Funeris extremo ne sine honore forent:
Ad Manes Gulielmi alta ter voce cieres,
Moxque parentaret lacrima mixta mero.
Et pro magmentis, sacroque piaclari, udam
Concineres tumuli naeniam inante fores.
Omnia rite tibi quae cum, Mercere, peracta,
Quid reliquum est, nisi sis mortui ut usque memor?
Carminis ac clari, solvi metuentibus alis,
Nomina celse eius per loca cuncta vehas.
Quaque suis tollit fumantia lora caballis
Phoebus, ab Eoa quaque resurgit aqua?
Nam, Mercere, potes. nec enim frustra aliger infans
Te puerum duxit stertere monte Paphi:
Aque satellitio Veneris complexus es ulnis,
Pastus et ambrosia, nectareaque dape.
Nec frustra juvenem vidit bona ab arbore Apollo,
Lustravitque Orphei baccare dia parens:
Et fore pollicita est, qui rem Latiam atque Pelasgos
Non aevi sineret dente furente teri.
Ipse at ego, ingenii ac genii infelicis homullus,
Qui metuo residem tollere verticem humo:
Aluce exoriente ad noctem plurimam, acute
Trunca super caro funere verba querar:
Donec, ut absumit violens pinguem ignis olivam,
Cor misero tandem cura dolorque necet.
Hic Gulielme iaces, viridi quem pube juventae
Messuit indomitis Mors fera forficibus.
O nimium juvenem, si vitae saecula spectes!
O nimium, genii si monumenta, senem!
Ergo quid Autumni tibi erat cum tempore, si Ver
Autumni primum mitia dona tulit?
ERgo severam caesariem tibi
Triforme Numen dissecuit manu?
Ivitque sub terras profunde
Magna tui, Gulielmi, imago?
Mollire nigras nec valuere anus,
Mens felle nullo livida? mens Deum
Cultrix perennis? mens profanos
Ferre hominum impatiens tumultus?
Eheu nimis trux Persephone, quidem
Trux semper eheu! sed fuit heic nimis
Tua illa dextra trux. et eheu
Tu miserabile, Jane, funus!
Quid nunc, faventi quod te acie Venus
Aspexerit? Divaeque novensiles
Pavere diis vagientem
Nectaris ambrosiaeque succis?
Quid, quod juventa vix bene pubere,
Ductus virentis per juga Libethri,
Admoverisque variori
Ora pusilla labro Hippocrenes!
Quid nunc, quod ipsa candidius nive
Pectus? quid illex quod tibi suavitas
Condibat et mores sonosque,
Quae tumidos cicurasset angues!
Num ob haec minus serpenti comas vides
Pallens sorores? Cerberus et tibi
Metum rictu injicit, pedem asper
Dum abluit atri Achreuntis amnis?
Adhuc et alba spargere humum Rosa
Cessamus? ac unguenta capacibus
Proferre de conchis? caputque
Exhilarare meri saliva?
Huc huc nigrantem quis puer otius
Curat Falernum fundere de cadis
Nondum reclusis? quis domare
Rore maris, violaque crines?
Huc huc vocentur, quae ad strepitum fidis
Cantent puellae, floreque Liberi
Edentuli tactae volanti
Prosubigant tabulata planta?
Quantum haud jocis impenditur ac choro,
Tantum dierum deperit. ergo dum
Lubet bono et licet fruisci,
Usque bibamus, age, usque amemus:
Cras forsitans Mors desubito invida
Librabit in nos falcem inamabilem,
Trudetque Summani ad furentis
Praecipiteis cariosa regna.
Ludamus ergo, dum licet et lubet.
Hanc ecce Calvam. sic erimus brevi
Cuncti. quid? imo iam secat fors
Nostrum alicui mala Parca filum.
IAm lymphata animi mens numine Musico, avebat.
Per laudeis late velificare tuas,
Cujaci, Astraeae Princeps clarissime Divae,
Idem et Athenaeae Pallados unice amor:
Quum fertur nostros periisse Gulelmium amores,
Bitturigum stiterat vix ubi in Urbe pedem.
Quo rumore ita mox steterunt comae, et intima cordis
Vis singultato marcida facta metu:
Ut chelys excideret manibus, pullumque colorem
Sumeret, umbrabat quae mihi serta caput:
Iret et in lacrimas, alludere visa labellis
Ante meis, fontis Bellerophontis aqua.
Et merito. nam quis tam pectore ferreo, amicum
Ut aveat audaci dividere ore melos,
Quum juvenem primi abreptum decursibus aevi
Audit, cui Phoebus, cuique favebat Amor?
Ne dum ut ego inceptas potuissem perficere Odas,
Fratre meo hinc rapto trans Stygis atra vada.
Fratre meo, tot erant caussae quem usque unice amandi,
Mirer ut ipsius me superesse neci.
Quin quoque credibile est, Cujaci, flebile utrinque
Saepe tepescentem te imbre habuisse genam,
Dum feretro impositum cernis miserabile corpus:
Pristinus a quo, eheu, fugerat omnis honos:
Fugit ut a viola avam bos gravido pede pressit,
Aut, Puerae quae aliquo in vepre relicta, rosa.
Plorasti, ha certe multumque diuque repente
Non modo tunc Mortis quum iaculo ictus erat:
Querquera sed primum quum Febris ci omnia membra,
Nunc aestu quateret, nunc quateretque gelu.
Invidiamque gravem questus Caelestium, ab ore
Unquam manavit nil nisi triste tibi.
Ha recte, magna nam ideo discesserat Urbe,
Quam bifido tortus flumine Sequana init:
Ut tui honorato frueretur lumine vultus,
Tangeret atque tibi dexteram ovante manu,
Coramque hauriret verba illa diserta loquentis:
Ad quae non aliter mundo ab utroque ruunt,
Quotquot fulta gerunt radianti corda metallo,
Humani sensus et quibus usus adest:
Quam quondam Herculeis de metis, Romuli ad urbem
Unus homo, ut Livi cerneret ora Titi.
Nam mortale nihil tibi prodit ab ore, sed ipsos
Non temere possit avale decere Deos.
Ullaque si linguae poterat pellacia, Morbi
Usque impuratas caede, inhibere faceis:
Sanus adhuc lumen, Janus, vitale videret,
Maestitiae nobis caussa nec ulla foret.
Sed quid? nulla valet vox flectere nigro peplarum
Eumenidum auriculas, scitave dura poli.
Ut sua cuique dies venit, subito ire necesse est,
Sive seni, juveni sive, ubi Morta vocat.
Sicque, Gulelmi, atrae traheris freta ad extima lethes.
Vita sit utque hominum nil, nisi bulla, doces.
Heu! heu! Gloriae obis male in ipso limite, crescens
Cumque tuo pariter corpore fama iacet.
Quid loquor infelix? non. non heic, Jane, perustos
Nil praeter cineres Parca lucrata tui est.
Ardua nam vi ingenii, sapientiaque acris,
Et supra seclum hoc cum pietate fides,
Non unquam putrefacta gravabunt transtra Charontis,
Tantillum aut minima nocte prememtur himi
Quod tamen ut forsan contingat, tu juvenem usquam,
Cujaci, spolium Persephonae esse sines.
Sed, quod viventi tunc non impendere quisti,
Adjiciet bonitas manibus omne tua.
Constituesque illi passim monumenta, vetustas
Laedere quae nequeat, vel pluvii ira Jovis.
Verum quae prono veneretur vertice Livor,
Et lacrimis quaerat saepe rigare suis.
O ita dia velis, Cujaci, gemma Themistis!
Sic per Nelidae tertia saeculaeas.
Et sic Vatis agas annos, quam flavus Apollo
Ad Veneris frustra sollicitavit opus:
Euboicique quae adhuc numerum explet pulveris, aevi
Nec potis ulla sui constituisse modum.
Aut potius, quoties gravior graviorque senectus
Ingruit, unigenam sic imiteris avem:
Inque rogo senium omne tuum fervente relinquas,
Mox et adolescens effigiere novus.
Quo tu laude tua longum usque utare fruare:
Nos te, totque tui dotibus ingenii.
AD quid, Nauta Charon, Crepidini adstas?
An forsit Gulielimium tulisse,
Una cum oppulo hoc inerte, quaeris
Trans haec, Persephonae ad domum, fluenta?
Ha, ha solve ratem senex. profanum
Qui vivens odio Vatiniano
Plebem odit: quoque nunc Vatiniano
Non odisse odio haud potest eosdem.
Abi ergo. Isti enim Amor modo pharetram
Substernet vice Navis. Arcus autem
Instar Mali erit ardui. Rudentes
De torto faciet repente nervo.
At, quod lumina linteum obtegebat,
Sinus carbasei locum obtinebit.
Remorumque modo sagitta utrinque
Secabit Gulielmius profundum.
Ad clavumque sedens Cupido, cunctas
Igne discutiet facis tenebras.
Portum ac iam levi uterque puppe inibit,
Quum vix trabs media tua ibit unda.
Ad quid. Nauta igitur crepidini adstas.
ESse quid hoc dicam, Doctorum pensa Virorum
Quod pessum assidue Parca det ante diem?
Occubuit certe nonae in trieteridos annis
Nobile Palmerii, Lotichiique caput.
Inque locum hinc communem abiit crescente juventa
Falcoburgius, ac Papii amabilitas.
Nec minus aligeri infantis gemma illa Secundus:
Illaque Athenarum gloria, Ratlo, Deae.
Vidit Canterus, viditque Ducatius Orcum,
Lanea vestibat vix ubi barba genam.
Ut quoque et ille, mihi affinis qui nomine, et ille
Quem nunc defunctum maestiter ipse fleo.
Suntne homines odio Melici Caelestibus? aut Mors
Diis charos gaudet falce sua metere?
Neutrum equidem credam. sed si, quod et arbitror, ausim
Dicere: ita clare dixerim, et ex animo:
Quodcumque est Numen, seu Divus, seu Dea, Olym. pus
Cui dat censuram in Musicum habere gregem:
Vinitor exemplo est ipsi, qui, ubi palmite multo
Vitis adaugetur, malleolisque veget:
Ense venit cotem redolente, atque amputat omne
Undique silvarum luxuriantium onus.
Utque manet reliquus vix surculus unus et alter,
Sicam frondatricem ejicite manibus.
Illaque sollicite commendat brachia fulcris:
Ut mox alta magis, gradiaque ad polum eant.
Frendenteisque Notos, raptdum spernentia et imbrem,
Proventu exhibeant uberiore merum.
Scaliger, Europae florentis adorea princeps,
Tuque renascentis, Juste, pater Sophiae,
Quando tandem eritis docti satis atque diserti?
Vidimus heu, juvenum satque superque vices?
HAs, scio, surdis foribus querelas
Fundito. quid tum? volup aemulari est
Garrulae linguam Philomelae, Ityn qua
Plorat ademptum.
Tene ut ipse unquam, Gulielmi, acuto
Desinam accentu ingeminare? Simve
Lassus ad chordae strepitum tibi altas
Dicere laudes?
In te amor nolit meus hoc, vitetque hoc
Inclita Princeps Cypri: abominetur
Hoc Camenarum chorus: hoc solutis
Gratia Zonis.
Ergo, age, o deinceps, Lyra multi nervis,
Perpetim intactum meditemur horis
Singulis carmen, penetret qui et Orci ignobilis aureis.
Vosque, vos altis, Oculi, innatate
Fletibus large: ac facite hinc et illinc
Impetu vasto lacrumationum
Fluctuet aequor.
Impium ha caelum, tetricaeque stellae!
Cur dii vobis ita jus supremum in
Corpus humanum dederunt, sine ullo
Fine modoque?
Tanta committi minime potestas
Debuit vestris humeris: erat vel
Curiose mox cohibenda certo
Fine modoque.
Nunc satae - Nocti ut placeatis, orbis
Tollitis raptim decora ampla, et ire
Improbas merces datis aeviterni
Per numerum aevi.
Pergite ut vultis. prope at esse tempus
Auguror, quo vos simileis scietis
Nesciae Caprae, catulos lupinos
Quae ubere lactat.
Hacque me certe nisi spe foverem,
Non foret noster redigendus ullum in
Ordinem luctus, fremeret sed instar
Oceani aestus.
Hacque me certe nisi spe foverem,
Saepe finem antehac generosiore
Dexter a vitae imposuissem, ab omni
Parte sinistrae.
O dies illa appropera! ac tueri
Da Astra, Caelique Orbem homicidam ab alto
Culmine actutum ruere, ac ferae ire in
Praemia Morti.
HIppolyti corpus lacerum hac illacque iacebat,
Desolata Herebi nante in aquis anima:
Quum venit, et fractos medica arte resuscitat artus
Phoebigena, ac manes turbido ab amne ciet.
Fatalis non tale tulit facinus Jovis ira:
Chirurgum, en, Cereris sed rapit ad generum.
Tu quoque, dum haud uno foedatos vulnere, Romae
Asseris in priscum, Jane, decus Proceres:
Quosque diu infernis totos Proserpina clatris
Clausit, Solares cernere das radios.
Fiscum questa inopem Libitina, vacareque questa
Mors falcem, et Clotho haud jura sua esse rata:
Otius invadunt, Gulielmi, te impete magno,
Transmittuntque decens Persephone spolium.
At tu etiam, Gulielmi, obitu gaude mihi in ipso:
Et vel adhuc multum candido ova Alipede.
Nam qui servatos ob cives occidit, illi
Jus itidem est ipsa in morte triumphum agere.
DUm veterum purgo Scriptorum putrida membra,
Eumenidumque veto posse premi pedibus.
Et dum ave felici iam corpora conclamata,
Ex ipsis jubeo surgere sandapilis,
Invidiam merui Superum: atque in puberis aevi
Tempore nigrantes cogor habere domos.
Sic quoque adiit sanato Epidaurius Hippolyto orcum,
Cujus ob exemplum et poena mihi ista levis.
Fors enim et illa dies prope adest, qua fata secutus
Ipsius, hinc pretio vel prece liber eam:
Aspiciensque iterum Phoebeam lampada, maior
Surgat honos decuplo; quam fuit ante mihi.
SI potis est hominum accentus descendere ad aulam,
Quam novies Erebi lurida circat aqua:
Sique quit antiqui numquam interiturus amici
Defunctorum animis se illatebrare dolor.
Has voces, has luctisonas, Jane, accipe voces,
Cordoliique mei te grave tangat onus.
Nempe Deis credam curae mortalia? credam
De mundi fatis sollicitum esse Jovem?
Quum videam in primo, Gulielmi, flore juventae,
Stamina netriceis sic tibi rumpere anus?
Quum videam Herois trissecli ante ire senectam
Vita tributa quibus pro meliore sale est?
Vah! quicumque Deum astrata prospectat ab arce,
Aut ridet, nos atque astragalum vice habet:
Aut ut caelesti securior incubet ostro,
Clavum orbis Fortunae imposuit manibus.
Quae, licet inconstans, nimium constans tamen est, quum
Vult prodesse malis, vult nocuisse bonis.
Sic nunc illa iaces Charitum illibata medulla:
Mercurii ille lepos, ille Cupidinum amor:
Illa novenarum cura unica et una sororum:
Ille gravis priscae simplicitatis honos.
Ospes fallaces! quo nunc cura illa laborque!
Sobria quoque Ceres? sobria quoque Venus?
Et quorsum totas hyemali sidere nocteis
Ad lychni exiguam pervigilasse facem?
Scilicet ut dicat tua calcans busta viator:
Ah, quanta heic tecum cura laborque jacet!
Sint aliis in amore Duces oculi, es mihi visus,
Ullo nec tibi sum tempore visus ego.
Et tamen haud te aliter, Gulielmi, amplector amore,
Quam mater natos, quam generosque pater.
Quam vitam imo ipsam, quam si quid carius ipsa
Stat vita. Sed quid carius uspiam ea?
Fallor? an heic regnat quoque inaspectabile Numen,
Quale Helena invisa fecit amare Parin?
Sic est. Hei Numen quoque inaspectabile regnat,
Absentesque cata glutinat arte animos.
Dum instructam ex humeris gestat, Pueri alitis instar,
Inviolabilibus missilibus pharetram.
Non tamen effictis Aethnae infornacibus, alte
Flammivomi tinctis nec Phlegetontis aqua:
Sed quae Erato probe inundavit Permesside lympha,
Formavit propria Melpomeneque manu.
His tetigit certo Deus ille mihi intima iactu
Pectora, divino incendit et inde jecur.
Quae nec ita ut se habeant, sed habent se ita, nec negat hoc quis,
Quam qui almi ignotum nomen Amoris habet.
Ah, quibus est ita cor triplici obseptum chalybe, illum ut
Non secus ac fibras diligat atque oculos;
Nulla fames cui opum, cui nulla sitis vaga honorum,
Mens nec in elato corpore tristis adest?
Sed pectus nive candidius, sed provida virtus,
Obvia sed sanctae dextera amicitiae?
Tu talis certe, invisus quoque amatus es a me,
Virtutem rebus qui omnibus antefero.
Quae quamvis ita non foret in pretio mihi, at illud
Ingenii poterat me allicere acre jubar:
Illaque juncta serenatae facundia linguae:
In scriptis passim quae mage clara tuis,
Quam Solis radii esse solent, quum axe auricolore
Hercule incedit per tua terga Leo.
Ha quoties dixi: donet modo Juppiter annos
Jane, tibi, et priscos qui exsuperabis eris:
Qua rara morum antiquum, probitateque vitae,
Qua doctrinarum fertiliore penu.
Dixi ego. Sed venti mea vota tulere per aequor,
Et Rhadamanteos ante diem isti ad agros.
Ergo tui numquam fiet mihi copia, Jane?
Non tua erit facie unquam alloquioque frui?
At me ad Gallicum iter male sanus iam accingebam,
Spesque erat ante dies sexdecim adesse tibi.
Jamque mihi raris numeris hinc inde legebam
Quae peregre adveniens carmina culta darem.
Atque ita dicebam: Sic lustrer Apollinis umbra,
Ut mihi amicorum semper ocellus eris,
Et tecum longas gaudebo fallere nocteis,
In solidum aestivos et jugulare dies.
Unus et ex omni sociorum examine stabis
Cui noti lusus, seria cuique mea.
Dixi ego. sed venti mea vota tulere per aequor,
Et Rhadamanteos ante diem isti ad agros.
Rhene pater, duplici qui maenia tramite inerras,
Engisthi quondam surgere cepta manu,
Heic ubi nunc Dousae auspiciis, feliceque ductu
Lipsii, amant batavi verba latina loqui.
Qua visus sum mente tibi, scheda quum illa Melissi
De Gulielmi obitu fecit amara fidem?
Talis ad Euryali caedem Hyrtacides: Cytherea
Talis ad exanimi funus Adonis erat.
Tunc subiit subitum virus praecordia, ab omni
Frigida currebat tunc mihi corpore aqua.
Incusansque Deos, et caeli sidera iniqua,
Collapsis ad humum ter cecidi articulis.
Optavique eius revocare mea nece vitam,
Aut passu Orcinos ire pari ad lemures.
Ah, neutrum potui, fatorum at lege perenni
Vitam agere in lacrimis cogor et in gemitu.
Et tamen est vel sic, fateor, mihi vivere gratum:
Impendam ut gemitus hos, lacrimasque tibi.
Quos gemitus, quas et lacrimas tibi habe, Gulielmi,
Nunc monumenta meae vivida amaritiae.
Mox ubi amica magis caeli facies erit, arvaque
Incipiet Zephyri vermiculare tepor:
Bitturigum pergam muros petiisse rapaceis,
Adveniamque tuos flebilis ad tumulos.
Voce tuamque alta inclamans umbram, omnium odorum
Et florum cineri suppeditabo genus.
Interea, aurata seu Titan lampade terras,
Sive soporiferis Cynthia lustrat equis,
Assidue ipse meo, Gulielmi, habitabis in ore,
Assidue et de te carmina maesta canam.
Qualia Strymonios Orpheus formabat ad amnes,
Dum miser Eurydices fata iterata gemit.
Jamque vale prae cunctis unice amate mihi une
O Gulielmi, aeternum o mihi ave atque vale.
FLore, Viator, humum decora. heic etenim ille quiescit
Flos quondam Gulielmius orbis.
Quem veluti vernus nascentem aspexit Eous,
Aspexit Vesper morientem.
Illi candor erat, qualem rosa punica habebit,
Si lactis temere incidat obbam:
Spectantumque ad se numero rapiebat amorem
Spiritu odoriferae illice linguae.
Mentior. ha dudum tumulo quoque flos novus isto
Exisset, nisi terra maderet
Imbre putris nimio lacrimarum, praetereuntum
Qui de oculis pluit agmine vasto.
Quod si paulisper fletu moderere, Viator,
Fiat humus dum sicca mage omnis:
Actutum vario prodire colore et odore
Conspicies florem hocce sepulcro.
LUbeca, ocelle nuper urbium, quotquot
Mane exerens os, vesperi inserens Nereo:
Perenni- clara lampade aspicit Titan:
Quaenam te ita horrida afflat aura Fortunae,
Ut ille majestatis arduus splendor
Stet obsoletus squalidi situ luctus?
Et ille, verberans modo polum vertex,
Dejecto eat nunc in nigrantem humum vultu?
An fors, parens tenerrima, ad tuas aures
Delatus est rumor quoque ille funestus,
Gulelmium qui diceret perivisse?
Nondum ah! sed alte saucia es cor, abs illo
Quod separata mille milibus multis
Amabili pavisse lumina aspectu
Desideras incassum: abestque fecunda
Reconditissima illa vena Svadelae. ah!
Ah! si dolorem illum diu dolere atra
Te Fama vellet, auribusque non uti
Posses. enim Deos tuam in ruinam, ipsa ac
Elementa conjurasse proximum est vero.
Frustra, heu, tibi nomen Parentis est. natus
Fuit tibi mage unico unicus. magnus
Gulielmius, dico fuit, decorque ille
Defloruit praestantis oris et linguae:
Sicut remota in valle Amaracus: terrae
Quam immanis aer, Auster aut venenato
Invasit halitui virente paulatim orba
Honorae formae germinantis, exspirat:
Herbisque languido incubat suis collo.
Proh sortem iniquam! proh gravissimum casum!
Nunc, nunc, Lubeca, o unguibus genas carpe,
Nunc vellito a radicibus capillorum
Suggestum opacum: eburque pectoris candens
Inusta turpet multiplex nota, ac pullo
Amicta tegmine, hinc et inde turbatos
Cie ore lacrimosiore clamores,
Maiora numquam vulnera ulla in aevo ulle
Tulit, feretve femina. heu, tui caeli
Abivit ille Sol, tuumque regnum atra
Caligine involvit; timorque is est constans
Ne surgat alter, qui tibi ferat lucem.
Heu! heu! Lubeca. laneae genae nati
Blanda admovebis oscula amplius numquam.
Nunquam amplius lacertis obvium stringe.
Tenacibus. tibi nec illa sub densis
Gulelmicos jugis reponet accentus
Iocosa Linguae filia Aerisque Echo.
Non nominis tui vim ad aethera excelsi
Montes ferent: non neaxima aequoris monstra,
Non arborum umbra, non vagi amnium fluctus,
Te civitatium omnium canent primam.
Heu! heu! Lubeca. iam Hippocrenidas frustra
Posthac requires tinniente per rura
Palatim euntes barbito, entheum aut carmen
Lingua integrantes. non in herbidis posthac
Rivi ad fluenta murmurantis umbraclis,
Fusae iacebunt Gratiae, sua ac raptim
Cum Principe, atque Amore, humum pede alterno
Sub Populo patentiore pulsabunt:
Natumque laudibus supra globum astratum
Ferent tuum. nec iam profecta turmatim
Ex omnibus plebs plurima angulis mundi
Curret, Lubeca, te anxie salutatum:
Flexoque adorabit solum genu, primum
Gulelmius cui institit pede humenti.
Quondam haec fuere. quae omnia abstulit secum
Ad regna subterranea inclitus natus:
Olim inclitus: nunc, heu, dolorque luctusque,
Digitis dum onus tribus levatur! o fatum!
O sortem iniquam! o miserrimum casum!
FRustra es. Castalium Musas qui quaeris ad amnem,
Triga suum illa triplex hospitium heic sibi habet:
Et manuum flictu, singultatoque tenore,
Cuncta oriente replet, cuncta cadente die.
En ut demisso incedant capite. en situ ut atra
Austeris Citharae fila rigent lacrimis.
En ut inornatus monumenti nunc agrum oberret:
Nunc sedeat cryptae Cynthius ante foreis.
Ha, ha, parce Aganippeas quid poscere Divas.
Quisquis es: ha Phoebo fundere parce preces.
Hic nec enim poterit, poterunt donare nec illae
Quod sibi sit dignum, quod lubitumque tibi.
Quin, si quod cor habes, te junge age flentibus ipsis.
Nunquam homini turpe est Numina velle sequi.
Sin petere est aliquid volup: hoc pete, quod sit ab omni
Parte venenato tristius helleboro.
Sed potius libeat te jungere flentibus ipsis.
Rarus honos homini Numina posse sequi.
CIncte caput rara augustum, Bodryane, corona:
Cui comes it Venus atque Cupido.
Quidnam, sive Istri lustras gelidi oppida, sive
Hungariae quondam inclita regna,
Mentis habes, quum tot vexant insomnia sensus
Totque sonat laeva omina Pubo?
Quumque iter ingresso ferale adsibilat Anguis,
Nec cessat strepere improba Cornix?
Haec num forte viam certo portendere scaevam,
Aut modo iam excidia ultima reris?
Talem heu pone metum. Diis ingrederis viam amicis:
Pensa neuntque tibi aurea Parcae.
Aurea: sed pullis aliquantum interlita filis.
Namque mere cuinam Aurea pensa?
Hincque tibi auguria haec, ingratae nuncia cladis,
Inculcant, vixisse tuum illud
Dulce caput, quod te geminis mage amabat ocellis:
Quodque oculis geminis mage amabas.
Discidium, inquam, ah ingeminant Gulielmii acerbum
Ad stupidae cava viscera terrae.
Hei, quis nunc hominum fidat crescentibus annis?
Quis generoso in corpore membris
Fortibus? ingenii quis nobilioribus ausis?
Quis Fidei almae, quis Pietati?
Occulte a latere it nobis fati alta potestas,
Incautisque manum subitam infert:
Vitalem et calido exugens e corde vigorem,
Nervorum omnia vincla resolvit:
Exanguem inde animam antra ad caligantia mittit,
Caussam ut agant Orci ante tribunal.
At, Bongarse, tua fide, an unquam Musica majus
Accepit respublica vulnus?
Illo seu sit opus, qui praestet opem Critica arte
Affecti Scriptoribus aevi:
Sive illo, eruat e gravida qui pectoris arce,
Multa lini dignissima cedro.
Sive illo. ulterius quid eo? heu horresco, et in acrem
Singultum rapior, bone tecum
Bongarse; haud ullo nam quamvis tempore visus
Ipse ego ei fuerim, ille mi bive:
Stat tamen in fibris mihi scalptus imagine viva:
Ex quo te toties totiesque
Os eius memini vere doctumque probumque
Melliflua olim extollere voce.
Sed cunctos, Jacobe, dies Gulielmium acutis
Luctibus ut, fletuque gemamus:
Unquam an mixta piis lacrimis querimonia flectet
Villosas Stygii canis aureis?
Ergo eius potius vivaci nomina plausu
Per terras vulgemus et aequor.
Omnibus inque locis tumulos statuamus inaneis,
Currentum prope littora aquarum:
Quos circum choreas Nympharum exerceat agmen,
Et modulentur arundine Fauni.
Floreque quos Dryades silvaque virente coronent,
Irrorentque liquoribus Indis.
Fallor? ita an Gulielmiaci mage fama sepulcri
Notescet, quam si ardua Regum
Aegypti anteeat miracula, verticeque aequet
Marmoreo caelestia templa.
QVam bene Caucasea o pendens in rupe Prometheu,
Carnivora assiduo carperis a volucre!
Per te Mors, varias facies induta nocendi,
Innumero graditur cincta ministerio.
At prius ad latus illi ibat tantum una Senecta
Imbelles tenui armata manus iaculo.
Non tamen in quosvis quem spargeret ordine nullo,
Verum in eos, caeli queis foret aura gravis.
Annorumve ita queis series ambederat artus,
Cernere prono irent ut silices capite.
Nunc vero varii generis se ubi plurima pestis
Vase resignato proripuere foras:
Nocte satae in tantum intumuit furor, ausit ut altis
Voce minace loqui non bona verba Deis.
Ah, ha Caelicolae! multum, multumque cavete.
Jam petit astra suis Morta veneficiis.
Jam petit. ecce rudimentum Gulielmius ipse est,
Elinguis qui, eheu, exanimusque iacet.
Qui, sit ut haud vobis aequalis in omnibus: at quis
Vos tamen insequitur proximiore gradu?
SIcut odorati per amoena rosaria Paesti,
Sedula dum illustri remigio errat apis:
Floreque nunc sibi ab hoc, rores nunc lingit ab illo,
Distendat cellae queis tabulata suae,
Imprudens in araneae opus leve fertur et atram
Saepe venenato puncta pede necem adit.
Sic te ubi scriptorum omne genus, Gulielmie, inescat,
Per quos et Latii, et Graeciae honora plaga est.
Indeque pinguem omnem juvat emulsisse medullam,
Ac linguae accentus non sinis esse rudes,
Circum retiris, miser heu, indagine Mortis?
Circum retiris heu miser, et moreris!
ALveolo exierat, Solisque illecta lepore
Jam spatiabatur per nemora herbida Apis.
Et nunc de folio hoc, nunc de illo flore legebat,
Augendum facerent mellificum quae ad opus.
Carpitur heic succus Panaces, heic lili odor altus:
Illic libantur fila croci atque thyma.
Hinc rapitur Clyties aurum, argentum inde Rosarum:
Nec violae defit ros, nec anethi anima.
Jamque pererrarat florenteis undique campos,
Plenaque gestibat ceream adire casam:
Vidit in incepto quum stare itere, heu, Amaranthum,
Cujus succum etiam dum populare volup:
Surculum avara init. At benem vix insederat illi:
Atergo petulans quum ecce puellus adest.
Insidiasque agitans, aditus circumspicit omnes,
Suspensisque ut Api proximus est pedibus,
Extenso raptim digito incautam occupat ala:
Datque in muccinio sordidiore locum.
Vixque aliquo claudens sua gaudia fine, Parentem
Quaerere it omne amplae per penetrale domus.
Inventaeque ita clamat: ades mea o optima mater:
Bestiolam, en, cepi mirifice hanc micidam.
Bestiolam, en, cepi mater, penna auricolore.
Bestiolam, en, cepi mirifice hanc micidam.
Illa suo at metuens nato, ne forte bovina
Progenies dextram vulneret ardue acu:
Ah, cave, ait, mordet puer, haec male bestia, mordet:
Et raptam imposita calce repente terit.
Ha miseranda Apis! Haeffectrix lectissima mellis,
Occidis, et tecum ha occidit ille labos.
Sic heu, sic etiam noster Gulielmius. at quid
Magna iterum, ah, mea cruda ulcera tango manu?
Ha tetigi! o quamtus dolor undique et undique! Amice,
Et tamen, heu, quoque sic, sic Gulielmie, obis.
CAspar et Gabriel, beatiores
Mystae Virginis aureae, suum jus
Quae libra tribuit cuique et ense.
Nunc o laetitiaeque et illecebris,
Nunc o blanditiis facitiaeque
Frangaturgula, mox vel universim
Has et laetitias et illecebras,
Has et blanditias facetiasque
Portare in mare Atlanticum date Euris:
Nam pulchrum jubar aetheris reliquit
Lubeci, heu Gulielmius smaragdus,
Europae Gulielmius potens spes,
Musarum Gulielmius merus flos,
Cypriae Gulielmius voluptas,
Vester, heu Gulielmius, meusque.
Quo nullus probior, modestiorque,
Aut his est, aliis eritve in annis.
Ejus, ah, tumulum alluit recentem
Pallidus Ligeris latex, prope urbem
Levam Bitturigem: nec hospitalis
Sancta tessera, nec tot optimarum
Rerum cognitio ardua, invidam illam
Illum dedecus orbis urbiumque
Tantillum potuit movere, abirent
Juberet Gulielmiia medullis
Febris pestiferam luem: imo credo;
Certe credo, ab ea ore reque raptim
Evocatam Erebi hanc profundo ab antro
Febris pestiferam luem; et profanam, et
Maxime omnium acerbam, ut illico atris
Fatalem Gulielmii capillum
Tonderet sicelicibus, nec horam
Expectaret, eum qua Heraipsa Averni
Tandem auferret: Et hoc eo ne homo ortus
Longe Balthiacum ad mare, in juventae
Flore praeriperet, senum capillis
Destinata diu diuque serta.
Vah! ne tam rigide quidem Lycaon
Excepturus erat Jovem ac ministros.
O vere pudor orbis urbiumque!
O vere Eumenidum omnium cloaca!
Jam scio, Gabriel bone atque Caspar,
Ceae naeniae uterque opus retractat,
Auras implet uterque et usque questu,
Imbres depluit ac uterque salsos,
Ducit vitam et uterque luctuosam.
O factum Gabriel bonum atque Caspar.
Ast ego prece desinente - numquam
Naturam rogito, ut mihi, instar Argi,
Det plures oculos, veamve totus
In rivos male abire lacrimarum,
Quo meum Gulielmium usque plorem,
Plorem Bitturigisque iniqua tecta.
Tu sed summe Deum, si ob adparatas
Vobis in sidias, subire poenam
Arcadem voluisti: ubi illa dextra
Nunc tua est? Simile en scelus patravit
Bitturix pudor orbis, urbiumque.
Tua et, summe Deum, iam ubi illa dextra est?
AD quid captam ocislis Mortem utile fingere Pictor?
Hei factis aquilae sat se acie esse probat!
Semper enim involat inpulcherrima et optima quaeque,
Impuraque tenet a scabie usque manus.
Sic multis, GULIELMUM e milibus eligit unum,
Mercurii, Gulielmum, et Charitum hospitium.
Eligit; ac vitam abrumpit teli unius ictu,
Tergeminae Eurynomes proli, et Atlantiadi.
Ha, quid? vere ipsam pingis sine lumine Mortem,
Conscie adumbratis ludere imaginibus.
Nam si aspexisset planctum, questus et amaros,
Quos movere novem, mortuo eo, Aonides:
Quanquam adamante magis dura aut triplici aere fuisset,
Non damnare suum non potuisset opus:
Tactaque cordi voro varie varieque dolore,
Deposito ereptam restituisse animam.
Atque utinam audisset saltem. sed et aurium adaeque, ah
Usum, ne auscultet vere ei abesse. facis.
QVin iam mortales delubra illustria surgunt,
Febrique innumeris sacra stat Ara locis?
Maior enim ditio Furiae, maiorque potestas,
Quam quibus astrorum lucida templa patent.
En: cinctum ipsa caput Gulielmii amabile lauro,
In quam nil caeli fulmina juris habent.
Non metuit portentifico incestare veneno,
Vulnereque immani mittere ad Aeaci aquas.
Sed quid tum? heu cessate1 hominum nam flectere si illam
Non potuit gemitus, non Superumque dolor:
Frustra ut placetur, delubra illustria surgant,
Frustra et ei innumeris sacra stet ara locis.
HOc monumen posuit Gulielmio inane Gruteri
Officiosus amor.
Testatum ut cunctis faceret, Mortis propere ungue
Optima quaeque rapi.
Nam frustra est, ipsum qui heic claudi ac enthea mentis
Tot bona posse putet.
Iis digne ut detur tumulus: sit terra vice Urnae,
Pro Capuloque Mare.
Omnis et in salsos lacrimarum funditus amnes
Lympha eat Oceani.
Stetque sepulcrali totum pro fornice Caelum,
Astraque pro Facibus.
Grexque Deum cineri noctuque diuque parentent
Esurie atque siti.
Donec protractis inferno e carcere, ad unam,
Indomitis Furiis,
Cultrum adigatur iis per guttura, sanguine placent
Et Gulielmiadem.
MEMORIAE SACR. JANO GULIELMIO LUBECENSI, SANCTISS. MORIBUS JUVENI ET VERE FLORI ILLIBATO INGENIORUM, AD AETERNIT. ROMANI NOMINIS NATO, EJUSDEM SEMPITERNO DAMNO DENATO, JANUS GRUTERUS AMICO IN COMPARABILI EJULATIONE DAMNATUS HOS TITULOS HOC MONUMEN CHARTACEUM QVIA MARMOREUM NON POTERAM B. M. P. S. D. M. VALE ET SALVE ANIME MI GULIELMI DISCEDE NS TERRAM TIBI DICO LEVEM.
DEO OPT. MAX. SACRUM. JANO GULIELMIO, LUBECENSI, DOCTRINA VARIA ET ANTIQVITATIS COGNITIONE PERINSIGNI, ad spes magnas, ob acumen ingenii, de liberalibus et eloquentiae studiis opera sua promovendis et ornandis, quorum causa Galliam lustrarat, erecto: AT IN PRIMO JUVENTUTIS LIMINE NON ABSQVE MUL TOR UM LUCTU. EVITA SUBLATO: AMICI POSUERUNT.
SI licet humanos animos adfingere divis,
Aque sacris lacrimas poscere Virginibus:
Deflete o vestrum Musae Charitesque clientem,
Invida Germanis Gallia quem rapuit.
Ille togam Graecis, et pallia Graeca latinis
Indidit, interpres nobilis, ore potens.
Doctrinae studiis et splenduit unus Apollo,
Cunctis quem Pallas artibus erudiit.
Lugete castum, celebrem, cultumque Poetam,
Languida qui Plauti carmina restituit.
Grandibus hic ausis, Cicero tibi milia quinque
Vulnera curavit, sedulus arte, manu.
Cetera tam docto veterum monimenta labore
Persanaturus, si superesset, erat.
Abdita iam caeli mysteria noscere gestit,
Felix in summo quae legit alta Deo.
EVepies, Sophiaeque simul Grajae atque Latinae,
Artis Apollineae quin utriusque decus,
Hic Biturix Janum Gulielmum condidit, eheu
Quam procul a Travo dia Lubeca tuo!
Quam procula Varno! quorum illi exordia vitae;
Culturam huic animi debuit ille sui.
Sed docto omne solum patria est, commune sepulcrum
Terra dat in quovis mater amica loco.
Janus ut et Celtas inter mitesque Cadurcos
Hospes agens media ceu fuit in patria.
Tanta illi virtus et morum gratia, tantus
Et vigor ingenii, judiciique fuit.
Trave dole, hoc etenim, licet id plebs perneget, una
Cum rapto, est apici gemmula rapta tuo.
Varne dole, meliusque tuum defende Rosetum,
Cui dederint similem vix tua fata Rosam.
NATHAN CHYTRAEUS.